Efekty kształcenia - Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Budowa programu studiów
na bazie efektów kształcenia
Podziękowania dla Pana prof. Andrzeja
Kraśniewskiego za udostępnienie materiałów
Bohdan Macukow
Seminarium „Krajowe Ramy Kwalifikacji. Budowa programów na bazie
efektów kształcenia”
25 listopada 2010, Politechnika Lubelska
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
1
Plan prezentacji
Efekty kształcenia
Projektowanie programu studiów
(w oparciu o efekty kształcenia)
Projektowanie przedmiotu
(w oparciu o efekty kształcenia)
Konkluzja
2
Czym są „efekty kształcenia”?
Efekty kształcenia oznaczają określenie tego, co
uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po
ukończeniu procesu kształcenia się, w zakresie
wiedzy, umiejętności i kompetencji.
Jest to język opisu kompetencji, który ma być
zrozumiały dla wszystkich interesariuszy procesu
kształcenia.
Efekty kształcenia powinny być
„sprawdzalne” (obserwowalne, mierzalne)
przez instytucję prowadzącą kształcenie
3
Podstawy prawne
USTAWA
o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o
stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i
tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych
ustaw z dn. 30 lipca 2010 r.
„Art. 9.1 Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w
drodze rozporządzenia:
a) warunki, jakie musi spełniać opis kwalifikacji pierwszego i
drugiego stopnia, uwzględniając przyporządkowanie kwalifikacji
do obszarów kształcenia oraz dziedzin i dyscyplin określonych
na podstawie ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach
naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w
zakresie sztuki;
b) Krajowe Ramy Kwalifikacji, a w szczególności opis efektów
kształcenia dla obszarów kształcenia, z uwzględnieniem
poziomów i profili kształcenia.
4
Podstawy prawne
2.
Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w
drodze rozporządzenia, po uzyskaniu opinii Rady Głównej Nauki i
Szkolnictwa Wyższego wzorcowe efekty kształcenia dla
poszczególnych kierunków studiów, uwzględniając poziom i profil
kształcenia, w poszczególnych obszarach kształcenia
uwzględniając istniejące kierunki studiów.
Art. 11 otrzymuje brzmienie:
1. Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni posiadają
posiadająca
uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora
habilitowanego i spełniająca warunki określone w przepisach
wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 pkt 1, może prowadzić studia
na określonym przez senat uczelni, w drodze uchwały, kierunku
studiów i poziomie kształcenia w ramach obszarów kształcenia
oraz dziedzin odpowiadających uprawnieniom do nadawania
stopnia naukowego doktora habilitowanego. Uchwała senatu
określa efekty kształcenia, do których są dostosowane plany
studiów i programy kształcenia, odpowiednio do poziomu i profilu
kształcenia.
5
Podstawy prawne
2.
Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni nieposiadają
nieposiadająca uprawnienia
do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego,
habilitowanego może
prowadzić studia na określonym kierunku, poziomie i profilu kształcenia,
zgodnie ze:
1) wzorcowym opisem efektów kształcenia dla kierunku i poziomu
kształcenia określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 9
ust. 2, lub
2) opisem efektów kształcenia określonym przez senat uczelni dla
kierunku innego niż kierunki określone w art. 9 ust. 2.
3. Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni nieposiadają
nieposiadająca uprawnienia
do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego może uzyskać
uprawnienie do prowadzenia studiów, o których mowa w ust. 2, na
podstawie decyzji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego,
wydanej po zasięgnięciu opinii ministra nadzorującego uczelnię oraz
Polskiej Komisji Akredytacyjnej w zakresie spełniania warunków
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 pkt 1. W
przypadku kierunku studiów innego niż określony w przepisach wydanych
na podstawie art. 9 ust. 2 wymagana jest również opinia Polskiej Komisji
Akredytacyjnej o efektach kształcenia określonych przez senat uczelni.
6
Podstawy prawne
4. Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni, o której mowa w
ust. 2, spełniająca warunki określone w przepisach wydanych
na podstawie art. 9 ust. 3 pkt. 1 i art. 9b, może uzyskać
uprawnienie do prowadzenia studiów na kierunku, o którym
mowa w art. 9b, na podstawie decyzji ministra właściwego do
spraw szkolnictwa wyższego wydanej po zasięgnięciu opinii
Polskiej Komisji Akredytacyjnej i ministra nadzorującego
uczelnię
7
Efekty kształcenia: czym są?
Z czym (z jaką częścią programu kształcenia)
są związane?
pełny program studiów (dyplom)
- studia I, II, III stopnia, studia podyplomowe, …
moduł (blok programowy)
pojedynczy przedmiot
pojedyncze zajęcia (wykład, …)
dodatkowo przypisane punkty ECTS
8
Efekty kształcenia: kto je określa?
