Laboratorium Mikrobiologiczne

1
Rodzaje wykonywanych badań:
Scyntygrafia tarczycy 131-I i 99mTc 1.1
Scyntygrafia przytarczyc 1.2
Scyntygrafia kości 1.3
Scyntygrafia wątroby i śledziony 1.4
Scyntygrafia diagnostyczna naczyniaków wątroby 1.5
Cholescyntygrafia ( scyntygrafia dróg żółciowych) 1.6
Renoscyntygrafia GFR (dynamiczna scyntygrafia nerek) 1.7
Scyntygrafia nerek DMSA 1.8
Scyntygrafia płuc 1.9
Scyntygrafia perfuzyjna mięśnia sercowego w spoczynku i podczas wysiłku 1.10
Angiokardiografia izotopowa metodą – pierwszego przejścia
Limfoscyntygrafia 1.11
Scyntygrafia ślinianek 1.12
Scyntygrafia uchyłku Meckela 1.13
Scyntygrafia poszukiwanie miejsc krwawienia z przewodu pokarmowego 1.14
Scyntygrafia motoryki przełyku i opróżniania żołądka 1.15
2
Terapie izotopowe:
Terapia jodem promieniotwórczym w chorobach tarczycy 2.1
Terapia paliatywna przerzutów nowotworowych do kości 2.2
Rodzaje wykonywanych badań:
1.1
Scyntygrafia tarczycy 131-I i 99mTc
Wskazania do wykonania badania
•
wole guzkowe
•
wole zamostkowe
•
kontrola po wykonanej operacji
•
podejrzenie ektopii tarczycy
•
podejrzenie autonomii tarczycy
•
wole odrostowe
Badanie scyntygraficzne tarczycy jodem (131-I) jest dwudniowe - w pierwszym dniu pacjent
otrzymuje doustnie kapsułkę z odpowiednią dawką jodu. W drugim dniu (po 24 h)
wykonuje się obrazowanie tarczycy.
Jednocześnie wykonuje się oznaczenie jodochwytności
Badanie opiera się na założeniu, że stopień wychwytu jodu jest odzwierciedleniem stanu
czynnościowego tarczycy. Polega ono na oznaczeniu procentowym ilości 131-I jodu
pochłoniętego przez tarczycę w określonym czasie w porównaniu z podaną doustnie
ilością początkową. Badanie jodochwytności wykonuje się w 4 i 24 godzinie po
połknięciu kapsułki zawierającej 2-4 MBq 131-I.
Badanie to należy koniecznie przeprowadzić przed planowanym leczeniem jodem
promieniotwórczym, gdyż w razie niskiej jodochwytności leczenie to nie przyniosłoby
oczekiwanego rezultatu.
Badanie scyntygraficzne tarczycy technetem jest jednodniowe - 15 minut po dożylnym podaniu
znacznika wykonuje się obrazowanie.
Sposób przygotowania pacjenta
Zaleca się wykonywanie badania na czczo. Wskazane jest odstawienie niektórych leków
blokujących wychwyt jodu takich jak: tyroksyny ( preparatów stosowanych w
niedoczynności tarczycy), kortykoidów, amiodaronu (leki: Opacorden, Cordarone),
bromków na 2 tygodnie przed badaniem jednak należy to skonsultować z lekarzem
prowadzącym i kierującym na badanie.
1.2
Scyntygrafia przytarczyc
Wskazania do wykonania badania
•
gruczolak przytarczyc
•
hiperplazja przytarczyc
•
rak przytarczyc
Sposób przygotowania pacjenta
Wskazane jest odstawienie niektórych leków - tyroksyny, kortykoidów, amiodaronu, bromków,
pochodnych rtęci na 2 tygodnie przed badaniem jednak należy to skonsultować z lekarzem
prowadzącym i kierującym na badanie.
Badanie trwa ok. 2 godziny
1.3
Scyntygrafia kości
Wskazania do wykonania badania
•
podejrzenie nowotworu pierwotnego lub przerzutów do kości,
•
zapalenia kości i stawów (zarówno ostre jak i przewlekłe)
•
jałowa martwica kości,
•
choroby metaboliczne kości np. choroba Pageta
•
ziarniak kwasochłonny, choroba Handa, Schüllera i Christiana, histiocytoza X w celu
oceny rozległości zmian kostnych
•
podejrzenie zmian przeciążeniowych i pourazowych w przypadku niejasnych
dolegliwości bólowych kostnych i stawowych
•
monitorowanie terapii w/w chorób
Sposób przygotowania pacjenta
Nie wymaga szczególnego przygotowania. Chory nie powinien być na czczo. Należy przynieść ze
sobą 1,5 l niegazowanej wody mineralnej. Wskazane jest przyniesienie przez pacjenta zdjęć
rentgenowskich, jeżeli były wykonywane.
