Pomoce naukowe 11 - Europe Direct Wrocław

POMOCE NAUKOWE
EUROPE DIRECT WROCŁAW
N U M E R
1 1 / 2 0 1 3
0 5 . 1 1 . 2 0 1 3
POLITYKA ZAGRANICZNA
I BEZPIECZEŃSTWA UNII
W TYM
NUMERZE
Materiał
dydaktyczny
Zadania
sprawdzające
Szanowni Państwo,
Pomoce Naukowe Wrocławskiego Punktu
Europe Direct to zbiór informacji, quizów,
2
testów, gier o tematyce Europejskiej. Skierowany jest to wszystkich, którzy pragną
10
poszerzyć swoją wiedzę na temat Unii Europejskiej, nauczycieli,
wychowawców chcących urozmaicić swoje zajęcia a także do
Odpowiedzi 11
uczniów, którzy pragną sprawdzić swoją wiedzę.
W jedenastym wydaniu Pomocy Naukowych przedstawiamy
Państwu informacje związane z polityką zagraniczną i bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Omawiamy instrumenty WPZiB
oraz kompetencje instytucji Unii Europejskiej w tej dziedzinie.
Dodatkowo na zakończenie prezentujemy informacje dotyczące Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony oraz zachęcamy do rozwiązania przygotowanych przez nas zadań sprawdzających.
Życzę Państwu przyjemnej lektury i wielu inspiracji.
Konsultantka Europe Direct Wrocław
Roksana Tomaszewska
STR.
2
WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA
I BEZPIECZEŃSTWA
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
(ang. Common Foreign and Security Policy) jest
szczególnym i wyodrębnionym obszarem działalności zewnętrznej Unii Europejskiej.
ISTOTA WPZiB

Obejmuje ona swym zasięgiem ogół zagadnień dotyczących
polityki zagranicznej i kwestii bezpieczeństwa państw
członkowskich UE.

W jej zakresie mieści się także stopniowe określanie wspólnej polityki obronnej, która w przyszłości może doprowadzić
do integracji na kolejnym polu - wspólnej obrony.

Jednak postanowienia traktatowe w zakresie WPZiB nie naruszają obecnej odpowiedzialności państw członkowskich
za kształtowanie i prowadzenie własnej polityki zagranicznej.

Podstawowym zadaniem WPZiB jest koordynacja polityk zagranicznych i bezpieczeństwa państw członkowskich w celu
ochrony wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii oraz umacnianie jej bezpieczeństwa.

Unia Europejska skupia się także w ramach WPZiB na
umacnianiu i wspieraniu demokracji, praw człowieka, rozwoju gospodarczego, utrzymaniu pokoju, zapobieganiu
konfliktom, niesieniu pomocy ofiarom klęk żywiołowych.

Główną zaletą jest fakt, iż działając razem, 28 państw
członkowskich ma dużo większe znaczenie i wpływ na kwestie międzynarodowe, niż gdyby poszczególne państwa działały w pojedynkę.
POMOCE
NAUKOWE
NUMER
11/2013
STR.
3
INSTRUMENTY WPZiB
Traktat z Lizbony zmodyfikował katalog instrumentów WPZiB. W świetle nowego
brzmienia art. 12 Traktatu o funkcjonowaniu UE, Unia prowadzi wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa poprzez:
1)
Określanie ogólnych wytycznych;
2)
Przyjmowanie decyzji określających:
A) działania, które powinny być prowadzone przez Unię,
B) stanowiska, które powinny być podjęte przez Unię,
C) zasady wykonania decyzji, o których mowa w podpunktach a) i b).
3)
Umacnianie systematycznej współpracy między państwami członkowskimi w prowadzeniu ich polityki.
OGÓLNE WYTYCZNE:



Określane przez Radę Europejską.
Wskazują strategiczne interesy i cele Unii.
Stanowią dokument o charakterze politycznym,
prawnie niewiążącym, ale służą za podstawę do
wydawania przez Radę Unii Europejskiej prawnie
wiążących decyzji implementacyjnych, które są
niezbędne do określenia i wprowadzenia w życie
WPZiB.
Państwa członkowskie muszą dostosować swoją krajową
politykę zagraniczną
do podjętych decyzji!
DECYZJE



Są przyjmowane przez Radę.
Akty o charakterze prawnym.
Mogą one określać:
DZIAŁANIA

gdy
niezbędne
jest
podjęcie
działań
operacyjnych

Określają zasięg
działań, cele, zakres,
środki,
czas trwania
STANOWISKA

określają podejście Unii do danego problemu o geograficznym lub przedmiotowym

W jej ramach wszystkie państwa członkowskie wspólnie
uzgadniają wszelkie kwestie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, które odnoszą się do danego problemu
ZASADY WYKONANIA DECYZJI

Określają warunki i sposoby wdrażania
podjętych decyzji
STR.
4
UMACNIANIE SYSTEMATYCZNEJ WSPÓŁPRACY
W dziedzinie
WPZiB nie można podejmować
żadnych aktów
ustawodaw-

Instrument ten polega na obowiązku konsultacji z państwami
członkowskimi przed podjęciem
jakichkolwiek działań na arenie
międzynarodowej, które mogłyby
wpłynąć na interesy Unii.

Forum właściwym dla uzgadniania tych kwestii jest Rada i Rada
Europejska, a celem tych konsultacji jest określenie wspólnego
podejścia.
SŁABOŚĆ WPZiB?
Prawnie wiążące instrumenty WPZiB kreują zobowiązania państw
członkowskich Unii Europejskiej regulowane prawem międzynarodowym. Jednak nie są one ani środkami prawa unijnego, ani międzynarodowymi konwencjami. W zakresie ich przestrzegania wyłączona jest jurysdykcja Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Nie przewidziano także żadnych mechanizmów wobec państw łamiących swoje zobowiązania podjęte w ramach WPZiB.
FINANSOWANIE WPZiB
Wydatki związane z kwestiami wojskowymi lub podjęte w dziedzinie
obronności są finansowane przez państwa członkowskie, natomiast
pozostałe wydatki finansowane są z budżetu Unii Europejskiej.
Jednak Rada stanowiąc jednomyślnie może postanowić inaczej.
Mechanizm ATHENA został utworzony w 2004 r. decyzją Rady. Ma
on za zadanie administrowanie środkami finansującymi wspólne
koszty operacji Unii Europejskiej mających wojskowe lub obronne
implikacje. Posiada konieczną zdolność prawną, a w szczególności
może zakładać rachunki bankowe, dysponować mieniem, zawierać
kontrakty i porozumienia administracyjne, a także być stroną procesową. Wkłady do operacji przeprowadzanych przez Unię mogą
wnosić również państwa, które nie są jej członkami.
POMOCE
NAUKOWE
NUMER
11/2013
STR.
INSTYTUCJE DZIAŁAJĄCE W RAMACH WPZiB:
1)





Rada Europejska:
Razem z Radą pełni najważniejszą rolę w zakresie tworzenia WPZiB.
Określa ogólne wytyczne.
Stanowi forum dla konsultowania się państw członkowskich w zakresie podejmowania wszelkich decyzji, które mogą mieć wpływ na interesy Unii.
W jej kompetencji leży także mianowanie Wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Może również zakończyć jego kadencję.
Przewodniczący Rady Europejskiej ma prawo do zwołania nadzwyczajnego
posiedzenia w celu określenia strategicznych kierunków polityki UE w obliczu danego problemu.
2) Rada Unii Europejskiej:

W jej ramach działa Rada do Spraw Zagranicznych, która opracowuje działania zewnętrzne Unii na podstawie strategicznych kierunków określonych
przez Radę Europejską oraz zapewnia spójność działań Unii w zakresie
WPZiB.

