egzamin maturalny z jzyka polskiego

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Miejsce
na naklejk%
z kodem
(Wpisuje zdaj%cy przed
rozpocz!ciem pracy)
KOD ZDAJ!CEGO
MPO-R1G1P-021
EGZAMIN MATURALNY
Z J"ZYKA POLSKIEGO
POZIOM ROZSZERZONY
Arkusz III
ARKUSZ III
Czas pracy 110 minut
MAJ
ROK 2003
Instrukcja dla zdaj#cego
1. Prosz! sprawdzi", czy arkusz egzaminacyjny zawiera
3 strony z tematami i 4 strony na napisanie wypracowania.
Ewentualny brak nale#y zg$osi" przewodnicz%cemu zespo$u
nadzoruj%cego egzamin.
2. Arkusz zawiera dwa tematy. Do opracowania trzeba wybra"
jeden z nich i podkre&li".
3. Prac! trzeba napisa" czytelnie.
4. Prosz! pisa" tylko w kolorze niebieskim lub czarnym;
nie pisa" o$ówkiem.
5. Nie wolno u#ywa" korektora.
6. B$!dne zapisy trzeba wyra'nie przekre&li".
7. Wszelkie notatki nale#y sporz%dza" tylko w brudnopisie, który
nie b!dzie oceniany.
8. Podczas egzaminu mo#na korzysta" ze s$ownika poprawnej
polszczyzny i s$ownika ortograficznego.
9. Do ostatniej kartki arkusza do$%czona jest karta odpowiedzi,
któr% wype$nia egzaminator.
!yczymy powodzenia!
(Wpisuje zdaj%cy przed rozpocz!ciem pracy)
PESEL ZDAJ!CEGO
Za opracowanie tematu
mo#na otrzyma"
100 punktów
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
2
Egzamin maturalny z j!zyka polskiego
Arkusz III
Temat 1. &ywotno'( motywu „non omnis moriar” w literaturze polskiej po'wiadczaj#
mi%dzy innymi utwory Ku Muzom Jana Kochanowskiego i Do losu Juliana Tuwima.
Na podstawie tych tekstów zaprezentuj ró)nice w sposobie uj%cia motywu oraz rozwa)
przyczyny takiego uj%cia.
Ku Muzom
Panny, które na wielkim Parnazie mieszkacie,
A ippokre(sk% ros%1 w$osy swe maczacie,
Jeslim sie wam zachowa$ 2 jako #yw
statecznie,
Ani mam wolej z wami roz$%cza" si! wiecznie;
Je&li królom nie zaj'rz!3 pere$ ani z$ota,
A milsza mi daleko ni# pieni%dze cnota;
Je&li nie chc!, #eby&cie komu pochlebia$y
Albo na mi! u ludzi niewdzi!cznych #ebra$y:
Prosz!, niech ze mn% za raz me rymy nie gin%,
Ale kiedy ja umr!, ony niechaj s$yn%!
Do losu
Mi$o&" mi da$e&, m$odo&" górn%,
Dar $adu i wysokie #%dze.
I jeszcze, na uciech! durniom,
Raczy$e& mi da" i pieni%dze
P$on%c% kropl% ob$%kania
W mózg szary mój ws%czy$e& t!cz!.
Mira#e wstaj% &ród mieszkania,
Palcami w stó$ na lutni d'wi!cz!.
I gdy ponios$o, to ju# niesie,
Roztr%cam dni i rw! na cz!&ci,
I w zgie$ku wieku, i w rwetesie
Ubrda$o mi si! jakie& szcz!&cie:
Rytmowi przebieg chwil powierza",
Apollinowym dr#%c rozmys$em,
Surowo sk$ada" i odmierza"
Wysokim kunsztem s$owa &cis$e.
I kiedy kszta$t #ywego cia$a
W nie$ad rozpadnie si! plugawy,
Ta strofa, zwarta, zwi!z$a, ca$a,
Nieporuszona b!dzie sta$a
W zimnym, okrutnym blasku s$awy.
Smutku! U&miechu! Melancholio!
W b!ben #a$obny bije gloria...
I smutnie brzmi: Dum Capitolium...4
&mieszne jest: Non omnis moriar .
4
1
Ippokre(sk% ros% – woda ze 'ród$a Hippokrene, które
wg mitologii greckiej wytrys$o od uderzenia kopyta
Pegaza; woda ta dawa$a natchnienie poetom
2
Jeslim si! wam zachowa$ – je&li utrwali$em si! w
waszej pami!ci
3
Nie zaj'rz! – nie zazdroszcz!