Badanie trwa ok. 4 godzin.
1.4
Scyntygrafia wątroby i śledziony
Wskazania do wykonania badania
•
ogniskowe uszkodzenia miąższu wątroby - nowotwory pierwotne i przerzutowe,
ropnie, torbiele
•
rozsiane uszkodzenia miąższu wątroby - marskość, uszkodzenie polekowe,
•
podejrzenie istnienia dodatkowej śledziony
•
zator lub zawał śledziony
Sposób przygotowania pacjenta
Nie ma wymogów co do przygotowania pacjenta. Należy jedynie unikać kierowania na badanie
pacjentów niedługo po wykonywaniu badania przewodu pokarmowego z zastosowaniem papki
barowej.
Badanie trwa ok. 1 godziny
1.5
Scyntygrafia diagnostyczna naczyniaków wątroby
Celem wykonania tego badania jest różnicowanie charakteru zmian ogniskowych w wątrobie rozróżnienie naczyniaka wątroby od innego rodzaju zmian.
Sposób przygotowania pacjenta
Badanie nie wymaga przygotowania pacjenta.
Badanie trwa ok. 3 godzin.
1.6
Cholescyntygrafia
Wskazania do wykonania badania
•
ocena pasażu żółci - wykrywanie dyskinezy dróg żółciowych i pęcherzyka
żółciowego,
•
objawy cholestazy
•
wykrywanie wrodzonych wad dróg żółciowych
•
podejrzenie pooperacyjnego lub pourazowego uszkodzenia dróg żółciowych
•
kontrola wykonania plastycznego zabiegu operacyjnego na drogach żółciowych
•
bóle brzucha o niejasnej etiologii (zwłaszcza w prawym podżebrzu),
Sposób przygotowania pacjenta
Pacjent przed badaniem powinien pozostać ok. 8 godzin na czczo.
Badanie może trwa ok. 3 godzin.
1.7
Renoscyntygrafia GFR (dynamiczna scyntygrafia nerek)
Wskazania do wykonania badania
•
ocena czynności wydzielniczej i wydalniczej nerek,
•
ocena i kontrola funkcji nerek np. po ostrych chorobach i zabiegach operacyjnych
•
ocena funkcji nerki przeszczepionej
•
podejrzenie braku, zaniku lub niedorozwoju nerki,
•
podejrzenie przeszkody na drodze odpływu moczu (np. poszerzenia układu
kielichowo-miedniczkowego w badaniu usg).
•
podejrzenie zwężenia tętnicy nerkowej jako przyczyny nadciśnienia naczyniowonerkowego (nadciśnienie tętnicze)
•
nietypowego położenia lub nietypowej budowy nerek lub dróg moczowych (po bad.
usg lub urografii),
Renoscyntygrafia z testem kaptoprilowym
Wskazania do wykonania badania
• u pacjenta z dużym prawdopodobieństwem naczyniowo-nerkowej przyczyny
nadciśnienia
• jako drugie uzupełniające badanie u pacjenta z nadciśnieniem tętniczym i wątpliwym
wynikiem badania renoscyntygraficznego podstawowego
Renoscyntygrafia z testem furosemidowym
Wskazania do wykonania badania
• podejrzenie przeszkody na drodze odpływu moczu (np. poszerzenia UKM w badaniu
usg)
Sposób przygotowania pacjenta przed badaniem renoscyntygraficznym
Pacjent powinien być dobrze nawodniony i przynieść ze sobą ok. 1 litr płynów (woda
mineralna niegazowana, herbata)
Na 2-4 dni przed badaniem pacjent powinien odstawić leki wpływające na układ renina –
angiotensyna, beta-blokery i leki moczopędne, należy to skonsultować z lekarzem
prowadzącym i kierującym na badanie.
Badanie trwa ok. 1 godziny.
1.8
Scyntygrafia nerek DMSA
Wskazania do wykonania badania
•
wykrywanie anomalii rozwojowych nerek (np. w sytuacji braku nerki w typowym
miejscu stwierdzone podczas bad. USG).
•
podejrzenie braku, zaniku lub niedorozwoju nerki,
•
podejrzenie zmian bliznowatych w miąższu nerek
•
ocena wpływu zmian ogniskowych (np.torbieli) na stan miąższu nerek,
Sposób przygotowania pacjenta
Badanie nie wymaga przygotowania pacjenta.
Badanie trwa ok. 3 godzin.
