Efektywność oszczędzania w otwartych funduszach emerytalnych

ISSN 1899-1114
nr 5 (5)
16 czerwca 2008
Efektywność oszczędzania w otwartych
funduszach emerytalnych (OFE)
Jol anta Ada miec
Abstract
The preformed in 1998/99 reform of the retirement system caused a creation of a new form of capital investment – the open
pension funds. The main objective of those funds is to invest of pension contributions which are paid by all persons liable for
retirement insurance in way guaranteeing maximum safety and profitability of deposits. The investigation of a relation achieved
by the funds profits to costs which they charge their clients – future pensioners, became the basis for deliberations. The article
delivers analysis of the effectiveness of deposited resources in the open pension funds.
Wstęp
Otwarte fundusze emerytalne (OFE) powstały jako jeden
z elementów reformy systemu emerytalnego przeprowadzonej w latach 1998/99. Nowy system emerytalny składa się
z trzech komponentów, tzw. filarów, z których każdy charakteryzuje się odmiennymi cechami:
– I FILAR – ZUS/FUS: obowiązkowy, powszechny, repartycyjny, administrowany przez państwo;
– II FILAR – PTE/OFE: obowiązkowy, powszechny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne podmioty;
– III FILAR – dodatkowy, dobrowolny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne podmioty (najczęściej ma formę
zbiorową, w postaci tzw. pracowniczych programów
emerytalnych tworzonych przez pracodawców).
Otwarte fundusze emerytalne stanowią zatem kapitałową
cześć nowego systemu o charakterze obowiązkowym, tzn. muszą do niego należeć wszystkie osoby objęte ubezpieczeniem
społecznym urodzone po 31 grudnia 1968 r. Osoby urodzone
przed 1 stycznia 1969 r. a po 31 grudnia 1948 r. mogły dokonać
wyboru czy chcą uczestniczyć w części kapitałowej systemu
emerytalnego, czy pozostać wyłącznie w ZUS-ie. Osoby, które obowiązkowo powinny należeć do funduszu, a nie wybrały w odpowiednim czasie żadnego z nich, przypisywane do
konkretnego funduszu w drodze losowania organizowanego
przez ZUS.
OFE mają jednocześnie charakter otwarty, co oznacza, że
każdy uprawniony może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz
nie może odmówić mu członkostwa. Członek funduszu może
zdecydować o zmianie funduszu, a fundusz do którego należy
nie może ograniczać jego prawa do wystąpienia, jeżeli dokonał on wyboru innego funduszu. Decyzja o zmianie funduszu
oznacza przeniesienie do tego funduszu zgromadzonych
środków w drodze tzw. wypłaty transferowej.
Otwarte fundusze emerytalne są odrębnymi podmiotami,
mają osobowość prawną. Są jednak tworzone, zarządzane
i reprezentowane w stosunkach z osobami trzecimi przez powszechne towarzystwa emerytalne (PTE) – podmioty prywatne
działające w formie spółek akcyjnych. Zarówno OFE, jak i zarządzające nimi PTE, podlegają nadzorowi państwa – właściwym
organem nadzoru jest Komisja Nadzoru Finansowego (KNF).
PTE co do zasady może zarządzać tylko jednym funduszem
emerytalnym. Towarzystwa mogą się łączyć lub być nabywa-
Dr Jolanta Adamiec – specjalista ds. systemu gospodarczego w Biurze Analiz Sejmowych.
Analizy BAS nr 5 (5) 16 czerwca 2008 /5
ne przez inne towarzystwa emerytalne. W takich sytuacjach
fundusz emerytalny jest likwidowany, ale zawsze odbywa się
to w drodze przeniesienia aktywów – a więc środków zgromadzonych na rachunkach członków – do innego otwartego
funduszu emerytalnego. Wszystkie zmiany struktury podmiotowej rynku, jak również zmiany właścicielskie, wymagają zezwolenia organu nadzoru.
Obecnie funkcjonuje 15 otwartych funduszy emerytalnych,
ale 30 czerwca 2008 r. rozpocznie się likwidacja Otwartego
Funduszu Emerytalnego Skarbiec – Emerytura i przeniesienie
jego aktywów do AEGON Otwartego Funduszu Emerytalnego. W wyniku tej transakcji na rynku polskim pozostanie 14 otwartych funduszy emerytalnych.
