zarys-rynku-jablek-w-polsce-prof

bezpieczeństwo żywności
Innowacje w logistyce sektora owoców (i warzyw)
Zarys rynku jabłek w Polsce
Makroekonomiczne tło kształtowania się sytuacji sektora owoców stanowi
dynamika PKB w pierwszym półroczu tego roku. Po dynamice PKB 3,6% z 2015 r.
bieżący rok rozczarowuje. Zaledwie 3% PKB z pierwszego półrocza wskazuje, że aby
osiągnąć wskaźnik dynamiki państwowego planu wzrostu gospodarczego (3,8%),
pozostałe 6 miesięcy musiałoby wykazywać tempo wzrostu przekraczające 4%. Jest
to wobec uwarunkowań zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych wątpliwe.
P
omyślnie kształtował się
eksport produktów rolno-spożywczych. W pierwszym
półroczu br. wzrósł (w euro)
o 5%, a import zmniejszył się do 1,4%.
Produkcja owoców – w tym przeważającego gatunku, jakim są jabłka –
ustabilizowała się na poziomie 3 100
tys. ton. Sektor jabłek charakteryzuje duża nadpodaż i trudności z zagospodarowaniem zarówno na rynku
krajowym jak i w eksporcie.
Sektor owoców, w tym jabłek
W sektorze owoców kluczową pozycję zajmują jabłka (ponad 75%).
Udział jabłek w produkcji owoców
jest najwyższy w Polsce, podczas gdy
np. w Europie nie przekracza 15%.
Pod względem wielkości produkcji
jabłek Polska zajmuje pierwsze miejsce w UE i czwarte na świecie. Poziom produkcji w ostatnich trzech
latach (przy wciąż niskim spożyciu
– ok. 19 kg per capita) ustabilizował
się w granicach 4 mln ton.
Produkcja w sektorze owoców zarówno w Polsce jak i w UE (28) od
3 lat charakteryzuje się stałością.
W przypadku Polski to jabłka determinują stan i dynamikę produkcji
prof. Stanisław Zięba
w tym sektorze, a także mają duży
wpływ na rynkową sytuację sektora
w Unii Europejskiej.
W najbliższych latach prognozować
należy restrukturyzację upraw sadowniczych i zwiększanie ich produktywności. Procesy konsolidacyjne są niedostateczne, a rynek owoców
jest silnie rozdrobniony, przy wciąż
niewielkim udziale dużych, nowoczesnych sadów, nowoczesnego łańcucha dystrybucyjnego i zespołowych
zintegrowanych form organizacji
produkcji.
Produkcja owoców w Polsce i UE (28) w latach 2011–2016 (w mln ton)
Źródło: opracowanie własne na podstawie Rynek owoców i warzyw. Analizy rynkowe,
MRiRW, czerwiec 2016 (szacunki IERIGŻPIB)
Polska
w tym jabłka
UE
2011
2012
2013
2014
2015
2016
3,4
2,5
36,8
3,8
2,9
36,5
4,1
3,0
38,0
4,2
3,2
39,1
4,1
3,2
37,7
4,1
3,2
37,7
Bezpieczeństwo i Higiena Żywności 03/2016 (122)
Według diagnozy Eberharda Makosza wzrastać będą trudności z zagospodarowaniem wzrastających
zbiorów jabłek po opłacalnych cenach, co skłaniać powinno producentów do zaniechania zakładania
nowych i restrukturyzacji istniejących sadów. Konieczne jest zmniejszenie zbiorów do 3–3,5 mln ton,
konsolidacja i zintensyfikowanie
produkcji (6 ton jabłek z 1 ha przy
80% udziale owoców deserowych),
poprawa jakości, zwiększenie udziału odmian jednokolorowych w produkcji drzewek i owoców, nasilenie
promocji i zwiększenie eksportu,
w tym na odległe, atrakcyjne rynki
Azji, Ameryki, a także do Europy
Wschodniej.
W uproszczeniu sytuacja w gospodarce jabłkami w najbliższych 2–3 latach ukształtuje się następująco:
– produkcja ogółem: 4–4,5 mln
ton;
– spożycie jabłek deserowych: 800
tys. ton;
– eksport na wszystkie kierunki: 800
tys. ton – 1 mln ton (w tym ok. 100
tys. ton poza Europę);
– przemysł przetwórczy (jabłka przemysłowe): 2–2,5 mln ton;
– nadwyżka podaży nad popytem:
200–400 tys. ton.
Najlepszą perspektywę będą mieć
sadownicy prowadzący intensywną
produkcję wysokojakościowego towaru o cechach pożądanych przez
odbiorców na specyficznych rynkach.
Jednym z potencjalnych rynków zbytu nadwyżek jabłek o niskich paracd. na stronie 38
35
bezpieczeństwo żywności
Eksport jabłek z Polski w latach 2012–2016 (w tys. ton i mln euro)
Źródło: opracowanie własne na podstawie Rynek owoców i warzyw. Analizy rynkowe,
MRiRW, czerwiec 2016 (szacunki IERIGŻPIB)
Jabłka (tys. ton)
Jabłka (mln euro)
2012
2013
2014
2015
2016
958
339
1 230
447
1 096
352
889
286
870
270
metrach jakościowych będą biogazownie.
