Mechanizacja zbioru ziemniaków w Polsce

Strona 28
www.wrp.pl
Prof. dr hab. Kazimierz Jabłoński
Politechnika Koszalińska,
Katedra Agroinżynierii
Nr 09/2009 (61)
Obecnie w kraju prawie połowa gospodarstw rolnych, tj. nieco ponad 1 mln rolników uprawia ziemniaki jadalne, przemysłowe, nasienne i paszowe na powierzchni około 550 tys. ha; stanowi to ponad 25% tej uprawy w
Unii Europejskiej. Średnia wielkość plantacji ziemniaka w gospodarstwie, wynosząca ok.0,50 ha w Polsce, jest
czynnikiem utrudniającym mechanizację prac w procesie technologii produkcji.
Mechanizacja zbioru ziemniaków w Polsce
P
oza tym niski poziom
kwalifikacji rolników,
przy niewielkim zużyciu nawozów mineralnym oraz
środków ochrony roślin i symbolicznej wymianie sadzeniaków oraz uprawie ziemniaków
na ubogich glebach V i VI klasy
wpływa, że plony w Polsce są
ponad 2-krotnie niższe niż w
większości krajów starej UE.
zależy od właściwego przygotowania plantacji, które ma na
celu: przyspieszenie dojrzewania bulw, lepsze zabezpieczenia
bulw przed chorobami wirusowymi i zarazą ziemniaka, ułatwienie pracy maszyn zbierających i uzyskanie większych
wydajności przy mniejszej ich
awaryjności. Zabiegi te można
dokonać metodą mechaniczną
Informuję również plantatorów ziemniaka, że są jeszcze w sprzedaży książki o nowoczesnej mechanizacji
i technologii produkcji ziemniaków z charakterystyką
wszystkich zarejestrowanych odmian: „Nowoczesna
uprawa ziemniaków”, „Nawożenie ziemniaków” oraz
„Sadzenie, pielęgnacja i ochrona ziemniaków”, które
można zamówić u autora tego artykułu za zaliczeniem
pocztowym, tel. (094) 3431897.
Brak dostatecznych usług
mechanizacyjnych, przy bardzo zróżnicowanych obszarowo plantacjach zmusza niejako przemysł maszyn rolniczych do produkcji prostych,
mało wydajnych i dość prymitywnych kopaczek z rozrzutnikiem gwiazdowym, kopaczek
wibracyjnych i przenośnikowych, gdzie pracochłonność
zbioru wynosi od 120 do 150
rbh/ha. Obecnie w gospodarstwach rolnych w „użytkowaniu” znajduje się ok. 400 tys. kopaczek gwiazdowych, wibracyjnych i przenośnikowych oraz
ok. 90 tys. kombajnów ziemniaczanych różnych typów. W
większości są to maszyny po 15
latach eksploatacji.
Jakość zebranych ziemniaków oraz prawidłowe wykonanie mechanicznego zbioru
rozdrabniaczami łęcin lub chemiczną, opryskując plantacje
defoliantem na 1–3 tygodnie
przed zbiorem.
Wykopki ziemniaków należy
wykonać po osiągnięciu pełnej
dojrzałości bulw, gdy naskórek
bulwy nie złuszcza się pod naciskiem kciuka przy temperaturze gleby powyżej 10°C i wilgotności mniejszej niż 15%. Wykopki większości odmian należy przeprowadzić w terminie
od połowy sierpnia do końca
września, tylko w południowych i południowo-zachodnich rejonach kraju, gdzie nie
ma obawy wystąpienia znacznych przygruntowych przymrozków, zbiór odmian późnych można przedłużyć do 10–
20 października.
Mechaniczny zbiór ziemniaków jest najbardziej praco-
chłonnym elementem technologii produkcji i pochłania w
zależności od rodzaju zastosowanych maszyn od 20 do 150
rbh/ha. Od sposobu zbioru zależy jakość ziemniaków jadalnych i do przetwórstwa, wartość
nasienna sadzeniaków i trwałość przechowalnicza bulw w
każdym sposobie przechowywania. Szacuje się, że obecnie
jeszcze ponad 35% powierzchni
ziemniaków w Polsce zbiera się
mechanicznie przy pomocy kopaczek z rozrzutnikiem gwiazdowym, wibracyjnych i przenośnikowych. Udział zbioru
kombajnowego ocenia się na
ok. 65% powierzchni uprawy i
stale rośnie.
