Program Wychowawczy Szkół Niepublicznych przy FPLN

SZKOŁA PODSTAWOWA NIEPUBLICZNA
GIMNAZJUM NIEPUBLICZNE
SZKOŁA PRZYSPOSABIAJĄCA DO PRACY
PRZY FUNDACJI POMOCY LUDZIOM NIEPEŁNOSPRAWNYM
PROGRAM WYCHOWAWCZY – aktualizacja czerwiec 2015
OPRACOWANIE:
Dorota Koman - koordynator
Patrycja Krawczyk - nowelizacja
Małgorzata Mech - nowelizacja
Małgorzata Staniak-Pracz - nowelizacja
1/16
PROGRAM WYCHOWAWCZY UKIERUNKOWUJE W SPOSÓB
CAŁOŚCIOWY WSZYSTKIE TREŚCI I DZIAŁANIA O CHARAKTERZE
WYCHOWAWCZYM, ZGODNIE Z PRZYJĘTĄ MISJĄ PLACÓWEK
i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli.
(Dz. U. nr 14 z 23 lutego 1999r. poz. 129)
PROGRAM WYCHOWAWCZY OPRACOWANY ZOSTAŁ NA PODSTAWIE:
1. Art. 50, ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz. U. Nr 95, poz. 425 z późniejszymi zmianami) oraz Statutu
Szkoły.
2. Oczekiwań rodziców uzyskanych na podstawie ankiety: „Jaka ma być szkoła mojego dziecka?” Rozpoznania potrzeb dydaktycznych,
wychowawczych i opiekuńczych wśród dzieci i młodzieży.
3. Propozycji Rady Pedagogicznej Szkoły dotyczących podstawowych treści programu wychowawczego i możliwości ich realizacji.
4. Wyników ankiety skierowanej do Rady Pedagogicznej Szkoły dotyczącej zachowań niespecyficznych tzw. trudnych oraz propozycji
radzenia sobie w różnych sytuacjach.
PROGRAM WYCHOWAWCZY ZGODNY JEST z wytycznymi zawartymi w dokumentach zatwierdzonych przez MEN, w tym z zaleceniem
przyznania ważnej roli rodzicom w budowaniu i realizacji procesu edukacyjnego oraz z uniwersalnymi wartościami etycznymi.
PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZYJĘTY ZOSTAJE PRZEZ RADĘ PEDAGOGICZNĄ w dniu
2/16
W PROGRAMIE WYCHOWAWCZYM PRZYJĘTO NASTĘPUJĄCE ZAŁOŻENIA:


Działalność edukacyjna placówek jest szczegółowo określana przez zestaw programów nauczania obejmujący całą działalność szkoły
z punktu widzenia dydaktycznego i wychowawczego.
Oddziaływania zawarte w Programie Wychowawczym są integralną częścią procesu dydaktycznego ukierunkowanego na rozwijanie
i kształtowanie u uczniów:
 umiejętności radzenia sobie z trudnościami,
 rozwoju dojrzałości emocjonalnej i poczucia własnej wartości,
 umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie, w miarę indywidualnych możliwości samodzielnego, niezależnego
funkcjonowania i komunikowania się,
 rozwoju tożsamości i poczucia przynależności do środowiska szkolnego, rówieśniczego, rodzinnego i lokalnego,
 miłości ojczyzny,
 znajomości i poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego.
Program Wychowawczy zbudowany jest z uwzględnieniem, zdiagnozowanej u uczniów naszych placówek, niepełnosprawności sprzężonej
tj. niepełnosprawności intelektualnej, połączonej z innymi niepełnosprawnościami, w tym z autyzmem.

Program Wychowawczy realizuje przyjętą MISJĘ placówek, jako kierunek oddziaływań edukacyjno-wychowawczych.

Program Wychowawczy, uwzględniając wynikające z diagnozy specjalne potrzeby edukacyjne uczniów naszych placówek, jako zasadę
przyjmuje strategię wzmocnień pozytywnych. Jest to metoda efektywnie wpływająca na rozumienie przez uczniów zasad społecznego
współżycia i kształtowania zachowań społecznie pożądanych.
