docWpływ umów o poprawę efektywności energetycznej na rachunki
download 
Reklamacja Transkrypt
Wpływ umów o poprawę efektywności energetycznej na rachunki
Tłumaczenie robocze Wytyczne Eurostatu1 Wpływ umów o poprawę efektywności energetycznej na rachunki sektora instytucji rządowych i samorządowych Streszczenie Umowy o poprawę efektywności energetycznej (ang. Energy Performance Contracts, skrót EPC) stanowią element transformacji energetycznej promowanej przez Komisję Europejską dla poprawy efektywności wykorzystania energii, a w rezultacie możliwej znacznej jej oszczędności w kontekście globalnej zewnętrznej zależności UE od dostaw energii. Jednostki sektora instytucji rządowych i samorządowych, jako właściciele budynków i budowli publicznych, użytkowanych w różnych celach, mogą być zaangażowane w umowy o poprawę efektywności energetycznej i przyczyniać się do jej oszczędności. Niniejszy dokument zawiera wytyczne dotyczące rejestracji wpływu EPC na rachunki sektora instytucji rządowych i samorządowych. Główną kwestią jest określenie alokacji nakładów inwestycyjnych (nakładów brutto na środki trwałe w rachunkach narodowych) dotyczących pewnych specyficznych aktywów, które mogą być poniesione w początkowej fazie realizacji umowy, do właściwego sektora instytucjonalnego. Pomimo, iż tego typu umowy cechują się specyficznymi cechami i mogą obejmować w praktyce różne zapisy, to można w nich odnaleźć pewne analogie do partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). Zasady rejestracji opracowane przez Eurostat na potrzeby PPP2 powinny być stosowane, ilekroć EPC może być przyrównana do umowy PPP. Należy podkreślić, że umowa może być rozważana jako PPP, gdy nakłady inwestycyjne wynoszą przynajmniej 50% wartości aktywów, który to próg może być trudny do osiągnięcia w przypadku EPC. Dodatkowym warunkiem dla rozpatrywania umowy jako PPP jest konieczność dokładnego pomiaru efektów działań partnera. W przypadku, gdy nakłady inwestycyjne (nakłady brutto na środki trwałe) ponoszone przez wyspecjalizowaną jednostkę (przedsiębiorstwo usług energetycznych – ang. Energy Service Company, skrót ESCO) będą alokowane do jednostki sektora instytucji rządowych i samorządowych będącej właścicielem aktywów, powinny one być rejestrowane w bilansie sektora. Będzie to mieć wpływ na nadwyżkę/deficyt (wierzytelności/zadłużenie netto (B.9)) w momencie ponoszenia nakładów inwestycyjnych, podczas gdy finansowanie tych nakładów zostanie ujęte w długu sektora instytucji rządowych i samorządowych. Umowa będzie podzielona na umowę dotyczącą inwestycji oraz umowę dotyczącą świadczenia usług. Natomiast, w pewnych ściśle określonych warunkach, EPC może być potencjalnie przyrównana do leasingu operacyjnego, a zatem mieć odmienny wpływ na rachunki sektora instytucji rządowych i samorządowych. 1 Niniejszy dokument jest roboczym tłumaczeniem Wytycznych opracowanych przez Komisję Europejską – Eurostat, Dyrekcję D: Statystyka Finansowa Sektora Instytucji Rządowych i Samorządowych oraz Jakość i opublikowanych w dniu 7 sierpnia 2015 r., dokonanym przez GUS (przypis GUS) 2 Patrz: Podręcznik deficytu i długu sektora instytucji rządowych i samorządowych (MGDD), rozdział VI.4. Ostatnia edycja MGDD jest dostępna na stronie: http://ec.europa.eu/eurostat/web/government-finance-statistics/methodology/manuals. 