PDF 198 KB - batory.org.pl

Polityka wobec krajów Partnerstwa Wschodniego i Rosji
Priorytety polskiej polityki wschodniej:
1. Jakie powinny być priorytety polskiej polityki wschodniej w ciągu najbliższych 4 lat?

Utrzymanie pozytywnej (odróżnienie od reagowania na pojawiające się kryzysy)
problematyki wschodniej wysoko w agendzie działań zewnętrznych UE ze
skoncentrowaniem wysiłków na budowaniu relacji z trzema państwami
stowarzyszonymi z UE (Gruzja, Mołdawia, Ukraina), a także rozwój relacji z pozostałymi
krajami PW, w tym aktywizacja relacji z Białorusią i krajami Azji Centralnej;

Konsekwentne budowanie potencjału Polski i polskiej dyplomacji jako jednego z realnie
wiodących przewodników europejskiej polityki wschodniej i wiarygodnego partnera dla
wszystkich krajów Nowej Europy Wschodniej – zarówno w ich kontaktach z UE, jak i w
relacjach między państwami NEW (rola mediatora i promotora, w tym działania na rzecz
rozwiązania sytuacji konfliktowych/zamrożonych konfliktów).

Wypracowanie pragmatycznych i realistycznych relacji z Rosją opartych o analizę
interesów i potencjalnych obszarów współpracy;

Działania na rzecz poszerzenia strefy stabilności i przewidywalności na wschód od
naszych granic oraz niwelowania pogłębiających się różnic między UE a NEW w poziomie
rozwoju gospodarczego, sposobu funkcjonowania instytucji państwowych i organizacji
życia społecznego (niedopuszczenie do utrwalenia tendencji powstawania nowego muru
dzielącego Europę, jak też do obsadzenia Polski w roli państwa frontowego).

Urealnienie oczekiwań i planów gospodarczych Polski – w tym dotyczących problematyki
energetycznej – związanych z możliwościami, stwarzanymi przez rynki wschodnie oraz
łączenie bardziej odległych krajów NEW (Płd. Kaukazu i Azji Centralnej) do aktywnej
agendy polskiej polityki zagranicznej, uwzględniając wyzwania, związane z projektami
chińskiej ekspansji gospodarczej.
2. Jakie powinny być priorytety polskiej polityki wobec Białorusi w ciągu najbliższych 4 lat?

Ustanowienie (oficjalnego lub nieformalnego – zależnie od rozwoju wydarzeń) trwałego,
dobrze funkcjonującego dialogu z władzami Białorusi, niezależnie od charakteru reżimu
politycznego w Mińsku.

Wdrożenie MRG, rozwiązanie/deeskalacja sporu wokół ZPB oraz zwiększenie polskiej
obecności gospodarczej poprzez zaangażowanie gospodarcze i inwestycyjne w stopniu,
który czyniłby Polskę krajem strategicznie ważnym dla Białorusi także z ekonomicznego
punktu widzenia.

Utrzymanie wszystkich dotychczasowych form współpracy z instytucjami
pozarządowymi (organizacje pozarządowe, ugrupowania opozycyjne, przedstawiciele
mniejszości, organizacje i stowarzyszenia gospodarcze), lecz w sposób bardziej finezyjny,
z bardziej funkcjonalnym podziałem ról między instytucjami władz PL a polskimi
podmiotami życia politycznego i społecznego.
3. Jakie powinny być priorytety polskiej polityki wobec Rosji w ciągu najbliższych 4 lat?

Wypracowanie realistycznego kształtu relacji z Rosją opartego o rzetelną, a nie
ideologiczno-emocjonalną, analizę polskich interesów oraz potencjalnych obszarów
współpracy,
identyfikacja
nieantagonistycznych
płaszczyzn
współdziałania
międzypaństwowego i budowa pozytywnej agendy ich zagospodarowania, utrzymanie
dialogu politycznego na szczeblu, który będzie możliwy, maksymalne wykorzystanie
istniejących instytucji współpracy, rozbudowanie pól współpracy z pozarządowymi
instytucjami w Rosji.

