ARKUSZ EGZAMINACYJNY

Zawód: technik analityk
Symbol cyfrowy zawodu: 311[02]
Numer zadania: Arkusz zawiera informacje
prawnie chronione do
momentu rozpoczęcia
egzaminu
311[02]-0-102
Czas trwania egzaminu: 240 minut
ARKUSZ EGZAMINACYJNY
ETAP PRAKTYCZNY
EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE
CZERWIEC 2010
Informacje dla zdającego:
1. Materiały egzaminacyjne obejmują: ARKUSZ EGZAMINACYJNY z treścią zadania
i dokumentacją, zeszyt ze stroną tytułową KARTA PRACY EGZAMINACYJNEJ oraz KARTĘ
OCENY.
2. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera stron. Sprawdź, czy materiały
egzaminacyjne są czytelne i nie zawierają błędnie wydrukowanych stron. Ewentualny brak
stron lub inne usterki w materiałach egzaminacyjnych zgłoś przewodniczącemu zespołu
nadzorującego etap praktyczny.
3. Na KARCIE PRACY EGZAMINACYJNEJ:

wpisz swoją datę urodzenia,

wpisz swój numer PESEL.
4. Na KARCIE OCENY:

wpisz swoją datę urodzenia,

wpisz swój numer PESEL,

wpisz symbol cyfrowy zawodu,

zamaluj kratkę z numerem odpowiadającym numerowi zadania,

przyklej naklejkę ze swoim numerem PESEL w oznaczonym miejscu na karcie.
5. Zapoznaj się z treścią zadania egzaminacyjnego, dokumentacją załączoną do zadania,
stanowiskiem egzaminacyjnym i jego wyposażeniem. Masz na to 20 minut. Czas ten nie jest
wliczany do czasu trwania egzaminu.
6. Po upływie tego czasu przystąp do rozwiązywania zadania. Rozwiązanie obejmuje
opracowanie projektu realizacji prac określonych w treści zadania, wykonanie prac
związanych z opracowywanym projektem i sporządzenie dokumentacji z ich wykonania.
7. Zadanie rozwiązuj w zeszycie KARTA PRACY EGZAMINACYJNEJ od razu na czysto.
Notatki, pomocnicze obliczenia itp., jeżeli nie należą do pracy, obwiedź linią i oznacz słowem
BRUDNOPIS. Zapisy oznaczone BRUDNOPIS nie będą oceniane.
8. Po rozwiązaniu zadania ponumeruj strony pracy egzaminacyjnej. Numerowanie rozpocznij
od strony, na której jest miejsce do zapisania tytułu pracy. Wszystkie materiały, które
załączasz do pracy, opisz swoim numerem PESEL w prawym górnym rogu.
9. Na stronie tytułowej zeszytu KARTA PRACY EGZAMINACYJNEJ, wpisz liczbę stron swojej
pracy i liczbę sztuk załączonych materiałów.
10. Zeszyt KARTA PRACY EGZAMINACYJNEJ i KARTĘ OCENY przekaż zespołowi
nadzorującemu etap praktyczny.
Powodzenia!
Zadanie egzaminacyjne
W laboratorium analiz fizykochemicznych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, w związku
z otrzymaniem dostawy odczynników, należy przeprowadzić kontrolę ich stężenia.
Opracuj projekt realizacji prac związanych z oznaczeniem stężenia kwasu solnego
w otrzymanym roztworze. Uwzględnij etapy procedury analitycznej: przygotowanie
odczynników, wykonanie oznaczeń ilościowych oraz postępowanie z niewykorzystanymi
roztworami i unieszkodliwianie odpadów poreakcyjnych.
Sporządź, z odważki analitycznej, 1 dm3 roztworu wodorotlenku sodu o stężeniu
0,1 mol/dm3 oraz wykonaj oznaczenie stężenia kwasu solnego w badanej próbce. Na
podstawie uzyskanych wyników dokonaj obliczeń, sporządź protokół i oceń, czy stężenie
kwasu solnego w badanym roztworze jest zgodne z wartością podaną na etykiecie
produktu.
Projekt realizacji prac powinien zawierać:
1. Tytuł pracy egzaminacyjnej.
2. Założenia wynikające z analizy treści zadania i załączonej dokumentacji.
3. Opis metody oznaczania stężenia kwasu solnego, z uwzględnieniem wskaźnika,
przygotowania próbki i czystości stosowanych odczynników oraz równania reakcji
chemicznej w formie cząsteczkowej i jonowej.
