Szkolny Program Profilaktyczny

REGIONALNE CENTRUM EDUKACJI ZAWODOWEJ
SZKOLNY
PROGRAM PROFILAKTYKI
NISKO – 2016
I. Podstawa prawna
1.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie
zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności
wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania
narkomanii.
2.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie
udzielania i
organizacji
pomocy psychologiczno-pedagogicznej
w publicznych
przedszkolach, szkołach, placówkach.
3.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lipca 2011 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych
szkołach i placówkach.
4.
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
5.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lutego 2007r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznych przedszkoli oraz publicznych
szkół.
6.
Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r.
7.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r.
w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród
dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem.
8.
Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania
tytoniu i wyrobów tytoniowych z późniejszymi zmianami.
9.
Ustawa z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty z późniejszymi zmianami.
10. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi.
II. Wstęp
Sytuacja społeczna, gospodarcza, polityczna, „niepewność jutra”, reformy państwa,
ciągłe zmiany wywierają niekorzystny wpływ na społeczeństwo szczególnie w sytuacji
licznych zagranicznych wyjazdów zarobkowych jednego, a czasami obojga rodziców.
W środowisku młodzieży Regionalnego Centrum Edukacji Zawodowej badania
ankietowe oraz liczne inne sygnały wykazały występowanie przemocy, agresji, zażywania
środków psychoaktywnych, kradzieże i inne zachowania ryzykowne.
Zadaniem programu jest wzbudzenie refleksji, zapoznanie i nabycie umiejętności
ważnych w życiu młodego człowieka. Program powinien być integralną częścią programu
wychowawczego szkoły.
Mając na uwadze skuteczność planowanych działań profilaktycznych, istotne jest
znalezienie odpowiedzi na pytanie: dlaczego młody człowiek podejmuje zachowania niosące
ryzyko negatywnych konsekwencji zarówno dla zdrowia fizycznego, psychicznego jak i dla
jego otoczenia?
Przegląd motywów leżących u podłoża różnych zachowań ryzykownych pozwala
wysunąć wniosek, że są one podobne lub identyczne. Należą do nich np.: zmniejszanie
zahamowań, zwrócenie na siebie uwagi rodziny lub szkoły, ucieczka przed problemami,
możliwość odprężenia się, podniesienie poczucia własnej wartości, uległość wobec partnera,
prowokowanie dorosłych, ucieczka od samotności i lęku, ucieczka od pustki, nudy
i monotonii, ciekawość, nabranie śmiałości w kontaktach z ludźmi, chęć pokazania się
bardziej dorosłym.
Do najważniejszych czynników chroniących młodzież przed wszelkiego rodzaju
uzależnieniami należą:
- silna więź emocjonalna z rodzicami,
- zainteresowanie nauką szkolną,
- regularne praktyki religijne,
- poszanowanie prawa, norm, wartości i autorytetów społecznych,
- przynależności do pozytywnej grupy.
Szkoła pełni ważne miejsce w systemie działań profilaktycznych . Niewątpliwie
pierwszym i najważniejszym miejscem uczenia się oraz respektowania ważnych życiowych
umiejętności jest jakość więzi i relacji w rodzinie, gdzie dziecko wypracowuje sobie
„psychiczne okulary” przez, które będzie interpretowało wszystkie późniejsze informacje
i doświadczenia na temat siebie i świata. Więzi te i relacje w dzisiejszym świecie pogoni
i często bezdusznej rywalizacji są coraz słabsze, coraz mniej czasu rodzice poświęcają swoim
dzieciom szczególnie w okresie związanym z dojrzewaniem w sferze somatycznej,
intelektualnej, emocjonalnej, seksualnej i społecznej. Nakładająca się na to tendencja do
uniezależnienia się od rodziców wpływa niekorzystnie na więzi panujące w rodzinie.