Zasady inwestowania OFE
Obowiązkiem funduszu emerytalnego zapisanym w ustawie jest inwestowanie składek w sposób zapewniający maksymalny stopień bezpieczeństwa i rentowności dokonywanych
lokat. Politykę lokacyjną ograniczają zapisane w ustawie limity
inwestycyjne, ściśle określające rodzaj i ilość instrumentów finansowych, zależnie od stopnia ryzyka jakie się z nimi wiąże.
Aktywa OFE mogą być lokowane między innymi w:
• depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe;
• obligacje, bony i inne papiery wartościowe emitowane
lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy
Bank Polski oraz pożyczki i kredyty udzielane tym podmiotom lub przez nie gwarantowane;
• obligacje i inne dłużne papiery wartościowe emitowane
przez jednostki samorządu terytorialnego i zabezpieczone całkowicie obligacje innych podmiotów;
• akcje spółek notowanych na regulowanym rynku giełdowym;
• jednostki uczestnictwa i akcje narodowych funduszy inwestycyjnych (NFI).
Na akcje spółek dopuszczonych do publicznego obrotu nałożono limit w wysokości 40%, oraz dodatkowo 10% na akcje
NFI. Wskazane przez prawodawcę pozaskarbowe instrumenty
dłużne mogą stanowić od 5 do 15% aktywów netto funduszu,
a listy zastawne nawet do 30% aktywów. Nie podlegają limitom inwestycje w obligacje Skarbu Państwa i bony skarbowe.
Jako dodatkowe zabezpieczenie ustawa wprowadza mechanizm naliczania i egzekwowania minimalnej wymaganej
stopy zwrotu, określonej jako: stopa zwrotu niższa o 50% lub
o 4 punkty procentowe od średniej ważonej stopy zwrotu
wszystkich funduszy, w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa. Średnia ważona stopa zwrotu wszystkich
funduszy, obejmująca ostatnie 36 miesięcy, podawana jest
do publicznej wiadomości przez Komisję Nadzoru Finansowego na koniec marca i września. Jeżeli stopa zwrotu któregoś
z funduszy jest niższa od minimalnej wymaganej, powstały
niedobór pokrywany jest w pierwszej kolejności z umorzenia
jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku
rezerwowym, następnie z umorzenia jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego. Jeżeli środki te nie są wystarczające,
pokrycie niedoboru następuje kolejno ze środków własnych
PTE, a następnie z pozostałych środków Funduszu Gwarancyjnego. Ostatecznym gwarantem pokrycia niedoboru jest Skarb
Państwa.
Koszty oszczędzania w OFE
Ustawa wprowadza następujące maksymalne stawki opłat
od składek członków funduszy:
– w latach 2004–2010: maksymalnie 7%,
– w 2011 r.: 6,125%,
– w 2012 r.: 5,25%,
– w 2013 r.: 4,375%,
– docelowo w 2014 r.: 3,5%.
W praktyce niemal wszystkie fundusze stosują maksymalną dopuszczalną wysokość opłaty od składek nowych klientów. Wyjątkiem jest OFE Allianz, który dla lat 2005–1013 przyjął opłatę w wysokości 4% składki, a od 2014 r. maksymalną
dopuszczalną przez ustawę kwotę 3,5%.
Niektóre fundusze różnicują wysokość opłaty w zależności
od stażu klienta. I tak, Commercial Union przy stażu co najmniej 24 miesiące pobiera opłatę w wysokości 4%; Axa przy
stażu od 3 do 10 lat pobiera opłatę w wysokości 5,25%, a przy
stażu powyżej 10 lat – 5%; ING Nationale-Nederlanden dla
członków o stażu dłuższym niż 24 miesiące stosuje do końca 2011 r. opłaty w wysokości 5,8%, a w późniejszym okresie
– opłaty ustawowe, a OFE Skarbiec-Emerytura dla członków
o stażu dłuższym niż 24 miesiące stosuje do końca 2011 r.
opłaty w wysokości 5,9%, a w późniejszym okresie – opłaty
ustawowe.
