Korzyści integracji społecznej

Korzyści integracji społecznej
Integracja społeczna jako partnerstwo we współuczestnictwie i współdziałaniu to proces
długotrwały i skomplikowany, wymagający wciąż jeszcze zmian na polu informacyjnym,
organizacyjnym, programowym i metodycznym, zmian w myśleniu wielu ludzi. Jednak już teraz
możemy mówić o korzyściach jakie niesie ze sobą integracja społeczna.
Żaden człowiek, zwłaszcza mniej sprawny fizycznie i psychicznie, nie uświadamia sobie
wszystkich swoich życiowych interesów, a niektórych wręcz nie rozpoznaje lub ocenia je błędnie.
Jednocześnie w socjokulturowym przekazie wartości humanistycznych, np. takich jak empatia czy
altruizm, uwidacznia się zbiorowa intencja wspierania osób najsłabszych, zwłaszcza w kryzysowych
warunkach ekonomicznych czy losowych sytuacjach społecznych. [1] Osobom niepełnosprawnym
życie stawia większe wymagania niż ludziom sprawnym, nie zasługują więc na współczucie, lecz
na podziw i uznanie, a głównie na społeczne wsparcie, które powinno być realizowane właśnie
poprzez szeroko rozumianą integrację. Integracja jest czymś pierwotnym, naturalnym. Stanem
idealnym, do którego mamy zmierzać lub, który mamy przywrócić. Grupa, która jest wspólnotą
różnorodnych indywidualności gwarantuje najkorzystniejsze warunki rozwoju. Zetknięcie się
„innych” (pod każdym względem) uczy lepszego rozumienia wnikliwego poznania siebie.[2]
Głównym celem integracji jest przygotowanie dzieci, młodzieży i dorosłych do godnego
życia w społeczeństwie oraz podejmowania różnorakich ról: rodzinnych, zawodowych i
kulturalnych. Dzięki możliwości wspólnego kształcenia się dzieci niepełnosprawnych z dziećmi
zdrowymi, co umożliwiają klasy integracyjne, mamy możliwość wychowania nowego pokolenia
gotowego do obustronnego, naturalnego komunikowania się. Dzięki temu, że dzieci
niepełnosprawne przebywają wśród zdrowych rówieśników, nie trzeba stwarzać nienaturalnych,
sztucznych sytuacji i uczyć jak żyć w społeczeństwie – teraz i w przyszłości. Najlepszą nauką
przecież jest bezpośredni kontakt i to nie tylko dla dzieci niepełnosprawnych, ale dla obu grup.
Relacje międzyludzkie są bardo ważne do prawidłowego rozwoju, gdyż naturalne środowisko to nie
tylko przyroda, lecz także inni ludzie. Nauczanie integracyjne likwiduje bariery, pozwala na pełne
uczestnictwo dzieci niepełnosprawnych w życiu społecznym, dzieci zdrowe natomiast uczy poprzez
codzienną obserwację rówieśników pokrzywdzonych przez los: cierpliwości, szacunku,
wytrwałości, umiejętności pokonywania trudności życia codziennego, tolerancji, akceptacji,
rozumienia choroby, wrażliwości, empatii, otwartości, uczynności, umiejętności współpracy.
W żadnej klasie nie da się pomijać problemów życia codziennego, w klasach integracyjnych na
pewno pojawia się ich o wiele więcej – unikanie ich więc jest niemożliwe. W związku z tym każdy
członek zespołu klasowego wspólnie z kolegami podejmuje wysiłki celem rozwiązania swoich
problemów i problemów kolegów, co jednoczy zespół klasowy i jednocześnie uczy
odpowiedzialności za siebie i innych.
