PSYCHOLOGICZNE NARZĘDZIA PRACY Z

Projekt „OPERACJA SUKCES – unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby
gospodarki opartej na wiedzy” współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki.
KARTA PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu
PSYCHOLOGICZNE NARZĘDZIA PRACY Z TRUDNYM PACJENTEM
2. Numer kodowy
CPS02e
3. Język, w którym prowadzone są zajęcia
polski
4. Typ kursu
fakultatywny
5. Grupa treści kształcenia
nauki podstawowe
6. Poziom studiów według klasyfikacji bolońskiej
studia magisterskie
7. Rok studiów/semestr
III rok / semestr 5
8. Formuła przedmiotu
seminaria
9. Liczba godzin zajęć
10
10. Rodzaj zajęć z uwzględnieniem podziału godzin
10 seminariów 1-godzinnych
11. Liczba punktów ECTS
1
12. Jednostka dydaktyczna prowadząca przedmiot
Zakład Psychologii Lekarskiej
Katedra Nauk Humanistycznych
13. Imię i nazwisko osoby egzaminującej lub zaliczającej przedmiot
Prof. dr hab. n. med. Tomasz Sobów
14. Osoby prowadzące zajęcia
dr Anna Bogaczewicz, dr Paweł Rasmus
15. Wymagania wstępne i wymagania równoległe
brak
16. Cele i założenia nauczania przedmiotu
Celem kształcenia jest przygotowanie przyszłych lekarzy do pracy z tzw. trudnym pacjentem;
przekazanie wiedzy na temat narzędzi oddziaływania psychologicznego w celu podniesienia jakości
leczenia i komfortu pracy oraz zwiększenia efektywności leczenia i terapii; wsparcie merytoryczne
przyszłych lekarzy oraz zaznajomienie ich z czynnikami wpływającymi na komunikację z pacjentem,
wykształcenie umiejętności korzystania z wiedzy psychologicznej w praktyce lekarskiej na etapie
diagnozowania, leczenia i podtrzymywania efektu terapeutycznego. Kolejnym celem zajęć jest
zbudowanie u studentów świadomości potrzeby ciągłego kształcenia oraz stałego doskonalenia nie
tylko kompetencji zawodowych ale również osobistych.
17. Metody dydaktyczne
Metody podające: wykłady informacyjne/seminaria.
Metody aktywizujące: studium przypadków (tzw. case study), metody sytuacyjne - odgrywanie ról,
dyskusje dydaktyczne – „burza mózgów”.
18. Wykaz literatury
Literatura podstawowa:
- Psychologia lekarska w leczeniu chorych somatycznie. Bętkowska-Korpała B, Gierowski JK,
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków, 2007
- Siedem minut dla pacjenta. Mielcarek M, Ozon, 2006
- Zarządzanie czasem. Davidson J, Wyd. Liber, Warszawa, 2002
- Psychoonkologia. De Walden-Gałuszko K (red.), Biblioteka Psychiatrii Polskiej, Kraków, 2000
- Wywiad motywujący w opiece zdrowotnej. Jak pomóc pacjentom w zmianie złych nawyków i
ryzykownych zachowań. Butler C, Miller R, Rollnick S, Academica, 2010
- Komunikowanie się lekarza z pacjentem. Barański J, Waszyński E, Steciwko A, Wydawnictwo
ASTRUM, Wrocław, 2000
- Kształcenie w dziedzinie komunikacji lekarzy z pacjentami. Doroszewski J, w: Nauczanie etyki w
uczelniach medycznych. Suchorzewska J, Olejniczak M, Akademia Medyczna, Gdańsk, 2007
- Psychologia lekarska. Jarosz M, PZWL, Warszawa, 1983
- Psychologia w medycynie: wspomaga współpracę z pacjentem i proces leczenia. Salomon P,
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2002
19. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu
Ćwiczenia: zaangażowanie i aktywny udział w zajęciach, ocena nabytych technik komunikacji z
pacjentem.