3/16
PROGRAM WYCHOWAWCZY ZAWIERA:
Misję placówek, przyjęte w procesie edukacyjnym zasady, główne obszary pracy wychowawczej wskazane przez nauczycieli jako ważne,
wskazania nauczycieli określające rolę rodziców w procesie wychowawczym, oczekiwania rodziców oraz:
A.
B.
C.
D.
Powinności wychowawcze pracy edukacyjnej każdego nauczyciela.
Powinności wychowawców klasowych.
Harmonogram działań doraźnych i okazjonalnych.
Kategorie zachowań trudnych uczniów, występujących w placówkach FPLN oraz propozycje możliwych oddziaływań
wychowawczych.
MISJA SZKOŁY
Przesłanie
„Jest rzeczą łatwą oprzeć ład jakiejś społeczności na zasadzie podporządkowania każdego jej członka ustalonym raz na zawsze prawom.
Jest rzeczą wygodną urobić tak człowieka, by ślepo, bez protestu poddawał się rozkazom (…). Ale o wiele większe osiągnięcie polega na tym,
by nauczyć go kierować samym sobą i przez to uczynić wolnym”
A. de Saint - Exupery
4/16
Zgodnie z przyjętą MISJĄ naszych placówek:
NADRZĘDNY CEL EDUKACYJNO-WYCHOWAWCZY to wszechstronny rozwój każdego ucznia, na miarę jego możliwości psychofizycznych,
we wszystkich wymiarach osoby ludzkiej.
Realizowany on jest poprzez:







Budowanie optymalnego poziomu samodzielności w podstawowych sferach życia.
Stworzenie warunków umożliwiających wykształcenie umiejętności potrzebnych do odnalezienia miejsca we współczesnym świecie.
Stworzenie warunków, w których uczeń będzie mógł urzeczywistniać swoje zainteresowania i aspiracje.
Wychowanie człowieka, który potrafi sprostać różnego rodzaju trudnościom związanym z niepełnosprawnością.
Kształtowanie wrażliwości na potrzeby innych ludzi i poczucia świadomości istnienia obok drugiego człowieka.
Wpajanie zasady patriotyzmu ukierunkowanego na własny region.
Kształcenie postaw proekologicznych - człowiek powinien mieć świadomość, że jest częścią przyrody.
REALIZACJĄ NADRZĘDNEGO CELU PROGRAMU EDUKACYJNO-WYCHOWAWCZEGO będą następujące umiejętności naszych uczniów:






Komunikowanie się z otoczeniem na poziomie odpowiadającym jego indywidualnym możliwościom i potrzebom.
Samodzielność w miarę swoich możliwości psychofizycznych.
Umiejętność radzenia sobie z własnymi emocjami.
Ciekawość świata, rozwijanie własnych zainteresowań, nastawienie na własną aktywność.
Bycie odpowiedzialnym, wrażliwym, koleżeńskim.
Znajomość i stosowanie uniwersalnego systemu wartości oraz przekonanie o własnej godności i indywidualności.
5/16
GŁÓWNE OBSZARY PRACY WYCHOWAWCZEJ wynikające z przyjętego w Programie Wychowawczym nadrzędnego celu SKIEROWANE
DO UCZNIÓW to:






Rozwój kompetencji społecznych uczniów.
Rozwój komunikacji werbalnej i pozawerbalnej.
Rozwój świadomości własnego ciała.
Rozwój emocji.
Rozwijanie poczucia własnej tożsamości.
Pomoc rodzinie dziecka niepełnosprawnego.
GŁÓWNE OBSZARY PRACY WYCHOWAWCZEJ wynikające z przyjętego w Programie Wychowawczym nadrzędnego celu SKIEROWANE
DO RODZICÓW to:




Okazywanie zainteresowania osiągnięciami i potrzebami dziecka.
Uczestniczenie we wszystkich formach spotkań organizowanych przez szkołę wg opracowanego kalendarza roku szkolnego.
Pomoc dzieciom w korzystaniu z zajęć dodatkowych, uroczystościach i imprezach organizowanych przez szkołę.
Systematyczna współpraca z wychowawcami i specjalistami prowadzącymi zajęcia indywidualne z dziećmi w celu realizacji wspólnego
frontu wychowawczo-dydaktycznego.
