Przedawnienie wierzytelności

2012-04-11 12:02:14
Przedawnienie wierzytelności
AUTOR: Artykuł Redakcyjny
Wierzytelnością nazywa się przysługujące wierzycielowi uprawnienie do domagania się od swojego
dłużnika spełnienia świadczenia pieniężnego lub rzeczowego. W obrocie gospodarczym
wierzytelnościami są również wszelkie przewidywane przychody środków pieniężnych z różnorakich
źródeł finansowych.
Niejednokrotnie zdarza się, że należne wierzycielowi wierzytelności ulegają, na wskutek upływu
czasu, przedawnieniu.
Na czym polega przedawnienie?
Przedawnienie roszczeń (a tym samym wierzytelności), jest to instytucja, mająca na celu zwolnienie
dłużnika z obowiązku spełnienia świadczenia, którego wierzyciel z jakichś przyczyn nie dochodzi.
Warto jednak zauważyć, iż nie wszystkie roszczenia ulegają przedawnieniu. Instytucja ta odnosi się
jedynie do roszczeń cywilnoprawnych o charakterze majątkowym. Dotyczy więc w szczególności
stosunków zobowiązaniowych, charakteryzujących się tym, iż osoba uprawniona, tj. wierzyciel może
żądać od osoby zobowiązanej, tj. dłużnika, by zachowała się w określony sposób.
Przedawnienie polega więc w na utracie przez wierzyciela możliwości skutecznego egzekwowania
swoich roszczeń wobec konkretnego dłużnika.
Zgodnie z art. 117. § 1 kodeksu cywilnego z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych,
roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko
komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się
korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem
terminu jest nieważne.
Terminy przedawnienia
Należy oczywiście pamiętać, iż terminy przedawnienia nie mogą być przez zainteresowane strony ani
skracane ani wydłużane. Sam czas przedawnienia roszczeń stanowi okres od rozpoczęcia biegu
przedawnienia do jego upływu. Co do zasady bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym
roszczenie staje się wymagalne, jeśli jednak wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej
czynności przez uprawnionego, bieg tego terminu rozpoczyna się w dniu, w którym roszczenie
stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W
przypadku zaniechania bieg przedawnienia roszczeń rozpoczyna się od dnia, w którym podmiot,
przeciwko któremu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia. W szczególnych
okolicznościach bieg terminu przedawnienia liczony może być od jeszcze innej daty, jak np. dzień w
którym miała zostać zawarta umowa albo dzień w którym umowa miała zostać wykonana.
Upływ terminu
Upływ terminu przedawnienia regulowany jest przez dwie podstawowe reguły:
w przypadku gdy przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat
dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem
działalności gospodarczej - trzy lata (art. 118 kodeksu cywilnego),
jeżeli roszczenie zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu
powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, to
przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju
był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe,
roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.
Zasady takie obowiązują również odnośnie roszczenia stwierdzonego ugodą zawartą przed
sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną
przez sąd.
Niezwykle istotnym jest, aby zawsze badać ryzyko przedawnienia ad casum, gdyż zasada wyrażona
w art. 118 kodeksu cywilnego doznaje licznych wyjątków, w postaci specyficznych terminów
przedawnienia dla pewnych rodzajów roszczeń.
Oczywistym jest jednak, iż roszczenia przedawnione ciągle istnieją lecz stają się one roszczeniami
niezupełnymi.
Przerwanie biegu przedawnienia
Możliwe również jest także przerwanie biegu przedawnienia. Jest to podstawowa instytucja, która
pozwala zapobiec przedawnianiu się roszczeń. Przerwanie biegu przedawnienia następuje poprzez:
każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub
egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą
bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia
roszczenia. Do takich czynności zalicza się m.in. wytoczenie powództwa, wniesienie powództwa
wzajemnego, zawezwanie do próby ugodowej oraz powołanie się na zarzut potrącenia,
przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
przez wszczęcie mediacji.
Skutkiem przerwania biegu przedawnienia jest to, że termin przedawnienia zaczyna biec na nowo. W
wielu wypadkach ponowny bieg terminu nie zaczyna się natychmiast, gdyż w razie przerwania
przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do
rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym
albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie
zostanie zakończone.
AUTOR: Artykuł Redakcyjny
Komentarze