Warunki dopuszczenia do testu końcowego: frekwencja na zajęciach powyżej 80%.
Zaliczenie końcowe: pisemne - test wyboru, obejmujący materiał ze wszystkich seminariów. Do
zaliczenia konieczne jest uzyskanie przynajmniej 60% łącznej sumy punktów z testu. Ocenę końcową
wyznacza wynik testu oraz punkty uzyskane podczas ćwiczeń.
20. Treści merytoryczne budujące wiedzę
Rozpoznanie trudnego pacjenta
- pacjent hipochondryczny
- pacjent manipulujący
- pacjent agresywny
- nieprzyjmujący leków
- pacjent uzależniony od substancji psychoaktywnych
- pacjent oporny
- asertywność w komunikacji z pacjentem
Leczenie opornych pacjentów
- ocena motywacji pacjenta
- trafna diagnoza
- weryfikowanie możliwości osiągnięcia wyniku leczenia
- pytania o wartość zakładu opieki zdrowotnej i specjalisty w oczach pacjenta
- sprawdzanie konkurencyjności motywów wobec postępowania leczniczego
Profil psychologiczny pacjenta i jego wpływ na proces leczenia
- osobowość,
- temperament,
- charakter,
- postawy,
- procesy decyzyjne,
- potrzeby,
- system wartości,
- rodzina pochodzenia
Kontakt i budowanie trwałej relacji z pacjentem przewlekle chorym
- pacjent w opiece paliatywnej
- wpływ choroby na funkcjonowanie pacjenta
- ból, cierpienie i lęk w chorobie nowotworowej
- wsparcie chorego i jego bliskich
Studium przypadków, analiza psychologiczna problemu
- pacjent w opiece psychiatrycznej
- pacjent niepełnosprawny fizycznie
- pacjent chory terminalnie
- pacjent – ofiara agresji
- pacjent oddziału intensywnej opieki medycznej
- pacjent szpitalnego oddziału ratunkowego
- inni
22. Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje
Student po zakończeniu zajęć Psychologiczne narzędzia pracy z trudnym pacjentem powinien:
- umieć rozpoznać trudnego pacjenta i znać psychologiczne narzędzia pracy w odniesieniu do różnych
przypadków,
- posiadać wiedzę nt. komunikowania się z trudnym pacjentem i osobami z jego najbliższego
otoczenia,
- potrafić skutecznie motywować pacjenta do przestrzegania zaleceń lekarskich, w szczególności do
zmiany zachowań zdrowotnych,
- wykorzystywać wiedzę z psychologiczną, medyczną i doświadczenie kliniczne celem
skuteczniejszego zdobywania rzetelnych informacji w trakcie wywiadu klinicznego, skutkującego
bardziej znamiennymi efektami terapeutycznymi,
- radzić sobie z ograniczeniami czasu, stresem i własnymi niepokojami związanymi z codziennym
wypełnianiem swoich obowiązków zawodowych,
- skutecznie badać postawy pacjentów wobec choroby i leczenia oraz trafniej rozpoznawać ich stany
emocjonalne,
- rozumieć przyczyny wewnętrzne i zewnętrzne będące po stronie lekarza, instytucji jak i pacjenta
powodujące trudności w świadczeniu opieki zdrowotnej,
- być gotowy sprostać oczekiwaniom pacjentów, być świadomym swoich mocnych stron oraz
własnych słabości w sytuacji świadczenia usług medycznych trudnym pacjentom,
- dążyć do uzyskania satysfakcjonujących obie strony efektów terapeutycznych,
- dbać o samodoskonalenie zawodowe oraz rozwój osobisty.
