Organizacja pomocy psychologiczno – pedagogicznej w

Małgorzata Pawlik
doradca metodyczny dla przedszkoli
PCDZN Puławy
Organizacja pomocy psychologiczno – pedagogicznej w przedszkolu/szkole.
Procedury wprowadzania zmian w zakresie pomocy psychologiczno –
pedagogicznej.
Ministerstwo w uzasadnieniu do rozporządzenia wskazuje, iż celem wprowadzenia regulacji jest
zapewnienie pomocy psychologiczno-pedagogicznej jak najbliżej dziecka, w środowisku jego nauczania
i wychowania. Wdrożenie zmian ma przyczynić się do zwiększenia szans edukacyjnych dzieci ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi, w tym szczególnie dzieci uzdolnionych, a także zwiększyć efektywność świadczonej
pomocy. Konieczność wprowadzenia zmian w tym zakresie wynika również z niepokojących danych
pochodzących z Systemu Informacji Oświatowej, które wskazują na wysoki odsetek dzieci i młodzieży
wymagających pomocy psychologiczno-pedagogicznej z tendencją wzrostową. Ograniczone możliwości
organizacyjno-kadrowe poradni psychologiczno-pedagogicznych spowodowały, że część dzieci i młodzieży nie
została objęta stosowną terapią i powinna taką pomoc otrzymać w przedszkolu, szkole lub placówce.
Okres przejściowy zmian
Okres przejściowy wprowadzanych zmian będzie przypadał na lata 2011-2012. W roku szkolnym 2011/2012
nowe regulacje prawne wchodzą do przedszkoli, gimnazjów oraz szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych
specjalnych oraz ogólnodostępnych, w których zorganizowano oddziały specjalne. To oznacza podjęcie prac
związanych z planowaniem organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w tych placówkach już w tym
roku szkolnym, na przełomie marca i kwietnia 2011 r.
W roku szkolnym 2012/2013 zmiany wejdą do szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych. Czas planowania
przypadnie na przełomie marca i kwietnia 2012 r.
Nowe regulacje prawne zawarte zostały w rozporządzeniach:
♦ Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy
psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 228 poz.
1487)
♦ Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w
przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. Nr 228 poz. 1490)
♦ Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w
specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 228 poz. 1489)
♦ Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu
oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów
w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 228 poz. 1491)
♦ Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych
poradni psychologiczno – pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. Nr 228 poz.
1488)
♦ Rozporządzenie MEN z dnia 17grudnia 2010 r. w sprawie podstawowych warunków niezbędnych do realizacji
przez szkoły i nauczycieli zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz programów nauczania
(Dz. U. Nr 6 poz.23)
Informacje ogólne
Zespoły orzekające w publicznych poradniach psychologiczno – pedagogicznych mogą wydać dla ucznia:
1) orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego - dla dzieci młodzieży niepełnosprawnej oraz
niedostosowanej społecznie, wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy,
2) orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dla dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub
oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej,
3) orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania - dla dzieci i młodzieży, których stan zdrowia
uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły,
4) orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno – wychowawczych - dla dzieci i młodzieży
upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim,
5) opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia
niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole,
6) opinie w innych sprawach związanych z kształceniem i wychowaniem dzieci i młodzieży np.
specyficznych trudności w uczeniu się
Na podstawie rozporządzenia MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji
pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr
228 poz. 1487);
● Pomoc psychologiczno – pedagogiczna jest udzielana i organizowana uczniom, którzy uczęszczają do
przedszkoli, szkół i placówek (wskazanych w rozporządzeniu), ich rodzicom i nauczycielom.
Korzystanie z pomocy psychologiczno – pedagogicznej jest dobrowolne i nieodpłatne.
