docP-07- Specyfika malego biznesu
download 
Reklamacja Transkrypt
P-07- Specyfika malego biznesu
Andrzej Marjański PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ SPECYFIKA MAŁEGO BIZNESU Andrzej Marjański Nie można wy świetlić połączonego obrazu. Plik mógł zostać przeniesiony lub usunięty albo zmieniono jego nazwę. Sprawdź, czy łącze wsk azuje poprawny plik i lok alizację. Andrzej Marjański (55) 2 Refleksyjnie Ten może zarządzać innymi, kto potrafi kierować sobą". Solon - polityk i poeta grecki VI w. p.n.e. 1 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 3 Dlaczego małe firmy są tak ważne ? Najbardziej rozpowszechnioną formą prowadzenia firmy są małe i średnie przedsiębiorstwa. Wynika z prawa do wolności gospodarczej, w oparciu, o które każdy ma prawo do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Małe firmy stanowią podstawowe narzędzie oddziaływania na rynek i są odpowiedzią na tkwiące w ludziach pragnienie aktywności. Małe firmy wpływają na rozwój gospodarczy kraju i sprawiają, że możliwe jest realizowanie szeregu celów, dla których nie ma miejsca w dużych korporacjach. Mały biznes przejawia się dużą kreatywnością i ciągłym niepokojem w działaniu * Andrzej Marjański (55) 4 Znaczenie MŚP w Unii Europejskiej to specyficzne podmioty gospodarcze, które są najczęściej spotykanymi formami biznesu w Polsce Z badań badań Europejskiego Sondaż Sondażu Ma Małłych i Średnich Przedsię Przedsi ębiorstw wynika, że: większość jest zarządzana przez swych właścicieli; biorąc pod uwagę fakt, że są to firmy często jednoosobowe oraz to, że przedsiębiorcy zapewniają sobie w ten sposób zarówno miejsce pracy, jak i pewność, że wszystko idzie zgodnie z ich planem; większość MŚP należy do sektora prywatnego; jest to efektem coraz częstszego wymogu stworzenia sobie samemu miejsca pracy, korzystając z własnych środków finansowych; większość MŚP posiada tylko jedną lokalizację; badania wskazują, że firmy sektora MŚP w większości nie posiadają oddziałów. 2 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 5 Dlaczego małe przedsiębiorstwo ? Peter Drucker uznaje małe przedsiębiorstwa za „sól gospodarki rynkowej” i gwarancję demokratycznego porządku gospodarczego. Małe przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę fizyczną lub spółkę cywilną jest najlepszą formą do rozpoczęcia własnego biznesu ze względu na: Stosunkowo prostą formę rejestracji Możliwość wyboru formy opodatkowania Uniknięcie zbędnej biurokracji Andrzej Marjański (55) 6 Najważniejsze cechy wyróżniające MŚP zdominowanie przedsiębiorstwa przez osobowość właściciela, dysponowanie przez przedsiębiorstwo siecią osobistych kontaktów z klientami (dostawcami) względną wobec nich otwartością produkowanie i świadczenie usług zgodnie z indywidualnymi życzeniami klientów posiadanie niesformalizowanej struktury organizacyjnej kontakty pomiędzy kierownictwem przedsiębiorstwa a pracownikami są ścisłe i niesformalizowane, przedsiębiorstwo szybko reaguje na zmiany otoczenia, odrębny typ gospodarki finansowej mały udział w rynku prawna i ekonomiczna samodzielność działalność jest często związana z jednym produktem lub słabo zdywersyfikowana. 