Podejmuje decyzje.

Wydaje upoważnienia do podjęcia rokowań, wytyczne negocjacyjne, upoważnienia do podpisywania i zawierania umów.
3) Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i
polityki bezpieczeństwa:

Najważniejszy organ unijny w zakresie WPZiB.

Kieruje unijną dyplomacją.

Reprezentuje Unię na forach organizacji międzynarodowych i konferencji.

Jest uprawniony do prowadzenia negocjacji i dialogu z podmiotami trzecimi.

Zapewnia wykonanie decyzji.

Europejska Służba Działań Zewnętrznych stanowi zaplecze dla wykonywania jego obowiązków.
Nie stanowi
instytucji
unijnej!
Źródło: eeas.europa.eu
Catherine Ashton
-> Wysoka przedstawiciel Unii do spraw
zagranicznych i polityki bezpieczeństwa
od 2009 r.
5
STR.
6
4) Komisja Europejska:

WPZiB jest jedyną dziedziną, w której Komisja nie reprezentuje Unii Europejskiej na zewnątrz

Pełni jedynie funkcje pomocnicze

Wraz z Radą i wysokim przedstawicielem zapewnia spójność
działań unijnych.
5) Parlament Europejski:

Posiada głównie kompetencje doradcze i kontrolne

Wyraża zgodę na podpisanie przez Unię Europejską niektórych umów międzynarodowych

Jest na bieżąco informowany o wszystkich działaniach z zakresu WPZiB
POZOSTAŁE ORGANY POMOCNICZE:

Komitet Wojskowy: został powołany decyzją Rady w 2001 r.;
jest „najwyższym ciałem wojskowym” ustanowionym w ramach Unii Europejskiej; opiera się na współpracy międzyrządowej; spełnia funkcje doradcze, konsultacyjne oraz zarządzania w czasie sytuacji kryzysowych oraz w czasie operacji.

Sztab Wojskowy: działa w ramach Sekretariatu Generalnego
Rady Unii Europejskiej; zapewnia wojskowe doradztwo i
wsparcie dla Wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony;
spełnia podstawowe funkcje w zakresie misji petersberskich.

Centrum Satelitarne: jest agencją Unii Europejskiej, która
współpracuje zarówno z unijnymi instytucjami jak i organami krajowymi i międzynarodowymi; spełnia funkcję wczesnego ostrzegania i monitorowania kryzysów.

Europejska Agencja Obrony: agencja Unii Europejskiej, która podlega nadzorowi politycznemu ze strony Rady; wspiera
Unię Europejską i państwa członkowskie w ich wysiłkach
zmierzających do poprawy zdolności obronnych i wojskowych.
ROLA TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI:

POMOCE
Trybunał Sprawiedliwości nie jest właściwy w sprawach
WPZiB, ale istnieją dwa wyjątki, kiedy może on wykonać
kontrolę sądową: w przypadku kontroli przestrzegania
uprawnień instytucji UE oraz kontroli użycia środków ograniczających wobec osób fizycznych lub prawnych.
NAUKOWE
NUMER
11/2013
STR.
Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO)
Stanowi integralną część WPZiB
Zapewnia Unii Europejskiej zdolność operacyjną opartą na środkach cywilnych i wojskowych państw członkowskich

W jej ramach może dojść do ustanowienia wspólnej obrony, o czym może jednomyślnie zadecydować Rada
Osłabiona klauzula
sojusznicza:
W przypadku gdy jakiekolwiek Państwo Członkowskie stanie się ofiarą
Źródło: m.interia.pl
zbrojnej agresji na jego terytorium,
pozostałe Państwa Członkowskie
mają w stosunku do niego obowiązek udzielenia pomocy i wsparcia
przy zastosowaniu wszelkich dostępnych im środków.


