Sztuka-filozofia-krytyka. Estetyczne dylematy nowoczesności Art
Transkrypt
Sztuka-filozofia-krytyka. Estetyczne dylematy nowoczesności Art
Sztuka-filozofia-krytyka. Estetyczne dylematy nowoczesności Art – Philosophy – Criticism. Aesthetic Dilemmas of Modernity Kod: część I 0200-E0065F część II 0200-E0066F Imię i nazwisko wykładowcy: Wioletta Kazimierska-Jerzyk, Agnieszka Rejniak-Majewska Typ zajęć: przedmiot systemowy II przygotowujący do części specjalistycznej egzaminu licencjackiego Semestr i rok studiów: sem. zimowy i letni, III lic. Liczba godzin w semestrze: 30+30 Prerekwizyty: zaliczony przedmiot Estetyka I Język nauczania: polski Liczba punktów ECTS: 3 Proponowany termin: poniedziałek, 10.15-11.45, sala 31 Cele i efekty kształcenia: Wiedza i jej rozumienie: student rozpoznaje i określa podstawowe tradycje myśli estetycznej, uzasadnia związki estetyki i nowoczesnego (autonomicznego) pojęcia sztuki, charakteryzuje przyczyny konfliktu i rozbieżności między sztuką nowoczesną (współczesną) a tradycją estetyki filozoficznej, opisuje i wyjaśnia proces deestetyzacji sztuki (powołując się na wybrane działania artystyczne), zjawiska takie jak „kryzys dzieła” i proces „dezauratyzacji sztuki”, definiuje zakres i podłoże tych zjawisk; charakteryzuje inne, pozaestetyczne funkcje sztuki (na podstawie wybranych koncepcji teoretycznych i przez odwołanie do przykładów z obszaru sztuki); charakteryzuje i różnicuje odmiany nowoczesnych utopii estetycznych, określając ich stosunek do sztuki, pojęcia twórczości, pojęcia podmiotowości i polityki; rozróżnia podstawowe typy refleksji nad sztuką (krytyka transcendentalna, filozoficzna teoria sztuki, krytyka wartościująca, krytyka jako autonomiczna forma pisarstwa) Umiejętności: rozpoznaje tok argumentacji analizowanych tekstów, rekonstruuje ich przesłanki i porządkuje tezy; porównuje koncepcje różnych autorów, dostrzega ciągłość problemową i nawiązania; potrafi użyć argumentów na rzecz estetycznego i autonomicznego pojęcia sztuki, jak też argumentów przeciwnych, kwestionujących takie stanowisko. Postawy: ocenia aktualność omawianych propozycji teoretycznych, konfrontując je ze zjawiskami współczesnej kultury; zauważa wzajemne zależności stanowisk filozoficznych i ocen estetycznych; uwzględnia wielość funkcji sztuki i jej krytyczne wartości, związane z formą, kontekstem, strategią komunikowania. Treści programowe: I semestr: 1. Estetyka jako dyscyplina filozoficzna. Ukształtowanie się dziedziny estetyki a jej dawniejsze tradycje. 2. Wyłonienie się estetyki i wyodrębnienie przeżycia estetycznego jako odrębnej kategorii doświadczenia. 3. Autonomia doświadczenia estetycznego a kwestia autonomii sztuki. 4. Przeżycie estetyczne jako element konstytutywny definicji sztuki (perceptualizm i formalizm estetyczny na przykładzie koncepcji Beardsley’a i Greenberga). 5. Czy sztuka ma estetyczną naturę? Elementy paradygmatu estetycznego a przemiany awangardowe i neoawangardowe w plastyce. „Śmierć autora”, „śmierć sztuki”, „śmierć sztuk pięknych” (Stefan Morawski, Chrystian Enzensberger, Joseph Kosuth). 6. Jakiej filozofii sztuka potrzebuje? Kwestionowanie możliwości filozoficznej teorii sztuki (Morris Weitz, Arthur C. Danto) i próby przeformułowania relacji między filozofią a sztuką (Theodor W. Adorno, Wolfgang Welsch, Jacques Rancière). II semestr: 1. Poszerzanie estetyki – próby definiowania sztuki poza paradygmatem estetycznej autonomii: 1.1. Sztuka jako zabawa (Theodor W. Adorno). 1.2. Sztuka jako poznanie (Nelson Goodman). 1.3. Sztuka jako kompensacja w warunkach nowoczesnej utraty sfery sacrum (Odo Marquard). 1.4. Sztuka jako polityka: 1.4.1. Sztuka jako bezpośrednie działanie (Walter Benjamin). 1.4.2. Sztuka jako opór kulturowy (Theodor W. Adorno, Jean F. Lyotard). 1.4.3. Sztuka jako krytyczna analiza współczesnej kultury (Hal Foster). 2. Estetyka w działaniu – nowoczesne projekty estetycznej przemiany życia: 2.1. Utopia estetycznego pojednania (Friedrich Schiller, Herbert Marcuse). 2.2. Utopie artystycznej „przemiany świata” (na przykładzie awangardy rosyjskiej). 2.3. „Estetyka egzystencji” (Richard Shusterman). Materiały dydaktyczne (Zalecana literatura i materiały pomocnicze): 1. Morawski Stefan, Szkic do przemian refleksji i samowiedzy estetycznej, „Studia Estetyczne” 1982, nr XIX. (lub [w:] idem, Wybór pism estetycznych, oprac. P. Przybysz, A. ZeidlerJaniszewska, Universitas, Kraków 2007). 