6/16
GŁÓWNE OBSZARY PRACY WYCHOWAWCZEJ wynikające z przyjętego w Programie Wychowawczym nadrzędnego celu i oczekiwań rodziców
SKIEROWANE DO NAUCZYCIELI to:





Nauczenie uczniów prawidłowych relacji międzyludzkich.
Rozwój komunikacji werbalnej i pozawerbalnej uczniów.
Nauczenie uczniów radzenia sobie z emocjami.
Wspomaganie rozwoju samodzielności uczniów.
Rozwój indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów.
POWINNOŚCI WYCHOWAWCZE WCHODZĄCE W SKŁAD PRACY EDUKACYJNEJ KAŻDEGO NAUCZYCIELA I SPECJALISTY.
Formalny przydział przedmiotów nauczania i wychowania reguluje szkolny arkusz organizacyjny i wykaz zadań dodatkowych, sporządzony
na początku roku szkolnego przez Dyrektora Szkoły.
Zestaw obowiązków właściwych każdemu nauczycielowi zatrudnionemu w szkole.
Nauczyciel:
 Realizuje program kształcenia, wychowania i opieki w powierzonych przedmiotach, klasach (grupach, zespołach) osiągając w stopniu
optymalnym cele szkoły ustalone w szkolnym programie wychowawczym, rocznym planie pracy i kalendarzu imprez.
 Wzbogaca własny warsztat pracy przedmiotowej i wychowawczej.
 Wspiera swoją postawą i działaniami pedagogicznymi rozwój psychofizyczny, zdolności i zainteresowania uczniów w oparciu
o Indywidualne Programy Edukacyjno-Terapeutyczne.
 Udziela pomocy w przezwyciężeniu niepowodzeń szkolnych w oparciu o rozpoznanie potrzeb psychicznych i fizycznych wychowanków.
 Jest zobowiązany do stałego doskonalenia zawodowego organizowanego w szkole i przez instytucje do tego powołane.
 Bezstronnie, obiektywnie, sprawiedliwie ocenia i traktuje wszystkich uczniów.
 Informuje rodziców uczniów oraz wychowawcę klasy i dyrekcję, a także Radę Pedagogiczną o wynikach dydaktyczno-wychowawczych
swoich uczniów.
7/16
POWINNOŚCI WYCHOWAWCZE WCHODZĄCE W SKŁAD PRACY EDUKACYJNEJ NAUCZYCIELA WYCHOWAWCY.
Zestaw obowiązków właściwych dla wychowawcy klasowego.
Nauczyciel:
 Programuje i organizuje proces wychowania w powierzonym zespole, a w szczególności:
 tworzy warunki do rozwoju uczniów, przygotowania do życia w grupie, rodzinie, społeczeństwie,
 rozwiązuje ewentualne konflikty w grupie, a także między wychowankami a społecznością szkolną, przy pomocy
atrakcyjnych celów lub projektów, na których skupia aktywność zespołu.
 koordynuje i współdziała z nauczycielami uczącymi w klasie w zakresie ich działań wychowawczych, organizuje
indywidualną opiekę nad uczniami z trudnościami.
 Ściśle współpracuje z rodzicami wychowanków, z klasową Radą Rodziców, informuje ich o wynikach i problemach w zakresie kształcenia
i wychowania, włącza rodziców w programowe i organizacyjne sprawy klasy i szkoły.
 Współdziała z instytucjami w celu uzyskania wszechstronnej pomocy dla swoich wychowanków i doradztwa dla ich rodziców.
 Po konsultacji z innymi nauczycielami prowadzącymi zajęcia ustala ocenę z zachowania swoich uczniów.
 Ma prawo wprowadzić po uzgodnieniu z rodzicami ucznia własne formy motywowania uczniów.
 Wszystkie zabiegi wychowawcze odnosi do wszystkich powierzonych jego opiece uczniów, zapobiega i przeciwdziała zjawiskom
odbiegającym od normy wykorzystując w tym celu przykład własny oraz korzystając z pomocy merytorycznej, psychologicznopedagogicznej, kierownictwa szkoły i innych instytucji i organizacji wspomagających szkołę.
8/16
HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DORAŹNYCH I OKOLICZNOŚCIOWYCH.
Harmonogramem porządkującym według kryterium czasu ważne wydarzenia, działania i czynności w każdym roku szkolnym jest
kalendarz szkolny.
