stewia - Cukrzyca a Zdrowie

RECEPTA A NATURA
STEWIA
Mam w doniczce pewną roślinę. Liście z niedużego kwitnącego na biało krzewu przepełnione są słodyczą.
Wystarczy zalać je wrzątkiem, by uzyskać bardzo słodki ekstrakt. Kilka kropli osłodzi dzbanek herbaty. Co to?
T
o roślina zwana stewią (łac. Stevia rebaudiana) od wieków znana w Ameryce Południowej. Plemiona Guaraní
w Paragwaju, Boliwii i Brazylii od stuleci wykorzystują stewię, którą nazywają ka’a he’ê („słodkie zioło”), do
słodzenia yerba mate i herbatek leczniczych na zgagę i inne dolegliwości. Indianie słodzili potrawy oraz żuli liście
(dziś fakt używania stewii przez tak długi czas jest argumentem w rękach jej zwolenników, potwierdzającym, że
nie wywołuje ona jakichkolwiek negatywnych skutków). Już w XVI w. była ona tak znana do słodzenia potraw, że
nawet hiszpańscy konkwistadorzy nauczyli się ją rozpoznawać i stosować.
M
edycyna ludowa Indian poleca ją szczególnie jako środek wzmacniający serce, układ krążenia, regulujący ciśnienie krwi. Stewie stosuje się w schorzeniach wątroby, bólach żołądka i nadkwasocie. Sprawdza się również
jako łagodny środek stymulujący układ nerwowy i naturalny „antydepresant”. Z pewnością herbatka z melisą,
posłodzona liśćmi stewii byłaby wspaniałym antidotum na szaroburą, deszczową pogodę. Zasobna w witaminę C,
selen i cynk – stewia wzmacnia układ odpornościowy, zmniejsza częstotliwość przeziębień i grypowych infekcji. Ma
zastosowanie w medycynie dentystycznej. Paradoksem wydaje się to, że ta bardzo słodka roślina jest skutecznym
środkiem w leczeniu paradontozy i próchnicy zębów, czego nie można powiedzieć o słodzikach chemicznych i o
cukrze rafinowanym. Natomiast regularne płukanie jamy ustnej naparem z liści zapobiega tworzeniu się kamienia i
osadu na zębach. Dzięki silnym właściwościom antybakteryjnym sprawdza się doskonale w leczeniu oparzeń, skaleczeń i trudno gojących się ran. Od dawna stewia zalecana jest do pielęgnacji skóry. Indianki np. stosują maseczki
i okłady ze sproszkowanych liści, ujędrniają cerę, poprawiają koloryt, wygładzają zmarszczki, szczególnie w okolicach oczu. Podobno stewia pomocna jest także w ograniczeniu uzależnienia od papierosów i alkoholu.
S
tewia jest rośliną wyjątkowo szczodrze obdarowaną przez naturę. Posiada intensywny smak, bogaty asortyment
cennych minerałów i mikroelementów takich jak: wapń, potas, magnez, żelazo, chrom, mangan, selen, krzem,
kobalt, cynk. W jej skład wchodzi również szereg witamin z grupy B, witamina C, beta-karoten, itp.. A co ważne dla
diabetyków, to wyciągi ze stewii:
- mają zero węglowodanów, zero cukru, zero tłuszczu i zero cholesterolu.
- minimalizują łaknienie cukru
- są 250-300 krotnie słodsze od sacharozy
- są stabilne do temperatury 198-200°C co umożliwia stosowanie stewii do wypieków
- nie ulegają fermentacji
- nie posiadają praktycznie żadnej wartości kalorycznej
- są stabilne w środowisku kwaśnym, co pozwala na stosowanie ich również do marynat
M
ożna używać liści świeżych, suszonych w całości lub sproszkowanych. Najwartościowsze są jasnozielone,
zbierane przed kwitnieniem. Co najważniejsze stewia ma właściwości bakteriobójcze, przeciwgrzybiczne i
obniżające ciśnienie. Szwajcarski botanik Bertoni opisał stewię pod koniec XIX wieku, ale w Europie nie jest nadal
zbyt popularna. Za to w Japonii moda na stewię nie słabnie od lat 70 tych. Dodawana jest do konserw, marynat,
pasztetów, lodów i gumy do żucia. Japoński przemysł używa stewii zamiast sztucznych słodzików od 36 lat, a mimo
to nie było żadnych doniesień na temat zaburzeń zdrowotnych wywołanych przez stewię. Susz stewiowy zużywany
jest tam na tony. Firmy takie jak Sunkist i Nestle stosują stewię jako substancję słodzącą, a Coca-Cola używa stewii
w swojej Diet Coce. Jest też masowo używana do słodzenia sosu sojowego i marynowanych warzyw. Stewia może
być wykorzystywana w leczeniu raka skóry i leczeniu kandydiozy.
50
Cukrzyca a Zdrowie
RECEPTA A NATURA
S
tewie obecnie uprawiana jest w Chinach, Japonii, Kanadzie, Korei, Indonezji, Izraelu, Tajlandii i Brazylii.
Ciekawostką jest fakt, iż Brytyjczycy w 1941 roku rozważali zastosowanie stewii wobec niewystarczających
rezerw cukru. Już w niedalekiej przyszłości produkty otrzymywane na bazie stewii staną się obiecującą alternatywą dla syntetycznych substancji słodzących. Staną się powszechne.
S
tewia jest substancją naturalną, niewymagającą jakiegokolwiek patentu na produkcję. W 1995 roku dopuszcza się stewię do obrotu jako suplement diety, choć nie jako dodatek do żywności. Zwolennicy stewii wskazują na wewnętrzną sprzeczność tego rozwiązania.
P
rawdopodobnie ekstrakty z liści stewii zmniejszają ryzyko nowotworów, gdyż są bogate w polifenole (m.in.
kwercetynę i kempferol), które działają antyoksydacyjnie i chronią DNA przed uszkodzeniami. Niedawne
badania wykazały potencjalne zastosowanie stewi w leczeniu otyłości i nadciśnienia. W przeciwieństwie do
niektórych leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia użycie stewii nie wpływa negatywnie na sprawność
seksualną.
Z
asygnalizowano również możliwość wykorzystania liści stewii w leczeniu osteoporozy, co sugeruje wniosek patentowy, w którym stwierdzono, że kruchość skorupki jajka można zredukować o 75 proc. dodając
niewielką ilość sproszkowanych liści stewii do karmy dla kur. Pojawiły się również sygnały, że zwierzęta karmione ekstraktem ze stewii wykazują dwukrotnie wyższą ilość wapnia w mięsie, jednakże informacje te wciąż
czekają na weryfikację.
Należy jednak pamiętać, że w przypadku hipoglikemii stewia lub stewiozyd nie są w stanie
zastąpić cukru. W takim przypadku należy się skonsultować z lekarzem. Roślina przepełniona
słodyczą czeka na swoja szansę, warto jej właściwości rozpowszechnić i stosować w codziennej
diecie. Stewia, roślina słodsza niż cukier...
oprac. Agnieszka Kierznowska-Rurarz
Cukrzyca a Zdrowie
51