Szczególnie zróżnicowany system naliczania opłat w zależności od stażu wprowadziły OFE Warta i Pekao OFE. W OFE
Warta dla osób należących do funduszu przed 31 marca 2004
r. przyjęto następujące stawki: w latach 2004–2010 – pierwsze 24 miesiące stażu – 7%, kolejne miesiące stażu – 4,5%,
w roku 2011 – pierwsze 24 miesiące stażu – 6,125%, kolejne
miesiące stażu – 4,5% i w roku 2012 – pierwsze 24 miesiące
stażu – 5,25%, kolejne miesiące stażu – 4,5%. Od roku 2013
wszystkich obowiązuje jednolita stawka ustawowa. Natomiast w Pekao OFE przyjęto następujący algorytm: staż dnia
15.10.2003 dłuższy niż 2 lata i krótszy niż 3 lata: do 31.12.2011
– 6%, w 2012 r. – 5,25%; staż dnia 15.10.2003 dłuższy niż 3 lata
i krótszy niż 4 lata: do 31.12.2011 – 5,5%, w 2012 – 5,25%; staż
dnia 15.10.2003 ponad 4 lata: do 31.12.2012 – 5%. Od 2013 r.
stawka jest dla wszystkich ujednolicona, w wysokości maksymalnej stawki ustawowej.
Oprócz indywidualnej opłaty od składki każdego klienta
otwarte fundusze emerytalne naliczają również opłatę za zarządzanie. Pobierana jest ona z aktywów funduszu, a więc faktycznie ponosi ją każdy z członków funduszu proporcjonalnie
do wartości zgromadzonych w tym funduszu środków. Składa
się ona z dwóch części: opłaty stałej, zależnej od wielkości zarządzanych aktywów netto oraz opłaty zmiennej, zależnej od
wyników inwestycyjnych osiąganych przez fundusz.
Ustawa wprowadza maksymalną wysokość pobieranych
opłat. W odniesieniu do opłaty stałej, zależnej od wielkości zarządzanych aktywów netto, wysokość opłaty pobieranej miesięcznie nie może przekroczyć:
– dla aktywów netto do 8 mld zł – 0,045% wartości aktywów;
– dla aktywów netto od 8 do 20 mld zł – 3,6 mln zł + 0,04%
nadwyżki ponad 8 mld;
Jeśli te opłaty są wyższe niż opłaty ustawowe, stosuje się opłaty
ustawowe.
www.bas.sejm.gov.pl
Analizy BAS nr 5 (5) 16 czerwca 2008 /5
– dla aktywów netto od 20 do 35 mld zł – 8,4 mln zł +
0,032% nadwyżki ponad 20 mld zł;
– dla aktywów netto od 35 do 65 mld zł – 13,2 mln zł +
0,023% nadwyżki ponad 35 mld zł;
– dla aktywów netto powyżej 65 mld – 20,1 mln zł +
0,015% nadwyżki ponad 65 mld zł.
Dodatkowa część zmienna wynosi 0,005% wartości aktywów netto w skali miesiąca, ale do tej wysokości ma prawo
jedynie fundusz, który osiągnął w danym okresie najwyższą
stopę zwrotu. W pozostałych funduszach ta część opłaty pobierana jest proporcjonalnie do osiągniętych wyników. Będzie
ona tym większa im wyższą stopę zwrotu osiągnął dany fundusz. Fundusz, który w danym okresie osiągnął najniższą stopę zwrotu nie ma prawa do pobrania części zmiennej opłaty
za zarządzanie.
Komisja Nadzoru Finansowego dokonuje corocznej analizy przeciętnego obciążenia członków otwartych funduszy
emerytalnych opłatami ponoszonymi na rzecz towarzystw
zarządzających funduszami. W tym celu KNF oblicza wskaźnik
będący ilorazem przychodów z opłat od składek, opłaty za zarządzanie aktywami i wynagrodzenia premiowego do średniej
wartości aktywów netto OFE w danym roku. Wielkość tego
wskaźnika dla poszczególnych OFE w ostatnich trzech latach
przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Wskaźnik obciążenia aktywów członków OFE
kosztami opłat od składki, opłaty za zarządzanie i wynagrodzenia premiowego w latach 2005–2007 (w %)
Nazwa PTE
PTE POLSAT S.A.
Pocztylion-Arka PTE S.A.
Nordea PTE S.A.
Pekao Pionier PTE S.A.
PTE BANKOWY S.A.
AEGON PTE S.A.
PTE PZU S.A.
AXA PTE S.A.
PTE „DOM” S.A.
PTE Skarbiec-Emerytura S.A.
ING Nationale-Nederlanden Polska S.A.
AIG PTE S.A.
Generali PTE S.A.
PTE Allianz Polska S.A.
Commercial Union PTE BPH CU WBK S.A.