● Pomoc psychologiczno – pedagogiczna udzielana uczniowi polega na rozpoznawaniu i zaspakajaniu
indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości
psychofizycznych ucznia, które wynikają w szczególności:
1) z niepełnosprawności,
2) z niedostosowania społecznego,
3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym,
4) ze szczególnych uzdolnień,
5) ze specyficznych trudności w uczeniu się,
6) z zaburzeń komunikacji językowej,
7) z choroby przewlekłej,
8) z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych,
9) z niepowodzeń edukacyjnych,
10) z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania
czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi,
11) z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska
edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą
● Pomoc psychologiczno – pedagogiczna udzielana rodzicom i nauczycielom polega na wspieraniu rodziców i
nauczycieli w:
- rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych,
- rozwiązywaniu umiejętności wychowawczych w celu zwiększenia efektywności pomocy psychologiczno –
pedagogicznej dla uczniów
● Pomoc psychologiczno – pedagogiczną organizuje dyrektor, udziela się jej uczniom, ich rodzicom oraz
nauczycielom, pomocy tej udzielają:
- nauczyciele,
- wychowawcy grup wychowawczych,
- specjaliści wykonujący zadania z zakresu pomocy psychologiczno – pedagogicznej, w szczególności
psycholodzy, pedagodzy, logopedzi, doradcy zawodowi zwani „specjalistami”.
● Formy pomocy psychologiczno – pedagogicznej udzielanej uczniom:
1) klasy terapeutyczne,
2) zajęcia rozwijające uzdolnienia,
3) zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze,
4) zajęcia specjalistyczne: korekcyjno –kompensacyjne, logopedyczne,
socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym,
5) zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery
zawodowej – w przypadku uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych,
6) porady i konsultacje
Forma pomocy psychologiczno
– pedagogicznej
klasy terapeutyczne
Charakterystyka
Realizacja
organizuje się dla uczniów wykazujących
jednorodne
lub
sprzężone
zaburzenia,
wymagających dostosowania organizacji i
procesu do ich specyficznych potrzeb
edukacyjnych oraz długotrwałej pomocy
specjalistycznej.
Klas terapeutycznych nie organizuje się w
szkołach specjalnych.
Zajęcia w klasach terapeutycznych
prowadzą nauczyciele właściwych zajęć
edukacyjnych.
Nauczanie w klasach terapeutycznych jest
prowadzone według realizowanych w danej
szkole
programów
nauczania,
z
dostosowaniem metod i form ich realizacji
do indywidualnych potrzeb rozwojowych
edukacyjnych
oraz
możliwości
psychofizycznych uczniów.
Liczba uczniów w klasie terapeutycznej
wynosi do 15.
Klasy terapeutyczne organizuje się z
początkiem roku szkolnego.
Do klas terapeutycznych za zgodą organu
prowadzącego
szkołę,
w
ramach
posiadanych środków, mogą uczęszczać
uczniowie innej szkoły, z uwzględnieniem
warunków odległości drogi dziecka z domu
do szkoły.
Objęcia uczniów nauką w klasie
terapeutycznej wymaga opinii poradni
psychologiczno – pedagogicznej, w tym
poradni specjalistycznej.
Szkoła
zajęcia rozwijające uzdolnienia
organizuje się dla uczniów szczególnie
uzdolnionych oraz prowadzi się przy
wykorzystaniu aktywnych metod pracy.
Liczba uczestników zajęć wynosi do 8.
szkoła,
placówki wskazane w
rozporządzeniu
-
organizuje się dla uczniów mających
trudności w nauce, w szczególności w
spełnieniu
wymagań
edukacyjnych
wynikających z podstawy programowej
kształcenia ogólnego dla danego etapu
edukacyjnego. Liczba uczestników zajęć
wynosi do 8.
szkoła
zajęcia
specjalistyczne:
korekcyjno – kompensacyjne
organizuje się dla uczniów z zaburzeniami i
odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi
trudnościami
w
uczeniu
się.
