plik ( 0.42 MB ) - Newseria BIZNES

adw.MichałRączkowski,partnerzarządzającyRKLegal
W Ministerstwie Sprawiedliwości trwają prace nad rządowym projektem
ustawy, zmieniającej przepisy regulujące instytucję przedawnienia. Planowanaregulacja,znananaobecnymetapiewyłączniezdoniesieńprasowych
ikomunikatówMinisterstwa,wywołujedużoemocjiwśrodowisku.Naczym
polegaćmająprojektowanezmiany?
Najwięcej komentarzy wywołuje planowane wprowadzenie obowiązku badaniaprzezsądzurzędu,czyroszczenie,któregozasądzeniażądawierzyciel,
uległo przedawnieniu. Nie jest to pierwsza tego typu inicjatywa. W drugiej
połowie2015rokupojawiłsięjużbowiemprojektustawynowelizującejk.p.c.
wtymzakresie.Przewidywałon,żewarunkiemformalnymwniesieniapozwu
bądźwnioskuowszczęcieegzekucji,byłobywykazanieprzezwierzyciela,żedochodzoneroszczenie
niejestprzedawnione,lubdłużnikzrzekłsięstosownegozarzutu.Projekttenzostałjednakwycofany
zpracsejmowych.
Rozwiązanie,wktórymtosądzurzędubada,czyroszczenieuległoprzedawnieniu,obowiązywałow
polskimprawiecywilnymdokońcawrześnia1990roku.Dotegoczasu,zgodniezówczesnymbrzmieniemart.117k.c.,sądy,państwowakomisjaarbitrażowaiinneorganyrozpoznającespory,badałyi
uwzględniałyupływterminuprzedawnieniazurzędu.Jednocześnieprzyznanosądommożliwośćzasądzenia roszczenia mimo uznania, że roszczenie uległo przedawnieniu. Mogło to nastąpić, jeżeli
terminprzedawnienianieprzekraczałtrzechlat,aopóźnieniewdochodzeniuroszczeniabyłousprawiedliwionewyjątkowymiokolicznościamiiniebyłonadmierne.Namocyustawyzdnia28lipca1990
rokuozmianieustawyKodeksCywilny,usuniętoprzepisywprowadzającetezasady.Jakwskazywano
wuzasadnieniu,spowodowanetobyłowzmocnieniemzasadykontradyktoryjnościprocesucywilnego
iautonomiąprocesowąstron.
Wobecnymprojekciepowracasiędoidei,bysądbadałzurzędu,czyroszczenieuległoprzedawnieniu.Rozwiązanietodotyczyćmazarównopostępowańgospodarczych,jakipowszechnych.Jednocześnieprojektprzewidujeskrócenieterminówprzedawnienia.Zmniejszeniu,z10do6lat,ulegnietzw.
podstawowy termin przedawnienia. Bez zmian pozostanie on w przypadku roszczeń związanych z
prowadzeniem działalności gospodarczej oraz dotyczących świadczeń okresowych. Zmianie ulegnie
takżeterminprzedawnieniaroszczeństwierdzonychprawomocnymwyrokiemlubugodąsądową.Do
tej pory wynosi on 10 lat, od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Zgodnie z projektem okres ten
zostanieskróconydo3lat.Jakwskazujątwórcyprojektu,towystarczającyokresdlawierzyciela,aby
podjąłczynnościzmierzającedoegzekucjiroszczenia.Potymczasienależyprzyjąć,żeniejestzainteresowanyrealizacjąroszczenia.
W projekcie postanowiono także zmienić zasady dotyczące ponownego rozpoczęcia biegu terminu
przedawnienia.Aktualnie,wprzypadkuuznaniaroszczeniaprzezdłużnika,wszczęciamediacjipomiędzy stronami albo podjęcia przed sądem przez wierzyciela dodatkowych czynności (jak np. złożenia
Strona1z3
RączkowskiKwiecińskiAdwokaci,00-679Warsaw,Wilcza46,4thfloor,tel.:+48222920330,fax:+48222920300,e-mail:[email protected],www.rklegal.pl
ZMIANYWPRZEDAWNIENIUROSZCZEŃ
Zmianydotyczyćmajątakżesposobuustaleniaterminurozpoczęciaizakończeniabieguprzedawnienia.Jakwskazujątwórcy,dotychczasowerozwiązania,wiążącepoczątekjegoterminuzwymagalnościąroszczenia,niesąjasneiprecyzyjne.Planowanezmianynieprzyczyniąsięjednakdouproszczeniaiprzejrzystościprawa.Przewidujesię,żepoczątkiembieguprzedawnieniabędziedzień,wktórym
wierzycieldowiedziałsięoroszczeniuiosobiezobowiązanej.Zjednejstronyrozwiązanietomożebyć
niekiedy korzystne dla powoda (np. w przypadku dochodzenia roszczeń od następców prawnych
dłużnika),zdrugiejjednakstronypowodowaćbędzieczęstokoniecznośćprzeprowadzeniaskomplikowanegopostępowaniadowodowego.Obejmowaćonobędziebadaniestanuwiedzywierzyciela,co
może okazać się skomplikowane i nie zawsze jednoznaczne. Pozytywnie, jako upraszczające postępowanie, ocenić należy założenie, że koniec biegu przedawnienia upływać będzie w ostatnim dniu
rokukalendarzowego,wktórymupływatermin.