Kalendarz szkolny zawiera wszystkie ważne z punktu widzenia funkcjonowania placówki wydarzenia wychowawcze, służące
podniesieniu lub usprawnieniu procesu wychowawczego. Wydarzenia te nie są zamieszczone w rocznym planie pracy nauczycieli, ponieważ
stanowią powtarzalny, odrębny system, zawierający stałe elementy, modyfikowane w procesie ewaluacji.
Zawartość kalendarza szkoły:
 Organizacja roku szkolnego.
 Spotkania z rodzicami: wywiadówki ogólnoszkolne, zebrania z określonymi grupami nauczycieli, dni otwarte.
 Posiedzenia Rady Pedagogicznej: plenarne, klasyfikacyjne, samokształceniowe.
 Uroczystości szkolne i uczniowskie.
 Olimpiady i konkursy, wystawy twórczości uczniowskiej.
 Prezentacje twórczości w środowisku miasta, gminy, ogólnopolskim – na stronie internetowej i Facebook.
9/16
KATEGORIE ZACHOWAŃ TRUDNYCH UCZNIÓW.
W związku z zróżnicowanym przekrojem niepełnosprawności uczniów naszych placówek, występuje szerokie spektrum zachowań
niespecyficznych, tj. zachowań trudnych wynikających ze specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów.
Najważniejsze z nich to:






Autoagresja.
Zachowania trudne w stosunku do uczniów.
Zachowania trudne w stosunku do nauczycieli.
Onanizowanie się.
Bardzo niska motywacja do wykonania zadań grupowych proponowanych przez nauczyciela.
Bardzo niska motywacja do wykonania zadań indywidualnych proponowanych przez nauczyciela.
Sposoby oddziaływań wychowawczych w odniesieniu do uczniów przejawiających zachowania trudne, powinny być dostosowane do
okoliczności, nasilenia przejawów i możliwości psycho-fizycznych ucznia.
Wybór zastosowanych oddziaływań jest każdorazowo indywidualną decyzją nauczyciela, który dokonuje rozstrzygnięć dotyczących strategii
postępowania, zgodnie ze swoją wiedzą i przygotowaniem oraz z uwzględnieniem założeń Programu Wychowawczego, który jako zasadę
przyjmuje strategię wzmocnień pozytywnych a ważnym rezultatem jego realizacji uznaje ukształtowanie u uczniu poczucia własnej godności
i niepowtarzalności.
10/16
REKOMENDOWANE SPOSOBY PRACY Z UCZNIAMI PRZEJAWIAJĄCYMI ZACHOWANIA TRUDNE.
Zachowania trudne i proponowane oddziaływania.
KATEGORIA
ZACHOWAŃ
AUTOAGRESJA
NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE PRZEJAWY
- bicie się/ uderzanie się (w różne części ciała
oraz o różne przedmioty),
- gryzienie się,
- wyrywanie/ ciągnięcie za włosy,
- drapanie i szczypanie się.
- krzyk,
- rozrywanie ubrań,
- stukanie rękoma,
- wykręcanie swoich stóp,
- wypowiadanie przekleństw,
PROPONOWANE SPOSOBY ODDZIAŁYWAŃ
- przekierowanie uwagi ucznia na inną czynność/ temat,
- rozmowa/ komunikat słowny „stop”, „nie wolno”, w przypadku braku
reakcji ucznia na komunikat słowny: zablokowanie fizyczne ,
utrudniające autoagresję, inne przerwanie czynności,
- unikanie sytuacji trudnych, w których zaobserwowano pojawienie się
zachowań autoagresywnych,
- nie zwracanie uwagi/ ignorowanie,
- zmiana otoczenia (sala wyciszeń, SDŚ),
- wyciszenie ucznia (techniki relaksacyjne),
- ochrona zagrożonych części ciała,
11/16
ZACHOWANIA TRUNDE W
STOSUNKU
DO INNYCH UCZNIÓW
- bicie/ bolesne chwytanie/ poklepywanie,
- szczypanie/ drapanie/ gryzienie/ kopanie,
- popychanie, pociąganie za ubranie, plucie,