23. Opis efektów kształcenia na poszczególnych zajęciach w grupach studenckich (10-12 osobowych)
Seminarium 1: Zaawansowane techniki komunikacyjne ułatwiające kontakt z trudnym pacjentem
Wiedza: student potrafi rozpoznać i dokonuje diagnozy „trudnego pacjenta”; student poznaje
zaawansowane techniki komunikacyjne.
Umiejętności i kompetencje: student potrafi zastosować zaawansowane techniki komunikacyjne
zapobiegające presji i manipulacji: FUKOZ – jako narzędzie budowania autorytetu lekarza; zawieranie
kontraktu psychologicznego/umowy osobistej gwarantującej powodzenie leczenia; Analiza
Transakcyjna.
Seminarium 2: Gry psychologiczne stosowane przez „trudnych pacjentów”
Wiedza: student zna typologię gier psychologicznych opisanych przez E. Berne w analizie
transakcyjnej; zna i potrafi zdefiniować mechanizmy obronne obecne w relacjach międzyludzkich.
Umiejętności i kompetencje: student rozpoznaje gry psychologiczne i dobiera strategię radzenia sobie
z nimi.
Seminarium 3: Efektywność osobista lekarza
Wiedza: student rozumie i potrafi zdefiniować zagadnienia: stres, radzenie sobie ze stresem
zarządzanie czasem, wyznaczanie celów.
Umiejętności i kompetencje: student potrafi aktywnie radzić sobie ze stresem (koncentracja na
zadaniu, odreagowanie, relaksacja); potrafi efektywnie zarządzać sobą w czasie.
Seminarium 4: Budowanie motywacji do leczenia
Wiedza: student zna teorię motywacyjnego DNA Tamary Lowe.
Umiejętności i kompetencje: student potrafi rozpoznać indywidualny styl motywacyjny pacjenta; umie
motywować do procesu leczenia zgodnie z indywidualnym stylem motywacyjnym trudnych pacjentów.
Seminarium 5: Praca z pacjentem hipochondrycznym
Wiedza: student rozumie przyczyny i skutki zachowań hipochondrycznych.
Umiejętności i kompetencje: student utrwala zachowania asertywne, student potrafi komunikować się
językiem faktów/obserwacji a nie językiem ocen/opinii – buduje wiarygodny i silny przekaz
terapeutyczny.
Seminarium 6: Praca z pacjentem zamartwiającym się
Wiedza: student dokonuje analizy przyczyn nadmiernego zamartwiania się stanem zdrowia przez
pacjentów.
Umiejętności i kompetencje: student efektywnie komunikuje się z pacjentem; potrafi aktywnie
słuchać.
Seminarium 7: Praca z pacjentem milczącym
Wiedza: student zna główne przyczyny milczenia i wycofania pacjentów.
Umiejętności i kompetencje: student wykształca umiejętność pracy z oporem, budowania zaufania i
klimatu otwartości.
Seminarium 8: Praca z pacjentem manipulującym
Wiedza: student rozumie przyczyny i skutki manipulowania przez pacjentów.
Umiejętności i kompetencje: student efektywnie komunikuje się z pacjentem; utrwala zachowania
asertywne; potrafi stawiać granice.
Seminarium 9: Praca z pacjentem agresywnym
Wiedza: student rozumie przyczyny zachowań agresywnych i autoagresywnych u pacjentów.
Umiejętności i kompetencje: student efektywnie komunikuje się z pacjentem; potrafi przyjmować i
rozumieć emocje pacjenta; potrafi wyciszać emocje a nie eskalować je.
Seminarium 10: Praca z pacjentem nieprzyjmującym leków
Wiedza: student dokonuje analizy przyczyn odmawiania przyjmowania leków przez pacjentów.
Umiejętności i kompetencje: student efektywnie komunikuje się z pacjentem; przyjmuje odpowiednią
postawę ciała podczas rozmowy; potrafi budować motywację u pacjenta niestosującego się do zaleceń
lekarskich.
24. Informacje dodatkowe dostępne są pod adresem
[email protected]