Ekonomia rozwoju wykład 10 - Geografia, klimat, zasoby - E-SGH

Ekonomia rozwoju
wykład 10 - Geografia, klimat,
zasoby naturalne, środowisko
dr Piotr Białowolski
Katedra Ekonomii I
Gospodarka i środowisko
• Sprawy związane ze środowiskiem wpływają na
rozwój gospodarczy, a rozwój gospodarczy
wpływa na środowisko
• Ubóstwo i ignorancja mogą prowadzić do
nieoptymalnej alokacji zasobów naturalnych
(środowiska)
• Przykład: Globalne ocieplenie
Gospodarka i środowisko
Możliwy do długookresowego utrzymania
Produkt Narodowy Netto:
PNN * = PNB − Dm − Dn
gdzie
PNN* możliwy do utrzymania w długim okresie
PNB Produkt Narody Brutto
Dm Amortyzacja zasobów kapitałowych
Amortyzacja zasobów naturalnych
Dn
Zakres degradacji środowiska
• Zanieczyszczenie środowiska ma konsekwencje
zarówno dla zdrowia, jak i dla produktywności. Na
zanieczyszczenia dochodzi do:
▫ Utraty produktywności ziemi (degradacja ziem)
▫ Utrzymywanie się bardzo złych warunków
sanitarnych, wynikające z braku czystej wody i
kanalizacji
▫ Zbyt duża zależność od paliw kopalnych - skażenie
środowiska i powietrza (brak inwestycji w czyste
technologie)
▫ Przejadanie zasobów, które mogą zwiększać
produktywność (np. spalanie biomasy, która powinna
służyć jako nawóz)
Ludność, zasoby i środowisko
• Uwaga obrońców środowiska – możemy
osiągnąć poziom potrzeb, którego nie będziemy
w stanie zaspokoić z wykorzystaniem
posiadanych zasobów naturalnych
• Gwałtowny wzrost populacji spowodował w
niektórych regionach ogromne szkody dla
środowiska
• Możliwość wpadnięcia w pułapkę ubóstwa –
pułapkę Malthusiańską
Ubóstwo i środowisko
• Pomimo, że dewastacja środowiska pojawia się
tam, gdzie następuje gwałtowny wzrost ludności,
to pierwotną przyczyną jest ubóstwo.
• Czynniki sukcesu dla polityki środowiskowej
opierają się w znacznym stopniu na
prawidłowym adresowaniu problemów ubóstwa:
▫ Prawa własności do uprawianej ziemi
▫ Dostęp do środków na inwestycje
▫ Pomoc instytucjonalna przy efektywnym
wykorzystaniu zasobów
Wzrost kontra środowisko
• Dowody wskazują, że najbardziej niszczycielską
działalność dla środowiska prowadzi 1 miliard
najbogatszych i 1 miliard najuboższych
mieszkańców Ziemi.
▫ Uważa się, że 1 miliard najbiedniejszych niszczy
środowisko w takim samym stopniu jak kolejne 4
miliardy
• Zwiększenie dochodów jednak wcale nie musi
prowadzić do spadku niszczycielskich efektów
dla środowiska.
Rozwój obszarów wiejskich a
środowisko
• W krajach słabo rozwiniętych wystąpi w kolejnych
latach gwałtowny wzrost popytu na żywność – dziś i
tak zasoby gruntów są wykorzystywane ponad miarę
• Konieczne jest zwiększenie podaży środków
ochronnych dla rolników, a także pomoc w
prowadzeniu upraw niewyniszczających środowiska.
• Konieczne jest również zwiększenie udziału kobiet w
korzystaniu z fachowego doradztwa, gdyż to one
często utrzymują zasoby środowiska w ryzach
Rozwój miast a środowisko
• Ogromne migracje do miast wymuszają bardzo
dynamiczną poprawę infrastruktury miejskiej –
co rzadko się dzieje w krajach słabo rozwiniętych
• W efekcie powstają problemy mieszkaniowe –
rozwój faweli, slumsów
• W konsekwencji:
▫ pogarsza się stan zdrowia ludności,
▫ dochodzi do wzrostu stłoczenia, co powoduje
spadek produktywności mieszkańców
Tradycyjne modele związków między
gospodarką a środowiskiem
• Należy skalkulować korzyści i koszty działań
ekonomicznych.
• Decyzje podejmowane są przez właścicieli
(głównie gruntów).
• Prywatna własność środków produkcji wpływa
na powstawanie efektów zewnętrznych, które nie
są uwzględniane przy decyzji o produkcji.
• Wymagają one natomiast uwzględnienia przy
podejmowaniu decyzji o kształcie polityki, gdyż
wpływają na dobrobyt.
Rachunek korzyści wymiany
MoŜliwy transfer korzyści w przypadku
ograniczeń podaŜy
Przykład nieefektywności – efekty
zewnętrzne
Narastające efekty zewnętrzne
Dobro publiczne – specyficzny typ
dobra
Opcje polityki w krajach słabo
rozwiniętych
• Co mogą zrobić kraje słabo rozwinięte
▫ Prawidłowa wycena zasobów
▫ Wymuszenie zaangażowania społecznego
▫ Przejrzyste prawa własności i ustalenie właścicieli
surowców
▫ Zwiększanie aktywności ubogich
▫ Poprawa pozycji ekonomicznej kobiet
▫ Prowadzenie polityki ograniczenia zatrucia środowiska
Opcje polityki w krajach słabo
rozwiniętych
• Co mogą zrobić kraje wysoko rozwinięte dla
krajów słabo rozwiniętych:
▫ Prowadzenie właściwej polityki handlowej
▫ Ulgi w spłacie zobowiązań
▫ Pomoc w rozwoju dla krajów słabo rozwiniętych
Następny wykład 03.01.2011
http://www.e-sgh.pl/piotr_bialowolski/er