1 Tłumaczenie robocze 1.Wprowadzenie Problem efektywności energetycznej W ostatnich latach, w kontekście łagodzenia skutków zmian klimatu oraz zmniejszenia zależności UE od zewnętrznych źródeł energii, pojawiło się, na szczeblu UE, wiele inicjatyw dotyczących oszczędności energii.3 W tym kontekście, w celu poprawy efektywności wykorzystania zasobów energii, Komisja Europejska opracowała Dyrektywę w sprawie efektywności energetycznej (ang. Energy Efficiency Directive), która weszła w życie w dniu 4 grudnia 2012 r. Większość jej zapisów miała być przyjęta przez państwa członkowskie do 5 czerwca 2014 r. W tej sytuacji pojawiły się nowe rodzaje umów, w których jedną ze stron jest wyspecjalizowana jednostka określana jako „przedsiębiorstwo usług energetycznych” (ESCO), która dostarcza, za pomocą różnych środków, usługi mające na celu redukcję zużycia energii. Wynagrodzenie ESCO zależy od wyników osiągniętych w zakresie oszczędności energii, mierzonych za pomocą zestawu wskaźników. Oczekuje się, że jednostki ESCO będą specjalizować się w usługach mających na celu oszczędność energii. Mogą one być niezależne lub być oddziałami firm budowlanych (szczególnie w przypadku dużych międzynarodowych korporacji) lub energetycznych. Może również zostać utworzone konsorcjum grupujące jednostki z różnych branż. Dla specyficznych działań mogą być także tworzone spółki projektowe lub jednostki specjalnego przeznaczenia. W rachunkach narodowych jednostki ESCO są zazwyczaj uznawane za producentów rynkowych. Sektor instytucji rządowych i samorządowych jest zainteresowany zawieraniem umów o poprawę efektywności energetycznej, jako właściciel licznych budynków wykorzystywanych dla różnych sfer działalności publicznej (takich jak np. opieka zdrowotna, edukacja, administracja, bezpieczeństwo). Często zdarza się, iż budynki te cechują się niską efektywnością energetyczną. Budynki sektora instytucji rządowych i samorządowych mogą być obiektami starymi i wybudowanymi zgodnie z już zdezaktualizowanymi normami i przestarzałą technologią, w czasach gdy energia była szczególnie tania. Ich utrzymanie może być zaniedbane, a zachowanie użytkowników może prowadzić do marnotrawstwa energii. Ze względu na możliwe wysokie wydatki na renowację oraz w kontekście ograniczeń budżetowych w wielu państwach UE, jednostki sektora instytucji rządowych i samorządowych, dla celów poprawy efektywności energetycznej, mogą zawierać różnego rodzaju umowy z wyspecjalizowanymi podmiotami, często obserwowane od długiego czasu w innych obszarach, takich jak infrastruktura transportowa. Mimo, iż głównie przeznaczone dla nowych aktywów, a nie dla prac renowacyjnych w istniejących budynkach w celu poprawy efektywności energetycznej, są lub mogą być potencjalnie rozważane takie porozumienia, jak „Projektuj-Finansuj”, „Projektuj-Buduj-Utrzymuj”, „ProjektujBuduj-Finansuj”, „Projektuj-Buduj-Finansuj-Eksploatuj”, „Projektuj-Buduj-Finansuj-EksploatujUtrzymuj”. W praktyce, istnieje dużo różnorodnych umów, które mogą dotyczyć opisywanej inicjatywy oszczędzania energii. 3 Na przykład inicjatywa „3x20%” do roku 2020, „Factor 4” do roku 2050, „Plan efektywności energetycznej’ z 2011, nowe normy dla budynków i budowli („High Energy Quality”), itd. 2 Tłumaczenie robocze Przedstawione poniżej wytyczne statystyczne mają zastosowanie do umów o poprawę efektywności energetycznej w odniesieniu do identyfikacji kategorii ryzyka będących w gestii ESCO (zwanego również w niniejszym dokumencie „partnerem”). Z punktu widzenia rachunków narodowych główną kwestią jest alokacja nakładów brutto na środki trwałe. W tym kontekście, należy zadecydować, czy zarejestrować je w rachunkach zamawiającej jednostki sektora instytucji rządowych i samorządowych (S.134), czy w rachunkach partnera (ESCO). Umowy o świadczenie usług EPC może obejmować różnego rodzaju zadania, takie jak diagnostyka, identyfikacja przyczyn nadmiernego zużycia energii (straty w sieci, złe użyłkowanie istniejących urządzeń, itp.) i/lub proponowanie zmian urządzeń lub inne prace. Niektóre umowy mogą także obejmować