1.9
Scyntygrafia płuc
W pracowni naszej wykonuje się badanie perfuzyjne płuc polegające na ocenie ukrwienia płuc
(obserwuje się krążenie krwi w naczyniach płuc)
Wskazania do wykonania badania
•
podejrzenie zatorowości płucnej
•
niewydolność oddechowa niejasnego pochodzenia
•
ocena regionalnej perfuzji płuc, np. po leczeniu antykoagulantami, nowotwory płuc
(przede wszystkim rak oskrzela) - warto wykonać badanie przed kwalifikacją
chorego do zabiegu operacyjnego
•
niektóre wady wrodzone, np.: zwężenie tętnicy płucnej lub hipoplazja płuca
Przeciwwskazania do wykonania badania
•
przeciek prawo-lewy w sercu
•
ciężkie nadciśnienie płucne
•
uczulenie na ludzką albuminę
Sposób przygotowania pacjenta
Pacjent nie wymaga przygotowania. Wskazane jest przyniesienie przez pacjenta zdjęcia
rentgenowskiego płuc, które jest przydatne w analizie wyniku badania.
Badanie trwa ok. 0,5-1 godziny.
1.10
Scyntygrafia perfuzyjna mięśnia sercowego w spoczynku i podczas wysiłku
Podstawowe wskazania:
•
podejrzenie choroby wieńcowej - nieinwazyjna metoda wykrywania zaburzeń
ukrwienia m. sercowego
•
ocena perfuzji m. lewej komory po przebytym zawale
•
ocena efektów leczenia choroby wieńcowej (farmakologicznego, PTCA, by-pass)
Badanie wykonywane jest wg. protokołu dwudniowego:
- pierwszego dnia wysiłkowe badanie scyntygraficzne
- następnego dnia scyntygrafia spoczynkowa
Przygotowanie pacjenta do badania:
• Przez 48 godzin przed badaniem nie należy spożywać napojów ani pokarmów
zawierających kofeinę.
• Wskazane jest odstawienie niektórych leków poprawiających ukrwienie lub
zmniejszających zapotrzebowanie m. sercowego na tlen (azotanów, blokerów kanału
wapniowego - na 24 h, natomiast beta-blokerów na 48 h) należy to jednak
skonsultować z lekarzem kierującym na badanie. W razie bólu wieńcowego
pacjent może przyjąć krótko działające intraty.
• W dniu badania należy być na czczo i przynieść ze sobą żółciopędny posiłku taki
jak: mleko, serki topione, jajko, czekolada, śmietana oraz wygodne buty i ubranie,
ponieważ próba wysiłkowa wykonywana jest na bieżni.
W każdym dniu badanie trwa ok. 1,5-2 godzin
1.11
Limfoscyntygrafia
Wskazania do wykonania badania
•
ocena węzła wartowniczego, czyli ocena kierunku spływu chłonki przed lub po
zabiegu operacyjnym usunięcia nowotworu złośliwego (czerniaka, raka sutka)
•
diagnostyka różnicowa obrzęku - określenie podłoża obrzęku.
Radiofarmaceutyk jest podawany pod-lub śródskórnie.
Sposób przygotowania pacjenta
Pacjent nie wymaga przygotowania.
Badanie trwa ok. 1 godziny.
1.12
Scyntygrafia ślinianek
Wskazania do wykonania badania
•
upośledzenie wydzielania śliny
•
zespół Sjogrena, sarkoidoza, rumień guzowaty, poliarthritis
•
ostre lub przewlekłe zapalenie ślinianki
•
stan po radioterapii w obrębie szyi
•
zmiany nowotworowe, guzy ślinianek (szczególnie guz Warthina)
Sposób przygotowania pacjenta
Pacjent przed badaniem powinien pozostać ok. 8 godzin na czczo.
Badanie trwa ok. 1,5 godziny.
1.13
Scyntygrafia uchyłku Meckela
Sposób przygotowania pacjenta
Pacjent przed badaniem powinien pozostać ok. 8 godzin na czczo.
Badanie trwa ok. 1 godziny.
1.14
Scyntygrafia poszukiwanie miejsc krwawienia z przewodu pokarmowego
Sposób przygotowania pacjenta
Pacjent przed badaniem powinien pozostać ok. 8 godzin na czczo.
Badanie w zależności o otrzymywanych wyników może trwać nawet 6 godzin.
1.15
Scyntygrafia motoryki przełyku i opróżniania żołądka
Wskazania do wykonania badania
Zaburzenia motoryki przełyku - zaleganie pokarmu i refluks żołądkowo-przełykowy w różnych
jednostkach chorobowych np. achalazja wpustu, neuropatia obwodowa w cukrzycy, sklerodermia i
inne kolagenozy, choroby mięśni gładkich i inne.
Sposób przygotowania pacjenta
Pacjent nie wymaga szczególnego przygotowania.