4. Wykazy kolejnych prac, w formie listy prac, dotyczące:
 organizacji stanowiska do badań analitycznych z uwzględnieniem przygotowania
odpowiednich odczynników chemicznych, ze wskazaniem, które odczynniki zostały
przygotowane, a które należy przygotować;
 sporządzenia z odważki analitycznej, 1 dm3 roztworu wodorotlenku sodu o stężeniu
0,1 mol/dm3;
 oznaczenia stężenia roztworu kwasu solnego w badanej próbce.
5. Wykaz sprzętu podstawowego i pomocniczego z uwzględnieniem pojemności naczyń
laboratoryjnych, niezbędnego do wykonania na stanowisku planowanych prac:
sporządzenia roztworu wodorotlenku sodu oraz oznaczenia stężenia badanego
roztworu.
6. Dokumentację z wykonania wskazanych prac analitycznych na stanowisku,
zawierającą:
 opis wykonania roztworu wodorotlenku sodu o stężeniu 0,1 mol/dm3
 opis wykonania oznaczenia stężenia roztworu kwasu solnego w badanej próbce,
z uwzględnieniem kolejności wykonywanych prac, sposobu ich wykonania, sposobu
zagospodarowania odpadów i roztworów niewykorzystanych oraz stosowania zasad
BHP, środków ochrony osobistej.
7. Protokół badań zawierający: wyniki badań, obliczenia niezbędne do określenia stężenia
kwasu solnego w badanej próbce, interpretację wyników uzyskanych w laboratorium
analiz fizykochemicznych wraz z oceną jakości odczynnika.
Strona 2 z 6
Do opracowania projektu realizacji prac wykorzystaj:
 Procedurę oznaczania stężenia kwasu solnego – Załącznik 1
 Wyciąg z etykiety badanego roztworu – Załącznik 2
 Wyciąg z Kart Charakterystyk Substancji Niebezpiecznych – Załącznik 3
 Stanowisko wyposażone w sprzęt laboratoryjny i odczynniki chemiczne oraz
otrzymane wraz z arkuszem materiały do wykonania zadania.
 Zamieszczone w zeszycie Karta Pracy Egzaminacyjnej – do sporządzenia - Karta
Badań oraz Protokół badań.
Uwaga: uwzględniać w obliczeniach stężeń – dokładność do 0,0001 mol/dm3, dla objętości
– do 0,1 cm3
Otrzymaną w materiałach próbkę do badań należy oznaczyć swoim nr PESEL, sprawdzić,
czy do wykonania wskazanych prac, na stanowisku są przygotowane:
 wodorotlenek sodu – odważka analityczna zawierająca 0,1 mola NaOH;
 oranż metylowy – 0,1% roztwór wodny – 5 cm3
 woda destylowana – 2 dm3
Czas na wykonanie zadania wynosi 240 minut.
Załącznik 1
Procedura oznaczania stężenia roztworu kwasu solnego metodą alkacymetryczną
Procedura została opracowana na podstawie
S. Rubel „Pracownia chemiczna – analiza ilościowa”,
W metodach alkacymetrycznych podstawą oznaczania jest reakcja zobojętniania. W wyniku
działania dowolnego kwasu i zasady powstaje dobrze zdysocjowana sól oraz woda.
W miareczkowaniu alkacymetrycznym bardzo istotne znaczenie ma dobór odpowiedniego
wskaźnika.
1. Przygotowanie odczynników do oznaczania stężenia roztworu kwasu solnego.
1.2. Przygotowanie roztworu wodorotlenku sodu o stężeniu 0,1 mol/dm3.
Roztwór przygotowuje się z odważek analitycznych zawierających po 0,1 mola NaOH.
Zawartość naważki przenieść ilościowo do kolby miarowej o pojemności 1dm3 i uzupełnić
do kreski wodą destylowaną.
2. Przygotowanie sprzętu
Należy dobrać sprzęt laboratoryjny oraz biuretę 50 cm3.
Strona 3 z 6
3. Przygotowanie próbki do badań.
Otrzymaną do analizy próbkę badanego roztworu wymieszać.
4. Oznaczanie stężenia roztworu kwasu solnego.
4.1 Sposób wykonania oznaczenia
Do kolby stożkowej o pojemności 250 cm3 pobrać dokładnie 25 cm3 badanego roztworu.
Następnie dodać 50 cm3 wody oraz 2 krople oranżu metylowego jako wskaźnika.
Zawartość kolby wymieszać. Mieszając roztwór badany miareczkować roztworem NaOH
