PROGRAM WYCHOWAWCZY P.S.P. w Ciechlinie

PROGRAM
WYCHOWAWCZY
P.S.P.
w Ciechlinie
Spis treści
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Założenia podstawowe
Cele wychowawcze
Zadania szkoły
Metody i sposoby działania
Zadania nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły oraz rodziców
Sytuacje wymagające pomocy wychowawcy
Sytuacja wymagająca interwencji wychowawcy
Zakończenie
Założenia podstawowe
1.
Nasza szkoła będzie kształtowała u uczniów postawy, które warunkują życie aktywne, radosne i twórcze w harmonii z
samym sobą, innymi ludźmi i środowiskiem przyrodniczym. Analiza zagrożeń cywilizacyjnych dla zdrowia
fizycznego, społecznego, emocjonalnego i intelektualnego jest punktem wyjścia do szukania sposobów uniknięcia tych
pułapek współczesności.
2. Oddziaływania wychowawcze skierowane będą na kształtowanie zachowań:
 prozdrowotnych
 proekologicznych
 czytelniczo – medialnych
 prorodzinnych
 patriotycznych
3. Wszyscy pracownicy szkoły są wychowawcami – wychowują swoją osobowością i zachowaniem. Zasadą wszystkich
członków wspólnoty szkolnej winien być brak obojętności. Podstawowym prawem i obowiązkiem w szkole jest nauka i
uczestniczenie w zajęciach. Szkoła wychowuje do samodzielnego podejmowania zadań w życiu społecznym i
publicznym kraju. Społeczność szkolną jako formę wspólnoty wychowawczej stanowią uczniowie, ich rodzice oraz
wszyscy pracownicy szkoły współpracujący w atmosferze wzajemnego zrozumienia i szacunku w podejmowaniu
wyznaczonych zadań.
Cele wychowawcze
Celem społeczności szkolnej jest wszechstronna pomoc wychowankowi w osiągnięciu dojrzałej osobowości. Dojrzałą
osobowością cechuje się wychowanek, który przestrzega podstawowych norm i zasad życia szkoły, kontroluje własne
uczucia i emocje, dbając o ich rozwój oraz jest zdolny realistycznie oceniać swoje możliwości. Wszystkie działania
społeczności szkolnej będą zmierzać do kształtowania u wychowanków wysokiej kultury osobistej:
 zachowanie się z godnością i szacunkiem dla drugiego – wyrażone przez postawę, słowa, strój, dbałość o estetykę
pomieszczeń itd.
 pozytywne nastawienie wobec innych, życzliwość
 odpowiedzialność za drugiego człowieka (koleżankę, kolegę, nauczyciela itd.)
 wrażliwość na krzywdę innych ludzi: biednych, samotnych itd.
 dążenie do budowania więzi między pokoleniami (uczeń – nauczyciel, rodzice – dzieci)
 tolerancja i szacunek wobec ludzi o innych poglądach, wobec różnych narodów, ras, wyznawców różnych religii
 miłość i szacunek do Ojczyzny – poznawanie jej historii, kultury i tradycji oraz troska o utrzymanie i pomnożenie tego
dziedzictwa, godne reprezentowanie kraju na zewnątrz
 przygotowanie do podjęcia odpowiedzialności za losy kraju, szacunku dla pracy, nauki: rzetelność, uczciwość,
aktywność społeczna, ofiarność, bezinteresowność
 uświadomienie, że wszyscy należymy do wspólnoty ogólnoludzkiej
 umiejętność obcowania z przyrodą – szacunek dla przyrody, odkrywanie jej piękna i tajemnic, zdrowy odpoczynek
 zdolność do samodzielnego myślenia, poszukiwania jasnego i pewnego światopoglądu, szacunek dla prawdy,
postępowanie zgodne z własnym sumieniem, wysoki poziom wiedzy, inteligencja i umiejętności (na miarę własnych
możliwości)
 odporność na negatywne wpływy różnych patologicznych zjawisk społecznych oraz środków masowego przekazu
 umiejętność wartościowego wykorzystania środków masowego przekazu (jako środków do przekazywania właściwych
wartości, właściwych rozstrzygnięć, ideałów itp.)