3 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 7 Po co istnieją firmy ? By wytwarzać dobra i świadczyć usługi Zarabiać pieniądze i podnosić dobrobyt ich właścicieli i pracowników Ale także wzbogacają życie przedsiębiorców w aspektach osobowościowych Przedsiębiorczość pozwala na bycie w środku zdarzeń i reagowanie na rynkowe sygnały. Dzięki temu świat biznesu staje się okazją do zarabiania pieniędzy, a prowadzenie firmy rodzajem przygody Podejście do biznesu jak do przygody i traktowania firmy jako narzędzia do realizacji własnych marzeń, nie zawsze było oczywiste. Długo uważano, że przedsiębiorstwo jest takim samym mechanizmem jak zegarek, gdzie nie ma miejsca na niezależność myślenia, a swoboda działania musi być podporządkowana formalnym regułom Andrzej Marjański (55) 8 Małe przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej Obecnie w krajach UE istnieje nie mniej niż 23 milionów małych przedsiębiorstw, które zapewniają zatrudnienie 75 milionom ludzi. Stanowią one 99% wszystkich firm i tworzą prawie 60% miejsc pracy. 4 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 9 Małe przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej Udział małych i średnich przedsiębiorstw w ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych w krajach UE od początku lat dziewięćdziesiątych utrzymuje się na niezmienionym poziomie: 99,8% dla UE jako całości i od 99,4% do 99,9% w poszczególnych państwach członkowskich. Z badań prowadzonych w Europie Zachodniej i w innych dojrzałych gospodarkach rynkowych wynika, że mniejsze firmy (także mikroprzedsiębiorstwa - czyli zatrudniające poniżej 10 pracowników) wnoszą nieproporcjonalnie duży wkład w powstawanie nowych miejsc pracy, przy czym mają ciągłą zdolność do generowania miejsc pracy* Andrzej Marjański (55) 10 MŚP podstawą przedsiębiorczości w UE W oparciu o zasadę „mali mają pierwszeństwo” UE dostosowuje zasady dotyczące pomocy państwa do potrzeb MŚP i uwzględnia związane z nimi kwestie przy opracowywaniu planów we wszystkich obszarach działalności. Priorytetami polityki są promowanie przedsiębiorczości i kwalifikacji, poprawa dostępu MŚP do rynków (w tym do zamówień publicznych), zwiększenie potencjału wzrostu MŚP (zwiększając ich zdolności w zakresie badań i innowacji), umacnianie dialogu i konsultacji. 5 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 11 Czym nie jest małe przedsiębiorstwo ? Mała firma nie jest miniaturą wielkiego przedsiębiorstwa. Prof. Hermann Simon – założyciel i prezes firmy doradczej. Doktor ekonomii i biznesu uniwersytetu w Bonn, wykładowca London Business School. Był m.in. szefem wydziału marketingu na Uniwersytecie Jana Gutenberga w Mainz i dyrektorem Niemieckiego Instytutu Zarządzania w Kolonii. Autor wielu książek z dziedziny zarządzania. Andrzej Marjański (55) 12 Czym nie jest małe przedsiębiorstwo ? Wiele najlepszych firm na świecie to nie wielkie giganty, ale niepozorne szerzej nie znane małe i średnie przedsiębiorstwa. Małe firmy nie muszą stawać się liderami światowego rynku, ponieważ działają na rynkach regionalnych i lokalnych i na każdym z nich musi istnieć lider i tą pozycję należy się ubiegać. Pozostanie niewielkim i skoncentrowanym na początkowym przedsięwzięciu dla małego przedsiębiorstwa może być wyborem opcji strategicznej. 6 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 13 Czym są małe przedsiębiorstwa? Na pierwszy rzut oka wydaje się, że bardzo łatwo określić, które z przedsiębiorstw należą do grupy małych i średnich Przychodzą nam namyśl znane z okolicy firmy prowadzone przez ich właścicieli Piekarnie Masarnie Stolarnie Bary Sklepy osiedlowe Cukiernie Salony fryzjerskie itd…. Andrzej Marjański (55) 14 Pojęcie małego przedsiębiorstwa Znaczący wpływ na kształtowanie się pojęcia małego lub średniego przedsiębiorstwa miał tzw. Raport Boltona z 1971 roku, który zdefiniował je jako: Mający niewielki udział w rynku Zarządzane osobiście