Wokół emocji: czym jest korzyść, wartość i piękno dla architektury

4. PKK/7. Zjazd PTK
Poznań, 3-4 grudnia 2010
Wokół emocji: czym jest korzyść, wartość i piękno dla architektury
kognitywnej?
Łukasz Łazarz
Uniwersytet Jagielloński
Emocje stają się od pewnego czasu jednym z centralnych zagadnień kognitywistyki .
Związane to jest przede wszystkim ze spostrzeżeniem, że nie można traktować emocji jako
odrębnego systemu nie mającego istotnego związku z czynnościami tradycyjnie poznawczymi
(Zajonc 1980, Damasio 1994). Wręcz przeciwnie, problematyka emocji rozumianych jako
system motywacyjny wydaje się być kluczowa do efektywnego modelowania czynności
poznawczych w ramach projektów AI (Spinola de Freitas, Gudwin, Queiroz, 2005).
Tendencja ta jest widoczna także w „kognitywizacji” wielu problemów rozwiązywanych do tej
pory wyłącznie za pomocą środków tradycyjnej humanistyki i nauk społecznych (Przybysz,
2006). Problematyka emocji staje się fundamentem dla rozwoju nowych dziedzin takich jak
neuroekonomia (Glimcher, 2003; Peterson 2007), neuroetyka (Changeaux i In., 2005, Haidt,
2007; Sinnot-Amstrong 2008) czy neuroestetyka (Zeki, 1999, Etcof 2002).
Zajmowanie się dziedzinami dotyczącymi najbardziej złożonych czynności
poznawczych człowieka za pomocą nauki roszczącej sobie ambicje do ich algorytmizowania
ma sens co najmniej z dwóch przyczyn. Po pierwsze; pomimo wskazania poważnych
argumentów przeciwko możliwości zalgorytmizowania wszystkich czynności poznawczych
człowieka (Penrose 2001, Searle 1980) wydaje się, że kwestia ta nadal pozostaje sporna. W
obrębie nauk poznawczych istnieje duża grupa badaczy podzielających pogląd o możliwości
zalgorytmizowania wszystkich czynności poznawczych człowieka. Po drugie, jeśli nawet
przyjąć, że powyższe jest niemożliwe, nasza wiedza o czynnościach poznawczych opisana w
sposób nieomalże całkowicie zalgorytmizowany jest na tyle szeroka, że bezsprzecznie daje
możliwość odniesienia się do najsilniej strzeżonych przez tradycyjna „filozofię” pojęć, takich
jak pojęcie wartości (dobra), normy czy nawet piękna – przynajmniej w części.
W swoim referacie chcę po przedstawieniu głównych założeń będących fundamentem
dla popularnych architektur kognitywnych (ACT-R, SoaR, PSI) zarówno w wymiarze
deklaratywnym i proceduralnym, skoncentrować się na kwestii zasadniczej dla tego ostatniego
wymiaru: problematyki choice making. W szczególności chcę powiązać tematykę
użyteczności (utility) i celów (goals) wykonywanych przez architektury kognitywne procedur
z tematyką potrzeb i emocji.
Dzięki pogłębionej refleksji nad naturą emocji, będących w ścisłym związku z kryterium
użyteczności przypisanym procedurom, dzięki którym architektury kognitywne wykonują
działania (actions) chcę osiągnąć dwa cele. Po pierwsze chcę podjąć próbę zdefiniowania
czym jest ekonomiczna korzyść, wartość (dobro) czy wreszcie piękno dla architektury
kognitywnej, czyli w pełni zalgorytmizowanemu, możliwie bliskiemu modelowi istoty
inteligentnej. Po drugie taka refleksja pozwala dokonać lepiej zrozumieć trudności jakie
napotkamy na drodze do budowy human level AGI. Złożoność potrzeb człowieka i
towarzyszących mu emocji nie powoduje tylko, jak uważano początkowo, trudności w
logicznym podejmowaniu decyzji i realizacji najbardziej ambitnych programów AI (Marinier
2006). Wręcz przeciwnie, wydaje się, że to bogactwo potrzeb i emocji człowieka, chociaż na
krótką metę powodującą niejednokrotnie zakłócenia osiąganiu typowo poznawczych celów
stawianych architekturom kognitywnym, na dłuższą pozwalają im na budowanie o wiele
bardziej wszechstronnej wiedzy, dzięki której człowiek może rozwiązywać problemy, które
przez lata żadna maszyna rozwiązywać nie będzie mogła.
4. PKK/7. Zjazd PTK
Poznań, 3-4 grudnia 2010
Literatura:
Damasio, A.R. (1994), Descrates’ Error, Emotion, Reason and the Human Brain,
Gosset/Putnam Press, New York NY.,
Marinier, R. (2006). Towards a Unified Theory of Emotion and Cognition. Thesis Proposal
presented February 21 at the University of Michigan, Ann Arbor, MI
Penrose R, The Emperor's New Mind: Concerning Computers, Minds, and The Laws of Physics
(1989, ISBN 0-14-014534-6), Shadows of the Mind: A Search for the Missing Science of
Consciousness (1994, ISBN 0-19-8539789)
Przybysz Piotr, Wstęp w stronę neuroestetycznej teorii sztuki , „Mózg i jego umysły”, Studia z
kognitywistyki i filozofii umysłu 2/2006
Searle J., (1980) Minds, Brains and Programs, The Behavioral and Brain Sciences.3, pp. 417424.
Spinola de Freitas J., Gudwin R., Queiro J., Emotion in artificial intelligence and artificial life
research: facing problems, Lecture Notes in Computer Science book contents, Pages: 501 – 501,
Year of Publication: 2005, ISBN:3-540-28738-8
Zajonc, R.G., (1980) Feeling and Thinking: Preferences Need no inferences, American
Psychologist 35, str. 151-175