2. Jay Martin, Powrót do ciała poprzez doświadczenie estetyczne, [w:] idem, Pieśni doświadczenia, Universitas, Kraków 2008. 3. Kant Immanuel, Krytyka władzy sądzenia (fragm.), PWN, Warszawa, dowolne wydanie. 4. Greenberg Clement, Stan krytyki; Czy smak może być obiektywny?, [w:] idem, Obrona modernizmu, Universitas, Kraków 2006. 5. Beardsley Monroe C., O zróżnicowaniu upodobań estetycznych, [w:] Estetyka w świecie, T.I, red. M. Gołaszewska, wyd. UJ, Kraków 1984. 6. Bourdieu Pierre, Historyczna geneza sztuki czystej, [w:] idem, Reguły sztuki, Kraków 2001; 7. Bürger Peter, Problem autonomii sztuki w społeczeństwie mieszczańskim, [w:] tegoż, Teoria awangardy, Universitas, Kraków 2006. 8. Barthes Roland, Śmierć autora, „Teksty Drugie” 1999, nr 1/2. 9. Morawski Stefan, Na zakręcie. Od sztuki do po-sztuki, Wyd. Literackie, Kraków 1985, s.249278. 10. Morawski Stefan, Czy zmierzch estetyki?, [w:] Zmierzch estetyki – rzekomy czy autentyczny?, red. S. Morawski, t. I, Czytelnik, Warszawa 1987. 11. Enzensberger Christian, Koniec pewnej epoki sztuki, [w:] Zmierzch estetyki…, t. I, op. cit. 12. Kosuth Joseph, Sztuka po filozofii, [w:] Zmierzch estetyki…, t. II, op.cit. 13. Danto Arthur C., Filozoficzne zniewolenie sztuki, „Studia Estetyczne” 1986-1990, T. XXIII. 14. Welsch Wolfgang, Estetyka poza estetyką. O znaczeniu estetyki w czasach współczesnych i o nowej formie dyscypliny, [w:] Problemy ponowoczesnej pluralizacji kultury. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha, część I, red. A. Zeidler-Janiszewska, Humaniora, Poznań 1998. 15. Adorno, Theodor W., Teoria estetyczna (fragm.), PWN, Warszawa 1994. 16. Adorno Theodor W., Sztuka i sztuki. Wybór esejów, PIW, Warszawa 1990. 17. Goodman Nelson, Sztuka i poznanie, [w:] Estetyka w świecie, T.II, op.cit. 18. Marquard Odo, Apologia przypadkowości. Studia filozoficzne, Oficyna Naukowa, Warszawa 1994. 19. Benjamin Walter, Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej, [w:] idem, Twórca jako wytwórca, Wyd. Poznańskie, Poznań 1975 (lub [w:] idem, Anioł historii, Poznań 1996) 20. Lyotard Jean-Francois, Komentarz na temat oporu, [w:] idem, Postmodernizm dla dzieci, Warszawa 1998. 21. Foster Hal, Sztuka cynicznego rozumu, [w:] idem, Powrót realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, Universitas, Kraków 2010. 22. Rancière Jacques, Dzielenie postrzegalnego, [w:] idem, Estetyka i polityka, Wyd. Krytyki Politycznej, Kraków 2007. 23. Schiller Friedrich, Listy o wychowaniu estetycznym (fragm.), Czytelnik, Warszawa 1972. 24. Marcuse Herbert, Wymiar estetyczny, [w:] idem, Eros i cywilizacja, Muza, Warszawa 1998. 25. Między sztuką a komuną, red. A. Turowski, Universitas, Kraków 1998 (fragm.). 26. Groys Boris, Stalin jako totalne dzieło sztuki, Wydawnictwo SIC!, Warszawa 2010. 27. Shusterman Richard, Sztuka życia a etyka postmodernistyczna, [w:] idem, Estetyka pragmatyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1998. 28. Shusterman Richard, Praktyka filozofii, filozofia praktyki. Pragmatyzm a życie filozoficzne, Universitas, Kraków 2005 (fragm.) Warunki zaliczenia: Dla wszystkich uczestników – nie więcej niż dwie nieobecności. Na ocenę dst. – sprawdzian końcowy, obejmujący pytania otwarte i testowe (min. 50% poprawnych odpowiedzi), opracowanie konspektu zajęć i przeprowadzenie dyskusji na jego podstawie. Na ocenę db. – sprawdzian końcowy, obejmujący pytania otwarte i testowe (min. 70% poprawnych odpowiedzi), opracowanie konspektu zajęć i przeprowadzenie dyskusji na jego podstawie. Na ocenę bdb. – sprawdzian końcowy, obejmujący pytania otwarte i testowe (min. 90% poprawnych odpowiedzi), opracowanie konspektu zajęć i przeprowadzenie dyskusji na jego podstawie. Forma zajęć i metody dydaktyczne: Zajęcia w każdym semestrze rozpoczynają dwa wykłady poświęcone zawartości programowej, podstawowej terminologii, specyfice lektury oraz sposobu stawiania problemów wokół tytułowych zjawisk przez filozofów i artystów. W dalszej części zajęć zostaną rozdzielone między studentów według dokładnego harmonogramu (zawierającego datę, lekturę i szczegółowe zagadnienia) określone tematy, które należy przygotować pisemnie w formie szczegółowego konspektu (ok. dwie strony) do dyskusji na każde kolejne zajęcia. Na poszczególnych zajęciach realizujemy dyskusję uporządkowaną według tych konspektów i kierowaną przez konkretnych studentów.