Grupa Robocza
ds. KRK
określone
centralnie
§
projekt
nowelizacji
30.07.2010
ogólne
efekty kształcenia
(niezależne do
„kierunku”)
Europejskie
Ramy
Kwalifikacji
„dziedzinowe”
efekty kształcenia
w obszarze
...
„standardy”
międzynarod.
„obszarnicy”
„dziedzinowe”
efekty kształcenia
w obszarze
...
•
•
•
•
•
•
•
•
obszar nauk humanistycznych
obszar nauk społecznych
obszar nauk ścisłych
obszar nauk przyrodniczych
obszar nauk technicznych
obszar „sztuka”
obszar nauk rolniczych
obszar nauk medycznych
9
Efekty kształcenia: kto je określa?
ogólne
efekty kształcenia
(niezależne do
„kierunku”)
Europejskie
Ramy
Kwalifikacji
§
„dziedzinowe”
efekty kształcenia
w obszarze
...
„dziedzinowe”
efekty kształcenia
w obszarze
studiów technicznych
IEA, ABET
EUR-ACE
SBS
...
określone
przez ???
efekty kształcenia
dla grupy kierunków
...
efekty kształcenia
dla grupy kierunków
„informatycznych”
Grupa Robocza
ds. KRK
określone
centralnie
projekt
nowelizacji
30.07.2010
określone
przez wydział
„obszarnicy”
efekty kształcenia
prognozy
dla
rozwoju
programu/kierunku
rynku ...
pracy
efekty kształcenia
dla
programu/kierunku
„inżynieria
przetwarzania
informacji”
Tuning, ACM,
IEEE Comp Sci,
Computing 2007,
QAA for HE 2006
Subject Banch.
Statement Eng.
QAA for HE 2007
ustalenia na
poziomie uczelni
10
Profile
nowelizacja PSzW z dn. 30 lipca 2010 r.
studia I st
(inżynier)
studia II st
(mgr inż.)
profil
praktyczny
profil
teoretyczny
+
+
+
+
? profil badawczy – nieformalny
w ramach profilu teoretycznego
pod kontrolą środowiskowych komisji akredytacyjnych
11
Podejście „różnicowe”
„baza”: studia I stopnia, profil teoretyczny/akademicki
studia I stopnia
profil teoretyczny/
akademicki
różnice
(co więcej?)
różnice
(co inaczej?)
(co więcej?)
studia I stopnia
profil praktyczny/
zawodowy
studia II stopnia
profil teoretyczny/
akademicki
12
Plan prezentacji
Efekty kształcenia
Projektowanie programu studiów
(w oparciu o efekty kształcenia)
Projektowanie przedmiotu
(w oparciu o efekty kształcenia)
Konkluzja
13
Projektowanie programu studiów
tworzenie nowego programu „od
podstaw” (nowy kierunek)
z wykorzystaniem elementów
istniejących/prowadzonych programów
udoskonalenie istniejącego programu
i dostosowanie go do wymagań KRK
14
Projektowanie programu studiów
Warunki brzegowe
„wejście” – kim są kandydaci, jak są
przygotowani do studiów, jakie maja
aspiracje
„wyjście” – gdzie znajdują pracę nasi
absolwenci, czy nabędą niezbędne
kompetencje
Regulamin studiów
trendy krajowe, europejskie i światowe w
obszarze, w ramach którego program jest
projektowany
15
Nowy program studiów
Analiza celowości (weryfikacja koncepcji)
dostateczne różnice w stosunku do
innych programów oferowanych przez
jednostkę/uczelnię
zapotrzebowanie (rynku pracy) i
zainteresowanie potencjalnych kandydatów
dostępność lub możliwość pozyskania
zasobów (kadrowych, materialnych)
niezbędnych do realizacji
...
16
Efekty kształcenia dla programu studiów
ogólne efekty kształcenia
(niezależne do „kierunku”)
efekty kształcenia
dla obszaru
studiów technicznych
określone
centralnie
(KRK)
efekty kształcenia
dla grupy kierunków
technicznych
efekty kształcenia
dla konkretnego programu studiów
sposoby (procedury)
sprawdzania efektów kształcenia
regulacje wewn.
uczelni,
zasoby,
opinie studentów i
pracodawców,
przykłady (krajowe
i zagraniczne)
17
Wstępny program studiów
istniejący/prowadzony program?
zbiór przedmiotów (modułów dydaktycznych)
opisanych przez
założone (zamierzone) efekty kształcenia
treści programowe
formy prowadzenia zajęć i techniki nauczania
(wykłady, ćwiczenia, zajęcia w laboratorium, konsultacje
związane z realizacją projektów itp.)
sposoby sprawdzania i oceny (osiągniętych
efektów kształcenia)
liczbę punktów ECTS (nakład pracy studenta)
...