Zadania szkoły
W zakresie edukacji prozdrowotnej:



Stwarzanie warunków do kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i bezpieczeństwu.
Rozbudzanie zainteresowań dziecka własnym zdrowiem i rozwojem, ułatwianie nabywania podstawowych
umiejętności dbania o własne zdrowie.
Poznawanie zagrożeń cywilizacyjnych oraz nabycie umiejętności właściwego zachowania się w przypadkach kontaktu
z przedmiotami niebezpiecznymi, toksycznymi, łatwo palnymi, wybuchowymi, niewybuchami i niewypałami.
Treści:
1.
2.
3.
Higiena ciała, odzieży, obuwia, miejsca pracy i wypoczynku.
Bezpieczeństwo na drodze, podczas gier i zabaw ruchowych (pierwsza pomoc w niektórych urazach)
Urozmaicenie i regularność posiłków, estetyka ich spożywania, zabezpieczenie żywności przed zanieczyszczeniem i
zepsuciem.
4. Zabawy ruchowe i rekreacja, organizowanie odrabiania lekcji i czasu wolnego (prawidłowa postawa ciała)
5. Rozpoznawanie swoich słabych i mocnych stron, zalet, wad; kształtowanie właściwego stosunku do własnych
pozytywnych i negatywnych emocji; radzenie sobie w sytuacjach trudnych i umiejętność szukania pomocy
(zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu)
6. Podstawowe zasady i reguły obowiązujące w relacjach międzyludzkich.
7. Problemy i potrzeby kolegów chorych i osób starszych.
8. Poznawanie zagrożeń cywilizacyjnych oraz nabycie umiejętności właściwego zachowania się w przypadku z
przedmiotami niebezpiecznymi, toksycznymi, łatwo palnymi, wybuchowymi, niewybuchami i niewypałami.
9. Ochrona przed zagrożeniami naturalnymi i cywilizacyjnymi.
10. Przyczyny (namawianie i presja ze strony osób) i skutki używania środków psychoaktywnych i nadużywanie leków
oraz innych nałogów (wyłącznie klasa szósta)
W zakresie edukacji proekologicznej
Zadania:


Ukazanie zależności stanu środowiska od działalności człowieka
Ukazywanie mechanizmów i skutków niepożądanych zmian.
Treści
1.
2.
3.
4.
5.
Wpływ codziennych czynności i zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabaw i pracy na stan środowiska
naturalnego.
Style życia i ich związek z wyczerpaniem się zasobów naturalnych.
Przykłady miejsc (w najbliższym otoczeniu) w których obserwuje się korzystne i niekorzystne zmiany zachodzące w
środowisku przyrodniczym.
Degradacja środowiska – przyczyny, wpływ na zdrowie człowieka oraz jej związek z formami działalności ludzi.
Obszary chronione oraz ich znaczenie w zachowaniu różnorodności biologicznej: zasady zachowania się na obszarach
chronionych.
W zakresie edukacji czytelniczo – medialnej:
Zadania







Rozwijanie i utrwalanie zainteresowań, potrzeb i nawyków czytelniczych, z uwzględnieniem indywidualnych
uzdolnień uczniów.
Kształcenie umiejętności samodzielnego korzystania ze zbiorów bibliotecznych.
Kształcenie i utrwalanie nawyków kulturalnego obcowania z książką i innymi nośnikami informacji.
Przygotowanie do odróżniania fikcji od rzeczywistości w przekazach medialnych.
Wprowadzanie w świat mediów oraz podstawowe sposoby i procesy komunikowania się ludzi.
Wprowadzenie do samodzielnego posługiwania się narzędziami medialnymi.
Zachęcanie rodziców do czytania i korzystania z biblioteki szkolnej.
Treści
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Dzieje pisma, książki, prasy i przekazów medialnych.
Wydawnictwa informacyjne. Literatura popularnonaukowa, czasopisma dziecięce i młodzieżowe.
Katalogi. Kartoteki. Zautomatyzowany system wyszukiwania danych.
Komunikacja werbalna i niewerbalna: bezpośrednia i medialna.
Rodzaje mediów, ich istota i zasady funkcjonowania.
Funkcja i charakterystyka komunikatów medialnych: drukowanych, obrazowych, dźwiękowych, audiowizualnych i
multimedialnych.