- złośliwe zachowanie/ prowokowanie/
zaczepianie/ wytrącanie z równowagi,
- krzyk,
- wyrywanie/ ciągnięcie za włosy,
- niekulturalne zwracanie się do innych, agresja
słowna (straszenie, groźby),
- zabieranie przedmiotów/ rzucanie nimi,
- buczenie/ mruczenie,
- ocieranie się, nadmierne przytulanie się,
- obwąchiwanie,
- obnażanie się,
12/16
- rozmowa/ pogadanka/ tłumaczenie,
- upominanie,
- przypominanie zasad,
- stanowcze/ zdecydowane zabranianie takich zachowań, komendy
słowne: „stop”, „nie podoba mi się”, „nie wolno”, „nie pozwalam”,
- przekierowanie uwagi/ wygaszanie emocji/ zmiana aktywności
np. na czynności fizyczne, zabawy,
- zmiana otoczenia/ ochrona innych uczniów,
- pozytywne wzmocnienia (np. system nagród),
- w razie potrzeby fizyczne unieruchomienie/ blokada,
- nauka „narzędzi” radzenia sobie z emocjami/w sytuacjach trudnych,
- dawanie dobrego przykładu/ autorytetu wśród innych uczniów,
- ignorowanie zachowań (nie wzmacnianie, wygaszanie),
- unikanie sytuacji trudnych, w których zaobserwowano pojawienie się
takich zachowań,
ZACHOWANIA TRUNDE
W STOSUNKU DO
NAUCZYCIELI
- szczypanie, drapanie, popychanie, plucie,
- bicie/ bolesne ściskanie, kopanie, gryzienie,
- wyrywanie/ ciągnięcie za włosy/ ubrania,
- dotykanie z zaskoczenia różnych części ciała,
- krzyk, płacz, upór, uciekanie,
- rzucanie przedmiotami,
-prowokowanie/ zaczepianie, lekceważące
wypowiedzi/ nieuzasadnione dyskusje z
nauczycielem,
- nie reagowanie na polecenia/ ignorowanie
nauczyciela/ odmawianie wykonania poleceń, czynności, natręctwa słowne (zadawanie
kilkukrotnie tych samych pytań pod rząd),
- obnażanie się,
- brak radzenia sobie z reakcją „nie”,
- problemy wychowawcze mające źródło
w konkretnej niepełnosprawności,
13/16
- rozmowa/ pogadanka/ tłumaczenie,
- upominanie,
- przypominanie zasad (kontrakt, kodeks klasy),
- stanowcze/ zdecydowane zabranianie takich zachowań,
- komendy słowne: „stop”, „nie podoba mi się”, „nie wolno”, „nie
pozwalam”,
- wysiłek fizyczny/ docisk,
- przekierowanie uwagi/ wyciszanie/zmiana aktywności/ otoczenia,
- ignorowanie pewnych zachowań,
- w razie potrzeby fizyczne unieruchomienie/ zablokowanie,
- nauka „narzędzi” radzenia sobie z emocjami/ w sytuacjach trudnych,
- dawanie dobrego przykładu/ autorytetu wśród innych uczniów,
- pozytywne wzmocnienia (np. system nagród),
- unikanie sytuacji trudnych, w których zaobserwowano pojawienie się
takich zachowań,
AUTOSTYMULACJA
- kiwanie się/ bujanie/ kołysanie/ kręcenie,
machanie rękoma/ palcami,
- buczenie/ chichotanie/ mruczenie/ wydawanie
dźwięków,
- fiksacje na przedmiotach poruszających się/
migoczących/ w świetle,
- pstrykanie/ stukanie palcami, tupanie nogami,
- echolalia/ powtarzanie słów,
- skakanie, bieganie, krzyk, płacz,
- wąchanie (siebie i innych),
- oblizywanie (siebie, przedmiotów),
- uderzanie (siebie, innych, przedmiotów),
- pocieranie (dłoni o dłoń, krocza),
- dociskanie części ciała o przedmioty,
- wkładanie ręki do gardła/ odbytu,
- zamykanie i otwieranie oczu, wyłączanie się,
- wywoływanie wymiotów,
- natręctwa tematyczne,
- zabawa śliną/ penisem,
- hiperwentylacja,
- ssanie/ autostymulacja oralna,
- dotykanie faktur,
- wyrywanie włosów, gryzienie.