Szkoła jest tym miejscem gdzie młody człowiek spędza najwięcej efektywnego czasu
„nauki życia”. Działania profilaktyczne powinny być skierowane nie na ochronę przed
konkretnym środkiem uzależnienia, ale na odpowiednią postawę wobec życia, przyjęcia,
uznania i kierowania się wartościami.
W szkole za działalność zarówno profilaktyczną jak i wychowawczą powinni się czuć
odpowiedzialni wszyscy jej pracownicy, jednak koordynatorem tych działań jest
wychowawca danej klasy.
Charakterystyka szkoły.
Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej tworzą: klasy technikum i Zasadnicza Szkoła
Zawodowa- oraz oddziały i Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych.
Mocne strony szkoły:

Dobra baza lokalowa

Dobre położenie

Bogate tradycje szkoły

Nauka na jedną zmianę

Bogata oferta zajęć pozalekcyjnych

Internat dla uczniów

Realizacja projektów unijnych
Słabe strony szkoły:
 Mała oferta miejsc spędzania wolnego czasu w mieście
 Duża odległość od szkoły dla uczniów dojeżdżających
 Lokalizacja innych instytucji na terenie szkoły
III. Diagnoza potrzeb i problemów.
Diagnozy dokonano:
 Analizując dokumenty szkolne.
 Obserwując zachowania uczniów.
 Uwzględniając uwagi rodziców zgłaszane podczas zebrań RR i spotkań z
wychowawcami klasy.
Problemy wynikające z diagnozy:
1. Słaba frekwencja uczniów na zajęciach.
Sposoby podniesienia frekwencji:
 Bieżące monitorowanie frekwencji uczniów.
 Uświadomienie uczniom wpływu godzin nieusprawiedliwionych na osiągane
wyniki w nauce oraz na ocenę zachowania.
 Stosowanie jednolitego systemu usprawiedliwiania nieobecności.
 Opracowanie systemu nagród za najlepszą frekwencję:
- dla klasy o najlepszej frekwencji w semestrze - dofinansowanie wycieczki w
wysokości 50%/500 zł
- dla uczniów - nagrody książkowe przy 100% frekwencji.
2. Zagrożenia związane z piciem alkoholu, używaniem środków odurzających,
substancji
psychoaktywnych,
środków
zastępczych,
nowych
substancji
zastępczych, suplementów diety i paleniem papierosów.
Metody działań:
 Promowanie zdrowego stylu życia
IV. Kierunki działań profilaktycznych – tematy do realizacji.
Lp
Obszar
Integracja
1
zespołu
klasowego
Temat
Odpowiedzialni Klasa Uwagi
Poznanie
Wychowawca
Integracja klasy
klasy i ew.
Normy grupowe
Życie człowieka
2
Wartości w życiu jako wartość.
człowieka
Hierarchia
wartości
3
pedagog
Realizacja wg
I
scenariuszy.
szkolny
Wychowawca
klasy,
I
nauczyciele
Walka ze stresem
Wychowawca
Psychologia
Zdrowy styl życia
klasy,
zdrowia
Konflikty i
nauczyciele,
sposoby ich
pedagog
przygotowanych
I - IV
rozwiązywania
szkolny
Techniki
relaksacyjne
Psychologiczne i
4
społeczne
funkcjonowanie
Asertywność
Wychowawca
Tolerancja
klasy,
Poczucie własnej
jednostki i grupy. wartości
nauczyciele,
I-IV
pedagog
szkolny
Uzależnienie droga donikąd.
5
Uzależnienia
Rodzaje i obiekty
Wychowawca
uzależnień
klasy,
Ustawy: O
nauczyciele,
wychowaniu w
pedagog
trzeźwości,
szkolny
I-IV
przeciwdziałaniu
narkomanii
Wychowawca
6
Agresja i
przemoc
Sprawca i ofiara
klasy,
pedagog
I-IV
szkolny
Wychowawca
klasy,
7.