przez jego właściciela lub właścicieli bez pośrednictwa jakiejkolwiek struktury Niezależne i niebędące częścią większego przedsiębiorstwa Kierowane przez właścicieli, którzy są całkowicie wolni od kontroli zewnętrznej lub jakichkolwiek nacisków mogących mieć wpływ na suwerenność ich decyzji 7 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 15 MŚP w prawie polskim Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej Rozdział 7 Mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy. Art. 103. Państwo stwarza, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji, korzystne warunki dla funkcjonowania i rozwoju mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców, w szczególności przez: 1) inicjowanie zmian stanu prawnego sprzyjających rozwojowi mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców, w tym dotyczących dostępu do środków finansowych pochodzących z kredytów i pożyczek oraz poręczeń kredytowych; 2) wspieranie instytucji umożliwiających finansowanie działalności gospodarczej na dogodnych warunkach w ramach realizowanych programów rządowych; 3) wyrównywanie warunków wykonywania działalności gospodarczej ze względu na obciążenia publicznoprawne; 4) ułatwianie dostępu do informacji, szkoleń oraz doradztwa; 5) wspieranie instytucji i organizacji działających na rzecz przedsiębiorców; 6) promowanie współpracy mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców z innymi przedsiębiorcami polskimi i zagranicznymi. Andrzej Marjański (55) 16 Kryteria wyodrębniania MŚP Za małe i średnie przedsiębiorstwa uznaje się takie, które spełniają odpowiednie kryteria, wśród których najistotniejszą rolę odrywają wielkość zatrudnienia, wielkość sprzedaży oraz są niezależność od dużych podmiotów. W Polsce definicja MŚP jest zgodna z dyrektywami Unii Europejskiej i została określona w Ustawie o swobodzie działalności gospodarczej Średnie przedsiębiorstwo Małe przedsiębiorstwo Mikro Przedsiębiorstwo Wielkość zatrudnienia < 250 < 50 < 10 Wysokość przychodów ≤50 mln euro ≤ 10 mln euro ≤ 2 mln euro Suma aktywów ≤43, mln euro ≤ 10 mln euro ≤ 2 mln euro Kryterium Źródło: opracowanie własne na podstawie Ustawy z dnia 2.07.2004 o swobodzie gospodarczej. Dz. U. Nr 173, poz. 1807 8 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 17 Cechy jakościowe małego przedsiębiorstwa Jako podstawowe cechy małego i średniego przedsiębiorstwa właściwego klasie średniej B. Piasecki wskazuje szereg jakościowych cech strukturalnych, które ograniczają w naturalny sposób wielkość tych firm. Jako najważniejsze wymienia: samodzielność ekonomiczną i prawną właściciela (która jest kryterium zasadniczym), w oparciu o którą może ona realizować w przedsiębiorstwie swoje zamiary na własne ryzyko, bez kontroli osób trzecich; nacechowanie społecznej struktury przedsiębiorstwa przez osobę właściciela Andrzej Marjański (55) 18 Cechy jakościowe małego przedsiębiorstwa szczególny charakter gospodarki finansowej przedsiębiorstwa, przejawiający się finansowaniem przedsiębiorstwa w okresie tworzenia z własnych środków właściciela i jego rodziny, a w dalszej fazie działalności przeznaczanie na rozwój części zysku. Istnieje wyraźne ograniczenie z korzystania z kredytów i pożyczek. wyjątkowy charakter struktury organizacyjnej, z jednym centrum decyzyjnym, w osobie właściciela. Decyduje to o formie i treści wszystkich podstawowych funkcji przedsiębiorstwa. 