Na małych plantacjach często
używane są jeszcze dość prymitywne jednorzędowe kopaczki z
rozrzutnikiem gwiazdowym: Z
612 i Z 647, kopaczki wibracyjne
z drgającym odsiewaczem układające ziemniaki wały Z 629, Z
641 i Z 648 lub przenośnikowe
Z 632, Z 649. Kopaczki wibracyjne produkowane przez wielu
producentów w kraju mogą po
wymianie części wyorującej być
wykorzystywane do zbioru buraków, marchwi i innych korzeniowych. Są to maszyny lekkie i
tanie, charakteryzujące się małym wskaźnikiem uszkodzeń
bulw, wymagają dobrego przygotowania plantacji i dużego nakładu pracy do zbioru. Większe wydajności uzyskują 2-rzędowe kopaczki przenośnikowe
Z 609, Z 625/0-1, Z 628/0-1, Z
640/0-4. Niektóre typy zawieszanych kopaczek przenośnikowych, jak: Z 628, Z 640 i Z 662
Mechaniczny zbiór ziemniaków jest najbardziej pracochłonnym elementem technologii produkcji i pochłania w zależności od rodzaju zastosowanych maszyn od 20 do 150
rbh/ha. Od sposobu zbioru zależy jakość ziemniaków jadalnych i do przetwórstwa, wartość nasienna sadzeniaków i trwałość przechowalnicza bulw w każdym sposobie przechowywania.
AKPiL wyposażone są w przenośniki odsiewające izolowane
otuliną gumową zmniejszające
uszkodzenia bulw oraz w kroje
tarczowe przeciwdziałające zapychaniu się i staczaniu ziemniaków pod koła kopaczki. Kopaczki zawieszane Z 628, Z 640
i Z 662 pozwalają na łatwe manewrowanie na nawrotach i dostosowane są do rozstawy międzyrzędzi 75,0 cm.
Zastosowanie do zbioru
kombajnów ziemniaczanych
zmniejsza ponad 4-krotnie pracochłonność przy zbiorze ziemniaków, ale może powodować
zwiększenie uszkodzeń bulw.
Na glebach odsiewalnych należy pracować z prędkością roboczą do 7–8 km/h.
Dla dużych plantacji są obecnie dostępne w kraju nowe i
używane nowoczesne kombajny firm zachodnich wyposażone w separatory brył i kamieni, urządzenia oczyszczające ziemniaki oraz takie zabezpieczenie izolacyjne przenośników odsiewających, stołów przebierczych oraz zasobników, aby bulwa nie stykała się z
metalową częścią maszyny. Dodatkowe wyposażenie kombajnów w elektronikę i komputer
powoduje wyraźne podrożenie ceny, jednak są one opłacalne dla rolników specjalistów
korzystających z zespołowego
użytkowania maszyn lub kółek maszynowych, gwarantujących pełne sezonowe wyko-
rzystanie. Wiele firm zachodnich takich jak: Amac, Grimme,
Imac, Kverneland, Prestige i Reekie produkuje 2-rzędowe kopaczki ładujące wyposażone
w stoły selekcyjne, urządzenia kruszące bryły o wydajności do 1 ha/h oraz 2- lub 4-rzędowe kombajny samobieżne
Grimme, Amac i Dewulf wyposażone w zbiorniki o pojemności do 10 ton i wydajności
0,5–1,0 ha/h.
Po zbiorach ziemniaka rolnicy powinni rozważyć zakup
nowych kwalifikowanych odmian. Polecam w tym celu nowe
plenne odmiany jadalne: Owacja, Syrena, Tajfun i Soplica.
Szczegółowy przegląd oferty
rynkowej na www.wrp.pl.
wr-119/09