Jak pisze A. Maciarz proces społecznej integracji między zdrowymi, a niepełnosprawnymi
dziećmi wymaga dwukierunkowych oddziaływań wychowawczych tj. oddziaływań rozwijających i
wzmacniających
pozytywny
stosunek
i
zachowanie
dzieci
sprawnych
wobec
dziecka
niepełnosprawnego oraz oddziaływań wzmacniających poczucie własnej wartości u dziecka
niepełnosprawnego, jego motywację i umiejętność nawiązywania kontaktu i więzi z innymi dziećmi,
a także pozytywny stosunek emocjonalny do nich.[3]
Integracja szkolna niesie za sobą korzyści dla ucznia zdrowego i niepełnosprawnego, dla
rodziców dzieci, dla nauczycieli oraz dla środowiska lokalnego.
Poprzez wychowanie integracyjne dziecko niepełnosprawne ma szansę nabywania
umiejętności i sprawności kulturowych, normatywnych, komunikatywnych i funkcjonalnych. Stąd też
można wnosić, iż dziecko niepełnosprawne poprzez kontakty z pełnosprawnymi rówieśnikami,
rozwijając się wśród nich i poprzez różne formy uczenia się, nabywa umiejętności radzenia sobie
w grupie, wymiany informacji i wzorów kulturowych, a także norm życia w grupie. Dziecko
niepełnosprawne wchodzące do grupy integracyjnej nawiązuje więzi interpersonalne, uczy się
wspólnego działania i budowania wspólnych celów, a poprzez przynależność do grupy nabywa
umiejętności budowania własnej tożsamości.[4]
Przeglądając strony internetowe szkół integracyjnych czy z oddziałami integracyjnymi,
prawie na każdej z nich widzimy wyszczególnione zalety nauczania integracyjnego. Możemy je
zebrać w kilka, na które każda ze szkół zwraca uwagę, a należą do nich:
–
mała liczebność klas,
–
odpowiednie metody realizowania zadań dydaktyczno - wychowawczych,
–
odpowiednio dobrane pomoce dydaktyczne,
–
dwóch nauczycieli podczas zajęć,
–
akceptacja dziecka niepełnosprawnego nie jako specjalnego, ale jako obarczonego większymi
trudnościami rozwojowymi,
–
przydzielanie dziecku niepełnosprawnemu zadań na równi ze zdrowymi, włączanie we
wszystkie zajęcia bez szkody dla zdrowia, stosowanie tej samej nagrody i kary, udzielanie pomocy
specjalistycznej, wspieranie zachętą i wiarą, zauważanie jego zdolności i osiągnięć,
–
ułatwiony
dostęp
do
zajęć
rewalidacyjnych,
korekcyjno
-
kompensacyjnych,
logopedycznych....,
–
dzieci niepełnosprawne uczą się społecznego sposobu bycia, identyfikują się z grupami
zdrowymi i mają świadomość przynależności do społeczeństwa, nie odczuwają lęku, jaki wywołuje
przejście z przestrzeni chronionej do twardej rzeczywistości,
–
przygotowane dzieci chorych do radzenia sobie w świecie urządzonym przez ludzi zdrowych,
–
integracja pozytywnie wpływa na zachowania niepełnosprawnych, a także na ich osobowość,
są akceptowane, odnoszą sukcesy, aktywnie uczestniczą w zabawach i zajęciach wraz ze swymi
kolegami,
–
integracja pozytywnie wpływa na dzieci zdrowe, które akceptują specyfikę i odmienność
upośledzonych kolegów, pozbywają się strachu i obcości przed dziećmi chorymi,
–
wspólne zajęcia poprawiają sprawność ruchową dzieci niepełnosprawnych, poszerzają
zainteresowania, rozwijają mowę, wyobraźnię,
–
szkoła integracyjna wspiera rodziców, udziela porad, pomocy specjalistycznej,
–
nauka w klasie integracyjnej odbywa się bez internatu i pozwala dziecku na stały pobyt
w rodzinie, co jest zwykle korzystniejsze dla psychicznego rozwoju dziecka,
–
dziecko upośledzone uczęszczające do szkół powszechnych jest traktowane przez rodziców
normalnie, ponieważ przekonują się, że pod wieloma względami dorównuje ono innym dzieciom.