Profilaktyka
HIV/AIDS
Co wiem, a co
nauczyciele,
powinienem
pedagog
wiedzieć.
szkolny,
I-IV
higienistka
szkolna
8
9
Spotkania z
rodzicami
Tematy zależnie
od aktualnej
sytuacji
Dyżur pedagoga szkolnego popołudniu.
Dyrektor,
pedagog
I-IV
Możliwość zaproszenia
specjalistów
Większość proponowanych tematów powinna być realizowana metodami aktywnymi.
Z powyższej listy należy wybrać te tematy, które według wychowawcy klasy są niezbędne w
procesie wychowania młodego człowieka.
Uczenie się przez doświadczenie. Chodzi o stwarzanie sytuacji, w której uczniowie aktywnie
uczestniczą w ćwiczeniach, dzielą się swoimi odczuciami na temat samego ćwiczenia i jego
zastosowania w kontaktach między ludźmi.
1. Wprowadzenie. Obejmuje przygotowanie ćwiczenia oraz przedstawienie jego celu. Cel
powinien być podany na wstępie, co pozwoli uczniom lepiej zrozumieć jego sens. Po pewnym
czasie, jeśli praca układa się dobrze, cele mogą być podane w trakcie ćwiczenia.
2. Rozgrzewka. Krótkie, fizyczne lub umysłowe, pisemne lub ustne ćwiczenie, które pozwala
uczestnikom skoncentrować się na zadaniu i służy wytworzeniu więzi grupowej i budowaniu
empatii w grupie. Ich zastosowanie należy dokładnie przemyśleć. /Kilka przykładów
rozgrzewek zamieszczam w pierwszym rozdziale – Integracja zespołu./
3. Wykonanie ćwiczenia. Pozwala zdobyć doświadczenie, z którego można korzystać w
innych sytuacjach życiowych.
4. Podsumowanie. To najważniejszy element uczenia się przez doświadczenie. Umożliwia
uczestnikom przemyślenie i nazwanie tego, czego się nauczyli i doświadczyli w czasie zajęć.
Kilka zwrotów użytecznych na etapie podsumowania. Oczywiście można dodać inne.






Dowiedziałem się, że...
Poczułem się ...
Ucieszyło mnie...
Zdziwiło mnie...
Co było łatwe w tym ćwiczeniu?
Co było trudne w tym ćwiczeniu?
Na koniec przypomnienie kilku zasad sprzyjających efektywnej pracy z młodzieżą:
 Zwracaj się do każdego ucznia po imieniu.
 Nie zmuszaj uczniów do mówienia.
 Nie komentuj i nie oceniaj ich wypowiedzi.
 Zajęcia prowadź tak aby różniły się od normalnych lekcji, tzn. pozwól usiąść uczniom
tam gdzie chcą /zachęcam do siedzenia w kręgu/.
 Jeśli prowadzisz zajęcia w pewnym cyklu pamiętaj o tych, których nie było na
poprzednich zajęciach.
 Bądź uważny na wszystkich uczniów szczególnie tych „wycofanych”.
 Ciebie też obowiązują reguły ustalone na początku.
Jeżeli mimo stosowania w/w zasad coś „nie idzie” poproś uczniów aby napisali na kartkach
/anonimowo/:
 Co mnie denerwuje w klasie?
 Dlaczego źle się czuję w szkole?
 Co bym zmienił w szkole?
Jeśli ktoś nie chce brać udziału w ćwiczeniach to powiedz, że może włączyć się kiedy zechce,
ale nie pozwól aby Ci przeszkadzał w prowadzeniu zajęć.
Rada Rodziców uchwaliła Szkolny Program Profilaktyki na posiedzeniu w dniu 12
kwietnia 2016 roku.
Krzysztof Bednarz
Przewodniczący Rady Rodziców
Rada Pedagogiczna przyjęła Szkolny Program Profilaktyczny Uchwałą Nr
114/2015/2016 w dniu 25 kwietnia 2016 roku.
SCENARIUSZE
Integracja zespołu klasowego.
