Zapisz jako PDF

2014-07-07 13:23:34
Przedawnione wierzytelności – jak dochodzić
swoich roszczeń po upłynięciu terminu płatności
AUTOR: Artykuł Redakcyjny
Termin przedawnienia roszczeń, które powstały w związku z prowadzeniem działalności
gospodarczej jest bardzo krótki – zasadniczo wynosi on 1 rok, 2 lata lub 3 lata od dnia, w którym
konkretne roszczenie stało się wymagalne. Upływ terminu przedawnienia oznacza, że nasz
kontrahent będzie mógł uchylić się od spełnienia swojego zobowiązania. Jednak nie w każdym
przypadku oznacza to dla przedsiębiorców utratę możliwości skutecznego dochodzenia swoich
roszczeń.
Uznanie roszczenia – przerwanie biegu przedawnienia
Przede wszystkim należy ustalić, czy faktycznie termin przedawnienia już upłynął. Zgodnie z art. 123
§ 1 pkt. 2 Kodeksu cywilnego, bieg przedawnienia przerywa się przez uznanie roszczenia przez
osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje, natomiast zgodnie z art. 124 § 1 Kodeksu cywilnego
po każdym przerwaniu przedawnienia, biegnie ono na nowo. Jeżeli ustalimy, że przed upływem
okresu przedawnienia nasz kontrahent uznał swój dług, to w praktyce może to oznaczać, iż w
postępowaniu sądowym zmierzającym do wyegzekwowania należności nie będzie mógł skutecznie
bronić się zarzutem przedawnienia.
Jakie zachowanie kontrahenta może stanowić uznanie długu
Ustalenia wymaga zatem, jakie konkretne zdarzenia mogą stanowić uznanie roszczenia przez
dłużnika, a w konsekwencji przerwanie biegu przedawnienia. Prawo cywilne wyróżnia dwa rodzaje
uznania roszczenia: uznanie właściwe oraz uznanie niewłaściwe.
Pierwszy rodzaj uznania długu zasadniczo nie budzi wątpliwości – zazwyczaj stanowi on świadome
potwierdzenie przez dłużnika, że spoczywa na nim określony obowiązek. Dominuje przekonanie, że
do przerwania biegu przedawnienia wystarczy uznanie roszczenia jedynie co do zasady (np.
potwierdzenie obowiązku zapłaty za dostarczenie danej partii materiałów budowlanych), bez
konieczności wskazania konkretnej kwoty zobowiązania. Oczywiście, ze względów dowodowych,
najbardziej pożądanym rozwiązaniem będzie uzyskanie pisemnego oświadczenia kontrahenta. W
odniesieniu do osoby prawnej należy również zadbać o to, aby oświadczenie w przedmiocie uznania
długu zostało złożone przez osoby upoważnione do reprezentacji. Uznanie roszczenia może nastąpić
na podstawie umowy zawartej pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem.
Częściowa spłata długu
Zdecydowanie najwięcej problemów jest związanych z ustaleniem, czy w konkretnym przypadku
miało miejsce niewłaściwe uznanie długu. Nasz ustawodawca nie posługuje się definicją
niewłaściwego uznania długu, nie istnieje nawet przykładowe wyliczenie zachowań, które można
interpretować jako niewłaściwe uznanie długu. Ogólnie należy stwierdzić, że do niewłaściwego
uznania dochodzi wówczas, kiedy zostaną spełnione dwa wymogi: gdy dłużnik przejawi taką
aktywność, która będzie w określony sposób stanowiła potwierdzenie długu oraz gdy w oparciu o taką
aktywność rozsądnie oceniający sprawę wierzyciel może oczekiwać zapłaty.
Analizując znaczny dorobek judykatury, dotyczący niewłaściwego uznania roszczenia, które
jednocześnie przerywa bieg przedawnienia, można wyodrębnić następujące zachowania po stronie
dłużnika: zapłata części długu, prośba dłużnika skierowana do wierzyciela o rozłożenie długu na raty
lub prośba o zwolnienie z obowiązku zapłaty odsetek. Stanowisko takie wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z 19 września 2002 roku w sprawie II CKN 1213/00. Pogląd ten jest również akceptowany w
literaturze. W myśl przytoczonego orzeczenia, do niewłaściwego uznania roszczenia dochodzi
również wtedy, gdy dłużnik i wierzyciel prowadzili negocjacje w sprawie terminu spłaty wierzytelności –
nawet wtedy, gdy negocjacje nie do doszły do skutku.
Podsumowując, podejmując decyzję odnośnie wystąpienia z powództwem należy w każdym
przypadku bardzo dokładnie dokonać analizy zdarzenia, któremu przypisujemy cechy uznania
roszczenia (właściwego bądź niewłaściwego), oraz ustalić, czy fakt ten miał miejsce przed upływem
okresu przedawnienia. W zależności od tego, czy uznanie spowodowało przerwę biegu
przedawnienia może zależeć wynik procesu. W przypadku, gdy w postępowaniu sądowym o zapłatę
sąd oceniając swobodnie wszystkie dowody dojdzie do wniosku, że określone zachowanie dłużnika
nie stanowiło uznania roszczenia, zarzut przedawnienia najprawdopodobniej zostanie uwzględniony i
nastąpi oddalenie powództwa.
AUTOR: Artykuł Redakcyjny
Komentarze