przygotowanym z odważki (o ściśle określonym mianie), do zmiany barwy roztworu na
żółtą.
4.2 Obliczanie wyników
Za wynik należy przyjąć średnią arytmetyczną trzech równoległych oznaczeń,
nieróżniących się między sobą o więcej niż 0,2cm3 użytego do miareczkowania roztworu.
Stężenie kwasu solnego w badanym roztworze należy obliczyć według wzoru:
C HCl 
C NaOH  V NaOH
25
w którym:
C - stężenie [mol/dm3]
25 – objętość badanego roztworu użytego do miareczkowania [cm3]
V- średnia objętość zużyta do miareczkowania [cm3]
5. Sposób postępowania z niewykorzystanymi roztworami i odpadami
5.1 Pozostałą po oznaczeniu próbkę należy zostawić w szczelnie zamkniętej i opisanej
butelce do dalszych oznaczeń.
5.2 Niewykorzystane roztwory należy pozostawić w opisanych butelkach do dalszych
oznaczeń
5.3 Odpady poreakcyjne należy przelać do odpowiednio oznaczonych pojemników
i pozostawić do utylizacji.
6. Interpretacja wyników oznaczenia stężenia roztworu kwasu solnego
Producent określa stężenie roztworu kwasu solnego w badanym roztworze na 0,1 mol/dm3.
Na podstawie uzyskanych wyników oceń, czy stężenie kwasu solnego w badanym
roztworze jest zgodne z wartością podaną na etykiecie produktu (Załącznik 2).
Strona 4 z 6
Załącznik 2
Wyciąg z etykiety badanego roztworu kwasu solnego
Wzór sumaryczny
HCl
c(HCl)= 0,1 [mol/dm3]+/-0,2%
Stężenie molowe w 20°C
Załącznik 3
WYCIĄG Z KART CHARAKTERYSTYK SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNYCH
Wodorotlenek sodu - roztwór o stężeniu c = 0,1 mol/dm3, ok. 0,4 % roztwór wodny
Nie jest klasyfikowana jako substancja niebezpieczna
R: nie dotyczy
S: nie dotyczy
Postępowanie z substancją:
Zapewnić skuteczną wymianę powietrza (wentylacja). Nie opróżniać do kanalizacji.
Postępować zgodnie z zasadami obchodzenia się z substancjami żrącymi. Unikać
długotrwałego lub wielokrotnego kontaktu ze skórą.
Środki ochrony indywidualnej:
ochrona dróg oddechowych: konieczna gdy tworzą się pary – maska przeciwgazowa
ochrona oczu: konieczna - okulary ochronne typu gogle
ochrona rąk: konieczna – rękawice ochronne, chroniące przed chemikaliami
ochrona ciała: konieczna – ubranie ochronne
oranż metylowy - roztwór wodny 0,1%
Nie jest klasyfikowana jako substancja niebezpieczna
R: nie dotyczy
S: nie dotyczy
Postępowanie z substancją: Zapewnić skuteczną wymianę powietrza (wentylacja).
Podczas stosowania nie jeść, nie pić, postępować zgodnie z ogólnymi zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy z substancjami chemicznymi. Nie opróżniać do
kanalizacji. Unikać tworzenia się pyłu aerozolu .
Środki ochrony indywidualnej:
ochrona dróg oddechowych: konieczna gdy tworzą się pary – maska przeciwgazowa
ochrona oczu: konieczna - okulary ochronne typu gogle
ochrona rąk: konieczna – rękawice ochronne, chroniące przed chemikaliami
Strona 5 z 6
kwas solny - roztwór o stężeniu c = 0,1 mol/dm3, ok. 0,4% roztwór wodny
Nie jest klasyfikowana jako substancja niebezpieczna
R: nie dotyczy
S: nie dotyczy
Postępowanie z substancją:
Zapewnić skuteczną wymianę powietrza (wentylacja). Nie opróżniać do kanalizacji.
Postępować zgodnie z zasadami obchodzenia się z substancjami żrącymi. Unikać
długotrwałego lub wielokrotnego kontaktu ze skórą.
Środki ochrony indywidualnej:
ochrona dróg oddechowych: konieczna gdy tworzą się pary – maska przeciwgazowa
ochrona oczu: konieczna - okulary ochronne typu gogle
ochrona rąk: konieczna – rękawice ochronne, chroniące przed chemikaliami
ochrona ciała: konieczna – ubranie ochronne
Strona 6 z 6