DOTYCHCZASOWE
CIA:
OSIĄGNIĘ-
1) Europejska Strategia Bezpieczeństwa:


„Bezpieczna Europa w lepszym świecie. Europejska strategia bezpieczeństwa”
to dokument, który został zatwierdzony przez Radę Europejską jako oficjalna
strategia bezpieczeństwa.
Wymienia 5 głównych zagrożeń dla bezpieczeństwa europejskiego: terroryzm,
proliferacja broni masowego rażenia, konflikty regionalne, państwa upadłe,
przestępczość zorganizowana.
2) Misje przeprowadzone w ramach WPBiO:




Misje budowania zdolności: misje głównie o charakterze policyjnym, których
celem jest ochrona i przywrócenie porządku publicznego oraz wsparcie reform
w sektorze zarządzania bezpieczeństwem; np. misje w byłej Jugosławiańskiej
Republice Macedonii, Bośni i Hercegowinie, Demokratycznej Republice Konga,
Afganistanie
Misje wojskowe: zostały przeprowadzone np. w Sudanie, Bośni i Hercegowinie,
Czadzie.
Misje rządów prawa: koncentrujące się na udzielaniu pomocy w zakresie reform wymiaru sprawiedliwości i budowie instytucji demokratycznych; np. w
Gruzji, Iraku, Kosowie.
Misje monitoringu: kontrolujące przestrzeganie zawartych porozumień pokojowych lub wspierające władze państwowe w zakresie kontroli ruchu granicznego; przeprowadzone w Mołdowie (Ukraina), Autonomii Palestyńskiej, Indonezji.
7
STR.
8
POLITYKA UNII EUROPEJSKIEJ WOBEC
POSZCZEGÓLNYCH REGIONÓW ŚWIATA
1) Nieczłonkowskie kraje Europy Zachodniej:


Europejski Obszar Gospodarczy: ustanawia strefę wolnego
handlu między Islandią, Lichtenstein i Norwegią a państwami
członkowskimi Unii Europejskiej
Dopuścił stosowanie pomiędzy stronami czterech swobód
unijnego rynku wewnętrznego, czyli swobodę przepływu osób,
towarów, usług i pracowników.
2) Europejska Polityka Sąsiedztwa:



Ma zapobiegać powstawaniu
podziałów pomiędzy
Unią Europejską
a jej sąsiadami
poprzez
zmniejszanie ubóstwa i
tworzenie obszaru
dobrobytu, stabilności i bezpieczeństwa
Zakłada tworzenie
stref wolnego handlu z pańŹródło: euractiv.pl
stwami ościennymi, a także
współpracę w sferze imigracji, zwalczania przestępczości, promocji praw człowieka i demokracji, kultury.
Biorą w niej udział m.in. Egipt, Tunezja, Ukraina, Palestyna.
3) Partnerstwo Eurośródziemnomorskie:


POMOCE
Zakłada współpracę w zakresie kwestii politycznych i bezpieczeństwa, gospodarki i finansów oraz partnerstwa społecznego, kulturalnego i humanitarnego.
Tworzą je państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz 12
państw z basenu Morza Śródziemnomorskiego: Maroko, Algieria, Tunezja, Egipt, Autonomia Palestyńska, Liban, Jordania, Syria i Turcja.
NAUKOWE
NUMER
11/2013
STR.
9
ZADANIE 1 -TURCJA JAKO „WIECZNY” KANDYDAT