Projektowane rozwiązania, w zakresie skrócenia terminów przedawnienia roszczeń, ocenić należy
pozytywnie.Przyczyniąsięonebowiemdozdyscyplinowaniawierzycielidoszybszegopodejmowania
działańwceluwyegzekwowanianależnościoddłużnika.
Negatywnieocenićnależynatomiastzmianydotyczącebadaniaprzezsądzurzęduprzedawnienia.
WbrewtwierdzeniomMinisterstwaSprawiedliwości,świadomośćprawnadłużnikówrośniezrokuna
rok,awiedzaomożliwościpodniesieniazarzutuprzedawnieniajestpowszechna.Ponadtoproponowane zmiany stoją w sprzeczności z fundamentalną zasadą kontradyktoryjności procesu cywilnego
orazbezstronnościsądu.Sądzamiastobiektywnejocenyprzedłożonychprzezstronytwierdzeńidowodów,zobowiązanybędziedobadaniaokoliczności,uzasadniającychoddaleniepowództwazuwagi
naprzedawnienie,zastępującwtymzakresiepozwanego.
CzytająckomunikatyprasoweMinisterstwaSprawiedliwościorazbazującnawypowiedziachudzielanychprzeztwórcówprojektudojśćmożnadoprzekonania,żerzeczywistymcelemprojektujestchęć
ograniczeniadziałalnościpodmiotówzajmującychsięobrotemwierzytelnościami.Chociażżadnez
zapowiadanychrozwiązańnieprzewidujetegowprost,toprojektowanezmianyzmierzająwłaśniew
tym kierunku. Ministerstwo zwraca bowiem uwagę na to, że część firm skupujących wierzytelności
masiedzibępozagranicamikraju.Jakwskazujejedenztwórcówprojektu,„niemożebyćtak,żeczęstokroć żeruje się na ludzkiej krzywdzie, a w dodatku nie płaci się niemal żadnych podatków mimo
osiąganiawysokichdochodów.Ukrócimytakiepraktyki”.
Nie znajduje żadnego uzasadnienia tak krytyczne stanowisko, nastawione na dyskryminację podmiotówzajmującychsięobrotemwierzytelnościami.Wobecnejsytuacjigospodarczejpodmiotami,
które najczęściej nabywają wierzytelności od wierzycieli masowych tj. banków, firm telekomunikacyjnych,ubezpieczeniowychlubenergetycznychsąspółkinotowanenagiełdzielubfunduszesekurytyzacyjne.Podmiotytepodlegająścisłemunadzorowi,wtymzestronyKomisjiNadzoruFinansowego.Specjalizującsięwzarządzaniuwierzytelnościami,sąmerytorycznieiorganizacyjnieprzygotowa-
Strona2z3
RączkowskiKwiecińskiAdwokaci,00-679Warsaw,Wilcza46,4thfloor,tel.:+48222920330,fax:+48222920300,e-mail:[email protected],www.rklegal.pl
wnioskuozabezpieczenieroszczeniaczyzawezwaniadopróbyugodowej),biegterminuprzedawnieniarozpoczynasięodnowa.Rozwiązanietoutrzymanowprzypadkudwóchzpowyższychzdarzeń,to
jestuznaniaroszczeniaprzezdłużnikaorazwszczęciamediacji.Wprzypadkunatomiastpodjęciadodatkowych czynności przez wierzyciela, termin przedawnienia nie biegłby od nowa, a ulegał zawieszeniudoczasuzakończeniasprawy.Niebędziemógłsięjednakzakończyćwcześniejniżpółrokupo
uprawomocnieniusiępostępowania.
nedoprowadzenia,nierazwieloletnich,postępowańsądowychiegzekucyjnych,któredlawierzyciela
pierwotnego są zbyt skomplikowane. Wierzyciele pierwotni rzadko kiedy dysponują zasobami, wiedząidoświadczeniem,pozwalającyminaprowadzenieskutecznychpostępowańwindykacyjnych.Nie
jesttoprzecieżgłównymprzedmiotemichdziałalności.Wkonsekwencjiwierzycielepierwotniwolą
sprzedać „złe długi” i pozyskać dodatkowe środki na działalność podstawową niż samodzielnie prowadzićpostępowaniasądowelubegzekucyjne.Zuwaginapowyższe,istnieniepodmiotówwyspecjalizowanychwobrociewierzytelnościamijestjaknajbardziejkonieczneizasadne.
Zamiastpodejmowaćpróbyograniczaniadziałalnościpodmiotówzajmującychsięzarządzaniemwierzytelnościami,państwopowinnokształtowaćwspołeczeństwiezasadyodpowiedzialnegozaciągania zobowiązań i terminowego regulowania należności. Otrzymywanie terminowych płatności jest
bowiemjednymzwarunkówsprawnegofunkcjonowaniaprzedsiębiorstwicałejgospodarki.Ustawodawcawydajesięproblemtendostrzegać,cowidaćwuzasadnieniuustawwchodzącychwskładtzw.
„PakietuMorawieckiego”.Pozostajemiećnadzieję,żeuchwalonerozwiązanialegislacyjnepozostaną
wewnętrzniespójneiprowadzićbędądopromowaniapostaw,dziękiktórymdługibędąterminowo
regulowane.Wówczasniebędziekoniecznościbadaniaprzezsądzurzęduczydochodzonewierzytelnościuległyprzedawnieniu.
Strona3z3
RączkowskiKwiecińskiAdwokaci,00-679Warsaw,Wilcza46,4thfloor,tel.:+48222920330,fax:+48222920300,e-mail:[email protected],www.rklegal.pl