9 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 19 Specyfika MŚP W gospodarce mał małe i średnie przedsię przedsiębiorstwa stanowią stanowi ą specyficzną specyficzną grupę grupę, wystę występuje duż duża rozmaitość rozmaito ść ich form i rodzajów Nie istnieje powszechnie akceptowana definicja sektora MŚP. Odmienności w definiowaniu wynikają z makroekonomicznych uwarunkowań społecznogospodarczych w różnych krajach, a także ze specyfiki branż. Istotnym problemem jest także ustalenie górnej granicy oddzielającej małe przedsiębiorstwa od średnich i dużych Andrzej Marjański (55) 20 Sektor MŚP Pod poj poję ęciem sektora MŚP, uważ uważa si się ę przedsi przedsię ębiorstwa, których wielko wielkość ść jest ró różżnorodnie definiowana, ale najczęś najcz ęściej ciej brana jest pod uwagę uwagę niewielka liczba zatrudnionych, stosunkowo ma małły kapitał i niewielka sprzedażż oraz mały udział w rynku. sprzeda rynku. Pojęcie to obejmuje specyficzne cechy małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie ogólnych problemów, z jakimi mają do czynienia MŚP. Pojęcia wynikające z takiego podejścia umożliwiają prowadzenie badań porównawczych na całej populacji zarówno w ujęciu krajowym jak i międzynarodowy. 10 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 21 Sektor MŚP Okreś Okre ślenie sektora MŚ MŚP stwarza moż możliwo liwość ść : zdefiniowania mał małego i średniego przedsię przedsiębiorstwa wyodrę wyodr ębnienia ogół ogółu mał małych i średnich firm z cał całej populacji przedsię przedsiębiorstw dział działaj ają ących w danej gospodarce Andrzej Marjański (55) 22 Znaczenie MŚP dla rozwoju kraju Prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Regan doceniając znaczenie drobnej przedsiębiorczości dla rozwoju kraju tak apelował do Amerykanów: „Aby ożywić naród, musimy stymulować wzrost i szanse małego biznesu [...] ...] Ponaglam wszystkich Amerykanów, którzy posiadają lub pracują w małym biznesie, do kontynuowania swojej pomysłowości i sukcesu, ponieważ te wysiłki wnoszą swój udział w przedsiębiorczego ducha, który uczynił ten naród wielkim..” wielkim 11 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 23 Polityka Unii Europejskiej wobec mał małych i średnich przedsię przedsiębiorstw Unia Europejska rozwój gospodarczy osią osiągn gnę ęła głównie dzię dzięki mał małym i średnim przedsię przedsi ębiorstwom. Rosnącą rolę MŚP we Wspólnotach Europejskich dostrzeżono w latach 70 ubiegłego wieku, a w latach 80 i 90 nastąpiła wzmożona działalność zarówno instytucji jak i państw członkowskich UE w zakresie wprowadzania zmian na rzecz poprawy finansowych i prawnych warunków funkcjonowania tych przedsiębiorstw. Andrzej Marjański (55) 24 Polityka Unii Europejskiej wobec mał małych i średnich przedsię przedsiębiorstw Wprowadzenie Jednolitego Rynku Europejskiego, dało impuls do sformułowania wspólnej polityki wobec małych i średnich przedsiębiorstw. Jednolity Rynek stworzył nowy obszar dla działalności MŚP wynikający ze stopniowej likwidacji barier w zakresie czterech swobód: przepłływu towarów, usług, kapitału i osób przep Polityka Unii Europejskiej w głównej mierze oparta jest o uchwały i zalecenia Rady Unii oraz inicjatywy i programy Komisji Europejskiej, które choć nie maja charakteru aktu normatywnego, tworzą wspólne ramy do działań wspierających funkcjonowanie MŚP na jednolitym rynku 12 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 25 Polityka Unii Europejskiej wobec mał małych i średnich przedsię przedsiębiorstw Prowadzona przez UE polityka wobec małych i średnich przedsię przedsi ębiorstw, stanowi jeden z trzech, obok polityki regionalnej i sektorowej elementów polityki gospodarczej (strukturalnej). Głównymi