Najnowsze migracje zi do Polski

Najnowsze migracje z i do Polski
Agata Górny
Demografia, 26.11.08
Polska jako kraj emigracji
Najważniejsze okresy/momenty w historii
emigracyjnej Polski
Okres międzywojenny: migracje za chlebem
Okres powojenny: migracje żołnierskie i polityczne
Okres PRLu: zawieszenie emigracji
Lata 1980-te: emigracja solidarnościowa
Lata 1990-te i początek XXI wieku: migracje
niepełne
Od 2004 roku: rosnąca swoboda mobilności
2nd quarter 2005
2nd quarter 2004
4th quarter 2003
2nd quarter 2003
4th quarter 2002
4th quarter 2001
2nd quarter 2001
4th quarter 2000
2nd quarter 2000
of w hich: w orkers
2nd quarter 2002
November 1998
May 1998
emigrants
4th quarter 1999
November 1997
May 1997
May 1996
November 1995
May 1995
November 1994
0
50
100
150
200
250
300
May 1994
Źródło: BAEL, różne lata
November 1996
350
Skala emigracji w latach 1990. i 2000.
4th quarter 2004
2nd quarter 2005
4th quarter 2004
2nd quarter 2004
4th quarter 2003
2nd quarter 2003
4th quarter 2002
2nd quarter 2002
4th quarter 2000
long-term
2nd quarter 2001
4th quarter 1999
November 1998
short-term
2nd quarter 2000
May 1998
November 1997
May 1997
May 1996
November 1995
May 1995
November 1994
0
20
40
60
80
100
120
140
160
May 1994
Źródło: BAEL, różne lata
November 1996
180
Rosnące znaczenie migracji
krótkookresowych
4th quarter 2001
4th quarter 2004
2nd quarter 2004
4th quarter 2003
2nd quarter 2003
2nd quarter 2002
4th quarter 2001
2nd quarter 2001
4th quarter 2000
2nd quarter 2000
4th quarter 1999
of w hich: w orkers to Germany
4th quarter 2002
May 1998
November 1997
w orkers
November 1998
May 1997
May 1996
November 1995
May 1995
November 1994
0
50
100
150
200
250
300
May 1994
Źródło: BAEL, różne lata
November 1996
350
Niemcy jako główny kraj docelowy Polaków
(lata 1990. i początek XXI wieku)
2nd quarter 2005
Migracje sezonowe do Niemiec
(lata 1990. i początek XXI wieku)
300
283
250
292
307
261
238
200
218
184
150
149
131
100
50
198
202
165
133
69
0
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Źródło: Ministerstwo Pracy
Emigracja z Polski w latach 1990. i na
początku XXI wieku – najważniejsze cechy
Przewaga migracji zarobkowych
Istotna rola migracji krótkookresowych (migracje
niepełne)
Niemcy jako główny kraj docelowy
Stosunkowo niski poziom wykształcenia emigrantów
Istotne znaczenie wsi jako obszarów wysyłających
Emigranci zagraniczni w danych spisowych
(2002)
Zarejestrowano 786 tys. emigrantów, w tym:
626 tys. długoterminowych: 12 mies. i więcej
160 tys. krótkoterminowych: 2-12 mies.
Kraje:
Niemcy - 294 304
USA – 158 009
Włochy – 39 262
Kanada – 29 117
Wielka Brytania - 23745
Migracja poakcesyjna według szacunków
GUS
Szacunek liczby ludności przebywającej za granicą
powyżej 2 miesięcy w dniu 01.01.2007:
1 milion 950 tysięcy.
Szacowany łączny efekt odpływu: około 1 milion
100 tysięcy (średnia miesięczna intensywność
odpływu to 30-35 tysięcy).
Źródło: GUS i Grabowska-Lusińska, Okólski (2008)
Migranci według wieku (przed i po akcesji) a
rozkład wieku Polaków (%)
40
35
30
%
25
20
średni wiek
32,90› 31,36
15
10
Źródło: Grabowska-Lusińska, Okólski
(2008) na podstawie BAEL
5
0
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
wiek
przed akcesją
po akcesji
ludność Polski
45-49
50+
Migranci według wykształcenia (przed i po
akcesji) a poziom wykształcenia Polaków (%)
40
35
30
25
20
15
10
Źródło: Grabowska-Lusińska, Okólski
(2008) na podstawie BAEL
5
0
w yższe
policealne
średnie
zaw odow e
przed akcesją
średnie
ogólne
po akcesji
zasadnicze
zaw odow e
gimnazjum
populacja Polski
niższe
Migranci według typu osiedleńczego (przed i
po akcesji) a typ osiedleńczy Polaków (%)
45
40
35
30
25
20
15
10
Źródło: Grabowska-Lusińska, Okólski
(2008) na podstawie BAEL
5
0
100+
50--100
20--50
przed akcesją
10--20
po akcesji
5--10
-5
ludność Polski
village
Główne kraje docelowe migrantów (przed i
po akcesji) (%)
40
35
30
25
20
15
10
Źródło: Grabowska-Lusińska, Okólski
(2008) na podstawie BAEL
5
0
Wielka
Brytania
Irlandia
USA
Holandia
Szw ecja
przed akcesją
Belgia
po akcesji
Austria
inne kraje
Europy
Migranci z wykształceniem wyższym i zasadniczym
wśród ogółu migrantów według głównych krajów
docelowych (%)
50
45
40
zasadnicze
zawodowe
POLSKA
11,5%
26,1%
35
30
25
20
wyższe
15
10
5
0
Wielka
Brytania
Irlandia
Holandia
przed akcesją
Niemcy
po akcesji
Włochy
USA
Źródło: Grabowska-Lusińska,
Okólski (2008) na podstawie
BAEL
Migracja poakcesyjna – wybrane cechy
Ciągłość
Migracja krótkoterminowa jako najważniejszy typ
Deprecjacja kwalifikacji
Wzrost znaczenia
Emigracji ludzi młodych
Emigracji ludzi wykształconych (i studentów)
Europejskich krajów docelowych
Migracja poakcesyjna – wybrane cechy
Zmiana
Nowe kraje i obszary docelowe
Legalizacja pobytu migrantów przebywających za
granicą
Nowe (oficjalne) procedury rekrutacji
Imigracja do Polski
10.1990
01.1991
04.1991
07.1991
10.1991
Przyjazdy z b. ZSRR – przełom początku lat
1990.