Przeniesienie tematów/problemów, będących przyczyną największych rozbieżności i
polemik publicznych na inne, pozarządowe płaszczyzny dialogu, określenie, jako rezultat
debaty wewnętrznej i uzgodnień między głównymi siłami politycznymi w PL,
„czerwonych linii” w relacjach z Rosją – które nie powinny i nie mogą być tematem
negocjacji i ustępstw.

Realizacja naszych interesów i wciąganie w ten proces potencjalnych sojuszników oraz
budowanie poparcia dla realizacji naszych zamierzeń na forum UE, NATO i w kontaktach
bilateralnych, zabieganie o jednolite stanowisko/politykę Zachodu wobec negatywnych
działań Rosji w obszarze bezpieczeństwa i porządku międzynarodowego, potencjalnie
również z wykorzystaniem funkcji niestałego członka RB ONZ.
4. Jakie powinny być priorytety polskiej polityki wobec Ukrainy w ciągu najbliższych 4 lat?

Utrzymanie i konsekwentne wdrażanie projektu wspierania reform w Ukrainie i
proeuropejskiego
kierunku ukraińskiej polityki zagranicznej oraz pozyskiwanie
sojuszników i zasobów w innych krajach na rzecz takiego wsparcia, a także
skoncentrowanie polskiego zaangażowania (zarówno państwa jak i podmiotów
pozarządowych) na kilku strategicznie ważnych dla przyszłości Ukrainy obszarach, co
winno prowadzić do zwiększania obecności handlowej i inwestycyjnej Polski w Ukrainie
m.in. przy wykorzystaniu polskiego kredytu międzyrządowego oraz działań
wspierających w zakresie reform gospodarczych.

Likwidacja obszaru niestabilności, jaki został wytworzony w Ukrainie w wyniku rosyjskiej
agresji. W szczególności: zablokowanie możliwej eskalacji konfliktu w Donbasie, a
następnie zakończenie; stabilizacja wewnętrzna w skutek wzmocnienia struktur państwa
ukraińskiego w zakresie: samorządności, zwalczania korupcji, wspierania
przedsiębiorczości, spraw wewnętrznych i wojskowych; wzmocnienie związków z UE
poprzez implementację reform przewidzianych w AA/DCFTA oraz wprowadzenie reżimu
bezwizowego z UE.

Utrzymanie odpowiedniego poziomu dostępu do języka polskiego i kultury polskiej dla
Polaków w Ukrainie wraz z identyfikacją ośrodków, sił politycznych, źródeł zachowań niechętnych Polsce i przeciwdziałanie im / ich neutralizacja poprzez dalekowzroczne,
bardzo przemyślane działania na rzecz zwiększenia atrakcyjności Polski (w sferze kultury,
rozwiązań instytucjonalnych).

Wzmocnienie współpracy z ukraińskim społeczeństwem obywatelskim, aby wzmocnić
potencjał wzajemnej sympatii obu narodów; wsparcie dla wspólnych projektów
NGO-sów obu krajów, współpracy między samorządami; ukraińskich mediów i
dziennikarzy. Kontynuacja dialogu historycznego, w tym między Instytutami Pamięci
Narodowej obu krajów.
5. W jakim stopniu, w ocenie Państwa, polska polityka wobec krajów Partnerstwa
Wschodniego i Rosji powinna być częścią europejskiej polityki wschodniej?
Polska polityka wschodnia, w tym wobec krajów PW i Rosji, powinna być realizowana w ścisłej
współpracy z instytucjami UE i wszystkimi krajami UE. Naszymi głównymi partnerami winny być:
Niemcy i Francja (Trójkąt Weimarski), Grupa Wyszehradzka, państwa B3 oraz Szwecja i Wielka
Brytania. Polityka wschodnia UE powinna być realizowana w możliwie jak najszerszej
koordynacji z krajami takimi jak USA czy Kanada, szczególnie na arenie ONZ
6. Jakie działania powinien podjęć nowy rząd RP dla rozwiązania kryzysu na wschodzie
Ukrainy ?
Możliwości Polski realnego wpływu na rozwiązanie kryzysu na wschodzie UA są dość
ograniczone. Niemniej, zasadne jest:

Działania na rzecz przyspieszenia reform w Ukrainie, zwłaszcza w tych obszarach, które
powodują największą erozję społecznego zaufania wobec władzy (korupcja, sposób
funkcjonowania instytucji państwowych).

Kontynuacja wsparcia przekształcania Ukrainy w nowoczesne, stabilne państwo poprzez
egzekwowanie od władz ukraińskich realizacji reform związanych z VLAP i AA/DCFTA, w
oparciu o zasadę „więcej pomocy za więcej reform”.

Kontynuacja lobbingu w ramach UE za wsparciem dla Ukrainy – w perspektywie
krótkoterminowej: w postaci ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie
AA/DCFTA oraz wprowadzenia reżimu bezwizowego, po spełnieniu przez władze
ukraińskie odpowiednich wymogów VLAP. Utrzymanie jedności krajów UE i USA w
kwestii generalnej oceny źródeł kryzysu i sposobów jego przezwyciężenia.

Utrzymanie jedności w ramach UE i NATO wobec powiązania sankcji wobec Rosji z
realnym zaangażowaniem Moskwy w proces pokojowy. Działania na rzecz zwiększenia
zdolności obronnych państwa ukraińskiego.

Utworzenie z polskiej inicjatywy międzynarodowego gremium (coś w rodzaju Rady
Mędrców), które podjęłoby wysiłek wypracowania bardzo szerokiej formuły
rozwiązania, uwzględniającego nie tylko przyszłość Ukrainy i miejsca w nim Donbasu,
lecz także problemu krymskiego.
7. Czy Polska powinna zabiegać o zmianę formatu rozmów o uregulowaniu konfliktu
rosyjsko-ukraińskiego (tzw. formatu normandzkiego)?
Polska nie powinna zabiegać o zmianę formatu normandzkiego ponieważ:

Prawdopodobieństwo sukcesu jest bardzo niewielkie (żadna ze stron uczestniczących nie
jest zainteresowana w zwiększeniu liczby uczestników);