Liczba
uczestników zajęć wynosi do 5.
przedszkole,
szkoła,
placówki wskazane w
rozporządzeniu
zajęcia
logopedyczne
specjalistyczne:
organizuje się dla uczniów z zaburzeniami
mowy, które powodują zaburzenia komunikacji
językowej oraz utrudniają naukę. Liczba
uczestników zajęć wynosi do 4.
przedszkole,
szkoła,
placówki wskazane w
rozporządzeniu
zajęcia
specjalistyczne:
socjoterapeutyczne oraz inne o
charakterze terapeutycznym
organizuje się dla uczniów z dysfunkcjami i
zaburzeniami
utrudniającymi
funkcjonowanie społeczne. Liczba uczestników
zajęć wynosi do 10.
przedszkole,
szkoła,
placówki wskazane w
rozporządzeniu
zajęcia związane z wyborem
kierunku kształcenia i zawodu
oraz planowaniem kształcenia i
kariery zawodowej – w przypadku
uczniów gimnazjum i szkół
ponadgimnazjalnych
organizuje się w celu wspomagania uczniów
gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej w
podejmowaniu
decyzji edukacyjnych i
zawodowych, przy wykorzystaniu aktywnych
metod
pracy.
Zajęcia
prowadzą
nauczyciele…….., specjaliści
szkoła, ale tylko
- gimnazjum
i
szkoły
ponadgimnazjalne
zajęcia
dydaktyczno
wyrównawcze
porady i konsultacje
przedszkole,
szkoła,
placówki wskazane w
rozporządzeniu
● Godzina zajęć rozwijających uzdolnienia i zajęć dydaktyczno – wyrównawczych trwa 45 min., a godzina zajęć
specjalistycznych – 60 min.
● Nauka ucznia w klasie terapeutycznej oraz udział ucznia w zajęciach dydaktyczno – wyrównawczych i
zajęciach specjalistycznych trwa do czasu:
- zlikwidowania opóźnień w uzyskaniu osiągnięć edukacyjnych wynikających z podstawy programowej
kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego
lub
- złagodzenia albo wyeliminowania zaburzeń stanowiących powód objęcia ucznia daną formą pomocy
psychologiczno – pedagogicznej.
● Zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze oraz zajęcia specjalistyczne prowadzą
nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie dla rodzaju prowadzonych zajęć.
● Formy pomocy psychologiczno – pedagogicznej udzielanej rodzicom uczniów i nauczycielom
w przedszkolu, szkole i placówce:
- porady,
- konsultacje,
- warsztaty,
- szkolenia
W organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej zwraca uwagę zapis nowego rozporządzenia, który
ma wpływ na działania pedagogiczne nauczycieli, zawarte w karcie potrzeb indywidualnych ucznia
§ 18. 1. Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści w przedszkolu, szkole i placówce
prowadzą działania pedagogiczne mające na celu:
1) rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych
uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych oraz zaplanowanie sposobów ich zaspakajania,
w tym:
a) w przedszkolu – obserwację pedagogiczną zakończoną analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia
nauki w szkole (diagnoza przedszkolna),
b) w klasach I – III szkoły podstawowej – obserwacje i pomiary pedagogiczne mające na celu rozpoznanie
u uczniów ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się,
c) w gimnazjach i szkole ponadgimnazjalnej – doradztwo edukacyjno – zawodowe;
2) rozpoznanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz
zaplanowanie wsparcia związanego z rozwijaniem zainteresowań i uzdolnień uczniów.
● Pomoc psychologiczno – pedagogiczna jest udzielana z inicjatywy:
- ucznia,
- rodziców ucznia,
nauczyciela, wychowawcy grupy wychowawczej lub specjalisty, prowadzącego zajęcia z uczniem,
- poradni psychologiczno – pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej,
- asystenta edukacji romskiej,
-pomocy nauczyciela
Etapy działań przedszkola, szkoły związane z udzielaniem uczniowi pomocy psychologiczno pedagogicznej
1. Powołanie przez dyrektora zespołu do planowania i koordynowania udzielania pomocy psychologiczno –
pedagogicznej uczniowi niezwłocznie po:
- otrzymaniu orzeczenia lub opinii z PPP,
lub
- przekazaniu przez nauczyciela lub specjalistę informacji o potrzebie objęcia ucznia pomocą
psychologiczno- pedagogiczną.