Dum Capitolium ($ac.) – fragment trzeciej
strofy 30. ody z III ksi!gi „Ód” Horacego.
W przek$adzie J.Zawirowskiego: „Na wzgórze
Kapitolu kap$an st%pa" b!dzie
I tam dojdzie ma chwa$a (...).”
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j!zyka polskiego
Arkusz III
3
Temat 2. Zinterpretuj zamieszczony ni)ej ko*cowy fragment tekstu Zbigniewa Herberta
Akropol5. Rozwa), jak forma eseju s$u)y prezentacji ró)nych postaw ludzkich wobec
wielkich pomników kultury.
Wysoko w górze - on!
Wewn!trzny okrzyk w tonacji jasnej i prawie tryumfalnej.
Droga by$a d$uga i zawi$a, a szansa znikoma, #e dotr! do celu. Trzeba by$o pokona"
przeszkody, mury urz!dów, zamkni!te drzwi, korytarze i ca$% mas! rozmienionych na drobne
cerberów za biurkami, wahaj%cych si! czy przybi" magiczn% piecz!", trzymaj%cych,
pl%taj%cych w palcach nitk! mojej przygody.
A przecie# mo#na poprzesta" na relacji innych, na &wiadectwach rzeczoznawców,
mo#na ostatecznie zgodzi" si!, #e przedmiot naszych marze( b!dzie zawsze poza zasi!giem
wzroku i dotyku. Sk%d wi!c ta przemo#na wola konfrontacji, ta pasja pchaj%ca do zbli#enia
fizycznego, po#%danie, aby po$o#y" r!ce, zjednoczy" si! ciele&nie, a potem oderwa" si!,
odej&", unie&" ze sob% – co? Obraz? Dreszcz?
Nigdy nie przestawa$em wierzy", #e Akropol istnieje realnie i spotkanie twarz% w twarz
nie by$o wcale konieczne dla umocnienia tej wiary. Akropol by$ cudem rzeczywistym.
Nie wodzi$ zmys$ów na pokuszenie, nie obiecywa$, #e b!dzie czym& wi!cej ni# jest. Spe$nia$
si! ca$y, by$ równy samemu sobie.
Powtarza$em sobie tedy niezdarn% formu$!: on jest i ja jestem, a ogromna przestrze(
czasu, dziel%ca daty naszych urodzin, kurczy$a si!, nik$a. Byli&my wspó$cze&ni.
Do Aten dotar$em pó'nym popo$udniem. Szukanie hotelu, z$o&liwo&ci baga#y, pierwsze
niepewne b$%dzenie po mie&cie. Tracenie drogocennego czasu na pisanie kartek, picie kawy,
ogl%danie wystaw. Zda$em sobie spraw!, #e pod&wiadomie przeci%gam moment spotkania
z Akropolem, jakbym usi$owa$ przez to wzmocni" si$! doznania.
By$a ju# noc. Wokó$ wzgórza prawie pusto. Je&li dobrze przypominam sobie t! chwil!,
zacz%$em liczy", po prostu liczy" kolumny – osiem, siedemna&cie, i znów osiem,
siedemna&cie, dok$adnie tyle, ile rysowa$o si! w zeszytach szkolnych. Tak jakbym chcia$ ten
nieoczekiwany spadek przyj%" ch$odno i racjonalnie.
Wkrótce u&wiadomi$em sobie, #e istniej% we mnie dwa Akropole: dzienny i nocny.
Pierwszy by$ analityczny, z g$ow% w przewodniku. Sprawdzanie planu, badanie struktury
ca$o&ci, dotykanie kamieni, wyobra#anie sobie tego, co zgin!$o – troch! jak studium anatomii
wykopaliskowego zwierza.
Pierwsze próby oswojenia si! i wyrobienia sobie osobistego stosunku do zabytku.
Wybra$em „dla siebie” Propyleje i Partenon dla ich rozmachu, masy i porz%dku. )wi%tynia
Nike by$a zbyt filigranowa, aby odczu" jej kamienn% materialno&", sprawia$a na mnie
wra#enie udanej kopii, dobrego wypracowania na tematy klasyczne. Najtrudniej by$o mi
znale'" porozumienie z Erechtejonem. Portyk kariatyd szpeci$y metalowe rury podpór,
odbieraj%ce budowli sens i zamierzon% lekko&". Same kariatydy, okaleczone i odarte
z wdzi!ku, zatrzymane by$y jakby w po$owie drogi mi!dzy kszta$tem ludzkim a kolumn%.
Nad ciemn% sadzawk% starych ate(skich kultów ta jo(ska &wi%tynia zdaje si! mówi"
o niemo#no&ci po$%czenia dawnej wiary z nowym wyrazem architektonicznym.