Średnia
2005
2,29
1,97
1,95
1,74
1,94
1,88
1,79
1,72
1,56
1,72
1,70
1,80
1,81
1,35
1,28
1,77
2006
2,15
1,82
1,77
1,60
1,73
1,72
1,64
1,58
1,50
1,56
1,53
1,49
1,50
1,21
1,13
1,59
2007
1,97
1,67
1,63
1,56
1,54
1,53
1,49
1,47
1,41
1,40
1,33
1,27
1,23
1,10
1,07
1,44
Źródło: „Sytuacja finansowa powszechnych towarzystw emerytalnych”, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa 2008
Jak widać, z roku na rok obciążenie aktywów we wszystkich
OFE wyraźnie maleje. Wynika to ze stałego przyrostu aktywów
funduszy wskutek włączania kolejnych pokoleń do nowego
systemu emerytalnego, przy jednocześnie niewielkiej skali
wypłat w najbliższych latach. Rozpiętości między poszczególnymi funduszami nie są zresztą bardzo znaczące i wahają
się od 1,07% do 1,97%, przy średniej dla wszystkich funduszy
wynoszącej 1,44%.
W miarę wzrostu aktywów będzie dalej spadała procentowa opłata za zarządzanie. Jak dotąd, jedynie Commercial
Union przekroczył granicę 35 mld zł aktywów netto i pobiera
najniższe opłaty za zarządzanie. Bliski tej granicy jest Nationale
Nederlanden, którego aktywa znajdują się w tej chwili w przedziale 20–35 mld zł. Dwa inne OFE (PZU i AIG) przekroczyły
granicę 8 mld zł, a bliski jej przekroczenia jest AXA. Można się
spodziewać, że proces ten będzie systematycznie postępował
i kolejne fundusze będą przekraczały ustawowe progi obniżające wysokość opłat. Od 2014 roku nastąpi też obniżenie do
3,5% opłaty od indywidualnej składki klientów funduszy.
Stopy zwrotu uzyskiwane
przez OFE
Podstawową miarą efektywności polityki inwestycyjnej OFE
jest stopa zwrotu z inwestycji, czyli zmiana wartości jednostki
rozrachunkowej w określonym czasie. Wartość jednostki rozrachunkowej ustalana jest przez podzielenie wartości aktywów netto funduszu przez liczbę jednostek rozrachunkowych
zapisanych na rachunkach prowadzonych przez fundusz. Najnowsze dane dotyczące stopy zwrotu funduszy emerytalnych
opublikowane przez Komisję Nadzoru Finansowego obejmują
okres od 31 marca 2005 r. do 31 marca 2008 r. i zawarte są
w tabeli 2.
Tabela 2. Stopy zwrotu OFE za okres od 31 marca 2005 r.
do 31 marca 2008 r. (w %)
Nazwa PTE
Pekao OFE
OFE Polsat
AIG OFE
Generali OFE
OFE Skarbiec-Emerytura
OFE Pocztylion
OFE PZU „Złota Jesień”
ING Nationale-Nederlanden Polska OFE
Commercial Union OFE BPH CU WBK
AXA OFE
OFE „Dom”
Allianz Polska OFE
Nordea OFE
AEGON OFE
Bankowy OFE
Stopa zwrotu
35,242%
34,280%
34,197%
33,638%
32,844%
32,541%
31,864%
31,267%
31,068%
30,671%
29,882%
29,257%
29,084%
28,830%
25,917%
Źródło: http://www.knf.gov.pl/system_emerytalny/Dane_o_rynku/
Stopy_zwrotu_OFE/ s310305-310308.html
Stopy zwrotu uzyskiwane przez otwarte fundusze emerytalne w latach 1999–2008, a więc praktycznie od początku
ich działalności, nie są podawane w oficjalnych zestawieniach
publikowanych przez KNF. Rozmaite instytucje doradztwa
finansowego prowadzą jednak na bieżąco analizę wyników
OFE. Do rankingów tych należy podchodzić z ostrożnością,
bowiem oparte są one na bieżącej rynkowej wycenie jednostek rozrachunkowych w konkretnym dniu. Ich porównywalność osłabia również fakt, że poszczególne fundusze
niejednocześnie rozpoczęły swoją działalność. Tym niemniej,
w długim okresie rozbieżności te tracą na znaczeniu. Jedno
z dostępnych zestawień, uwzględniające notowania w dniu
16 maja 2008 r., zaprezentowane jest w tabeli 3.
