Aktywne życie z POChP - European Lung Foundation

Informacje dotyczące płuc
www.european-lung-foundation.org
Aktywne życie z POChP
Aktywne życie z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP) może być trudne, ponieważ oddychanie
wymaga więcej energii i wysiłku niż zwykle.
Niniejszy artykuł opracowano z myślą o osobach cierpiących na POChP oraz ich rodzinach i opiekunach.
Artykuł wyjaśnia, dlaczego choroba wpływa na aktywność, dlaczego zachowanie aktywności jest istotne, a
także w jaki sposób można prowadzić aktywne życie z POChP.
Co to jest POChP?
POChP to ogólny termin określający takie choroby, jak
rozedma i przewlekłe zapalenie oskrzeli, które powodują
trwałe zablokowanie lub zwężenie dróg oddechowych.
Najczęstszą przyczyną POChP w Europie jest palenie tytoniu,
ale do rozwoju tej choroby może prowadzić kilka innych
czynników. Należy do nich zanieczyszczenie powietrza
wewnątrz pomieszczeń i na zewnątrz, a także pyły i środki
chemiczne w miejscu pracy oraz istniejące schorzenia, takie
jak przewlekła astma.
Objawy zwykle nasilają się z czasem i mogą zmuszać chorego ©iStockphoto.com/Bloodstone
do zmniejszenia tempa wykonywania codziennych czynności, takich jak wchodzenie po schodach, zakupy
czy prysznic. Czasami chory może nie być w stanie wykonywać tych czynności. Zachowanie aktywności
ułatwia realizację tych zadań i poprawia ogólne samopoczucie.
Częste objawy:
•
•
•
•
Płytki oddech podczas
wykonywania ćwiczeń
fizycznych
Przewlekły kaszel
Ucisk w klatce
piersiowej
Świszczący oddech
Dlaczego aktywność jest istotna?
Ćwiczenia fizyczne pomagają w zachowaniu kondycji i zdrowia
Osobie w dobrej kondycji lżej się oddycha, a po wysiłku oddech
szybciej powraca do normy
Im lepsza kondycja chorego na POChP, tym łatwiej jest mu
wykonywać codzienne czynności mimo trudności z oddychaniem
Zachowanie kondycji i aktywności przyczyni się do zachowania
zdrowia w przyszłości.
Jaki wpływ ma POChP na mój organizm?
Jedną z najwcześniejszych oznak POChP jest zwiększona
trudność w wykonywaniu zwykłych czynności. Chory musi
odpoczywać w połowie schodów lub podczas spaceru.
Objawy zadyszki i zmęczenia zwykle nasilają się z upływem
czas, ale wielu chorych z dnia na dzień zauważa dużą zmienność
objawów.Czasem zadyszka nie sprawia większych problemów,
a czasem może uniemożliwiać wykonywanie jakichkolwiek
czynności. Może się także zdarzyć, że rankiem chory czuje się
bardzo źle, a popołudniu objawy tracą na sile.
„Nadal wykonuję prace domowe,
ale nauczyłam się wykonywać je
powoli i rozkładać sobie zadania
na kilka dni. Ludzie nie zawsze
rozumieją, dlaczego ktoś nie jest
bardziej aktywny. Nauczyłam się
kontrolować tempo wykonywanej
pracy, aby móc robić więcej. Chodzę
na spacery i robię to, co naprawdę
lubię. Trzeba być aktywnym tak
długo, jak to możliwe.” Osoba chora na
POChP.
Aktywne życie z POChP
Choroba ta wpływa przede wszystkim na płuca i zdolność
oddychania, ale może również odbijać się niekorzystnie
między innymi na stanie mięśni, serca, kości oraz ogólnym
samopoczuciu.
1/4
Informacje dotyczące płuc
www.european-lung-foundation.org
Wpływ POChP na pacjenta zależy od nasilenia jego choroby. Jeśli choroba ma
łagodny lub umiarkowany przebieg, chory może odczuć zwiększoną trudność
przy chodzeniu, wykonywaniu ćwiczeń fizycznych, robieniu zakupów i innych
czynnościach. W przypadku zwiększonego nasilenia choroby, zadyszka może
się pojawiać przy takich czynnościach, jak ubieranie się, kąpiel, a nawet
czesanie.
