Sztuka jako zjawisko kulturowe (semiotyka, psychologia i socjologia

Sztuka jako zjawisko kulturowe (semiotyka, psychologia i socjologia sztuki)
Art as Culture Phenomenon (Semiotics, Psychology and Sociology of Art)
Kod: 0200-E0044F
Imię i nazwisko wykładowcy: dr Wioletta Kazimierska-Jerzyk
Typ zajęć: przedmiot systemowy II, filozofia kultury, zajęcia specjalistyczne, wykład
+konwersatorium, zajęcia specjalistyczne dla wszystkich specjalizacji studiów licencjackich i
magisterskich
Semestr i rok studiów: letni, II lic., III lic., I mag, II mag.
Liczba godzin w semestrze: 30
Prerekwizyty: jednoczesny udział w wykładzie i konwersatorium, rekomendowany (ale
niekonieczny) udział w Estetyce I
Język nauczania: polski
Liczba punktów ECTS: 3
Proponowane terminy: środa 13.45-15.15
Cele i efekty kształcenia:
Wiedza i jej rozumienie: student rekonstruuje pojęcia znaku według wskazanych koncepcji; definiuje
pojęcia psychoanalizy w ujęciach Freuda i Junga, wskazuje aspekty wspólne i odmienne obu
koncepcji; wiąŜe zjawiska artystyczne z pojęciem genetyzmu socjologicznego oraz klasyfikacją
funkcjonalistyczną; rekonstruuje pojęcia estetyki instytucjonalnej w wersji George’a Dickiego, oraz
pojęcie „świata sztuki” według Arthura Danto, podaje róŜne znaczenia terminu „estetyzacja” oraz
„estetyczny”.
Umiejętności: podaje róŜne funkcje komunikatów (języka), wyodrębnia poziomy struktury w dziele
sztuki, kreśli siatkę powiązań dzieła sztuki z Ŝyciem społecznym jednostki i grup społecznych,
analizuje dzieło sztuki z wykorzystaniem narzędzi estetyki strukturalistycznej, biografistycznej,
psychologicznej, socjologicznej.
Postawy: dostrzega sposoby ujmowania sztuki przekraczające horyzont tradycyjnie pojmowanej
postawy estetycznej, akceptuje wieloznaczność podstawowych pojęć estetyki, docenia róŜnorodność
zjawisk artystycznych, diagnozuje kryzysowy stan estetyki w XX wieku oraz docenia permanentne
próby jego przezwycięŜenia.
Treść zajęć:
1. Semiotyka sztuki i zastosowania metody semiotycznej w badaniach nad sztuką.
1.1. Zarys pojęć: semantyka, semiotyka, semiologia, strukturalizm, poststrukturalizm,
dekonstrukcja.
1.2. Historyczne aspekty pojęcia znaku.
1.3. Koncepcja Umberta Eco.
1.4. Koncepcja Rolanda Barthesa.
2. Biografizm i psychoanaliza – podstawowe pojęcia.
2.1. Koncepcja artysty w ujęciu Wilhelma Diltheya.
2.2. Struktura osobowości według Sigmunda Freuda.
2.3. Struktura osobowości według Carla G. Junga.
3. Estetyka zorientowana socjologicznie.
3.1. Główne problemy socjoestetyki.
3.2. Genetyzm socjologiczny.
3.3. Funkcjonalna interpretacja sztuki.
4. Instytucjonalizm.
4.1. Klasyczna wersja według George’a Dickiego.
4.2. Instytucjonalizm a koncepcja sztuki Arthura C. Danto.
5. Estetyczne dylematy postmodernizmu. Interdyscyplinarny projekt estetyki Wolfganga Welscha.
Warunki zaliczenia:
Nie więcej niŜ dwie nieobecności – dotyczy wszystkich studentów.
Część wykładowa zaliczona na podstawie pracy pisemnej na temat „Sens sztuki. RozwaŜenie
problemu w ramach jednej z perspektyw prezentowanych na zajęciach”. Część konwersatoryjną
kończy pisemne kolokwium w formie testu: na ocenę dst – min. 50% poprawnych odpowiedzi, na
ocenę db – min. 70% poprawnych odpowiedzi, na ocenę bdb – min. 85% poprawnych odpowiedzi.
Zalecana literatura i materiały pomocnicze:
1. Eco Umberto, Komunikat estetyczny, w: idem, Nieobecna struktura, Warszawa 1996.
2. Barthes Roland, Znak w wyobraźni, w: idem, Mit i znak, Warszawa 1970.
3. Dufrenne Mikel, Czy sztuka jest językiem?, w: Antologia współczesnej estetyki francuskiej, red. I.
Wojnar, Warszawa 1980.
4. Dilthey Wilhelm, Próba analizy świadomości moralnej, w: Teoria badań literackich za granicą,
red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. 1, Kraków 1974.
5. Freud Sigmund, Leonarda da Vinci wspomnienia z dzieciństwa, w: idem, Poza zasadą
przyjemności, Warszawa 1975.
6. Jung Carl G., Psychologia i literatura, w: idem, Archetypy i symbole. Pisma wybrane, Warszawa
1976.
7. Fiedler Leslie A., Archetyp i sygnatura. Analiza związków między biografią a poezją, w:
Współczesna teoria badań literackich z a granicą, red. H. Markiewicz, t. 2., Kraków 1972.
8. Ossowski Stanisław, Socjologia sztuki. Przegląd zagadnień, w: idem, U podstaw estetyki,
Warszawa 1966 (nie wcześniej).
9. Danto Arthur C., Świat sztuki. Pisma z filozofii sztuki, Kraków 2006.
10. Dziemidok Bohdan, Instytucjonalna teoria sztuki, w: idem, Główne kontrowersje estetyki
współczesnej, Warszawa 2002.
11. Welsch Wolfgang, Estetyka poza estetyką. O znaczeniu estetyki w czasach współczesnych i o
nowej formie dyscypliny, tłum. K. Zamiara, w: Problemy ponowoczesnej pluralizacji kultury.
Wokół koncepcji Wolfganga Welscha, Część I, red. A. Zeidler-Janiszewska, Poznań 1998.
Forma zajęć i metody dydaktyczne:
1. Klasyczna forma wykładu. 2. Zajęcia konwersatoryjne mają formę wspólnej analizy tekstów,
wzbogaconej o prezentację materiału ikonograficznego.