www.bas.sejm.gov.pl
Analizy BAS nr 5 (5) 16 czerwca 2008 /5
Tabela 3. Stopy zwrotu OFE od początku działalności (w %)
Nazwa PTE
OFE Polsat
ING Nationale-Nederlanden Polska OFE
Generali OFE
OFE „Dom”
Nordea OFE
Commercial Union OFE BPH CU WBK
OFE PZU „Złota Jesień”
AXA OFE
AEGON OFE
AIG OFE
Pekao OFE
Bankowy OFE
OFE Skarbiec-Emerytura
OFE Pocztylion
Allianz Polska OFE
Stopa zwrotu
192,20
189,90
178,90
176,10
175,60
172,20
172,10
166,30
163,90
160,20
159,20
158,50
154,90
152,10
151,40
Źródło: http://www.money.pl/emerytury/porownanie/por=stopy/
Biorąc pod uwagę, że przeważająca część funduszy rozpoczęła działalność w maju 1999 r. można przyjąć, że dane w tabeli obejmują okres 9 lat. Daje to średnioroczną stopę zwrotu
rzędu 15–20%, w zależności od funduszu. Należy jednak traktować te liczby jako bardzo szacunkowe, bowiem uwzględniają jedynie przybliżony, uśredniony okres działania funduszy.
A zwłaszcza w początkowym okresie ich działania wyniki ulegały istotnym wahaniom.
Ocena rentowności inwestycji
w OFE
Przyjmując stopę zwrotu zgodnie z zaprezentowanymi
powyżej szacunkami oraz omówione wcześniej obciążenie kosztami wynoszące w 2007 r. średnio ok. 1,4% można
przyjąć średnią rentowność inwestycji w ramach otwartych
funduszy inwestycyjnych na poziomie 14–18%. Należy jednak pamiętać, że zwłaszcza w przypadku osób objętych obowiązkowo II filarem, a więc tych na wczesnym etapie drogi
zawodowej, są to inwestycje wyjątkowo długoterminowe.
A zatem, rentowność osiągana w początkowym okresie inwestycji może z czasem ulec jeszcze znacznym zmianom.
Tym bardziej, że średnioroczne obciążenie kosztami będzie
systematycznie malało, a gdy po 2013 roku zaczną działać
ograniczenia nałożone przez ustawę spadek ten będzie jeszcze bardziej znaczący.
Dla pełniejszego obrazu warto odnieść tę ocenę rentowności do inflacji zarejestrowanej w Polsce w tym samym okresie,
co pozwoli uzyskać przybliżenie realnej stopy zwrotu z inwestycji w OFE.
Podstawowy wskaźnik służący do śledzenia inflacji w gospodarce narodowej to podawany przez Główny Urząd Statystyczny syntetyczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych. Jego zmiany w ujęciu miesięcznym od roku
1999 podaje tabela 4. Jak widać, dla całego okresu do kwietnia 2008 r. włącznie, inflacja – liczona w stosunku do 1998 r.
– wyniosła 45,4%, natomiast liczona w stosunku do kwietnia
1999 r. – 37,2%, co daje średniorocznie wartość 4,1%. Warto
jednak zauważyć, że najwyższy poziom inflacji miał miejsce
w pierwszych dwóch latach objętych zestawieniem (ponad
10% w 2000 r. w porównaniu z 1999 r. i ponad 7% w 1999 r.
w porównaniu z rokiem poprzednim), podczas gdy w późniejszym okresie roczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług
konsumpcyjnych spadł do poziomu 1–3% rocznie, a ponownie rośnie w ostatnim czasie.
Na powyższy wskaźnik syntetyczny składają się dane dla
poszczególnych grup towarów, dla których przyjęto odpowiednie wagi zależne od ich znaczenia dla przeciętnych
kosztów życia. Tabela 5 podaje wagi przypisywane przez GUS
wybranym grupom towarów i usług konsumpcyjnych, a także
zmiany cen dla poszczególnych grup. Dla zachowania możliwości porównań z kosztami i wynikami finansowymi funduszy
jako rok wyjściowy został przyjęty rok 1999.
Jak widać, największy wpływ na wskaźnik inflacji wywarły
zmiany cen paliw oraz kosztów związanych z użytkowaniem
mieszkania (gdzie też znaczny udział mają ceny energii), które
w analizowanym okresie wzrosły odpowiednio o 71% i 51,2%.