©iStockphoto.com/ImageegamI
Tak jak inne przewlekłe choroby wpływające na codzienne czynności, POChP
może powodować problemy emocjonalne. Depresja, smutek, poczucie utraty
kontroli nad własnym ciałem bądź lęk i panika to częste emocjonalne skutki
uboczne POChP.
POChP może także odbijać się negatywnie na relacjach międzyludzkich,
ponieważ chorzy często czują się osamotnieni z powodu niemożności
wychodzenia z domu i zależni od pomocy innych w pracach domowych. Niektórych chorych martwi
zadyszka podczas aktywności seksualnej. Taka zadyszka może być niepokojąca i często zmniejsza
zainteresowanie seksem lub przyjemność z niego. Ważne, aby chorzy nie krępowali się rozmawiać o
swoich niepokojach z lekarzem, pielęgniarką czy fizjoterapeutą.
Aktywne życie z POChP
Co można zrobić?
2/4
Poza regularnym leczeniem można także
zmniejszyć płytkość oddechu poprzez trening i
wzmocnienie mięśni. Płytkość oddechu podczas
wykonywania czynności może wzbudzać lęk. W
związku z tym pojawia się pokusa, aby unikać
wysiłku, który może wywołać zadyszkę.
Brak aktywności spowoduje utratę kondycji
i osłabienie mięśni. Słabość mięśni jeszcze
bardziej utrudni aktywność fizyczną. W rezultacie
chory będzie musiał jeszcze więcej oddychać,
przez co wykonywanie nawet prostych czynności
stanie się trudne. Może to także odbić się
negatywnie na jego samopoczuciu, wzbudzając
uczucie przygnębienia.
Aktywność może przerwać to błędne koło. Zachowanie aktywności fizycznej utrzyma płuca i mięśnie w
możliwie jak najlepszym stanie i znacznie spowolni proces pogarszania stanu zdrowia. Poza korzyściami
ogólnozdrowotnymi zachowanie aktywności zmniejszy zadyszkę podczas ćwiczeń i zmęczenie
nóg, podniesie poziom energii, wzmocni mięśnie i układ odpornościowy oraz poprawi samoocenę i
samopoczucie.
Badanie PROactive
W ramach badania PROactive opracowywane jest nowe narzędzie ułatwiające lekarzom pomiar aktywności
osób cierpiących na POChP. System działa w oparciu o elektroniczne urządzenie rejestrujące podobne do
telefonu komórkowego lub kalendarza elektronicznego, które rejestruje aktywność użytkownika w ciągu
dnia. System gromadzi także informacje z monitora aktywności noszonego przez chorego na POChP w celu
sprawdzenia, czy aktywność wzrasta po zastosowaniu rozmaitych metod leczenia. Zespół badawczy uważa,
że najlepszym sposobem zbierania informacji o leczeniu POChP jest rozmowa z chorymi na temat jakości ich
życia. Obecnie badacze współpracują z setkami chorych na POChP z całej Europy, gromadząc informacje
dotyczące wykonywanych przez nich czynności, metod leczenia, do których chcieliby mieć dostęp w przyszłości, a także
samopoczucia podczas ćwiczeń. Nowe narzędzie zostanie opracowane w oparciu o te odpowiedzi. Aby otrzymać informację
o wynikach badania lub odpowiedź na pytanie dotyczące tego projektu, prosimy o kontakt pod adresem email: info@
proactivecopd.com
Informacje dotyczące płuc
Zachowanie aktywności zgodnie z poziomem zadyszki
www.european-lung-foundation.org
Osoby, które regularnie mają płytki oddech, powinny dowiedzieć się od swojego lekarza, dlaczego tak
się dzieje. Poniższe wskazówki mogą być pomocne dla chorych na POChP w radzeniu sobie z zadyszką
podczas aktywności fizycznej:
Zadyszka występuje tylko podczas forsownych ćwiczeń
Jak pozostać aktywnym
•
•
Płytki oddech podczas pośpiechu albo
podczas wchodzenia na niewielkie
wzniesienie
•
•
•
Wolniejsze tempo od innych osób
podczas chodzenia po równym terenie
lub konieczność zatrzymania się w
celu zaczerpnięcia oddechu podczas
poruszania się własnym tempem
•
Konieczność zatrzymania się w celu
zaczerpnięcia oddechu po przejściu około
100 m lub po kilku minutach chodzenia po
równym terenie
•
•
•
•
•
•
Zadyszka uniemożliwiająca wyjście z domu •
bądź zadyszka przy ubieraniu/rozbieraniu
•
się
•
•
Należy przestrzegać regularnego planu aktywności, obejmującego 30 minut
umiarkowanych ćwiczeń fizycznych (np. szybki spacer) przez co najmniej 5 dni
w tygodniu
Należy przeznaczyć odpowiednio dużo czasu na dojście do siebie po
ćwiczeniach fizycznych
Należy planować czynności z wyprzedzeniem, aby nie być zmuszonym do
nadmiernego pośpiechu
Jeśli brakuje czasu, nie należy panikować, ponieważ zwiększa to zadyszkę.
Należy iść równym, możliwie szybkim tempem
W razie wystąpienia objawów można skorzystać z inhalatora przepisanego
przez lekarza
Zadyszka nie jest groźna. Umiarkowana zadyszka jest całkowicie bezpieczna i
świadczy o prawidłowym wykonywaniu ćwiczeń
Lepiej oddychać wolno i głęboko, niż szybko i płytko
W razie potrzeby należy odpocząć i użyć inhalatora
W ramach aktywności należy przeznaczyć odpowiednio dużo czasu na
odpoczynek
Należy osiągać zamierzony cel we własnym tempie
Zadyszka nie jest groźna
Warto zasięgnąć porady specjalisty w dziedzinie POChP i ćwiczeń fizycznych
(np. fizjoterapeuty), aby dowiedzieć się, jakie ćwiczenia można nadal
wykonywać dla zachowania kondycji fizycznej
Krok po kroku
Zadyszka budzi lęk, ale nie jest szkodliwa. Oddech powinien wrócić do normy
po kilku minutach odpoczynku.
Warto odwrócić uwagę od oddechu na 2 minuty, aby pozwolić mu się
unormować
Należy starać się w miarę możliwości nadal wykonywać proste, codzienne
czynności
Jednym z najprostszych sposobów kontroli zadyszki jest
oddychanie przez ściągnięte usta (jak do gwizdu). Należy
wdychać powietrze przez nos, a wydychać przez ściągnięte usta
- sprawia to, że drogi oddechowe są otwarte dłużej, co pomaga
przywrócić normalne tempo oddechu.
W zależności od nasilenia objawów i preferowanego rodzaju
ćwiczeń, zachowanie aktywności może obejmować różny zakres
Imagea dapted © The Ohio State University Medical Center
zajęć - od wykonywania podstawowych czynności domowych
po zorganizowane sesje ćwiczeniowe. Fizjoterapeuta może pomóc w opracowaniu odpowiedniego planu
aktywności.W celu zachowania kondycji, można uwzględnić w swoim planie dnia rozmaite czynności:
Praca w ogrodzie
Chodzenie po schodach
Wysiadanie z autobusu o jeden przystanek wcześniej albo krótki spacer
Relaksacyjne pływanie
Wykonywane w domu ćwiczenia rozciągające dla wzmocnienia mięśni
W celu poprawy kondycji można wziąć udział w prowadzonych przez specjalistę programach
treningowych lub programach rehabilitacji oddechowej. Rehabilitacja obejmuje zorganizowane ćwiczenia
oraz edukację grupową na temat płuc i zachowania zdrowia. Może być przydatna dla osób, które nie są
przyzwyczajone do ćwiczeń i chciałyby uzyskać pomoc w stopniowym zwiększeniu poziomu aktywności.