7. Podstawowe elementy języka poszczególnych mediów. Rodzaje i gatunki przekazów medialnych.
8. Teatr jako źródło przekazów medialnych.
9. Wydarzenia z życia osobistego i społecznego jako inspiracja do samodzielnych rejestracji i twórczości medialnej.
10. Selektywność doboru informacji w środkach masowego przekazu. Stronniczość przekazu.
11. Informacja czy perswazja? Jawne i niejawne funkcje środków masowej komunikacji we współczesnym społeczeństwie.
W zakresie edukacji prorodzinnej
Zadania:





Integrowanie wychowawczych działań szkoły i rodziny.
Wzmacnianie prawidłowych relacji dziecka z rodziną.
Współpraca z rodzicami w przygotowaniu uczniów do okresu dojrzewania i pozytywnego przyjęcia jego przejawów
fizycznych i psychicznych.
Pomoc w kształtowaniu pozytywnego stosunku do płciowości.
Wspieranie prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego, w tym koleżeństwa i przyjaźni.
Treści
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Podstawowe funkcje rodziny z podkreśleniem miejsca dziecka w rodzinie.
Przekaz wartości i tradycji w rodzinie, wspólne świętowanie, spędzanie wolnego czasu.
Więź rodzinna, związki uczuciowe i inne relacje w rodzinie, konflikty i ich rozwiązywanie.
Macierzyństwo i ojcostwo. Podstawowa wiedza dotycząca budowy i funkcjonowania układu rozrodczego człowieka.
Ciąża, rozwój dziecka przed urodzeniem, poród, przyjęcie dziecka jako nowego członka rodziny.
Różnice i podobieństwa między chłopcami i dziewczętami. Identyfikacja z własną płcią. Akceptacja i szacunek dla
ciała.
7. Zmiany fizyczne i psychiczne okresu dojrzewania. Zróżnicowane indywidualne tempo rozwoju.
8. Higiena okresu dojrzewania.
9. Prawo człowieka do intymności i ochrona tego prawa: postawy asertywne.
10. Istota koleżeństwa i przyjaźni, wzajemny szacunek, udzielanie sobie pomocy, współpraca.
11. Masmedia: zasady i kryteria doboru czasopism, książek, filmów i programów TV.
12. Odpowiedzialność za własny rozwój – samowychowanie.
W zakresie edukacji patriotycznej
Zadania:







Umożliwianie poznania regionu i jego kultury.
Wprowadzenie w życie kulturalne wspólnoty lokalnej.
Kształtowanie tożsamości narodowej w aspekcie tożsamości regionalnej.
Organizowanie różnorodnych wydarzeń (spotkań, uroczystości, inscenizacji, wycieczek) wyzwalających przeżycia
związane z obchodzeniem świąt państwowych oraz ważnych dla kraju rocznic.
Zapoznanie uczniów z symbolami, zasadami i instytucjami, które posiadają istotne znaczenie dla funkcjonowania
narodu polskiego.
Przygotowanie uczniów do świadomego, aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu publicznym.
Akcja „Bohater” – przygotowania do nadania imienia szkole: Generała Franciszka Kamińskiego.
Treści:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Najbliższe otoczenie domu rodzinnego, sąsiedztwa, szkoły.
Ogólna charakterystyka geograficzna i kulturowa regionu oraz jego podstawowe nazewnictwo: główne symbole
regionalne.
Język regionu, gwara, nazewnictwo.
Elementy historii regionu i ich związki z historią i tradycją własnej rodziny.
Lokalne i regionalne tradycje, święta, obyczaje i zwyczaje.
Miejscowe podania, przysłowia, muzyka, architektura, plastyka, tradycyjne rzemiosło, sztuka ludowa, folklor.
Godło i hymn państwowy.
Pieśni patriotyczne. Utwory literackie (obrazy, filmy) o tematyce historyczno – patriotycznej.
Lokalne miejsca pamięci narodowej.
Sylwetki wielkich Polaków (artystów, uczonych, polityków, żołnierzy).
Jednostka i grupa. Życie w grupie (więzi, wartości, role, podejmowanie decyzji, konflikty, negocjacje).