świadczenie, przez pewien określony czas, usług monitoringu, ponoszenie odpowiedzialności za zarządzanie urządzeniami/sprzętem będącymi własnością jednostek sektora instytucji rządowych i samorządowych (i przez nie opłacanymi). Zwykle, umowy te nie pociągają za sobą początkowych nakładów inwestycyjnych5, albowiem ESCO będzie wykorzystywać własne instrumenty pomiarowe/kontrolne. Wszystkie rodzaje umów o świadczenie usług muszą być rozpatrywane jako umowy wyłącznie na dostarczanie usług, rejestrowane jako zużycie pośrednie sektora instytucji rządowych i samorządowych w momencie świadczenia usługi, niezależnie od porozumień dotyczących płatności6. Umowy przewidujące początkowe nakłady inwestycyjne W kontekście oszczędności energii istnieje, w większości przypadków, potrzeba istotnej wymiany urządzeń energetycznych, które są często określane jako system ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (ang. Heating, Ventilation and Air Conditioning, skrót HVAC). Precyzyjniej, ten system energetyczny składa się z kotłów, agregatów chłodniczych, agregatów prądotwórczych i elektronicznych urządzeń kontrolnych7, cechujących się łatwością usunięcia, przenoszenia i wymiany. Urządzenia te mogą być zakupione bezpośrednio przez sektor instytucji rządowych i samorządowych, jako poszczególne elementy lub całość lub też dostarczone w ramach szerszych umów. Ich montaż skutkuje przeprowadzeniem pewnych prac w obiekcie budowlanym, w którym będą zainstalowane, a okres ich użytkowania jest z natury krótszy niż okres eksploatacji budynku. Okres użytkowania aktywa może być w rzeczywistości ważnym czynnikiem do rozważenia, jeśli chodzi o jego ujęcie w rachunkach narodowych (patrz poniżej). Tym niemniej, w przypadku niektórych budynków sektora instytucji rządowych i samorządowych, wymiana sytemu energetycznego może nie wystarczyć dla uzyskania znacznych oszczędności energii 4 Kod sektora instytucji rządowych i samorządowych według ESA2010 (przypis GUS). „Nakłady inwestycyjne” i „nakłady brutto na środki trwałe” są używane w niniejszych wytycznych jako synonimy. 6 Jeżeli sektor instytucji rządowych i samorządowych płaci na początku dość znaczną kwotę ryczałtową, powinna być ona zarejestrowana w rachunkach sektora jako zaliczka finansowa i redukowana stopniowo w miarę efektywnego dostarczania usług przewidzianych umową. 7 Grzejniki również mogą być częścią tego systemu, jeżeli ich montaż/wymiana jest łatwy i niedrogi. 5 3 Tłumaczenie robocze i poważnego wzrostu efektywności energetycznej. Może być konieczne przeprowadzenie pewnych istotnych prac obejmujących strukturę budynku. Przykładami mogą być nieprzenośne aktywa, takie jak nowoczesne okna z podwójnymi lub potrójnymi szybami, renowacja dachu, ocieplenie ścian, redukcja tzw. „mostków termicznych”, itp. W tych przypadkach rola ESCO wykraczać będzie poza bycie zwykłym dostawcą urządzeń energetycznych. Działania te mogą być niezależne od samego systemu energetycznego, jak opisano powyżej. Tym niemniej innowacyjność EPC stanowi całościowe podejście, uwzględniające wyznaczone cele, polegające na połączeniu fazy budowy/renowacji z fazą utrzymania. W tym znaczeniu, występują pewne analogie do partnerstwa publiczno-prywatnego, w przypadku którego uważa się, że jednostka odpowiedzialna zarówno za budowę/renowację, jak i utrzymanie infrastruktury będzie skłonna do podniesienia jakości budowy i/lub dokonania lepszego wyboru właściwych urządzeń. W takim przypadku, niezależnie od wielkości poniesionych wydatków, udoskonalenia budynków muszą mieć charakter trwały. Nic nie może być usunięte z budynku po zakończeniu etapu budowy. Umowy dotyczące kilku budynków Mogą występować umowy o poprawę efektywności energetycznej, które