Poniżej przedstawiam kilka scenariuszy zajęć, które można wykorzystać na pierwszych
godzinach wychowawczych integrujących klasę /do wyboru/.
Innym elementem integrującym klasę są różnego rodzaju wycieczki czy ogniska /szczególnie
polecane we wrześniu/.
Przy doborze ćwiczeń należy zastanowić się, jakie są główne cele danego ćwiczenia i w jakim
stopniu pasuje ono do potrzeb konkretnej klasy.
Rozgrzewki.
1. Grupki.
Uczniowie chodzą po sali. Kiedy nauczyciel mówi jakąś liczbę, uczniowie tworzą grupy
składające się z odpowiedniej liczby osób. Ci, którym się nie uda nie odpadają z gry, lecz
dalej biorą w niej udział.
2. Krzesełka.
Uczniowie siadają na rozstawionych w koło krzesłach. Nauczyciel, stojąc pośrodku, nie ma
krzesła. Nauczyciel mówi: „Wszyscy, którzy...” i wówczas wszyscy, którzy spełniają zadane
kryterium muszą wstać i usiąść w innym miejscu. Nie może to być miejsce bezpośrednio
obok. Osoba, dla której zabraknie miejsca prowadzi dalej zabawę.
Np. wszyscy, którzy ...mają na sobie dżinsy
...mają blond włosy
... urodzili się we wrześniu
... lubią lody
3. Punkt oparcia.
Ćwiczenie to najlepiej wykonać w parach, ale można też indywidualnie lub w małych
grupkach. Wymieniamy pewną liczbę. Każda para musi oprzeć się o podłogę w tylu
punktach, ile wskazuje liczba. Jeśli mówimy np. „trzy”, pary mogą oprzeć się na dwóch
nogach i jednej ręce.
4. Znajdź właściwa dłoń.
Uczniowie dobierają się parami i stają naprzeciwko siebie na długość wyciągniętej ręki.
Chwytają się za ręce i zamykają oczy. Z zamkniętymi oczami opuszczają ręce i obracają się
dwa razy wokół własnej osi. Następnie w milczeniu i nie otwierając oczu próbują odnaleźć
dłonie partnera.
5. Kto daje sygnał?
Uczniowie siadają w kole. Jedna osoba wychodzi z sali. W tym czasie jedna z osób
siedzących w kręgu zaczyna wykonywać jakieś dowolne ruchy. Pozostali naśladują jej ruchy,
starają się patrzeć nie na nią, lecz na kogoś naprzeciwko siebie. Wprowadzamy wtedy osobę,
która wyszła z sali i stawiamy ją pośrodku koła. Ma ona odgadnąć, kogo naśladuje cała grupa.
Oczywiście osoba prowadząca co pewien czas zmienia ruchy. Ćwiczenie można powtarzać
kilka razy.
POZNAJMY SIĘ
Cele:
 „Przełamanie lodów.”
 Budowanie wzajemnego zaufania.
 Zachęcenie do swobodnego wypowiadania opinii i sądów.
Przebieg zajęć.
1. Podanie uczniom tematu i celu zajęć.
2. Czy znacie swoje imiona?
 Zadaniem uczniów jest zajęcie miejsc zgodnie z alfabetem /wg imion/.
Można dla utrudnienia poprosić aby uczniowie wykonali to zadanie bez porozumiewania się,
wtedy należy zapytać komu się nie udało i dlaczego?
 Siedząc w kręgu każdy po kolei mówi swoje imię, klasa może głośno powtarzać.
3. Grupa dzieli się na pary.
4. Jedna osoba z każdej pary opowiada drugiej przez trzy min. coś o sobie, np. co lubi robić,
jakie ma hobby. Jeśli liczba uczniów jest nieparzysta to nauczyciel rozmawia z uczniem
bez pary.
5. Następuje zmiana ról.
6. Gdy wszyscy skończą po kolei przedstawiają swoich partnerów, mówiąc czego się o nich
dowiedzieli.
