Przełomowa Konwencja

Jan Pyś
Przełomowa Konwencja
Ustawa o ratyfikacji przez Polskę Konwencji AGN przeszła już cały proces
legislacyjny. Dzisiaj podpisał ustawę Pan Prezydent RP. Przeszło 20 lat środowisko
związane z transportem rzecznym czekało na podpisanie przełomowej dla żeglugi
śródlądowej Konwencji. Jest ona jednym z ważniejszych dokumentów Europejskiej
Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych. Pełna nazwa Konwencji
AGN brzmi Europejską Umowę o Głównych Drogach Wodnych Międzynarodowego
Znaczenia. Konwencję sporządzono 19 stycznia 1996 r. na forum Europejskiej
Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Według jej ustaleń wyróżniono 7 klas nawigacyjnych. Klasyfikację tę
sporządzono uwzględniając wymagania nowoczesnego taboru i nowoczesnych
technologii transportowych. Międzynarodowe drogi wodne muszą spełniać wymogi
co najmniej IV klasy. Oznacza to, że muszą być one dostępne dla różnych jednostek
pływających z własnym napędem o wymiarach: 85m na 9,5m na 2,5-4,5 m na 12502500t (długość- szerokość- zanurzenie -nośność). Drogi wodne o międzynarodowym
znaczeniu oznaczone są literą E i numerami dwu, cztero i szcześciocyfrowymi.
Wyznaczona w europejskiej umowie sieć rzek, kanałów i dróg morskich obejmuje 37
krajów i prowadzi do portów położonych na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego, Morza
Północnego, Morza Czarnego i Morza Kaspijskiego.
Porozumienie określane jest jako skoordynowany plan rozwoju i budowy sieci
śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym w Europie. Sieć składa
się zarówno ze śródlądowych dróg wodnych jak i
szlaków przybrzeżnych
wykorzystywanych przez statki morsko-rzeczne. Ważnym elementem sieci są
również porty o znaczeniu międzynarodowym znajdujące się na drogach wodnych i
szlakach
przybrzeżnych.
Konwencja
zobowiązuje
strony
porozumienia
do
opracowania krajowych planów działania oraz porozumień dwustronnych lub
wielostronnych mające na celu wyeliminowanie istniejących zwężeń i ukończenie
brakujących połączeń w sieci dróg wodnych.
Pomimo tego, że Polska do tej pory nie była sygnatariuszem umowy to i tak
pośrednio
powoływała
się
na
jej
treść
przez
dokumenty
organizacji
międzynarodowych do których należy. Jedną z takich organizacji jest Europejska
Konferencja Ministrów Transportu (European Conference of Ministers of Transport
ECMT) powołana w 1953 Jej członkami są ministrowie transportu 43 państw a od
1991 r do Konferencji należy polski minister transportu. ECMT wypowiadała się na
temat Konwencji AGN w deklaracjach:
1.
Deklaracja Praska z1991 r. stwierdza, że w ramach Paneuropejskich korytarzy
transportowych należy uwzględnić trzy rodzaje transportu: kołowy, kolejowy i
wodny śródlądowy, a także, że drogi wodne w korytarzach transportowych
powinny mieć parametry międzynarodowe tj. powyżej IV klasy żeglowności.
2.
Deklaracja z Krety z 1994 r. wzywa do podpisania i przestrzegania Konwencji
AGN. Ustalono także przebieg 10 paneuropejskich korytarzy transportowych
w tym korytarz III który przebiega wzdłuż Odry, Kanałem Odra-Szprewa.
3.
Deklaracja Helsińska z 1997 r. bezpośrednio wzywa państwa do przystąpienia
do Konwencji AGN.
4.
Deklaracja z Rotterdamu z 2001 r. wspiera wysiłki rządów w realizacji
połączeń między Dunajem, Odrą i Łabą oraz namawia do likwidacji wąskich
gardeł w transporcie wodnym.
Inną organizacja międzynarodową powołującą się na Konwencję AGN, której Polska
jest członkiem jest Grupa Wyszehradzka. Organizacja ta w roku 2010 przyjęła w
Budapeszcie dokument w sprawie rozwoju przestrzennego krajów Grupy. Dokument
zawiera plany dróg wodnych państw, które przebiegają według ustaleń Konwencji
AGN.