nie dotyczą wyłącznie pojedynczego budynku, ale kilku, o ile nie wszystkich, budynków określonego rodzaju, będących w posiadaniu jednostki sektora instytucji rządowych i samorządowych (lub wspólnie kilku jednostek sektora) na określonym obszarze, za które jednostka(i) ta(e) jest/są odpowiedzialna(e). Na przykład, może tak być w przypadku wszystkich szkół lub wszystkich budynków administracyjnych w danej miejscowości. Zakres prac w każdym budynku może być różny, w niektórych przypadkach ograniczony tylko do systemu energetycznego, a w innych obejmujący strukturę samego budynku. Umowa obejmująca, w tym samym czasie, kilka budynków powinna być nadal (o ile to możliwe) oceniana zgodnie z zasadami analitycznymi stosowanymi dla PPP całościowo, tj. na poziomie umowy ogólnej, a nie na poziomie poszczególnych budynków. Powyższe stosuje się również do całkowitej kwoty poniesionych nakładów inwestycyjnych (patrz poniżej). W końcu, może się zdarzyć, że porozumienie będzie przewidywać „umowę główną” (lub umowę ramową), pociągającą za sobą indywidualne umowy dedykowane poszczególnym budynkom. W takim przypadku, należy sprawdzić, czy umowy zawarte na poziomie indywidualnym odzwierciedlają podstawowe ustalenia umowy głównej. Ponadto, niektóre umowy o poprawę efektywności energetycznej mogą obejmować budowę nowego aktywa, jak centralny generator gorącej wody/pary i sieć łącząca różne budynki sektora na danym obszarze. 2. Rejestracja umowy o poprawę efektywności energetycznej jako partnerstwa publiczno-prywatnego Rejestracja partnerstwa publiczno-prywatnego w rachunkach narodowych W ramach PPP, zgodnie z metodologią rachunków narodowych, sektor instytucji rządowych i samorządowych zawiera długoterminową umowę dotyczącą zakupu usług od jednostki spoza sektora, wynikających z użytkowania specyficznych „aktywów dedykowanych”, wybudowanych lub 4 Tłumaczenie robocze istotnie ulepszonych przez tę jednostkę. Większość przychodów partnera prywatnego w ramach takiej umowy pochodzi od sektora instytucji rządowych i samorządowych.8 Od roku 2004 Eurostat, we współpracy z państwami członkowskimi UE, opracowuje zasady dotyczące statystycznego wpływu PPP na rachunki sektora instytucji rządowych i samorządowych. Zasady te były często nowelizowane, w celu wzięcia pod uwagę innowacji rynkowych i są oparte głównie na koncepcji ryzyka i korzyści wykorzystywanej przy analizie poszczególnych zapisów występujących w umowach. Zasady rejestracji PPP przedstawione są szczegółowo w rozdziale VI.4 Podręcznika deficytu i długu sektora instytucji rządowych i samorządowych (ang. Manual on Government Deficit and Debt, skrót MGDD). Pewne ogólne zasady dotyczące PPP są także zawarte w Europejskim systemie rachunków narodowych i regionalnych w Unii Europejskiej (ESA 2010), w rozdziale 20 Rachunki sektora instytucji rządowych i samorządowych. Zasady te mają zastosowanie wyłącznie do umów długoterminowych, tj. zawartych na co najmniej 5 lat, które zakładają poniesienie początkowych nakładów inwestycyjnych na pewne aktywa sektora instytucji rządowych i samorządowych, zarówno nowe, jak i już istniejące. Raz jeszcze należy przypomnieć, że pojedyncza umowa PPP musi zakładać dwa odrębne etapy: budowę (podczas której ponoszone są nakłady inwestycyjne) i funkcjonowanie/eksploatację, przy czym za oba etapy odpowiedzialny jest partner prywatny. W tym kontekście, innym istotnym zagadnieniem jest, że aby EPC mogła być uznana za PPP (lub przyrównana do niego), w statystykach sektora instytucji rządowych i samorządowych, musi ona obejmować wydatki inwestycyjne na już istniejące aktywa będące w posiadaniu sektora (istotna renowacja budowli, znaczące odnowienie, modernizacja lub ulepszenie, wymiana