Pozostałe grupy towarów i usług drożały w tempie wolniejszym niż średni poziom inflacji, a odzież i obuwie nawet istotnie taniały (o ponad półtora procent średniorocznie). Żywność
drożała o ok. 3% rocznie (24% w całym okresie).
Tabela 4. Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 1999–2008 (1998=100)
Lata
I
II
III
IV
V
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
103,5
113,9
122,4
126,9
127,3
129,6
134,8
135,7
137,8
143,6
104,1
114,9
122,5
127,0
127,4
129,7
134,7
135,7
138,2
144,2
105,1
115,9
123,1
127,3
127,8
130,1
134,8
135,6
138,9
144,8
106,0
116,4
124,1
127,9
128,1
131,1
135,3
136,5
139,6
145,4
106,7
117,2
125,5
127,6
128,1
132,4
135,7
137,2
140,3
MIESIĄCE
VI
VII
1998 = 100
106,9
106,5
118,1
118,9
125,4
125,0
127,1
126,5
128,0
127,5
133,6
133,5
135,4
135.1
136,8
136,8
140,3
139,9
VIII
IX
X
XI
XII
107,1
118,5
124,6
126,0
127,0
133.0
135,0
137,2
139,3
108,7
119,7
125,0
126,4
127,6
133,4
135,5
137,5
140,4
109,9
120,7
125,5
126,8
128,4
134,2
136,0
137,6
141,2
110,9
121,2
125,6
126,7
128,8
134,6
135,7
137,6
142,2
111,9
121,4
125,9
126,8
129,1
134,7
135,4
137,3
142,6
Źródło: http://www.stat.gov.pl/gus/45_1639_PLK_HTML.htm
www.bas.sejm.gov.pl
Analizy BAS nr 5 (5) 16 czerwca 2008 /5
Tabela 5. Zmiana cen wybranych grup towarów w latach 2000–2007
wyszczególnienie
wagi
ogółem
żywność i napoje
bezalkoholowe
napoje alkoholowe
i wyroby tytoniowe
odzież i obuwie
użytkowanie mieszkania
i nośniki energii
zdrowie
paliwa do samochodów
łączność
rekreacja i kultura
inne
100
2007
średnio­rocznie
(1999=100)
1999–2007
127,4
3,42
27,18
124,1
3,01
5,69
5,05
120,9
87,9
2,61
-1,51
20,27
5,27
3,89
5,62
6,63
20,40
151,2
133,4
171,0
107,2
122,1
b.d.
6,40
4,17
8,88
0,90
2,76
b.d.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS dla poszczególnych lat.
Podsumowanie
Powyższa analiza pozwala oszacować średnioroczną rentowność otwartych funduszy emerytalnych w latach 1999–
–2008 na ok. 14–18%. Należy jednak podkreślić, że wszelkie
porównania rentowności inwestycji w funduszach inwestycyjnych dla konkretnej daty obarczone są zasadniczym błędem, wynikającym z możliwych wahnięć rynku finansowego
w określonym momencie (zwłaszcza w momencie lokowania
środków, jak i w momencie ich wycofywania).
Na tle inflacji, wynoszącej w latach 1999–2008 średniorocznie 4,1%, wyniki funduszy kształtują się stosunkowo korzystnie, pozwalając na osiągnięcie realnego zysku rocznie na
poziomie minimum 6% (w przypadku najgorszego funduszu)
do nawet 16% (w przypadku funduszu odnotowującego najlepsze wyniki). Porównanie z cenami żywności (wzrost o 3,4%
średniorocznie w latach 1999–2008) daje rezultat nawet nieznacznie korzystniejszy (o jeden punkt procentowy). Z punktu
widzenia zmian cen, potencjalny zysk najbardziej został obciążony wzrostem kosztów użytkowania mieszkania (w tym
zwłaszcza kosztów energii), który zmieniał się w tym okresie
średnio o 6,4% rocznie. Ale dla odmiany, ceny odzieży i obuwia wyraźnie spadły (o 1,5% średniorocznie), wpływając tym
samym na obniżenie ogólnych kosztów życia.
Seria Analizy BAS wydawana jest wyłącznie w wersji elektronicznej.
Więcej informacji na stronie www.bas.sejm.gov.pl w dziale publikacje.
www.bas.sejm.gov.pl