7. Omówienie spotkania. Można zapytać, czy lepiej było mówić o koledze, czy słuchać o
sobie.
DOŁÓŻ SWOJĄ CEGIEŁKĘ
Przebieg zajęć:
1. Podanie uczniom tematu i celu zajęć.
2. Ćwiczenie – poszukiwanie preferencji osobistych.
Każdy z uczniów dostaje jedną cegiełkę (4 kolory cegiełek-kolorowe karteczki). Jego
zadaniem jest wypisanie (hasłowo) w pustych polach na cegiełce swoich cech, zainteresowań,
hobby, osiągnięć, ulubionych zajęć, czynności, potraw itp. (np. jeżeli ktoś lubi pizzę pisze
pizza).
3. Ćwiczenie – poszukiwanie cech wspólnych.
Uczestnicy łączą się w kilkuosobowe zespoły wg koloru cegiełek. Zadaniem uczniów jest
zbudowanie domu z cegiełek i przykrycie go dachem, który otrzymali od prowadzącego
zajęcia. Uczniowie odczytują z cegiełek wypisane na nich cechy każdego z członków grupy.
W trakcie dyskusji każda grupa stara się znaleźć cechy charakteryzujące wszystkich jej
członków, po czym zapisuje je na dachu wspólnego domu (nie należy wpisywać takich cech,
które nie są charakterystycznie dla chociażby jednego członka grupy).
4. Ćwiczenie – tworzenie nazwy grupy.
Członkowie poszczególnych zespołów wymyślają nazwę ich grupy, która jednocześnie będzie
ją charakteryzować (na podstawie wypisanych wcześniej cech).
5. Miniprezentacje efektów pracy grup.
6. Praktyczne działanie – tworzenie wspólnego domu.
Uczniowie przy wykorzystaniu wszystkich cegiełek i dachów próbują stworzyć jeden
wspólny dom. Poszczególne elementy konstrukcji domu zostają przyklejone na duży arkusz
papieru. Na plakacie każda grupa wypisuje swoją nazwę kolorem jej przypisanym.
7. Pogadanka podsumowująca – podkreślenie wkładu każdego ucznia w budowie więzi
grupowej i poczucia bezpieczeństwa w klasie.
USTANAWIANIE REGUŁ GRUPOWYCH
Wersje do wyboru.
Cele:
 Zapoznanie z problemami pojawiającymi się w grupie
 Odpowiedź na pytanie, dlaczego bywają grupy nieudane.
 Osiągnąć porozumienie co do podstawowych reguł obowiązujących w klasie.
Wersja I
Przebieg zajęć:
1. Podanie tematu i celu zajęć.
2. „Burza mózgów” na temat cech nieudanej grupy. Jedna osoba wypisuje te cechy na
papierze pakowym. Należy podkreślić, że chodzi o cechy, a więc oznaki i objawy, a nie o
przyczyny.
3. Podział klasy na 3-4 osobowe zespoły. Posługując się kartą ćwiczeń /zał. Nr 2/ każdy
zespół zastanawia się nad kilkoma z wymienionych cech, podaje ich przyczyny oraz
sposoby przeciwdziałania i zwalczania.
4. Zespoły przedstawiają wyniki swoich prac, wymieniając wszystkie podstawowe reguły,
które mają przeciwdziałać powstawaniu nieudanej grupy, a jedna osoba wypisuje je na
tablicy.
5. Dyskusja na temat wypisanych reguł.
Czy można je zastosować w odniesieniu do naszej klasy?
6. Lista podstawowych reguł powinna być zaakceptowana przez wszystkich uczniów i
zapisana. Czasami trzeba je będzie przypominać, niektóre w razie potrzeby zmieniać lub
dopisywać nowe.
Wersja II
Przebieg zajęć
1. Temat: Tworzenie normy grupowych.
2. W grupach 3 osobowych uczniowie wypisują cechy nieudanej grupy – Co przeszkadza w
poprawnym funkcjonowaniu grupy?