Szkolny samorząd uczniowski.
Samorząd terytorialny.
Jednostka, społeczeństwo, naród, państwo.
Prawa i obowiązki obywatelskie.
Wartości i normy życia społecznego. Kategoria dobra wspólnego. Patriotyzm. Kultura społeczna i polityczna.
Zapoznanie z sylwetką Franciszka Kamińskiego oraz historia Batalionów Chłopskich.
Przygotowanie wystawy i gazetek ściennych o Batalionach Chłopskich i Franciszku Kamińskim.
Metody i sposoby działania
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Wychowawcy klas w oparciu o w/w cele, zadania i treści „Planu Wychowawczego Szkoły”, opracowują plany
wychowawcze klasy.
Nauczyciele realizując program nauczania uwzględniają treści „Planu Wychowawczego Szkoły” zawarte w ścieżkach
edukacyjnych. Załącznik 1.
W zakresie działań edukacyjnych – rozwijanie sprawności umysłowych i zainteresowań uczniów przez:
 konkursy wewnątrzszkolne (ekologiczne, czytelniczy, literacki, ruchu drogowego, ortograficzny)
 konkursy przedmiotowe – międzyszkolne
 konkursy artystyczne (plastyczne, muzyczne, recytatorskie, teatralne)
 zawody sportowe
Załącznik 2.
Organizacja i przeprowadzenie apeli i imprez szkolnych. Załącznik 3.
Zapoznanie rodziców z Planem Wychowawczym Szkoły oraz zwrócenie ich uwagi na regulamin oceniania,
klasyfikowania i promowania.
Indywidualne rozmowy z uczniami.
Stała współpraca z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną celem rozwiązywania bieżących problemów
wychowawczych.
Współpraca z sądowym kuratorem zawodowym i kuratorami społecznymi oraz pracownikami Gminnego Ośrodka
Pomocy Społecznej i Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Antyalkoholowych.
Wycieczki turystyczno – krajoznawcze i przedmiotowe.
Podtrzymywanie i rozwijanie dobrych tradycji szkoły:
 rocznice narodowe (11.11., 03.05.)
 pasowanie na ucznia
 choinka szkolna
Integracja ze środowiskiem:
 wyjście w środowisko z imprezami przygotowanymi przez młodzież
 współpraca z lokalnymi ośrodkami kultury, Biblioteką Gminną, CKR w Grójcu, lokalną prasą i telewizją
 współpraca z zakładami pracy na terenie gminy i powiatu – organizowanie celem poznania pracy w różnych
zawodach oraz kształtowania szacunku dla każdej pracy
Pomoc w umiejętnym spędzaniu czasu wolnego ucznia:
 organizowanie przerw – więcej ruchu i zajęć celowych
 zajęcia sportowe
 zajęcia artystyczne, kulturalne np. konkursy, gazetka szkolna, kulturalne zabawy i dyskoteki
Zadania nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły oraz rodziców
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Warunkiem stawiania uczniowi wymagań punktualności i obecności na lekcjach jest rzetelne odnotowanie obecności w
dzienniku. Podstawowym obowiązkiem jest punktualne rozpoczynanie i kończenie oraz solidne przygotowanie zajęć.
Każdy nauczyciel kieruje się dobrem ucznia, a nie swoją wygodą i jest do dyspozycji ucznia, aby prowadzić z nim
rozmowy indywidualne.
Nauczyciel zachowuje neutralność polityczną w pracy dydaktycznej i wychowawczej.
Wszystkie ogłoszenia na terenie szkoły mogą się pojawić za wiedzą Dyrekcji lub Komisji wyłonionej przez Radę
Pedagogiczną.
Wszyscy nauczyciele wprowadzają do tematyki swojego przedmiotu elementy Programu Wychowawczego Szkoły.
Wszystkich nauczycieli obowiązuje stałe doskonalenie merytoryczne, pedagogiczne, psychologiczne i etyczne.
Obowiązkiem każdego nauczyciela jest każdorazowe reagowanie na dostrzeżone dobro lub zło.
Zadaniem każdego nauczyciela jest także dopilnowanie prawidłowego stylu spędzania przerw przez młodzież.