Ewentualne dołączenie Polski (lub UE) do formatu oznaczałoby, że nowy uczestnik
stawałby się żyrantem wcześniejszych porozumień, wypracowanych bez jego udziału.
Polska powinna natomiast mieć przygotowane, tj. dobrze przemyślane, uargumentowane i
uzgodnione z zaufanymi partnerami) rozwiązanie alternatywne na wypadek niepowodzeń
działań grupy normandzkiej. Polska powinna być gotowa zaprezentować alternatywę dla N4,
uwzględniając szersze zaangażowanie podmiotów z kontynentu europejskiego. Nie powinna
jednak sama inicjować zmiany tego formatu – na obecnym etapie wszyscy uczestnicy rozmów
pokojowych są zainteresowani utrzymaniem istniejącej formuły. Wbrew pozorom przed
spotkaniami N4 jesteśmy konsultowani przez Berlin i Paryż ws. stanowiska Warszawy w
odniesieniu do Moskwy.
Partnerstwo Wschodnie:
1. Czy program Partnerstwa Wschodniego powinien być kontynuowany w jego obecnej
postaci?
TAK – Partnerstwo Wschodnie może być kontynuowane w obecnej postaci, ale należałoby
większą staranność okazać przy wdrażaniu jego zasad. Przykładowo, zindywidualizowane
podejście do poszczególnych państw powinno być konsekwentnie respektowane, także w
kontekście finansowego zaangażowania UE – finansowane przez UE projekty powinny przynosić
wymierną wartość dodaną. Należy włączyć kraje spoza UE takie jak USA, Kanada, Australia we
wspolfinansowanie projektów PW
Rosja:
1. Polityka unijnych sankcji wobec Rosji powinna być:
Polityka sankcji unijnych powinna być utrzymana do momentu ustania przyczyn, dla których
polityka sankcji została uruchomiona, w tym satysfakcjonującego dla UA i Zachodu rozwiązania
kryzysu na wschodzie. Jednocześnie powinny być zaostrzone i bardzo starannie respektowane
sankcje krymskie.
2. Czy Polska powinna współdziałać z Rosją pomimo jej agresji przeciwko Ukrainie?
Tak, ale jedynie w obszarach, gdzie możliwe jest rzeczywiste realizowanie naszych
priorytetów/interesów. Współdziałanie Polski z Rosją, nawet obecnie, w warunkach rosyjskiej
agresji przeciwko Ukrainie jest faktem. Taka limitowana współpraca powinna być utrzymana w
obszarach:
a) współpraca gospodarcza;
b) współpraca kulturalna, naukowa i edukacyjna;
c) współpraca społeczna / kontakty międzyludzkie;
d) współpraca transgraniczna – regionalna;
e) ograniczonego dialogu politycznego.
3. Czy UE powinna współdziałać z Rosją pomimo jej agresji przeciwko Ukrainie?
TAK – na rzecz ustabilizowania sytuacji w Ukrainie. Warunkiem dla pogłębienia współdziałania
pozostaje zakończenie tej agresji i zaakceptowanie przez Kreml zasad trwałego uregulowania
konfliktu na wschodzie Ukrainy.
Również współpraca UE z Rosją jest faktem. Dziedziny – jak w relacjach dwustronnych.
Koniecznie utrzymane powinny być sankcje wizowe dla niektórych grup obywateli FR.
4. Czy NATO powinno współdziałać z Rosją pomimo jej agresji przeciwko Ukrainie?
Współpraca NATO, które Rosja uznaje obecnie za wroga powinna ograniczyć się do:
- współpracy technicznej, związanej z zapobieganiem incydentom i likwidacją skutków katastrof;
- ewentualną współpracą w przeciwdziałaniu zjawiskom i zdarzeniom, będących wspólnym
wyzwaniem dla obu stron (przykładowo: następstwa wydarzeń w Afganistanie);
Perspektywa członkostwa krajów PW w UE