3. Poszczególne grupy prezentują wyniki swojej pracy, które zapisujemy na tablicy (arkuszu).
4. W zależności od ilości wypisanych cech dzielimy klasę na grupy (3 – 5 osobowe)
przydzielając każdej grupie jakąś cechę (należy wyczerpać wszystkie wcześniej zapisane)
do opracowania - Co należy zrobić aby nie doszło do takich zachowań?
5. Dyskusja na temat wypisanych norm.
A) Poprzez negocjacje ustalamy normy obowiązujące w naszej klasie i zapisujemy je na
arkuszach papieru – można je zawiesić na ścianie.*
Wersja III
Przebieg zajęć:
1. Podanie uczniom tematu i celu zajęć.
2. Ćwiczenie „Kto w mojej klasie ...”.
Uczniowie otrzymują od prowadzącego kartę ćwiczeń (zał. nr 1). Swobodnie spacerują po
klasie i wyszukują osoby odpowiadające danej charakterystyce, a następnie zapisują ich
imiona na karcie ćwiczeń. W wolnym miejscu zapisują wymyśloną przez siebie
charakterystykę i przyporządkowują jej odpowiednie osoby.
3. Pogadanka wprowadzająca
Odwołanie się do poprzednich zajęć (budowy domu z cegiełek). Stwierdzenie, iż w każdym
domu muszą obowiązywać pewne zasady, aby domownikom dobrze się żyło. „Drugim
domem” uczniów jest klasa szkolna, między innymi dlatego, że spędzają w niej dużo czasu.
W klasie również powinny obowiązywać normy, których przestrzeganie ułatwia wszystkim
członkom grupy dobre samopoczucie.
4. Praca w małych grupach – podział uczniów na 4-5 osobowe grupy. Każda grupa
opracowuje plakat.
Zachowania utrudniające pracę w klasie
Zachowania ułatwiające pracę w klasie
5. Miniprezentacje – przedstawiciel każdej grupy omawia plakat.
6. Dyskusja grupowa – „Tworzymy kodeks klasowy”.
W nawiązaniu do poprzedniego ćwiczenia (pkt. 4) uczniowie wybierają te punkty, które
chcieliby uwzględnić jako obowiązujące w kontrakcie klasowym. Po spisaniu norm
grupowych należy sprawdzić czy wszyscy je akceptują. Jeżeli tak, to mogą to potwierdzić
własnoręcznym podpisem umieszczonym pod tekstem.
7. Pogadanka podsumowująca – zachęcanie uczniów do przestrzegania norm klasowych.
Uwaga.
Normy :
 Powinny służyć grupie, dawać poczucie bezpieczeństwa.
 Nie powinny być wymienione „przeciwko”.
 Powinny być klarowne.
 Nie powinno się głosować, a negocjować.
 Nie powinny być w formie zakazu,
np. Nie kradnij – każdy ma prawo do swojej własności.
Nie krytykuj – każdy ma prawo do swobodnych wypowiedzi.
PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE.
Przebieg zajęć.
1. Podanie uczniom tematu i celu zajęć.
2. Idź do wybranego miejsca.
Zadaniem uczniów jest znalezienie sobie jakiegoś określonego miejsca na sali /dokładnie/, nie
zdradzając go nikomu, następnie wszyscy biorą się za ręce i tworzą koło. Każdy ma dojścia w
milczeniu do wybranego wcześniej miejsca. Prowadzący nie mówi, że ręce powinny zostać
złączone, lecz obserwuje, czy łańcuch zostanie przerwany i dlaczego.
Zadajemy pytania:
 Co pomyśleli w pierwszej chwili gdy usłyszeli instrukcję?
 Kto doszedł do wybranego miejsca? Kto nie – dlaczego?
 Czy było tak, że miejsce było zajęte? Co wtedy?
Komentarz edukacyjny nauczyciela o różnicach między potrzebami jednostki i grupy.