Badanie trwa ok. 1 godziny.
Terapie izotopowe:
2.1
Terapia jodem promieniotwórczym w chorobach tarczycy
Wskazania do terapii jodem promieniotwórczym
•
nadczynność tarczycy w przebiegu choroby Graves-Basedowa, wola guzkowego i
autonomicznego gruczolaka tarczycy
•
duże wole toksyczne lub obojętne powodujące ucisk na sąsiadujące narządy, w
przypadku p/wskazań np. kardiologicznych, do operacji
Terapię przeprowadza się podając doustnie kapsułkę z jodem 131-I o aktywności wyliczonej
indywidualnie dla pacjenta na podstawie wyników badań pacjenta (USG, jodochwytności tarczycy
itp.).
Sposób przygotowania pacjenta
Po ustaleniu terminu przeprowadzenia terapii pacjent otrzymuje dokładną, ustną i pisemną
instrukcję przygotowania się do leczenia oraz podpisuje zgodę na przyjęcie dawki
leczniczej
i zobowiązanie do przestrzegania zaleceń.
Instrukcja dla pacjentów leczonych radiojodem
1. Przy korzystaniu ze środków komunikacji zbiorowej należy zajmować miejsca w miarę
możliwości w oddaleniu od pozostałych pasażerów, szczególnie od dzieci, młodzieży i
kobiet w ciąży.
2. Po powrocie do domu ograniczyć do minimum bliską, bezpośrednią styczność z
domownikami, a szczególnie:
-do 7 dni nie zamieszkiwać z małymi dziećmi, przez następne 2 tygodnie nie zezwalać
dzieciom i kobietom ciężarnym na dłuższy, bezpośredni kontakt z leczonym.
-w ciągu 3-4 tygodni sypiać w osobnym łóżku, należy zwrócić uwagę, aby za ścianą, przy
której śpimy nie spało dziecko lub kobieta ciężarna.
3. Ograniczenie przebywania w miejscach publicznych przez 7 dni.
4. W ciągu najbliższych 4 dni wypijać dużo płynów tak, aby ta część 131 I, która nie została
wychwycona przez tarczycę była jak najszybciej wydalona z moczem.
5. W przypadku nietrzymania moczu należy na czas odpoczynku nocnego
podłożyć pod prześcieradło nienasiąkliwy materiał (folie, ceratkę).
6. Bieliznę osobistą zmieniać codziennie i prać, płucząc w dużej ilości wody
7. Po skorzystaniu z toalety należy intensywnie spłukać woda umywalkę, wannę, a w
szczególności muszlę klozetową, ponieważ większość radiojodu wydala się z moczem.
8. Jeżeli w miejscu pracy leczony musi dłuższy czas przebywać z tymi samymi osobami
w bezpośredniej bliskości, wskazane jest udzielenie leczonemu zwolnienia z pracy na
okres
2 tygodni.
9. Należy liczyć się w okresie do 2-3 m-cy po podaniu radiojodu z przejściowym
pogorszeniem samopoczucia, zmęczeniem, mogą wystąpić pobolewania w okolicy
tarczycy. Są to objawy działania leku i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.
10. Nie ma przeciwwskazań do przyjmowania w razie potrzeby jakichkolwiek leków ( poza
lekami przeciwtarczycowymi, których stosowanie winno odbywać się pod kontrolą
lekarza endokrynologa).
11. Pacjent leczony radiojodem może wykonywać codzienne czynności domowe bez obawy,
w tym także przygotowywać posiłki pamiętając o wzmożonym przestrzeganiu zasad
higieny.
12. Należy pamiętać o tym, że działanie promieniowania jonizującego maleje „ do kwadratu”
odległości;
np. odległość 2 razy większa = dawka 4 razy mniejsza
Podczas przekraczania granicy państwa należy mieć ze sobą dokument
potwierdzający leczenie izotopem promieniotwórczym.
2.2
Radioizotopowa, paliatywna terapia przerzutów nowotworowych do kości
Wskazaniem do paliatywnego leczenia bólów wywołanych przerzutami nowotworowymi do kości są
głównie przerzuty raka prostaty, sutka, płuc, nerek.
Izotopy stosowane to 89 stront w postaci chlorku strontu i 153 samar jako lexidronam
samaru. Oba radiofarmaceutyki podaje się w postaci iniekcji dożylnej.
Chorzy nie wymagają hospitalizacji, mogą być leczeni ambulatoryjnie.
Do leczenia kwalifikują lekarze onkolodzy, radioterapeuci, urolodzy lub lekarze medycyny
paliatywnej, kiedy standardowe leczenie przeciwbólowe nie przynosi efektu.