celami polityki wspierania MŚP są: zapewnienie zdolności do egzystencji i konkurowania; zapewnienie wzrostu potencjału wytwórczego; wspieranie procesów tworzenia miejsc pracy zwiększanie konkurencyjności; polepszanie ramowych warunków konkurencji. Andrzej Marjański (55) oraz 26 Polityka Unii Europejskiej wobec mał małych i średnich przedsię przedsiębiorstw Instrumenty polityki wobec sektorów MSP muszą uwzględniać konieczność zapewnienia równowagi pomiędzy mocnymi stronami MŚ MŚP (np. elastyczność ich funkcjonowania, umiejętność przystosowywania się do zmieniających się warunków, odporność na kryzysy) a ich sł słabymi stronami (np. śmiertelnością, małą skalą działania, słabością ekonomiczną) i widzieć atuty dużych przedsiębiorstw (zdolność do konkurowania, możliwości inwestycyjne, dużą siłę ekonomiczną) oraz niebezpieczne tendencje dużych przedsiębiorstw do monopolizacji gospodarki, eliminowanie elementów społecznych itp. Zastosowanie takiego założenia nie prowadzi do wyeliminowania z ubiegania się o pomoc żadnego przedsiębiorstwa z powodu jego wielkości, ale po wzięciu pod uwagę wytycznych do przyznawania pomocy, obejmuje ona w zasadzie tylko przedsiębiorstwa z sektorów MSP 13 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 27 Strategia lizbońska Nowa strategia wobec przedsię przedsiębiorstw i przedsię przedsi ębiorczo biorczoś ści narodziła się się w Lizbonie w roku 2000 podczas spotkania Rady Unii Europejskiej, która okreś określi liłła główny łówny cel UE: „Stworzenie najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy gospodarki na świecie, zdolnej do trwałego wzrostu gospodarczego oraz stworzenia większej ilości lepszych miejsc pracy i dążącej do ściślejszej spójności społecznej. Andrzej Marjański (55) 28 Strategia lizbońska „Strategia Lizboń Lizbońska” zaowocowała Europejską Europejsk ą Kartą Kartą Małych Przedsię Przedsiębiorstw, biorstw, w której okreś określono kierunki działań działań wobec tych przedsię przedsi ębiorstw. Zawarto takż także w tym dokumencie zobowią zobowiązania i kierunki działań działa ń dla rzą rządów krajów, które przyjmą do stosowania zapisy karty. 14 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 29 Strategia lizbońska Uwzglę Uwzgl ędniono w niej nastę następuj pują ące zagadnienia: zagadnienia: Kształcenie i szkolenie z zakresu przedsiębiorczości, szczególnie w regionach, których wskaźniki rozwoju są niższe od średniej UE Mniejsze koszty i łatwiejsze rozpoczęcie działalności Sprawniejsze ustawodawstwo i lepsze przepisy Dostępność szkoleń Usprawnienie dostępu w trybie on-linie Szersza działalność wychodząca poza jednolity rynek Kwestie opodatkowania i finansów Zwiększenie możliwości technologicznych małych przedsiębiorstw Skuteczne modele handlu elektronicznego oraz najlepsze wsparcie dla małych przedsiębiorstw Rozwijanie silniejszej i skuteczniejszej reprezentacji interesów małych przedsiębiorstw na szczeblu UE i poszczególnych państw członkowskich. Andrzej Marjański (55) 30 Strategia lizbońska • Działania Unii Europejskiej, są zdeterminowane na zwiększanie dynamiki i konkurencyjności przedsiębiorczości w Europie. • Sektor MŚP jest podporą europejskiej gospodarki i stanowi główne źródło zatrudnienia. • Firmy MŚP są jednocześnie bardzo wrażliwe na zmiany otoczenia gospodarczego, regulacyjnego i administracyjnego. • Inicjatywy europejskie zmierzające do zbudowania nowoczesnej, dynamicznej oraz konkurencyjnej gospodarki mają szansę na odniesienie sukcesu jedynie wtedy, gdy małe i średnie przedsiębiorstwa będą postrzegane