14/16
- przekierowanie uwagi,
- wyciszanie,
- zmiana aktywności,
- zatrzymanie słowne,
- zaangażowanie ucznia w różne czynności niepozwalające mu na
autostymulację,
- docisk/ kamizelka/ kołderka dociskająca,
- masaż,
- muzyka relaksacyjna/ śpiew,
- reagowanie/ przypominanie o wyciszeniu,
- nazywanie tego co robi,
- niedopuszczanie do niekontrolowanej sytuacji,
- pozwalanie w uzasadnionych przypadkach na społecznie akceptowaną
autostymulację w uzasadnionych sytuacjach np. w ramach odpoczynku,
- ochrona zagrożonych części ciała,
ONANIZOWANIE SIĘ
BARDZO NISKA
MOTYWACJA DO
WYKONYWANIA ZADAŃ
GRUPOWYCH
PROPONOWANYCH PRZEZ
NAUCZYCIELA
- dotykanie narządów płciowych podczas zajęć,
na przerwach oraz podczas treningu czystości,
- wyjmowanie penisa przy innych,
- wkładanie rąk do spodni, i pod spódniczkę,
- pocieranie/ uderzanie się w genitalia,
- dotykanie się przez ubrania,
- polecenie wyjścia do toalety,
- odwrócenie/ przekierowanie uwagi,
- reagowanie/ zwracanie uwagi, aby ta czynność odbywała się w
odosobnieniu.
- edukacja seksualna,
- bierność/ brak zainteresowania,
- odmówienie współpracy,
- nieudzielanie odpowiedzi/ignorowanie pytań/ nie
zgłaszanie się do odpowiedzi,
- odwracanie się tyłem do nauczyciela,
- uciekanie wzrokiem, odchodzenie od grupy,
- brak aktywności na zajęciach w celu zwrócenia
na siebie uwagi,
- krzyk, płacz, złość,
- uciekanie w autostymulację/ różne miejsca w
klasie/ do toalety, rzucanie przedmiotami,
- bieganie po klasie,
- zagadywanie nauczyciela,
- konflikt pomiędzy czynnością proponowaną przez
nauczyciela, a własną aktywnością dziecka,
- niechęć do siedzenia w ławce, pokładanie się na
ławce,
- niska koncentracja uwagi, niechęć do
wykonywania poleceń.
- pozytywne wzmocnienia (nagroda, pochwała, oklaski, bajka itp.),
- wzmacnianie poczucia własnej wartości/ usprawnianie mocnych stron,
- dopasowanie zadań do umiejętności i czasu koncentracji ucznia,
- wydłużenie czasu koncentracji poprzez częste zmiany czynności/
aktywności,
- zmiana otoczenia,
- rozmowa/ zachęcanie/ tłumaczenie,
- uatrakcyjnienie zadań,
- poświęcenie więcej uwagi uczniowi,
- wypracowanie systemu wzmocnień (np. system żetonowy),
- zmniejszenie ilości uczniów na zajęciach,
- praca „jeden na jeden”,
- asystent „cień” dla ucznia,
15/16
BARDZO NISKA
MOTYWACJA DO
WYKONYWANIA ZADAŃ
INDYWIDUALNYCH
PROPONOWANYCH PRZEZ
NAUCZYCIELA
- odwracanie się, uciekanie wzrokiem,
- niechęć do wykonywanej czynności,
- bierność/ brak zainteresowania,
- krzyk, złość, jęczenie, śmiech,
- uciekanie np. w autostymulację/ do toalety,
- „zawieszanie się”,
- udawanie, że się nie rozumie nauczyciela,
- rozproszenie uwagi,
- konflikt pomiędzy czynnością proponowaną przez
nauczyciela, a własną aktywnością dziecka,
- opadanie na ławkę,
- bicie się, szczypanie,
- wypracowanie systemu wzmocnień (np. system żetonowy),
- pozytywne wzmocnienia (nagroda, pochwała, zachęcanie itp.),
- zmiana aktywności/ otoczenia,
- atrakcyjniejsze ćwiczenia/ dostosowanie zadań do ucznia,
- rozmowa,
- podpowiedź słowna,
- pozytywne nastawienie,
- przekierowanie uwagi,
- konsekwencja w pracy z uczniem,
- rozważanie przyczyn zachowania,
Jeśli proponowane sposoby oddziaływań nie przyniosą efektów, to istnieje możliwość powołania Zespołu, na wniosek dwóch nauczycieli,
w celu wypracowania efektywnego podejścia do danego ucznia.
16/16