18
Weryfikacja programu
wstępny program
studiów
efekty kształcenia
dla programu
przedmiot
efekty kształcenia
macierz
efektów kształcenia
19
Macierz efektów kształcenia (kompetencji)
szczegółowe efekty kształcenia
dla programu studiów
przedmiot
20
Macierz efektów kształcenia (kompetencji)
szczegółowe efekty kształcenia
dla programu studiów
przedmiot
…
zna zasady i umie opracować i przedstawić
wyniki eksperymentu
umie sporządzić
dokumentację
potrafi
porozumiewać
sięprojektu
zna zasady
i umie
tworzyćtechnik
tekst techniczny
przy
użyciu
różnych
w
środowisku
umie
tworzyć tekstzawodowym
techniczny
przeznaczony
dla „niespecjalistów”
oraz
w innych
środowiskach,
...
zna zasady i umie przekształcić tekst
pisany w prezentację multimedialną
[definicja
efektówprezentację
kształcenia
umie przeprowadzić
ustną z
dla
obszaru studiów
technicznych
wykorzystaniem
technik multimedialnych
w
grupie „umiejętności ogólne”
umie poprowadzić dyskusję i aktywnie w
UA3]
niej uczestniczyć
umie stworzyć witrynę www
…
21
Macierz efektów kształcenia (kompetencji)
szczegółowe efekty kształcenia
dla programu studiów
przedmiot
Fizyka
…
Techniki
prezentacji
Projekt
inżynierski
Seminarium
dyplomowe
…
zna zasady i umie opracować i przedstawić
wyniki eksperymentu
umie sporządzić dokumentację projektu
zna zasady i umie tworzyć tekst techniczny
umie tworzyć tekst techniczny
przeznaczony dla „niespecjalistów”
zna zasady i umie przekształcić tekst
pisany w prezentację multimedialną
umie przeprowadzić prezentację ustną z
wykorzystaniem technik multimedialnych
umie poprowadzić dyskusję i aktywnie w
niej uczestniczyć
umie stworzyć witrynę www
…
22
Macierz efektów kształcenia (kompetencji)
szczegółowe efekty kształcenia
dla programu studiów
przedmiot
Fizyka
…
Techniki
prezentacji
Projekt
inżynierski
Seminarium
dyplomowe
…
zna zasady i umie opracować i przedstawić
wyniki eksperymentu
+++
+
umie sporządzić dokumentację projektu
+
+
+++
zna zasady i umie tworzyć tekst techniczny
+
+++
+++
umie tworzyć tekst techniczny
przeznaczony dla „niespecjalistów”
+++
zna zasady i umie przekształcić tekst
pisany w prezentację multimedialną
+++
umie przeprowadzić prezentację ustną z
wykorzystaniem technik multimedialnych
+++
+++
umie poprowadzić dyskusję i aktywnie w
niej uczestniczyć
++
+++
umie stworzyć witrynę www
+++
…
+ oznacza, że rozpatrywany efekt kształcenia jest wymieniony w zbiorze efektów kształcenia przedmiotu
23
Weryfikacja
standardy
kształcenia
(ilościowe)
wstępny program
studiów
efekty kształcenia
dla programu
?
?
konieczność
modyfikacji
propozycji
przedmioty
„nietrafione”
?
?
zapotrzebowanie na
nowe przedmioty ?
macierz
efektów kształcenia
24
Modyfikacja programu studiów
program studiów
zmodyfikowany
wstępny program
studiów
efekty kształcenia
dla programu
macierz
efektów kształcenia
25
Szczegółowość opisu efektów kształcenia
stopień szczegółowości opisu
efektów kształcenia dla programu studiów
zbyt duży
zbyt mały
nadmierne ograniczenie
swobody i inwencji
nauczycieli (zespołów)
oferujących przedmioty
potencjalnie niespójny program:
„składanka” propozycji
nauczycieli (zespołów)
oferujących przedmioty
26
Skutki
ułatwienie identyfikacji (i eliminacji) „dziur” i
redundancji w programie studiów
zwiększenie możliwości eksperymentowania i
wprowadzania innowacji w metodach nauczania
PBL: problem/project-based learning
wymuszenie lepszych i bardziej kompletnych
mechanizmów oceny osiągnięć studenta
wymuszenie kształcenia w zakresie
umiejętności ogólnych i praktycznych (kosztem
wąskiej specjalizacji teoretycznej)
27
Efekty kształcenia
Efekty kształcenia w zakresie
Wiedzy powinny określać opanowanie danej dziedziny
wiedzy, zakres wiadomości i głębię rozumienia.