głównego wyposażenia potrzebnego do funkcjonowania budynku) w wysokości co najmniej 50% wartości aktywów. Na koniec, w celu zaklasyfikowania dedykowanych aktywów poza bilansem sektora instytucji rządowych i samorządowych większość kategorii ryzyka9 i korzyści (między innymi) musi zostać przeniesiona na partnera. W przeciwnym razie, nakłady brutto na środki trwałe będą alokowane do sektora instytucji rządowych i samorządowych z wpływem na jego nadwyżkę/deficyt (wierzytelności/zadłużenie netto (B.9)), a aktywa będą rozpatrywane (z perspektywy własności ekonomicznej w rachunkach narodowych) jako aktywa sektora. Jednocześnie w długu sektora ujęta zostanie przypisana umownie pożyczka o wartości równej wartości aktywów. Cechy wspólne EPC i definicji PPP przyjętej przez Eurostat Umowy o poprawę efektywności energetycznej dotyczą często okresu co najmniej 10-letniego (szczególnie gdy odnoszą się tylko do części wyposażenia systemu energetycznego, którego przewidywany okres użytkowania jest zbliżony do czasu, na jaki został zawarty kontrakt), ale mogą one także trwać 20 i więcej lat, szczególnie gdy potrzebne są istotne prace w samej strukturze 8 PPP nie obejmuje umów koncesji, w przypadku których końcowi użytkownicy płacą bezpośrednio (na przykład w formie opłaty za przejazd) za użytkowanie niektórych aktywów. 9 W skrócie, tylko kategorie ryzyka wynikające z pewnych decyzji sektora instytucji rządowych i samorządowych wpływające bezpośrednio na warunki implementacji umowy i niektóre kategorie ryzyka określane jako „siła wyższa” nie powinny być przejęte przez partnera. W konsekwencji większość ta musi być rozumiana jako wyraźnie przeważająca część wszystkich kategorii ryzyka związanych z umową. 5 Tłumaczenie robocze budynku. Jednostka ESCO podejmuje pewne zobowiązania (w tym przypadku mniejsze zużycie energii) przez cały okres trwania umowy, która obejmuje relatywnie długą fazę eksploatacji/utrzymania. EPC, szczególnie z powodu wymogu osiągnięcia istotnego polepszenia efektywności energetycznej, często pociągają za sobą początkowe wydatki inwestycyjne. Nie jest to jednak wystarczające do zakwalifikowania takich umów jako PPP w rozumieniu rachunków narodowych. W końcu, ESCO może być postrzegane jako ponoszące pewne kategorie ryzyka, gdy jego wynagrodzenie zależeć będzie faktycznie od osiągnięcia, uzgodnionych z wyprzedzeniem, wskaźników. Na przykład, jeżeli wybór komponentów wydatków na renowację/wyposażenie nie jest odpowiedni, jednostka nie osiągnie celów dotyczących oszczędności energii i nie uzyska przewidywanego zysku. EPC a zasady rachunków narodowych Przede wszystkim należy zbadać istotę poniesionych nakładów brutto na środki trwałe. Jeżeli EPC obejmuje wyłącznie wyposażenie systemu energetycznego, analiza nie będzie oparta na zasadach PPP, gdyż wyposażenie to nie może być rozpatrywane jako „nierozerwalnie związane” z budynkiem, nawet jeśli, jak wspomniano powyżej, można przewidywać, że długość trwania kontraktu w zasadzie pokrywa się z przewidywanym okresem użytkowania systemu. Ponadto, działania dotyczą często wymiany części wyposażenia na nowsze i nowocześniejsze, co zwykle nie wymaga dużych kosztów instalacyjnych i znaczącego przekształcania samego budynku. Pod pewnymi, ściśle określonymi warunkami, opisanymi w części 3 niniejszego dokumentu, EPC może być traktowana jak leasing operacyjny. Odwrotnie, jeżeli początkowe nakłady inwestycyjne obejmują znaczną ilość prac w strukturze samego budynku, umowy o poprawę efektywności energetycznej mogą być analizowane zgodnie z istniejącymi zasadami metodologicznymi rachunków narodowych w zakresie PPP. W tym kontekście, umowa powinna spełniać opisane poniżej warunki. Znaczenie