jako główny czynnik rozwoju innowacyjności, wzrostu zatrudnienia oraz społecznej integracji w Europie 15 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 31 Polska a Unia Europejska Wejś Wej ście do Unii Europejskiej nie zlikwidowało automatycznie róż różnic gospodarczych pomiędzy Polską Polską a krajami „starej” Unii. Dystans ten wyraż wyraża się się w wielokrotnie niż niższym poziomie PKB per capita, przestarzałych strukturach wytwarzania, wysokim udział udziałem rolnictwa oraz sł słabo rozwinię rozwiniętymi usługami, a takż także duż dużym zakresem szarej strefy. Powoduje to konieczność konieczność niesienia wydatnej pomocy ze strony pań państwa oraz Unii Europejskiej, aby te róż różnice możżliwe szybko zniwelować. mo zniwelować. Andrzej Marjański (55) 32 Sektor MŚP w Polsce Liczba i wielkość podmiotów Źródło: Raport o stanie sektora MŚP w latach 2006-2007, PARP, Warszawa 2008. 16 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 33 Małe przedsiębiorstwa w Polsce Tworzenie PKB przez MŚP Źródło: Raport o stanie sektora MŚP w latach 2010-2011, PARP, Warszawa 2012. Andrzej Marjański (55) 34 Małe przedsiębiorstwa w Polsce WSKAŹNIK PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Źródło: Raport o stanie sektora MŚP w latach 2010-2011, PARP, Warszawa 2012. 17 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 35 Małe przedsiębiorstwa w Polsce Struktura pracujących Źródło: Raport o stanie sektora MŚP w latach 2010-2011, PARP, Warszawa 2012. Andrzej Marjański (55) 36 Małe przedsiębiorstwa w Polsce Struktura pracujących Źródło: Raport o stanie sektora MŚP w latach 2010-2011, PARP, Warszawa 2012. 18 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 37 Małe przedsiębiorstwa w Polsce Źródło: Raport o stanie sektora MŚP w latach 2010-2011, PARP, Warszawa 2012. Andrzej Marjański (55) 38 Znaczenie MŚP dla gospodarki regionu Zabezpieczenie potrzeb mieszkańców Miejsca pracy Podatki lokalne Udział w podatku dochodowym 19 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 39 Pojęcie i istota małych i średnich przedsiębiorstw w wybranych krajach Małe i średnie przedsiębiorstwa określa się w języku polskim skrótem MŚP. Skróty funkcjonują i w innych językach np.: SME - w języku angielskim PME - w języku francuskim. W języku niemieckim istnieje skrót KMU, ale najczęściej używane jest tradycyjne pojęcie Mittelstand. Także pochodzące z języka urzędowego skróty SME i PME mają swoje tradycyjne odpowiedniki, często używane zarówno w literaturze fachowej, jak i statystyce: small business dla SME i artisanat dla PME, jakkolwiek (szczególnie w tym ostatnim przypadku - francuskie określenie artisanat rzemiosło) mają one znacznie węższy zakres znaczeniowy. Andrzej Marjański (55) 40 Pojęcie i istota małych i średnich przedsiębiorstw w wybranych krajach Pojęcie MŚP nie jest zdefiniowane nigdzie w sposób ścisły, Istniejące definicje nie mają charakteru powszechnie obowiązującego. Najczęściej stosowane definicje są oparte na kryteriach ilościowych, chociaż, szczególnie w Niemczech, podkreślane jest znaczenie kryteriów jakościowych. W praktycznym użyciu, dla celów statystycznych, stosuje się jedno z kryteriów ilościowych np. w Polsce jest to liczba zatrudnionych. 