2. Wyznaczenie przez dyrektora osoby koordynującej pracę zespołu.
3. Spotkanie zespołu w celu założenia karty indywidualnych potrzeb ucznia i ustalenia zakresu, w którym
uczeń wymaga pomocy psychologiczno – pedagogicznej, określenia zalecanych form, sposobów i okresu
udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, które są częścią karty.
4. Przekazanie dyrektorowi w/w zaleceń.
5. Ustalenie prze dyrektora formy, sposobów i okresu udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej
oraz wymiaru godzin, w których poszczególne formy pomocy będą realizowane, w tym z art. 42 KN.
6. Niezwłoczna informacja pisemna dyrektora do rodziców lub pełnoletniego ucznia o ustalonych formach,
sposobach i okresie udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej uczniowi oraz wymiarze godzin,
w których poszczególne formy pomocy będą realizowane
7. Opracowanie przez zespół planu działań wspierających dla ucznia na podstawie w/w ustaleń dyrektora;
zespoły utworzone dla uczniów mających jednorodne indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz
możliwości psychofizyczne mogą opracować wspólny plan działań wspierających dla tych uczniów.
8. Prowadzenie przez zespół karty indywidualnych potrzeb ucznia.
9. Spotkania zespołu ze zwróceniem uwagi na spotkania dotyczące oceny efektywności pomocy
psychologiczno – pedagogicznej udzielanej uczniowi.
10. Przedstawianie karty indywidualnych potrzeb ucznia dyrektorowi po każdym spotkaniu.
11. Dołączenie karty do indywidualnej teczki ucznia objętego pomocą psychologiczno- pedagogiczną.
12. Wydanie oryginału karty rodzicowi ucznia lub pełnoletniemu uczniowi po ukończeniu przedszkola/szkoły
lub po przejściu ucznia do innego przedszkola/szkoły w dokumentacji pozostaje kopia karty. Za zgodą
rodziców lub pełnoletniego ucznia dyrektor przekazuje kopię karty do przedszkola, szkoły lub placówki, do
której uczeń został przyjęty.
Zespół do spraw planowania i koordynowania udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej
uczniowi przedszkola, szkoły, placówki
►Składa się z nauczycieli oraz specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem.
►Zespół tworzy dyrektor niezwłocznie po:
- otrzymaniu orzeczenia lub opinii z PPP,
lub
- przekazaniu przez nauczyciela lub specjalistę informacji o potrzebie objęcia ucznia pomocą
psychologiczno- pedagogiczną.
►Ma wyznaczonego przez dyrektora koordynatora, jedna osoba może koordynować pracę kilku zespołów.
►Wykonuje n/w zadania:
ustala zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno – pedagogicznej z uwagi na indywidualne
potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, w tym szczególne uzdolnienia,
●
określa zalecane formy, sposoby i okresy udzielania uczniowi pomocy psychologiczno – pedagogicznej
z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości
psychofizycznych ucznia, także z uwzględnieniem zaleceń zawartych w orzeczeniu lub opinii PPP,
planuje działania z zakresu doradztwa edukacyjno – zawodowego i sposób ich realizacji – w przypadku
ucznia gimnazjum i szkoły ponadgmazjalnej,
przekazuje dyrektorowi zalecane formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno –
pedagogicznej,
zakłada i prowadzi kartę indywidualnych potrzeb ucznia oraz przedstawia ją dyrektorowi po każdym
spotkaniu,
opracowuje dla ucznia plan działań wspierających,
dokonuje wielopoziomowej oceny efektywności pomocy psychologiczno – pedagogicznej,
podejmuje działania mediacyjne i interwencyjne w sytuacjach kryzysowych,
odbywa spotkania, zgodnie z poniższym opisem.