początkowych nakładów inwestycyjnych Istotna zasada dotyczy wagi prac renowacyjnych/izolacyjnych w porównaniu z wartością budynku (po wykonaniu prac). MGDD wprowadza „zasadę 50%”10, która powinna być także stosowana w przypadku EPC. Tak więc, całkowita wartość nakładów inwestycyjnych na poprawę efektywności energetycznej powinna osiągnąć przynajmniej 50% wartości budynku po renowacji.11 10 MGDD VI.4.16 stanowi, że: „Jeżeli umowa dotyczy renowacji itd., wartość prac musi stanowić większościową część wartości aktywa po ich zakończeniu. Jeżeli tak nie jest (część ta jest mniejsza niż 50% wartości aktywa po zakończeniu prac) umowa nie jest postrzegana jako PPP zdefiniowane w tym rozdziale, ale dzieli się na umowę dotyczącą dostarczenia aktywa i umowę dotyczącą usług, aktywo natomiast zostaje zarejestrowane w bilansie jednostki sektora instytucji rządowych i samorządowych” 11 Jeśli nakłady inwestycyjne obejmują prace dotyczące zasadniczej struktury aktywów, szacuje się je łącznie, a nie oddzielnie dla identyfikowalnych części aktywów. 6 Tłumaczenie robocze Jeżeli warunek ten nie jest spełniony, umowa nie może być rozpatrywana wg zasad dotyczących PPP, a nowe nakłady brutto na środki trwałe muszą być, w każdym przypadku, uznawane za nakłady poniesione przez sektor instytucji rządowych i samorządowych (wpływając na nadwyżkę/zadłużenie netto (B.9) stopniowo, w miarę ponoszenia wydatków), podczas gdy aktywa (wraz z odpowiadającym im długiem) będą ujęte w bilansie sektora instytucji rządowych i samorządowych, zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunków narodowych. W praktyce, pierwotna umowa będzie podzielona, z punktu widzenia rachunków narodowych, na umowę dotyczącą zwykłego zamówienia na nabycie środków trwałych i umowę na zakup usług. Tym niemniej, wystąpi także potrzeba realokacji do sektora instytucji rządowych i samorządowych, dla celów rachunków narodowych, pewnych przepływów oraz aktywów/pasywów, które pojawią się w rachunkach ESCO. Finansowanie nakładów inwestycyjnych przez sektor instytucji rządowych i samorządowych Druga grupa warunków odnosi się do zasad dotyczących różnych form finansowania przez sektor instytucji rządowych i samorządowych, takich jak dotacje inwestycyjne, bezpośrednie pożyczki, udział w kapitale spółki projektowej lub spółki specjalnego przeznaczenia (ang. SPE)12 (dotacje UE dla partnera nie są uznawane za środki sektora instytucji rządowych i samorządowych13), jak również gwarancji sektora instytucji rządowych i samorządowych14. Zgodnie z zasadami metodologicznymi zawartymi w rozdziale VI.4 MGDD, jeżeli sektor instytucji rządowych i samorządowych zapewnia, w którejkolwiek z wymienionych wyżej form, więcej niż 50% całości finansowania potrzebnego ESCO, nakłady brutto na środki trwałe będą alokowane w całości do sektora instytucji rządowych i samorządowych, z początkowym wpływem na nadwyżkę/deficyt oraz dług sektora w miarę ponoszenia wydatków. Dług zaciągnięty przez ESCO będzie „przekierowany”, tzn. pożyczka będzie przypisana do rachunków sektora instytucji rządowych i samorządowych. Tak więc, regularne płatności jednostki sektora, która zawarła umowę będą traktowane w części jako spłata przypisanej pożyczki (transakcja finansowa), a w części jako wydatki na zużycie pośrednie i spłatę odsetek od przypisanej pożyczki (transakcja niefinansowa). W rachunkach narodowych takie rozwiązanie powinno być rozpatrywane jako podobne do leasingu finansowego, którego ujęcie statystyczne opisane jest w ESA 2010 (patrz paragrafy 3.129, 3.134, 4.48, 5.134, 5.135, 15.04 oraz 15.13 – 15.22). Płatności jednostkowe dokonywane przez sektor instytucji rządowych i samorządowych na rzecz ESCO 12 Powinno być to rozpatrywane na poziomie całego sektora instytucji rządowych i samorządowych. Innymi słowy, finansowanie może być dostarczane przez inną jednostkę sektora niż jednostka zawierającą umowę. Włącza się w to dotacje inwestycyjne udzielane przez inną jednostkę sektora niż jednostka podpisująca EPC. 13 Dotyczy to także instrumentów finansowych, zdefiniowanych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013, które są finansowane bezpośrednio lub pośrednio z Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych (ESI). 