Wszystkich pracowników szkoły wspierają w tych działaniach nauczyciele dyżurni.
Nauczycielom i innym pracownikom szkoły przysługuje podmiotowe traktowanie ich przez Dyrekcję, rodziców oraz
szacunek ze strony uczniów.
Nauczyciele i inni pracownicy szkoły sami dbają o godność zawodową.
Udział w akcji: „Szkoła z klasą”
Akcja edukacyjna na temat wejścia Polski do Unii Europejskiej.
Wychowawca
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Opracowuje w oparciu o „Program wychowawczy szkoły” plan wychowawczy (w porozumieniu z uczniami i
rodzicami)
Podejmuje systematyczne wysiłki zmierzające do wytworzenia prawidłowej atmosfery wspólnoty klasowej.
Uczestniczy we wszystkich sytuacjach ważnych dla klasy np. imprezach w których biorą udział wychowankowie.
Kieruje wszystkimi wycieczkami klasy.
Czuwa nad postępami w nauce i frekwencją ucznia.
Jest w stałym kontakcie z rodzicami, zna sytuacje pozaszkolne wychowanka.
Organizuje klasowe zebrania rodziców.
Prowadzi prawidłowo i systematycznie dokumentację szkolną.
Rodzice
1.
2.
3.
4.
5.
Każdy z rodziców powinien uczestniczyć w życiu szkoły i klasy w wybranej i zadeklarowanej dziedzinie np.:
wychowawczej, kulturalnej, porządkowej, gospodarczej.
Świadomie współpracuje ze szkołą zgodnie z jej założeniami wychowawczymi.
Rodzice powinni uczestniczyć w zebraniach rodziców, dniach otwartych, prelekcjach poświęconych zagadnieniom
wychowawczym.
Zobowiązuje się rodziców do zawiadomienia wychowawcy o nieobecności ucznia w danym dniu oraz stałego kontaktu
z wychowawcą w innych sytuacjach wychowawczych.
Rodzice powinni dbać o odpowiedni strój i wygląd dziecka.
Niektóre sytuacje wymagające pomocy wychowawczej
Sytuacje pozytywne
1.
Wyraźne wyniki pracy nad sobą np.: poprawa ocen, zaprzestanie spóźnień, opanowanie agresji i innych emocji
negatywnych.
2. Inicjatywa w różnorodnej działalności (w czasie wolnym od zajęć lekcyjnych). Zorganizowanie imprezy.
3. Systematyczna dbałość o klasę lub pracownię.
4. Systematyczna pomoc w bibliotece lub innych agendach szkoły.
5. Systematyczna dbałość o otoczenie szkoły, zieleni itp.
6. Pomoc koleżeńska udzielana systematycznie np. pomoc w nauce.
7. Wyjątkowy (wybitny) udział ucznia w życiu rodzinnym np. opieka nad młodszym rodzeństwem, dziadkami,
systematyczna praca porządkowa itp.
8. Dobry wpływ na kolegę (-ów).
9. Szczególnie wyróżniająca kultura i subtelność.
10. Wyjątkowe zasługi np.: dla ochrony życia, zdrowia, mienia, środowiska przyrodniczego.
Pochwały, nagrody, przywileje:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Pochwała ustna:
 Bezpośrednia
 Indywidualna
 Przed klasą
 Przed całą szkołą
Podniesienie oceny z zachowania
Pochwała pisemna:
 Dyplom uznania
 Wpis do dokumentów
 List pochwalny do rodziców
Nagrody książkowe
Ufundowanie pomocy służących rozwojowi zainteresowań np.: farby, filmy itp.
Ufundowanie biletów np.: do kina, teatru itp.
Niektóre sytuacje wymagające interwencji wychowawczej
Zasady ogólne
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Podstawą wychowawczą systemu jest ponoszenie konsekwencji popełnionego czynu. W miarę możliwości uczniowie
dokonują naprawy uczynionego zła.
Stosowane środki wychowawcze w miarę możliwości powinny przynosić pożytek szkole.
Każdorazowo sprawcy (-om) zła należy wyjaśnić istotę dokonanego czynu i sens zastosowanego środka
wychowawczego.
Ocenie podlega zachowanie ucznia zarówno w szkole, jak i poza szkołą.