Należy zwrócić uwagę na to, że oddziaływanie szkoły na kształtowanie trwałych i
pożądanych ze społecznego punktu widzenia form zachowania się ucznia zależy od typu szkoły, i
wieku rozwojowego uczniów, planów wychowawczych i sposobów ich realizacji przez całe grono
pedagogiczne. Tylko konsekwentne i jednolite postępowanie całego grona może ukształtować
pożądane sposoby reagowania, natomiast oddziaływanie jednostkowe bądź też sprzeczne z punktów
widzenia celów wychowania nie przyniesie pożądanych rezultatów wychowawczych.[5]
Tak widziany proces wychowania integracyjnego to kształtowanie nawyków i umiejętności,
to rozwój potrzeb, zainteresowań, emocji, systemów wartości, przekonań, samooceny i postaw.
Szczególną uwagę należy zwrócić na pozytywny wpływ integracji na dzieci zdrowe.
Pełnosprawni uczniowie uczęszczający do klas integracyjnych i uczniowie szkoły, w której są klasy
integracyjne, mają przede wszystkim okazję przyzwyczaić się do zróżnicowanego obrazu
społeczeństwa. Uczą się tolerancji wobec niepełnosprawności, doświadczają, iż obok siebie mogą z
pożytkiem funkcjonować grupy osób o różnych możliwościach i ograniczeniach wraz z osobami
pełnosprawnymi[...] Dzieci przekonują się poprzez bezpośredni kontakt ze swoimi kolegami o
specjalnych potrzebach edukacyjnych, że posiadają oni wiele zalet, są dowcipni, mają szereg
ciekawych pomysłów, chętnie się bawią, często posiadają wiele informacji z różnych
przedmiotów.[...] Dzieci pełnosprawne uczą się, że wysiłek w pokonywaniu własnych słabości i
niedoskonałości przynosi efekty.[6] Pięknie powiedziała Maria Grzegorzewska „Nie ma kaleki, jest
człowiek”.
Integracja to również duże korzyści dla nauczycieli i rodziców. Rodzicom łatwiej
przezwyciężać trudności dnia codziennego kiedy widzą większą akceptację dla niepełnosprawności
ich dziecka. Widzą szansę na prawidłowy rozwój społeczny, emocjonalny i umysłowy swojej
pociechy. Integracja pomaga rodzicom w realizacji planów związanych z edukacją dziecka i
jednocześnie uczy współodpowiedzialności za proces dydaktyczny i wychowawczy.
Praca w oddziałach integracyjnych zachęca nauczycieli do intensywnej pracy
samokształceniowej, zdobywania nowej wiedzy, doświadczeń, wzbogacania własnego warsztatu
metodycznego, rozwijania umiejętności komunikacji w dialogu z drugim nauczycielem.
Nauczyciele stają się bardziej twórczy i kreatywni, bardziej tolerancyjni i wrażliwsi wobec uczniów.
Opracowanie – mgr Ewa Wandas – Sazykin
Przypisy:
Dykcik: Problemy autonomii i integracji społecznej osób niepełnosprawnych w środowisku
życia. W: (red.) W.Dykcik, Pedagogika specjalna. WN, Poznań 1998, s. 315
[1]W.
Olszewska: Integracja dzieci i młodzieży niepełnosprawnej szansą na normalizację życia
społecznego. W: (red.) G. Dryżalowskiej, H.Żuraw: Integracja społeczna osób niepełnosprawnych.
wyd. Żak, Warszawa 2004, s.113
[2]B.
Maciarz: Z teorii badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych. Oficyna Wydawnicza
„Impuls”, Kraków 1990, s. 67
[3]A.
[4]K. J.
Zabłocki: Integracja szansą wychowania nowego pokolenia. Wydawnictwo Naukowe
NOVUM, Płock 2002 , s.76
Putkiewcz: Ogólna charakterystyka środowiska ucznia. W: (red.) J.Strelau, A.Jurkowski,
Z.Putkiewicz: Podstawy psychologii dla nauczyciela. PWN, Warszawa 1979, s.299
[5]Z.
[6]R.
Flis: Praca w klasie integracyjnej. Impuls, Kraków 2005, s. 12