14 Każda pożyczka, nawet z instytucji międzynarodowej takiej jak EBI, korzystająca z gwarancji sektora instytucji rządowych i samorządowych jest uważana za finansowanie przez ten sektor, zgodnie z rozdziałem MGDD dotyczącym PPP. 7 Tłumaczenie robocze Istnieje na koniec trzeci warunek, który dotyczy natury płatności na rzecz ESCO, dokonywanych przez jednostkę sektora, która zawarła umowę. Pomimo pewnej specyfiki – istniejącego związku z oszczędnościami w zużyciu energii – mechanizm płatności na rzecz ESCO powinien podlegać analizie „ryzyka dostępności” opisanej w rozdziale VI.5 MGDD. W rzeczywistości, ryzyko nie dotyczy popytu na energię (rachunek pozostający do zapłaty przez jednostkę sektora instytucji rządowych i samorządowych) lecz wydajności urządzeń oraz sposobu zarządzania nimi, w celu osiągnięcia oszczędności energii i wyższej wydajności. Zgodnie z MGDD, powyższe pociąga za sobą konieczność istnienia systemu kar, stanowiącego bodziec dla działania partnera.15 System ten powinien być w sposób wyraźny określony w umowie, w przeciwnym razie, partner nie będzie postrzegany jako ponoszący ryzyko dostępności. W rezultacie, przychody (a zatem i zysk) ESCO zależeć będą po pierwsze i przede wszystkim od trafności początkowych decyzji dotyczących koniecznych do wdrożenia usprawnień systemu energetycznego i, po drugie, od efektywnego zarządzania w trakcie drugiego etapu umowy. W tym względzie, niezbędne jest, aby być w stanie wyraźnie zidentyfikować dokładny zakres odpowiedzialności partnera w zakresie osiągniętych korzyści, tj. rozróżnić, co jest bezspornie związane z nowymi urządzeniami, ich utrzymaniem i monitoringiem zużycia energii będącymi w zakresie odpowiedzialności partnera, od wpływu innych czynników (takich jak warunki klimatyczne, zmiana w wykorzystaniu budynku, czy zachowaniu osób go użytkujących itd.). W praktyce, w wielu przypadkach taka precyzyjna identyfikacja będzie złożona i dość trudna. To dlatego, w pewnych przypadkach, tylko jedna część płatności będzie powiązana z efektem działań ESCO. W rezultacie, jeżeli zapisy umowy o poprawę efektywności energetycznej nie zawierają niezawodnego systemu pomiaru, pozwalającego precyzyjnie zidentyfikować efekty działań ESCO (a zatem spełnić podstawowy wymóg dla zastosowania kary) lub jeżeli płatności dokonywane przez jednostkę sektora instytucji rządowych i samorządowych nie zależą głównie od wskaźników efektywności funkcjonowania, analiza podziału ryzyka będzie nieprecyzyjna i, pomimo istnienia powyższych zasad, nakłady brutto na środki trwałe powinny być uważane za wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych, a związane z nimi (nowe) aktywa powinny być uznane za aktywa sektora, w wartości przewidzianej w umowie.16 3. Specyficzny przypadek leasingu operacyjnego 15 Kary te muszą, po pierwsze, mieć istotny, a nie tylko kosmetyczny efekt i po drugie, muszą wzrastać wraz z „wielkością” zaniedbań. Brak oszczędności energii powinien oznaczać brak płatności na rzecz ESCO. 16 W metodologii Eurostatu zawarte są także wytyczne dotyczące zapisów umowy odnoszących się do wcześniejszego jej rozwiązania. W skrócie, gdy rozwiązanie wynika z zaniedbań w działaniach partnera, nie może on otrzymać od sektora odszkodowania, które nie będzie zawierać istotnego elementu kary. Generalnie, zła efektywność wynika ze złej jakości aktywów, w tym prac ulepszających i/lub niewłaściwego utrzymania. Gdyby zapisy dotyczące rozwiązania umowy zakładały przejęcie aktywów przez sektor instytucji rządowych i samorządowych, muszą one „wejść” do bilansu sektora wg wartości godziwej (ang. „fair” economic value), uwzgledniającej ich rzeczywisty stan. W tym zakresie wymagana jest wycena przez niezależny podmiot. 