1. Czy Armenia powinna otrzymać od UE wyraźną perspektywę członkostwa w UE?
NIE
2. Czy Azerbejdżan powinien otrzymać od UE wyraźną perspektywę członkostwa w UE?
NIE
3. Czy Białoruś powinna otrzymać od UE wyraźną perspektywę członkostwa w UE?
NIE
4. Czy Gruzja powinna otrzymać od UE wyraźną perspektywę członkostwa w UE?
TAK – możliwie w perspektywie kilkunastu lat, realnie bardziej jednak mierzonej
dziesięcioleciami;
5. Czy Mołdawia powinna otrzymać od UE wyraźna perspektywę członkostwa w UE?
TAK – Mołdawia powinna otrzymać od UE wyraźną perspektywę członkostwa w UE dopiero po
realizacji przynajmniej głównych zobowiązań reformatorskich wynikających z AA/DCFTA (przede
wszystkim w zakresie korupcji).
6. Czy Ukraina powinna otrzymać od UE wyraźna perspektywę członkostwa w UE?
TAK – Ukraina powinna otrzymać od UE wyraźną perspektywę członkostwa w UE dopiero po
realizacji przynajmniej głównych zobowiązań reformatorskich wynikających z AA/DCFTA (przede
wszystkim w zakresie korupcji).
7. Czy opowiada się Pan za członkostwem Ukrainy w UE, nawet jeżeli może to wiązać się z:
otwarciem dla Ukraińców polskiego rynku pracy?
TAK
otwarciem europejskiego rynku dla ukraińskiego rolnictwa?
TAK
koniecznością „podzielenia się” z Ukrainą funduszami strukturalnymi?
TAK
Polityka wizowa:
1. Czy Białoruś powinna otrzymać możliwość podróżowania bez wiz do Unii Europejskiej?
Tak, w ciągu najbliższych 4-5 lat
2. Czy Ukraina powinna otrzymać możliwość podróżowania bez wiz do UE?
Tak, w ciągu najbliższego roku, po spełnieniu przez władze ukraińskie wymogów w ramach
VLAP.
3. Czy Gruzja powinna otrzymać możliwość podróżowania bez wiz do UE?
Tak – w ciągu najbliższego roku;
4. Czy w sytuacji trwającego konfliktu rosyjsko-ukraińskiego możliwe jest wznowienie
negocjacji ruchu bezwizowego z Rosją?
Nie jest zasadne obecnie otwieranie negocjacji o ruchu bezwizowym z Rosją.
Członkostwo w NATO:
1. Czy uważa Pan, że Gruzja powinna przystąpić do NATO w ciągu najbliższych 4 lat?
Gruzja powinna przystąpić w ciągu w najbliższych kilku lat do NATO, ale pod warunkiem
uprzedniego zbudowania w tym kraju przyczółków realnej obecności wojskowej sił NATO i
rozstrzygnięcia kwestii terytoriów okupowanych przez Rosję.
2. Czy uważa Pan, że Ukraina powinna przystąpić do NATO w ciągu najbliższych 4 lat?
Tak, po przeprowadzenia niezbędnych reform modernizacyjnych w sektorze bezpieczeństwa.
Ukraina powinna przystąpić do NATO po uprzednim jednoznacznym i wyrażonym przez
większość społeczeństwa (referendum z wynikiem na „tak” więcej niż
połowy od
uprawnionych do głosowania) poparciem tej decyzji i po rozwiązaniu sprawy Krymu.
Polska pomoc dla wschodnich sąsiadów:
1. Czy zaangażowanie finansowe Polski w powołany z inicjatywy Warszawy Europejski Fundusz
na rzecz Demokracji (EED):
X Powinno być zwiększone.
Decyzję o zaangażowaniu finansowym Polski w EED należy podjąć po uprzednim bezstronnej,
głębokiej ocenie efektywności dotychczasowych działań Funduszu.
2. Co należałoby zrobić na rzecz promocji demokracji i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego
na Białorusi?
Dla promocji demokracji i rozwoju społeczeństwa demokratycznego na Białorusi należy:

Przekonywać Białorusinów, że demokracja i rozwój społeczeństwa obywatelskiego
prowadzi do poprawy jakości życia, stanu posiadania itp. Dotychczasowe próby
wprowadzania demokracji w regionie (np. Ukraina po Pomarańczowej Rewolucji czy
Majdanie, Rosja lat 90-tych) najprawdopodobniej nie stanowią dla Białorusinów
wystarczającej inspiracji.

Zwiększyć dostęp Białorusinów do europejskich programów stypendialnych,
adresowanych nie tylko do opozycji, a także - objąć projektami edukacyjnymi,
szkoleniowymi (opracowanymi dla potrzeb Białorusi, dobrze przemyślanymi) – kadry
urzędnicze w Białorusi, z myślą o zbudowaniu służby cywilnej.

Znieść obowiązek wizowy.

Zintensyfikować
politycznymi;

Bardziej krytycznie ocenić dotychczasowe zaangażowanie polskich NGOs w realizację
projektów na Białorusi lub z udziałem partnerów białoruskich
bezpośrednie
kontakty
między
środowiskami
zawodowymi
i
3. Polska pomoc dla Ukrainy powinna dotyczyć – proszę wybrać wszystkie odpowiedzi, z
którymi się Państwo zgadzają:

Wsparcie merytoryczne
X Odbudowy Donbasu
X Rozwoju samorządu
X Rozwoju przedsiębiorczości
X Polityki antykorupcyjnej
X Modernizacji sił zbrojnych

Wsparcie finansowe
O Odbudowa Donbasu
X Rozwoju samorządu
X Rozwoju przedsiębiorczości
X Polityki antykorupcyjnej

Pomoc humanitarna
TAK

Wysyłanie polskich żołnierzy w ramach misji pokojowych
Nie ma żadnej międzynarodowej misji pokojowej w Ukrainie. Jeśli będzie – polscy
żołnierze mogliby wziąć w niej udział zależnie od charakteru misji – stabilizacyjnej i
rozjemczej.

Nie powinniśmy pomagać Ukrainie:
Wszystkie pola puste
4. Polityka Polski wobec mniejszości polskiej za wschodnią granicą RP powinna być:
Polityka Polski wobec mniejszości polskiej za wschodnią granicą powinna być kontynuowana
w obecnej formie, ale należy wykluczyć możliwość, by temat ten był przedmiotem politycznych
sporów wewnątrz kraju lub sposobem promowania się polityków.
Kontynuowana w obecnej formie – w zakresie KARTY POLAKA. Wydawanie Karty Polaka jest
politycznym sygnałem świadczącym o tym, iż niepodległa i suwerenna RP pamięta o Polakach
pozostałych na terenie b. ZSRR i poczuwa się do kulturowej i cywilizacyjnej jedności z Polakami
pozostałymi na Wschodzie (zobowiązanie moralne). Należy jednak zachować procedury
wydawania Karty Polaka pozwalające na wykrywanie przez konsulów przypadków
fałszerstw dokumentów i wyłudzania Karty Polaka. Z takimi przypadkami mamy coraz częściej
do czynienia, na przykład na terenie Ukrainy. Zaangażowanie polityków (np.
parlamentarzystów) jest często przeciwskuteczne.
Należy zabiegać o wzmocnienie świadomości narodowej, pozycji społecznej i zawodowej
polskiej mniejszości w krajach na wschód od Polski, także jako elementu mogącego pozytywnie
wpłynąć na nasze relacje z tymi krajami. Powinno się stworzyć realny program pomocy w
zachowaniu polskiej tożsamości, języka i kultury, ale także repatriacji do Polski dla chętnych.
Polityka wobec mniejszości polskiej powinna w większym stopniu koncentrować się na
umożliwieniu powrotów do kraju i adaptacji w Polsce, w mniejszym stopniu na utrzymywaniu
organizacyjno-instytucjonalnej infrastruktury polskiej mniejszości na Wschodzie.
Polityka polski wobec mniejszości polskiej za wschodnią granicą RP powinna być prowadzona w
inny sposób w sprawie procesu repatriacji:
Niezależnie od strategicznej decyzji politycznej czy rząd RP zechce zmienić geograficzny zakres
obowiązywania ustawy o repatriacji : z Syberii, Dalekiego Wschodu Kazachstanu i reszty Azji
Środkowej na szerszy (europejska część Rosji, Białoruś i Ukraina) należy podjąć działania dla
rozładowania kolejki oczekujących na repatriację do Polski, to znaczy Polaków (i ich rodzin – nie
zawsze pochodzenia polskiego) posiadających już wydaną przez właściwą Ambasadę
promesę na osiedlenie się w Polsce. Należy pamiętać, że 85% ruchu repatriacyjnego to Polacy
z Kazachstanu.
Rząd RP powinien przekazać od 2016 r. większe środki dla samorządów na sfinansowanie
przesiedlenia tych osób które od 6-8 lat oczekują na zaproszenie od konkretnej gminy. Pani
Premier E. Kopacz zapowiedziała przekazanie ok. 30 mln PLN na przyspieszenie akcji
repatriacyjnej. Repatrianci powinni mieć – jak dotychczas – mieszkanie opłacane przez
rok przez gminę w której zamieszkali.