W wyniku wizyty prezydenta ChRL
Xi Jinpinga w Polsce wiosną tego
roku zostało podpisanych wiele (40)
międzypaństwowych umów handlowych, w tym umowa o otwarciu chińskiego rynku na polskie jabłka.
ku czynione przez branżowe związki samorządowe i poszczególne podmioty są mało skuteczne. Pozytywnym
przykładem jest zaangażowanie Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, który w swym Zakładzie Przechowalnictwa i Przetwórstwa przeprowadził serie badań przedrejestro-
Udział jabłek w produkcji owoców
jest najwyższy w Polsce, podczas gdy
np. w Europie nie przekracza 15%.
Odległe rynki zbytu na jabłka wymagają jednak właściwego zaplecza
prawnego i logistycznego. Aby nie
stracić nowej dużej szansy eksportowej, niezbędny jest skuteczny nadzór
odpowiedzialnego organu państwa,
to jest Agencji Rynku Rolnego oraz
Departamentu Rynków Rolnych
MRiRW. Konieczne jest także zdefiniowanie urzędowych standardów
jakościowych owoców, wymogów logistycznych (w tym parametrów utrzymania jakości handlowej towaru
w długotrwałym transporcie). Do
standardu należy wprowadzić wyposażenie opakowań w środki przedłużenia trwałości jabłek, tj. absorbery
etylenu, co stanowi warunek utrzymania pełnych walorów handlowych.
Niedopełnienie tych warunków w kilku przypadkach (np. Malezja) już
kosztowało polskich eksporterów
utratę wiarygodności i rynku zbytu.
Bezpieczeństwo owoców
(warzyw i kwiatów)
w logistyce
Ekonomiczne znaczenie rynku
owoców (i warzyw) wymaga większej
niż dotychczas uwagi i wsparcia ze
strony sektora publicznego i nauki.
Wysiłki na rzecz promocji i poprawy
warunków funkcjonowania tego ryn-
38
wych saszetki Eten i określił jej
przydatność w logistyce owoców
(i warzyw).
Utrwalanie świeżości owoców generycznych w łańcuchu dystrybucyjnym, zahamowanie ich przedwczesnego dojrzewania i przejrzewania
zostało rozwiązane dzięki opatentowanej saszetce Eten. Mogą mieć przy
powszechnym zastosowaniu znaczący wpływ na ekonomikę funkcjonowania rynku owoców, warzyw i kwiatów w Polsce. Walory saszetek potwierdziła już praktyka. Z ich użyciem
firmy eksportujące (np. firma Toma-
sza Bankiewicza) pomyślnie przetransportowały w tym roku jabłka
świetnej jakości na odległe rynki
krajów azjatyckich.
Uproszczony rachunek gospodarczy kosztów zapewnienia bezpieczeństwa pełnej wartości handlowej jabłek
saszetkami Eten (przy zachowaniu
pozostałych parametrów jakości owoców, to jest zdrowotności, temperatury i wilgotności) przedstawia się
następująco:
– roczny eksport jabłek deserowych:
1 mln ton; 50% masy, czyli 500
tys. ton zabezpieczone saszetkami
Eten;
– 1 standardowa saszetka Eten jest
skuteczna w neutralizacji etylenu
w opakowaniu z przewożonymi
jabłkami o wysokich parametrach
jakościowych (np. w workach x-tend
– 10 kg) przez okres 100 dni;
– zapotrzebowanie na saszetki Eten
dla zabezpieczenia przed utratą
przez jabłka jakości handlowej
(500 tys. ton) wymaga zastosowania 50 mln sztuk saszetek;
– cena sprzedaży jednej saszetki
Eten – 0,30 zł;
– koszt eksportera zabezpieczenia
saszetkami w logistyce 1 kg jabłek
– 0,03 zł;
– orientacyjna wartość eksportu 500
tys. ton jabłek (przy cenie 0,45
euro/kg = 45 mln euro, przy kursie 1 euro = 4,15 zł) – wartość
eksportu: 200 mln zł;
– poniesiony koszt uchronienia od
zepsucia w logistyce saszetkami
Eten 500 tys. ton jabłek (o warto-
Korzyści ze stosowania saszetek Eten
są wielorakie i mogą mieć przy powszechnym
zastosowaniu znaczący wpływ na ekonomikę
funkcjonowania rynku.
ści rynkowej jw. 200 mln zł) wynosi 1 500 tys. zł, co oznacza, że
koszt nie przekracza 1,5% kosztów
producenta owoców.
Innowacyjne technologie przedłużania trwałości owoców i warzyw generycznych w łańcuchu logistycznym
w miarę ich upowszechniania będą
mieć coraz większy wpływ na efektywność tego sektora gospodarki. 
Bezpieczeństwo i Higiena Żywności 03/2016 (122)