Aktywne życie z POChP
Poziom zadyszki
3/4
Informacje dotyczące płuc
www.european-lung-foundation.org
Rehabilitacja może też zwiększyć pewność siebie i zdolność radzenia sobie z chorobą.
W miarę poprawy kondycji można następnie korzystać ze zorganizowanych sesji i zajęć, takich jak aerobik
wodny, joga i taniec. Warto porozmawiać ze swoim lekarzem, pielęgniarką lub fizjoterapeutą o odpowiednich
rodzajach ćwiczeń oraz programach dostępnych w danym rejonie.
Warto zapamiętać:
• Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy koniecznie zrobić
rozgrzewkę, a po zakończeniu ćwiczeń - odpocząć
• Podczas wykonywania ćwiczeń i po ich zakończeniu należy mieć przy sobie wodę do picia
• Należy mieć pod ręką swoje leki
• Nie należy się forsowaćs
• Oddychać przez ściągnięte usta
Aktywne życie z POChP
©iStockphoto.com/arekmalang
W przypadku wystąpienia któregokolwiek z poniższych objawów należy
przerwać wykonywaną czynność:
• Ucisk w klatce piersiowej
• Zawroty głowy lub mdłości
• Zimny pot lub uczucie zimna
• Narastający świszczący oddech
• Ból stawów lub mięśni
• Niezwykle silne zmęczenie
Często zadawane pytania (FAQ)
Czy zadyszka jest niebezpieczna?
Zadyszka może budzić niepokój, ale wzrost tętna i tempa oddychania podczas ćwiczeń jest zjawiskiem
normalnym i nie jest niebezpieczny. Oddech powinien się unormować po zakończeniu aktywności. Jeśli
tak się nie stanie, należy skontaktować się ze swoim lekarzem. Jeśli zadyszka podczas ćwiczeń jest
większa niż u innych osób w podobnym wieku, należy zasięgnąć porady lekarza. Lekarz może określić
tętno treningowe, czyli liczbę uderzeń serca na minutę, do której osiągnięcia należy dążyć podczas
ćwiczeń. Często istnieją proste rozwiązania, które mogą zwiększyć komfort chorego podczas aktywności
fizycznej.
Czy tlen byłby pomocny?
4/4
Lekarze przepisują tlen pacjentom w zależności od zawartości tlenu we krwi, a nie odczuwanej zadyszki.
Nawet przy dużej zadyszce zawartość tlenu może być wystarczająca, zaś niektórzy ludzie mogą
potrzebować tlenu, choć nie mają problemów z oddychaniem. Jeśli zawartość tlenu we krwi jest poniżej
poziomu krytycznego, lekarz może przepisać tlen.
Kiedy muszę iść do lekarza?
Należy pójść do lekarza, aby dowiedzieć się, dlaczego występuje zadyszka podczas ćwiczeń i jaki rodzaj
ćwiczeń można wykonywać. Należy także pójść do lekarza, jeśli problemy z oddychaniem podczas
ćwiczeń nagle się pogłębią lub jeśli oddech nie wraca do normy wkrótce po zakończeniu ćwiczeń.
Fundacja ELF została założona przez Europejskie Towarzystwo Chorób Płuc (ERS), aby ułatwić komunikację pomiędzy
pacjentami, opinią publiczną i specjalistami. chorób płuc i przez to wywrzeć pozytywny wpływ na medycynę układu
oddechowego. ELF zajmuje się tematyką zdrowia płuc w całej Europie i łączy czołowych europejskich ekspertów medycznych,
dostarczając informacje dla pacjentów i zwiększając świadomość chorób układu oddechowego w społeczeństwie.
Niniejszy materiał zebrano z pomocą ekspertów ds. POChP: profesora Thierry’ego Troostersa, dr Fabienne Dobbels, dr Roberto Rabinovicha oraz
Karen Heslop.