Drugi Akropol – nocny, zapalony na niebie, oddaj%cy si! spojrzeniu jako ca$o&".
Siadywa$em na Wzgórzu Muz, tu# ko$o pomnika Filopapposa. Z do$u, z ubogiej dzielnicy
5
a) Zbigniew Herbert, Akropol. Esej ze zbioru Labirynt nad morzem. Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2000, s. 129-131.
b) Akropol – wzgórze w centrum Aten; od II po$. II tysi%clecia p.n.e. – gród warowny, od VI w. p.n.e. – o&rodek kultu. Monumentalne
budowle: Partenon (&wi%tynia Ateny, wzniesiona przez Iktinosa i Kallikratesa), Propylej (budowla bramna o 5 przej&ciach), Erechtejon
(&wi%tynia Erechteusza, Ateny i Posejdona) i inne s$ynne pos%gi i p$askorze'by w wi!kszo&ci z czasów Peryklesa. Wielekro"
dewastowane; troskliwie konserwowane dopiero od po$. XIX w. Obecnie zespó$ muzealny.
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
4
Egzamin maturalny z j!zyka polskiego
Arkusz III
Plaka, dochodzi$ gwar banalny i codzienny. Bia$e domy jarzy$y si! wapnem w ciemno&ci.
W powietrzu unosi$a si! wo( baraniny, oliwy i czosnku. Akropol w wie(cu cebulowych
zapachów. Na lewo, w&ród drzew, odbywa$o si! co wieczór widowisko Son et Lumière.
Chóry Sofoklesa p$aka$y na przemian po francusku i po angielsku. )wiat$o wydobywa$o
z nocy fragmenty &wi!tego wzgórza. Rzucany z reflektorów czerwony blask imitowa$ po#ary.
Akropol by$ dla mnie wtedy rze'b%; nie zespo$em architektury, ale w$a&nie rze'b%.
Zrujnowana kolumnada po$udniowa Partenonu, &ci!te nisko pnie kolumn wywo$ywa$y skurcz
serca. Kamienie walczy$y z nacieraj%c% pustk%.
Z planu estetycznego Akropol przesun%$ si! w mojej &wiadomo&ci na plan historii.
Nie mog$em powtórzy" ani wzruszenia, ani modlitwy humanisty ubieg$ego wieku. Przez
gard$o nie mog$y mi przej&" s$owa racjonalistycznej wiary: „O noblesse, o beauté simple et
vraie! Déesse dont le culte signifie raison et sagesse, toi dont le temple est une lecon éternelle
de conscience et de sincérité”6
Akropol, jaki mia$em przed oczami, sprowadzony do szkieletu, odarty z cia$a, by$
dla mnie zarówno dzie$em woli, $adu, jak i chaosu, artystów i historii, Peryklesa
i Morosiniego7, Iktinosa i grabie#ców. I dotykaj%c wzrokiem jego ran i okalecze(,
doznawa$em uczucia, w którym podziw miesza$ si! z lito&ci%.
Je&li czerpa$em osobliwe uczucie szcz!&cia zagro#onych, to wyp$ywa$o ono chyba
z u&wiadomienia sobie tego niezwyk$ego faktu, #e „uda$o mi si! jeszcze zd%#y"”, zanim on
i ja podzielimy los wszystkich tworów ludzkich na ciemnym przyl%dku czasu,
przed niewiadom% przysz$o&ci%.
Zbigniew Herbert Labirynt nad morzem, Warszawa 2000
6
„O szlachetno&", o pi!kno&" prosta i prawdziwa! Bogini, której kult oznacza rozum i m%dro&", o ty, której &wi%tynia jest wieczyst% lekcj%
sumienia i szczero&ci” (fr.); Ernest Renan (1823-1892), La Prière sur l’Acropole.
7
Francesco Morosini – wódz armii weneckiej, która w wojnie z Turkami latem 1685 roku zaj!$a Peloponez: podczas obl!#enia Aten ogniem
z mo'dzierzy zosta$y zdewastowane budowle na Akropolu, a sam Morosini – jako zdobywca – próbuj%c zrabowa" dla Wenecji „kilka
naj$adniejszych dekoracji” jeszcze zniszczenia powi!kszy$.
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j!zyka polskiego
Arkusz III
5
WYPRACOWANIE
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
6
Egzamin maturalny z j!zyka polskiego
Arkusz III
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j!zyka polskiego
Arkusz III
7
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
8
Egzamin maturalny z j!zyka polskiego
Arkusz III
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j!zyka polskiego
Arkusz III
9
BRUDNOPIS
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________