Może nastąpić złagodzenie kary w przypadku szczególnych zasług ucznia.
W przypadku nietypowych, nie mieszczących się w schemacie, należy próbować indywidualnie określić karę dla
ucznia, lub powołać komisję nauczycielsko – uczniowską do rozpatrzenia sprawy.
Sytuacje niewłaściwe
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
Niesolidność, nieterminowość, nie wywiązywanie się z zobowiązań np. z zadania społecznego, z regulaminu biblioteki,
pracowni komputerowej itp.
Nieuzasadnione opuszczanie zajęć szkolnych: indywidualne i zbiorowe.
Spóźnianie się na zajęcia.
Nieodpowiedni strój, wygląd:
 Niechlujny
 Niehigieniczny
 Wyzywający, jaskrawy makijaż
 Wskazujący na przynależność do nieformalnych grup młodzieżowych zagrażających porządkowi i bezpieczeństwu
publicznemu
Brak obuwia szkolnego.
Dewastowanie i marnotrawstwo dóbr materialnych.
Niszczenie środowiska przyrodniczego.
Nieopanowany gniew, agresywne zachowanie.
Stosowanie przemocy fizycznej lub psychicznej (wobec ludzi i zwierząt)
Krzywdzenie innych poprzez podważanie autorytetu lub opinii. Zaleca się unikanie wyrażania opinii negatywnych o
ludziach.
Unikanie odpowiedzialności za popełnione czyny poprzez obarczenie winą innych.
Wynoszenie się ponad innych np. nadmierne chwalenie się dobrami materialnymi, strojem, przywilejami.
Palenie papierosów.
Picie alkoholu.
Stosowanie środków odurzających.
Rozprowadzanie środków odurzających.
Kłamstwa, krętactwa.
Fałszerstwo.
Kradzież.
Wulgarny sposób bycia:
 Zachowanie
 Gesty
 Słownictwo
 Wygląd
Wulgaryzowanie uczuć intymnych swoich i cudzych.
Czyny podlegające kodeksowi karnemu.
Zachowanie narażające na szwank dobre imię szkoły.
Brak szacunku dla nauczyciela oraz narażanie na szwank jego dobrego imienia.
Środki wychowawcze
1.
2.
3.
4.
5.
Rozmowa wychowawcza nauczyciela z uczniem (nauczyciel, który pierwszy zetknął się z problemem)
Rozmowa wychowawcy z uczniem.
Rozmowa wychowawcy z rodzicami:
 telefoniczna
 z wezwaniem do szkoły
 w obecności Dyrekcji
Skierowanie ucznia na rozmowę wychowawczą z Dyrekcją.
W ostateczności postawienie ucznia przed Radą Pedagogiczną.
6.
7.
8.
9.
Wpisanie nagany do akt.
Naprawienie popełnionej winy lub wyrządzonej szkody. Przeproszenie.
Odebranie prawa do wycieczki lub innej imprezy klasowej lub szkolnej.
Skorzystanie z pomocy specjalisty np. psychologa, prawnika, kuratora rodzinnego.
Zakończenie
Chcielibyśmy, aby nasi uczniowie kończący szkołę:
 Akceptowali siebie
 Umiejętnie kontaktowali się z innymi ludźmi
 Byli wrażliwi na potrzeby i krzywdę innych
 Byli aktywni i twórczy – potrafili zaprezentować i obronić własne zdanie, szanując tych, którzy mają odmienne
poglądy
 Mieli szacunek dla wszystkich członków rodziny
 Pracowali nad własnym rozwojem, budując swój system wartości
 Rozumieli odmienność ról kobiety i mężczyzny
 Byli wrażliwi na otaczającą przyrodę
 Umieli rzetelnie pracować, mieli szacunek dla pracy, byli zaradni, odpowiedzialni
 Uczyli się odpowiedzialnie funkcjonować w społeczeństwie i właściwie rozumieć ideały: demokracji, tolerancji,
wolności
 Mieli szerokie zainteresowania i pasje poznawcze
 Znali i szanowali historię, kulturę i tradycję narodową z jej regionalnym bogactwem
 Znali chrześcijańskie korzenie Europy oraz dziedzictwo kulturowe i cywilizacyjne świata