1963 r. - przyznanie Turcji przez Europejską Wspólnotę Gospodarczą
statusu członka stowarzyszonego
1987 r. - złożenie przez Turcję oficjalnej aplikacji
1999 r. - uznanie Turcji za oficjalnego kandydata
2005 r. - rozpoczęcie negocjacji z Unią Europejską
ZADANIE DLA WAS:
Postarajcie się znaleźć plusy i minusy rozszerzenia Unii Europejskiej o Turcję.
żródło: politykaglobalna.pl
ZADANIE 2 -SPRAWDŹ SIĘ W ROLI
WYSOKIEGO PRZEDSTAWICIELA!
W grupach przygotujcie oficjalne oświadczenie Wysokiego przedstawiciela Unii do spraw
zagranicznych i bezpieczeństwa na temat sytuacji zaistniałej w Egipcie. Zastanówcie się
jakie decyzje i akcje moglibyście podjąć.
Streszczenie sytuacji w Egipcie:
3 lipca 2013 r. - wojskowy zamach stanu przeprowadzony przez egipskie wojsko przeciwko prezydentowi Muhammadowi Mursiemu w następstwie antyprezydenckich protestów.

Nastąpiły liczne aresztowania zwolenników i współpracowników byłego prezydenta,
który sam był przetrzymywany w areszcie.

Doszło do walk pomiędzy zwolennikami Mursiego i jego przeciwnikami, w wyniku
których zginęło i zostało rannych wiele osób (bilans na 15 sierpnia 2013 r.: 578 zabitych, ponad 3000 rannych).
STR.
10
ODPOWIEDZI:
ZADANIE 1.
PLUSY PRZYSTĄPIENIA TURCJI:





Uzyskanie wpływów w świecie islamskim
Nowe rynki zbytu, rozwój handlu i inwestycji
Współpraca energetyczna, dostęp do złóż kaspijskich
Młoda, prężnie rozwijająca się turecka gospodarka
Ułatwienia dla ruchu turystycznego
MINUSY PRZYSTAPIENIA TURCJI:




Brak dogłębnych reform demokratycznych
Konflikty z sąsiadami: wojsko stacjonujące na Cyprze, łamanie praw Kurdów, konflikt z Syrią
Zdobycie przez Turcję decydującego wpływu w strukturach
unijnych - posiadanie największej liczby posłów (sprzeciw
Niemiec i Francji)
Obawa przed napływem imigrantów i koniecznością udzielania Turcji ogromnej pomocy finansowej
ZADANIE 2.
Treść oficjalnego oświadczenia Catherine Ashton z dnia
16 sierpnia 2013 r.:
„Z niepokojem i wielką troską śledzę wydarzenia w Egipcie,
które mają miejsce w ostatnim czasie. Żniwo śmierci i szkód
jest szokujące. Składam kondolencje dla tych licznych rodzin,
które ucierpiały. Odpowiedzialność za tą tragedię w wielkim
stopniu ponosi rząd tymczasowy, ale także szersze przywództwo polityczne kraju.
Jestem w stałym kontakcie z ministrami spraw zagranicznych państw członkowskich Unii Europejskiej. Zwróciłam się
do przedstawicieli rządów państw członkowskich z prośbą o
rozpoczęcie debaty oraz podjęcie i koordynację stosownych
kroków i działań, które powinny zostać podjęte przez Unię
Europejską.
Jeszcze raz wzywam wszystkie strony do zaprzestania przemocy, sił bezpieczeństwa do opanowania, siły polityczne do
spokojnego wyrażania swoich poglądów. Wzywam także do
otwarcia procesu politycznego, który doprowadzi Egipt z powrotem na drogę demokracji i wyleczy rany zadane społeczeństwu.”
TYTUŁ
BIULETYNU
NUMER
11/2013
STR.
EUROPE DIRECT– WROCŁAW
Poniedziałek: 9.00-15.00
Ul. Legnicka 65, Wrocław
Wtorek: 9.00-15.00
Środa: 9.00-17.00
Znajdziesz nas na
Facebooku, Twitterze i YouTube
Mail: [email protected]
Tele: 717237351
GG: 46076235
www: europedirect-wroclaw.pl
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach dotacji dla punktów informacji publicznej
"Sieć Punktów Informacji Europejskiej Europe Direct" w latach
2013-2017
Źródło informacji: europa.eu, msz.gov.pl
11