3. Dzielimy klasę na grupy 3-5 osobowe. Techniką „burzy mózgów” uczniowie wypisują na
kartkach: Co należy zrobić? Jak się zachowywać, aby wszyscy dobrze czuli się w szkole.
4. Wszystkie wypowiedzi wypisujemy na arkuszu papieru.
5. Dyskusja nad poszczególnymi punktami i tymi, które mają być obowiązujące w klasie.
OPISZ CO WIDZIAŁEŚ, POWIEDZ CO USŁYSZAŁEŚ
Przebieg zajęć
1. Podanie uczniom tematu i celu zajęć.
2. Miniwykład dotyczący różnych sposobów porozumiewania się ludzi między sobą.
/ w tym: komunikacja jednokierunkowe, dwukierunkowa, pozawerbalna/
3. Ćwiczenie - Opisz zachowanie...
Uczniowie siedzą w kręgu. Jedna osoba proszona jest o pomoc w przeprowadzeniu ćwiczenia.
Otrzymuje ona na kartce instrukcję (opis wykonania pewnych czynności)- zał. nr 3 i na
chwilę wychodzi z klasy, aby przygotować się do wykonania zadania. Pozostali uczniowie
otrzymują następujące polecenie: „Proszę uważnie obserwować zachowanie waszego kolegi
(koleżanki) od momentu kiedy wejdzie do klasy aż do chwili kiedy usiądzie na swoim
krześle. Następnie precyzyjnie opiszcie jego (jej) zachowanie na kartkach. W opisie
uwzględnijcie jedynie to, co zobaczycie, to, co jest konkretnym, obserwowalnym faktem.
Każdy, kto ukończy zadanie, wrzuci swoją kartkę do stojącego na stoliku pudełka.
Wylosujemy potem 5 kartek, odczytamy je i wybierzemy tę, która będzie zawierała
najbardziej precyzyjny opis”.
4. Komentarz edukacyjny.
Wskazanie na fakt, że zdarza się, iż obserwator (odbiorca) rozumie przekaz (zachowanie)
inaczej niż chciał nadawca. Wyjaśnienie przyczyn tego zjawiska. Przekazanie podstawowych
informacji o komunikacji niewerbalnej.
5. Ćwiczenie -Dobre słuchanie
Uczniowie dobierają się w pary i wyznaczają w parach osoby A i B. W dwójkach będą
rozmawiali o swoim ulubionym sposobie spędzania wolnego czasu. Nauczyciel prosi osoby A
o chwilowe opuszczenie klasy i poleca osobom B, aby podczas rozmowy bardzo uważnie
słuchały tego, co będą mówili ich partnerzy, uśmiechały się, dawały do zrozumienia osobom
A, że to co mówią jest ciekawe i interesujące, zadawały dodatkowe pytania związane z
tematem rozmowy.
Do klasy wracają uczniowie A i przez 3 min. rozmawiają w parach z osobami B. Następnie
klasę opuszczają osoby B, natomiast pozostali otrzymują od nauczyciela polecenie, aby
przeszkadzali swoim kolegom A, kiedy ci będą mówili (patrzyli w inną stronę, śmiali się,
zadawali pytania niezwiązane z tematem).
6. Omówienie ćwiczenia.
Uczniowie dzielą się swoimi odczuciami: jak czuli się kiedy mówili, a jak w roli słuchaczy.
7. Komentarz edukacyjny na temat korzyści płynących z „dobrego słuchania”.
Zajęcia opisane wyżej należy przeprowadzić w pierwszych miesiącach pracy w klasie
pierwszej. Pozostałe powinny być realizowane po uprzednim zapoznaniu się ze stopniem
zagrożenia lub na prośbę uczniów.
Temu celowi może być pomocna ankieta. Ponieważ zbyt częste ankietowanie nie jest
wskazane, można badać jedną ankietą więcej zjawisk. Przykład ankiety /zał. nr 4/, z której
można wybrać interesujące nas obszary.