Umiejętności powinny dotyczyć metod poznawczych –
komunikacji, rozwiązywaniu problemów, zastosowania
zdobytej wiedzy w praktyce.
Postaw czyli kompetencji personalnych i społecznych w
zakresie kreatywności i samodzielności myślenia,
rozpoznawania i oceny ważnych kwestii etycznych,
społecznych i zawodowych oraz poczucia
odpowiedzialności za nie.
28
Plan prezentacji
Efekty kształcenia
Projektowanie programu studiów
(w oparciu o efekty kształcenia)
Projektowanie przedmiotu
(w oparciu o efekty kształcenia)
Konkluzja
29
Opracowanie/modyfikacja przedmiotu
cel
efekty kształcenia (uczenia się)
formy prowadzenia zajęć,
techniki nauczania
sposoby (procedury)
sprawdzania/oceny efektów
wszystkie te elementy
muszą być upublicznione
30
Efekty kształcenia
efekty
kształcenia
dla programu
studiów
cel
założone
efekty kształcenia
efekty kształcenia muszą być „sprawdzalne” (możliwe
do zaobserwowania, zmierzenia, oceny)
efekty kształcenia dla przedmiotu powinny odnosić
się do efektów kształcenia dla programu studiów
(jeśli zostały zdefiniowane)
31
Szczegółowość opisu efektów kształcenia
stopień szczegółowości opisu
efektów kształcenia dla przedmiotu
zbyt duży
zbyt mały
mała czytelność,
ograniczenie swobody
(akademickiego charakteru
procesu kształcenia)
niedostatek (brak)
kluczowych informacji
niezbędnych dla studenta
32
Kalkulacja nakładu pracy studenta czyli ile ECTS
Przedmiot: Analiza funkcjonalna
Godziny kontaktowe:
30h wykładu
1p. ECTS
Przedmiot:
Sieci=neuronowe
Czas na zapoznanie
się z lekturami
(7 stron
Godziny
kontaktowe:
90h (30h wykładu, 60h
tekstu naukowego =projekt
1h), 70laboratoryjny)
stron = 10h
Przygotowanie do
10hdo zajęć laboratoryjnych 60h
sprawdzianu
Przygotowanie
Przygotowanie do
10hsię ze wskazaną literaturą 20h
zaliczenia
Zapoznanie
2+3+4 = 30h = 1p. ECTS
Napisanie programu, uruchomienie,
weryfikacja
Razem 2p. ECTS
(czas poza zajęciami w laboratorium) 60h
5. Przygotowanie raportu 10h
6. Przygotowanie do egzaminu 30h
Razem 270 h = 9p. ECTS
33
Sposoby sprawdzania efektów kształcenia
Ważniejsze niż sama definicja (opis)
efektów kształcenia
Sposoby sprawdzania:
egzamin
• część pisemna, część ustana
sprawdziany w trakcie semestru
zajęcia laboratoryjne
• sprawdziany/testy wstępne, raporty
Jakie efekty kształcenia one mierzą?
Ale zdarzają się i takie sposoby „sprawdzania”
testy wielokrotnego wyboru
sprawdzanie „obecności na zajęciach” i zaliczanie
przedmiotu na tej podstawie
Jakie efekty kształcenia one mierzą?
34
Efekty kształcenia dla przedmiotu
standardy
kształcenia
(ilościowe)
Sylabus przedmiotu
– efekty kształcenia
efekty kształcenia
dla programu
ustalenia dla
grupy
kierunków
cel, formy
prowadzenia
zajęć
zamierzone
efekty
kształcenia
sposoby
sprawdzania
35
Plan prezentacji
Efekty kształcenia
Projektowanie programu studiów
(w oparciu o efekty kształcenia)
Projektowanie przedmiotu
(w oparciu o efekty kształcenia)
Konkluzja
36
Czy warto coś robić
zanim wejdą w życie
regulacje prawne dotyczące KRK?
37
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
z dnia 3 października 2006 r.
w sprawie warunków i trybu
przenoszenia osiągnięć studenta
…
Student uzyskuje punkty ECTS przypisane danemu
przedmiotowi, jeśli spełni … oraz osiągnie założone
efekty kształcenia.
opis każdego przedmiotu musi określać
efekty kształcenia!
38
Ruch (upowszechnienie)
dobrych praktyk na uczeniach
i wynikające stąd doświadczenia
- niezbędne dla ukształtowania
właściwych regulacji prawnych
zarządzić zmianę
zarządzać zmianą
39
Dziękuję za uwagę
Teraz
czas na dyskusję!!!
40