07.1990
1000000
04.1990
900000
01.1990
800000
10.1989
700000
07.1989
600000
04.1989
500000
01.1989
400000
10.1988
300000
07.1988
200000
04.1988
100000
0
01.1988
Czynniki imigracji z b. ZSRR do Polski
Zniesienie (zmniejszenie) barier dla mobilności zagr.
Uwolnienie ‘zawieszonej’ mobilności zagr.
Wysokie koszty transformacji ekonomicznej
Pojawienie się różnic ekonomicznych w obrębie
krajów Europy Środkowej i Wschodniej
Czynniki imigracji zarobkowej z Zachodu
Restrukturyzacja polskiej gospodarki – popyt na
wykwalifikowaną siłę roboczą
Otwarcie rynku polskiego na inwestycje zagraniczne
– przepływ wewnątrz korporacji
Duża stopa zwrotu w ‘niezagospodarowanych’
sektorach polskiej gospodarki
Pozwolenia na pracę
Liczba wydanych pozwoleń na pracę w 1995-2005:
170,850
1995 - 10,441
2003 - 18,841
2005 - 10,304
Źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej za Kępińska (różne lata)
Pozwolenia na pracę - trendy
25000
3500
3000
20000
2500
15000
2000
10000
1500
1000
5000
500
0
0
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Razem
W ietnam
Ukraina
Niemcy
Źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej za Kępińska (różne lata)
Pozwolenia na pracę – najważniejsze grupy
(2005)
UE-25: 1,579
Niemcy – 518
USA - 452
Ukraina – 2,697
Białoruś - 610
Rosja - 486
Wietnam – 1067
Źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej za Kępińska (różne lata)
Źródła popytu na pracę cudzoziemców ze
Wschodu
Handel jako dźwignia ‘importu’ cudzoziemskiej siły
roboczej
Niezaspokojony popyt w dużych miastach:
• mała mobilność przestrzenna polskiej siły roboczej
• stosunkowo hojna polityka przyznawania zasiłków w
latach 1990.
Handel – dźwignia przyjazdów zarobkowych
do Polski
Handel przygraniczny – też przemyt (całe lata 90-te)
Drobny handel (petty trade) (początek lat 90-tych)
Handel hurtowy (druga połowa lat 90-tych)
Handel w Polsce (druga połowa lat 90-tych)
Jarmark Europa
Praca zarobkowa – stopniowy
rozwój migranckich sektorów
Najważniejsze sektory pracy:
handel
sektor remontowy i budowlany
rolnictwo
pomoce domowe
gastronomia
szeroko rozumiane proste prace
Spis Powszechny - imigranci przebywający
czasowo
Spisano 34.1 tys. imigrantów:
• długookresowi – 22.7 tys. (powyżej 12 mies.)
• krótkookresowi – 11.4 tys. (2-12 mies.)
Cudzoziemcy – 24.1 tys.
Spis Powszechny - imigranci (cudzoziemcy)
przebywający czasowo
Inne
36%
Wietnam
3% Francja
3%
Wielka Brytania
3%
Ukraina
21%
Niemcy
13%
USA Białoruś
Armenia
6%
5%
4%
Rosja
6%
Spis Powszechny – ludność przybyła zza
granicy
W latach 1989-2002 przybyło zza granicy 85.5 tys.
osób
W tym z:
Niemiec – 23.2 tys. (ok. 27%)
USA – 12.2 tys.
(ok. 14%)
Ukrainy – 5.5 tys. (ok. 6%)
W tym cudzoziemców – 14.5 tys. (ok. 17.%)
Imigranci osiedleńczy w Polsce
Liczba osób
(31.12.1999)
Liczba osób
(01.09.2004)
Razem
25,855
32,075
Ukraina
4,399
4,595
Rosja
3,411
2,464
Wietnam
1,492
1,875
Białoruś
1,468
1,354
Niemcy
1,338
2,328
620
958
Kraj pochodzenia
USA
Źródło: URiC za Kępińska (różne lata)
Rozmieszczenie cudzoziemców w Polsce
(01.09.04)
Źródło: A. Fihel, 2006
Najważniejsze cechy współczesnej imigracji
do Polski
Niewielka skala
Duże miasta jako główne obszary docelowe
Dominacja imigrantów z b. ZSRR (Wietnam też
ważny)
Dominacja imigracji ekonomicznej
Dominacja imigracji czasowej (cyrkulacyjnej) –
osiedlanie za sprawą małżeństw mieszanych
Duży udział imigracji nieregularnej
Powroty Polaków