Także Unia Europejska w swoich strategicznych dla żeglugi dokumentach
wielokrotnie powołuje się na Europejską Komisję Gospodarczej Organizacji
Narodów Zjednoczonych i jej konwencje:
1.
Komunikat Komisji w sprawie promocji żeglugi śródlądowej „NAIADES” Zintegrowany Europejski Program Działań na Rzecz Żeglugi Śródlądowej z 23
stycznia 2006.
2.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia
11 grudnia 2013 w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju
transeuropejskiej sieci transportowej i uchylające decyzję nr 661/2010/UE.
3.
Biała Księga - Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu –
dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu
transportu z 29 marca 2011.
4.
Komunikat – W kierunku wysokiej jakości śródlądowego transportu wodnego
NAIADES II z 10 września 2013.
Przez Polskę wyznaczone zostały trzy główne drogi wodne międzynarodowego
znaczenia E-30 (Bogumin-Sczecin) E-70 (Kostrzyn-Bydgoszcz-Królewiec) i E-40
(Gdańsk-Modlin-Brześć) Ostatnio do porozumienia przystąpiła Ukraina. Polska jest
jedynym państwem Europy Środkowej, które nie przystąpiło do Konwencji. W
umowie AGN wpisane są także porty międzynarodowe. W Polsce portami tymi są:
Świnoujście, Szczecin, Kostrzyn, Wrocław, Koźle, Gliwice, Gdańsk, Bydgoszcz,
Elbląg.
Od lat argumentów przeciw podpisaniu Konwencji AGN dostarczało
Ministerstwo Środowiska właściwe ds. dróg wodnych. W roku 2007 na na zapytanie
nr 2369 ministerstwo odpowiadało, że: brak środków finansowych na inwestycje na
drogach wodnych i ich przebudowę były podstawową przyczyną, dla której strona
polska nie podpisała porozumienia. Ponad to wdrażanie rozwiązań technicznych w
sposób znaczący zmieniłyby charakter i krajobraz samych rzek i dolin rzecznych i na
pewno spotkałyby się to z uzasadnioną krytyką szczególnie środowisk ekologicznych.
Argumenty Ministerstwa Środowiska wydają się nie wystarczające, gdyż
umowy AGN nie określa terminu realizacji inwestycji jest jedynie deklaracją
przystąpienia do wspólnej europejskiej polityki nakreślonej przez ONZ. Trudno za
tym mówić, że przystąpienie do Konwencji polega na ponoszeniu konkretnych
kosztów w konkretnym czasie. Przystąpienie do Konwencji AGN jest wymogiem
cywilizacyjnym polegającym na poprawieniu komplementarności i konkurencyjności
krajowego systemu transportu. Polska od dawna jest stroną innych ONZ-towskich
konwencji komunikacyjnych, które kształtują naszą zdolność komunikacyjną:
1.
Konwencja AGR
-
o
głównych
drogach
ruchu
międzynarodowego
sporządzonej w Genewie dnia 15 listopada 1975, do której przystąpiliśmy w
roku 1985.
2.
Konwencja AGC – o głównych międzynarodowych liniach kolejowych,
podpisana w Genewie dnia 31 maja 1985, która zaczęła obowiązywać w Polsce
27 kwietnia 1989.
3.
Konwencja AGTC – o głównych międzynarodowych liniach kolejowych
transportu kombinowanego i obiektach towarzyszących, podpisana w Genewie
dnia 1 lutego 1991. W Polsce weszła w życie w dniu 14 stycznia 2002.
Dodatkowo modernizując nasze rzeki nie tylko dostosowujemy je do
wymogów współczesnych łańcuchów logistycznych ale także do pełnienia wielu
innych funkcji: gospodarczych np. hydroenergetycznych, środowiskowych, ochrony
przed powodzią, turystyki wodnej, społecznych i in. Również argumenty
środowiskowe przytaczane przez Ministerstwo nie powinny negatywnie wpływać na
przystąpienie do Konwencji AGN a później modernizację dróg wodnych w Polsce
gdyż umowę podpisały wszystkie państwa europejskie, przez które przepływają drogi
wodne.
Z ogromna nadzieją środowiska związane z transportem rzecznym, gospodarką
wodną czekają na podpisanie przez Pana Prezydenta ustawy o przystąpieniu naszego
kraju do Konwencji AGN.