20 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 41 Kryteria jakościowe, związane z rodzinną własnością małej firmy Przedsiębiorstwo jest głównym źródłem utrzymania właściciela i jego rodziny, Członkowie rodziny są pracownikami przedsiębiorstwa, Decydujący udział właściciela w zarządzaniu firmą, Finansowanie przedsiębiorstwa nie jest związane z rynkiem kapitałowym, Przedsiębiorstwo jest przekazywane z pokolenia na pokolenie, Występuje osobisty stosunek właściciela do pracowników, Kierownictwo obejmuje jedną osobę lub niewielką grupę osób, Kierowanie przedsiębiorstwem jest niezależne od woli osób trzecich. Andrzej Marjański (55) 42 Pojęcie i istota małych i średnich przedsiębiorstw w wybranych krajach W Niemczech duże znaczenie przypisuje się kryteriom jakościowym, wśród których najważniejszym jest ścisły związek przedsiębiorstwa i jego właściciela. Podstawą jest pochodzące z przed 40 lat określenie Ludwiga Erharda, który twierdził, że definicji zjawiska ''Mittelstand'' nie można ograniczać do wartości aktywów, czy wysokości obrotów lub liczby zatrudnionych. Uwzględnianie tylko tych aspektów prowadzi do lekceważenia faktu, że ''Mittelstand'' charakteryzuje jego rola i charakter w procesie społeczno-ekonomicznym i politycznym. 21 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 43 Pojęcie i istota małych i średnich przedsiębiorstw w wybranych krajach Kryteria jakościowe: tożsamość własności i odpowiedzialności prawnej za działalność firmy, tożsamość własności i odpowiedzialności za zarządzanie i sytuację finansową firmy, odpowiedzialność za podejmowanie decyzji w imieniu przedsiębiorcy. Istotną cechą niemieckich MŚP jest panująca w nich atmosfera, bardziej osobisty stosunek kierownictwa do firmy, co tworzy korzystny klimat wśród załogi Andrzej Marjański (55) 44 MŚP w wybranych krajach Poza Polską i krajami Unii Europejskiej stosowane są również zróżnicowane kryteria dla określenia przedsiębiorstwa jako MSP. W Szwajcarii jako kryterium przyjęto graniczne zatrudnienie - 250 osób w pełnym wymiarze czasu. W Kanadzie stosowane są różne wielkości graniczne w zależności od sektora, w którym funkcjonuje przedsiębiorstwo. Kryteria wielkości przedsiębiorstw w Kanadzie Wyszczególnienie Zatrudnienie Obroty Dla sektora usług: Przedsiębiorstwo małe Przedsiębiorstwo średnie 50 5 mln dolarów 300 25 mln dolarów Dla sektora produkcji: Przedsiębiorstwo małe Przedsiębiorstwo średnie 100 5 mln dolarów 500 25 mln dolarów 22 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 45 MŚP w USA Inne podejście do definiowania pojęcia MSP występuje w Stanach Zjednoczonych. Urząd do Spraw Drobnej Przedsiębiorczości Stanów Zjednoczonych (U.S. Small Business Administration - SBA), który powstał w 1953 r., jest instytucją rządową, zajmującą się wspieraniem drobnej przedsiębiorczości. W ramach Urzędu funkcjonuje służba Normatywów Wielkości - Office of Size Standards (OSS) - zajmująca się ustalaniem i weryfikacją normatywów wielkości firm, według których przedsiębiorstwo może być określane jako małe. SBA określił normatywy dla większości gałęzi przemysłu. Andrzej Marjański (55) 46 Kryteria wielkości przedsiębiorstw w Stanach Zjednoczonych Działalność Przemysł i górnictwo Handel hurtowy Handel detaliczny, usługi Budownictwo Rolnictwo i przetwórstwo Zatrudnienie Obroty 500 100 5 mln dolarów 17 mln dolarów 0,5 mln dolarów 23 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 47 MŚP w USA normatywy dotyczą bądź zatrudnienia, bądź rocznych przychodów. w 1/4 sektorów działalności przedsiębiorstw obowiązują jeszcze inne normatywy wielkości: normatywy obrotów od 0,5 mln do 25 mln dolarów, normatywy zatrudnienia od 100 do 1500 pracowników. W odniesieniu do pewnych programów pomocowych, takich jak np. Small Business Investment Company Program, obowiązują jeszcze inne, szczególne normatywy wielkości firm, które mogą uczestniczyć w Programie. Andrzej Marjański (55) 48 MŚP w USA Podstawą dla określenia lub weryfikacji normatywu, jest wykonanie prac obejmujących analizy: Struktury gałęzi przemysłu, Konkurencyjności, Średniej wielkości przedsiębiorstwa, Kosztów wejścia, Barier wejścia, Rozkładu sprzedaży i zatrudnienia wg wielkości firm, Wpływu różnych zakresów normatywów wielkości firm na cel danego programu, Publicznej oceny proponowanych zasad. 