nieosobowe formy czasownika

NIEOSOBOWE FORMY CZASOWNIKA
Czasowniki mogą występować w formach osobowych i nieosobowych.
Spośród form nieosobowych poznałeś bezokoliczniki, formy zakończone na
−no, −to oraz niektóre formy zwrotne z się, np. mówi się, buduje się. Czasow−
niki mają jeszcze inne formy nieosobowe.
Są nimi imiesłowy.
Imiesłowy przymiotnikowe i ich funkcja w zdaniu
Jeszcze czasownik czy już przymiotnik?
Przeczytaj tekst.
Sezon turystyczny blisko!
Czas przygotować rowery!
Rower Janka był dobrze zakonserwo−
wany na zimę i schowany na strychu.
Teraz wystarczy go wyczyścić, nasmarować,
napompować koła i w drogę.
Krzyśkowi dwa tygodnie temu ktoś
ukradł nowy zielony rower górski. Policja
odnalazła go dopiero teraz. Był porzucony
w rowie. Wymaga naprawy, bo jest mocno
zdefektowany. Ma przebitą dętkę w przed−
nim kole, skrzywioną ramę, urwany błot−
nik, podarte siodełko, zdarty lakier.
Chłopcy przygotowujący się do wspólnej wycieczki obmyślają już jej trasę. Zmar−
twiony Krzysiek na razie poszukuje dobrego mechanika, naprawiającego rowery.
24
NAPRAWA ROWER”W
TANIO, SZYBKO, SOLIDNIE
— Czy mógłby mi pan jak najszybciej zreperować ten rower?
— To zależy, co tam jest zepsute. No, widzę, żeś go nieźle załatwił.
— Nie ja..., złodziej. W takim stanie go porzucił.
— No dobrze. Może to jakoś naprawimy. Przyjdź w przyszłym tygodniu
w czwartek.
— Nie dałoby się wcześniej?
— Nie bardzo. Rama będzie prostowana i lakierowana. To trochę potrwa.
— Ile to będzie kosztować?
1
Zwróć uwagę na formy wyróżnione w przeczytanym tekście. Jakie części
mowy one przypominają i jaką funkcję pełnią w zdaniach? Przekształć wypowiedzenia z tymi formami według wzoru.
Wzór:
rower był porzucony — (ktoś) porzucił rower
chłopcy przygotowujący się — chłopcy, którzy się przygotowują
ZAJRZYJ DO NOTATNIKA
Formy, które wystąpiły w tekście, określają cechy przedmiotów i osób.
Nie są to jednak cechy stałe, ale związane z czynnościami.
Formy te pod względem znaczenia nawiązują do czasowników, ale od−
mieniają się jak przymiotniki i pełnią w zdaniu taką samą funkcję. Nazywa−
my je imiesłowami przymiotnikowymi.
Rozróżniamy
imiesłowy przymiotnikowe
czynne
— określają osobę, przedmiot
wykonujące czynność
lub będące w jakimś stanie;
— mają zakończenia −ący, np.
naprawiający, sprzedający,
pisząca
(odmienne)
bierne
— określają osobę, przedmiot
podlegające czyjejś czynności;
— mają zakończenia −ny, −ony, −ty, np.
naprawiony, lakierowany, zepsuta
25