Spotkania zespołu
Odbywają się w miarę potrzeb.
Spotkania zwołuje osoba koordynująca pracę zespołu.
W spotkaniach zespołu mogą uczestniczyć rodzice, których o terminie spotkania zespołu informuje
dyrektor.
W spotkaniach zespołu mogą także uczestniczyć:
- na wniosek dyrektora przedstawiciel PPP, w tym poradni specjalistycznej
- na wniosek rodzica ucznia – inne osoby, w szczególności lekarz, psycholog, logopeda lub inny specjalista.
Osoby biorące udział w spotkaniu zespołu są obowiązane do nieujawniania spraw poruszanych na spotkaniu
zespołu
Terminy spotkań zespołu i podpisy osób biorących udział w poszczególnych spotkaniach zespołu znajdują
się w karcie indywidualnych potrzeb ucznia, nie ma więc potrzeby pisać protokołu spotkań.
Zadania dyrektora przedszkola, szkoły, placówki
Organizuje pomoc psychologiczno – pedagogiczną.
Tworzy zespół, który planuje i koordynuje udzielanie pomocy psychologiczno –pedagogicznej uczniowi.
Wyznacza koordynatora prac zespołu lub zespołów.
Na podstawie zaleceń zespołu ustala dla ucznia formy, sposoby i okres udzielania pomocy psychologiczno –
pedagogicznej oraz wymiar godzin, w których poszczególne formy pomocy będą realizowane, w tym z art.
42 KN.
Informuje na piśmie rodziców lub pełnoletniego ucznia o ustalonych dla ucznia formach, sposobach
i okresie udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej oraz wymiarze godzin, w których
poszczególne formy pomocy będą realizowane, niezwłocznie po ustaleniu.
W/w ustalenia wpisuje do karty indywidualnych potrzeb ucznia oraz umieszcza datę i podpis.
Informuje rodziców o terminie spotkania zespołu.
Wnioskuje o udział w spotkaniu zespołu przedstawicieli PPP, w tym poradni specjalistycznej.
Przyjmuje przedstawioną przez zespół kartę indywidualnych potrzeb ucznia po każdym spotkaniu zespołu.
Decyduje o wcześniejszym zakończeniu udzielania uczniowi danej formy pomocy psychologiczno –
pedagogicznej na podstawie oceny zespołu dokonanej na wniosek rodziców, pełnoletniego ucznia,
nauczyciela prowadzącego zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze lub zajęcia terapeutyczne, wychowawcy
klasy terapeutycznej.
Przykładowe czynności koordynatora zespołu
Zwołuje spotkanie zespołu, podając cel spotkania.
Prowadzi spotkanie.
Kieruje pracami zespołu.
Przedstawia dyrektorowi zalecane przez zespół formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy
psychologiczno – pedagogicznej wypracowane przez zespół.
Dba o wypełnienie karty indywidualnych potrzeb ucznia, w tym po spotkaniu o podpisy osób, które wzięły
w nim udział.
Przedstawia dyrektorowi kartę indywidualnych potrzeb ucznia po każdym spotkaniu.
Pobiera i oddaje kartę z indywidualnej teczki ucznia objętego pomocą psychologiczno- pedagogiczną.
Poucza osoby biorące udział w spotkaniu zespołu o obowiązku nieujawniania spraw poruszanych na
spotkaniu zespołu (najlepiej na początku spotkania).
Nawiązuje kontakty z PPP, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz
rodziny, dzieci i młodzieży – ustala rozwiązania organizacyjne, jeśli wynika to z planu działań
wspierających dla ucznia (ustala czas, miejsce zajęć, ilość osób w grupie...)
Podstawy prawne
• Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572; ost.zm. Dz.U. z 2010 r.
nr 148, poz. 991)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji
pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. nr 228,
poz. 1487)
Mgr Małgorzata Pawlik