24 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 49 MŚP w wybranych krajach Jak wynika z przedstawionego przeglądu definicji małych i średnich przedsiębiorstw, pojęcie to oznacza różne przedsiębiorstwa w zależności od konkretnego kraju. Nawet ujednolicona definicja Unii Europejskiej, na której opiera się definicja zawarta w polskiej Ustawie Prawo o działalności gospodarczej, nie jest stosowana powszechnie i konsekwentnie. Tak zróżnicowane traktowanie małych i średnich przedsiębiorstw w literaturze i statystyce powoduje, że porównywalność informacji opisujących sektor MSP w różnych krajach jest ograniczona i wszelkie analizy porównawcze muszą być wykonywane z uwzględnieniem tego faktu. Andrzej Marjański (55) 50 Konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw Zintensyfikowana konkurencja krajowa i zagraniczna, globalizacja gospodarki światowej, konkurencyjność przedsiębiorstw, zdolność do konkurowania i osiąganie przewagi konkurencyjnej staje się konieczne do przetrwania i rozwoju każdego przedsiębiorstwa . Zjawisko konkurencji uznaje się także za siłę sprawczą mechanizmu rynkowego, regulator i siłę napędową rozwoju podmiotów gospodarczych Czynniki konkurencji postrzegane są zarówno jako bariery utrudniające rozwój firmy, jak też jako szanse dla ich rozwoju. 25 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 51 Konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw Konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw rozumiemy jako umiejętność zapewnienia korzystnej, rozwojowej ich pozycji na rynku. Konkurencyjność wzmacniają takie działania jak: pozytywny wizerunek firmy, markowy produkt, atrakcyjna lokalizacja, wyposażenie pomieszczeń sprzedażowych, nowe formy dystrybucji i komunikacji z klientem. W warunkach presji konkurencji ich wykorzystanie staje się koniecznym warunkiem utrzymania się firmy na rynku. Andrzej Marjański (55) 52 Podsumowanie konkurencja lokalna i globalna stała się faktem klienci są coraz bardziej wymagający i oczekują zróżnicowanej oferty osiągnięcie sukcesu na rynku w obecnych warunkach nie jest kwestią szczęścia dla polskiego sektora MŚP niezbędne jest zwiększenie jego krótko i długookresowej konkurencyjności dostosowanie taktyki i strategii działania jest niezbędne do zaistnienia na euro i globalnym rynku 26 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 53 Literatura polecana K. Safin (red.), Zarządzanie małym i średnim przedsiębiorstwem, AE im. O. Langego, Wrocław, 2008 M. Laszczak, Kierowanie małą firmą, Poltext, Warszawa 2004 B. Piasecki, Ekonomika i zarządzanie małą firmą, PWN, Warszawa-Łódź 2001 B. Piasecki , Przedsiębiorczość i zarządzanie małą firmą, UŁ, Łódź 1997 Andrzej Marjański (55) 54 Pytania kontrolne 1. Jak definiujemy pojęcie małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce i za granicą? 2. Wymień podstawowe kryteria jakościowe MŚP 3. Podaj główne kryteria ilościowe MŚP 4. Omów znaczenie Raportu Boltona dla wyodrębniania MŚP 27 Andrzej Marjański Andrzej Marjański (55) 55 Pytania ? Nigdy nie będziesz miał drugiej szansy wywarcia pierwszego wrażenia. M.Ohoven 28