8 Tłumaczenie robocze Mogą także istnieć rozwiązania, które można będzie przyrównać do leasingu operacyjnego (więcej szczegółów dotyczących ujmowania w rachunkach narodowych, patrz ESA 2010 rozdział 15). Powinny one obejmować wyłącznie pozycje, które są częścią systemu energetycznego, jak zdefiniowano powyżej. W takim przypadku, dla analizy w rachunkach narodowych, ESCO powinno być stanowczo zobowiązane do wymiany, w każdym momencie obowiązywania umowy, wadliwych lub przestarzałych elementów urządzeń, z własnej inicjatywy lub na wniosek jednostki sektora instytucji rządowych i samorządowych. Oznacza to także, że z chwilą zakończenia umowy sektor nie powinien być zobowiązany do przejęcia urządzeń , ani do ich nabycia za cenę równą wartości rezydualnej. Dodatkowo, istotne jest, aby EPC nie obejmowała całego przewidywanego okresu użytkowania urządzeń energetycznych. Jeżeli wszystkie te warunki byłyby obserwowane w EPC, odpowiednie wydatki inwestycyjne nie byłyby uważane za wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych w rachunkach narodowych, ale za wydatki ponoszone przez ESCO, z wyjątkiem sytuacji, gdy nie zostaną spełnione warunki dotyczące finansowania wymienione w części 2 powyżej. W konsekwencji, w trakcie trwania umowy, w wydatkach sektora rejestrowane będą tylko opłaty dzierżawne (klasyfikowane jako zużycie pośrednie - zakup usług), tj. ujmowanie będzie zgodne z zasadami obowiązującymi w rachunkach narodowych dla leasingu operacyjnego. Przeciwnie, jeżeli warunki te nie są spełnione, EPC uważana będzie za obejmującą dwie różne umowy, jedną na zakup urządzeń energetycznych, a drugą na ich utrzymanie/monitoring, nawet jeśli partner będzie ten sam. W rachunkach narodowych, pierwsza umowa musi odnosić się do nakładów brutto na środki trwałe sektora instytucji rządowych i samorządowych (jako ulepszenie istniejących aktywów wykraczające poza zwykłe utrzymanie i naprawy), a druga do usług utrzymania (rejestrowanych w rachunkach narodowych jako zużycie pośrednie). 4. Wnioski Dla osób opracowujących rachunki narodowe przeprowadzenie analizy wszystkich, pojedynczych umów, które dodatkowo mogą obejmować raczej niewielkie kwoty może być trudne. Dlatego, ze względów praktycznych, mając na uwadze wysokie prawdopodobieństwo, iż wydatki inwestycyjne ponoszone w kontekście umów o poprawę efektywności energetycznej i tak musiałyby być rejestrowane w rachunkach sektora instytucji rządowych i samorządowych, Eurostat uważa, że wszystkie wydatki inwestycyjne w ramach EPC powinny być traktowane domyślnie jako nakłady brutto na środki trwałe sektora (lub zużycie pośrednie w przypadku prostego dostarczania usług, jak opisano powyżej). Wpływ na dług będzie również zgodny z powyższym podejściem. Tym niemniej, ilekroć w odniesieniu do jednostkowej umowy o dużej wartości, wystąpi domniemanie, że może ona odpowiadać warunkom uznania za PPP i jednocześnie rejestracji poza bilansem sektora instytucji rządowych i samorządowych, krajowy urząd statystyczny, we współpracy z Eurostatem, może przeprowadzić jej analizę. 9 Tłumaczenie robocze Niniejsze wytyczne mają zastosowanie do umów zawartych w roku 2015 i w kolejnych latach. 10
