czytaj więcej - Biuletyn Informacyjny Kuratorium Oświaty w Krakowie

Edukacja zdrowotna w szkołach województwa małopolskiego
w roku szkolnym 2014/2015 i plany na rok 2015/2016.
Małopolski Kurator Oświaty na podstawie dotychczasowych doświadczeń w zakresie
edukacji zdrowotnej realizowanej w szkołach opracował Małopolski Program Edukacji
Zdrowotnej. Celem realizowanego przez szkoły województwa małopolskiego programu jest
kreowanie w szkołach całościowego podejścia do zdrowia jako dynamicznych związków
między zdrowiem fizycznym, społecznym, psychicznym i duchowym; przekazywanie wiedzy
o tym, co jest korzystne lub szkodliwe dla zdrowia i kształtowanie umiejętności
wykorzystania tej wiedzy oraz tworzenie warunków w szkołach do kształtowania postaw
i nawyków; troski o własne zdrowie i innych; dążenie do harmonizowania wiedzy o zdrowiu,
którą uczeń zdobywa z różnych źródeł; zachęcanie uczniów do zdrowego stylu życia;
stwarzanie w placówkach oświatowych warunków i możliwości sprzyjających zdrowiu.
1. Sposoby upowszechniania wiedzy przez placówki szkole o głównych
uwarunkowaniach zdrowia oraz możliwościach oddziaływania na własne zdrowie:
Treści zawarte w Małopolskim Programie Edukacji Zdrowotnej, szkoły i placówki
województwa
małopolskiego
realizują
w ramach
programów
dydaktycznych,
wychowawczych i profilaktycznych poprzez:
a) zajęcia edukacyjne (obowiązkowe zajęcia, zajęcia opieki świetlicowej, zajęcia
pozalekcyjne):
 zajęcia edukacyjne/sportowe: zachęcanie do korzystania ze świeżego powietrza przy
różnych warunkach pogodowych; propagowanie aktywnego spędzania czasu wolnego,
 zajęcia muzyczno-ruchowe,
 zajęcia na lodowisku -rozwijanie u dzieci różnych form aktywności ruchowej,
 zajęcia gimnastyki korekcyjnej dla dzieci z wadami,
 zajęcia z piłki nożnej, koszykówki, siatkówki, tenisa stołowego,
 kółko sportowo – rekreacyjne „Zdrowie i sprawność fizyczna na co dzień”,
 cyklicznych zajęć w zakresie korekty wad postawy – profilaktyka,
 zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, terapia ruchowa, Integracja sensoryczna,
Kinezjologia edukacyjna,
 zajęcia badawcze z wykorzystaniem lup mające na celu porównywanie wewnętrznej
budowy owoców,
 wizyta w przedszkolnej kuchni, obejrzenie wyposażenia, rozmowa z kucharkami,
zapoznanie z czynnościami jakie wykonuje, nazywanie narzędzi pracy, zwrócenie
uwagi na ubiór, wykonywanie wspólnie z dziećmi zdrowych kanapek; przypomnienie
zasad zdrowego żywienia,
 cykl tematycznych zajęć związanych ze zdrową żywnością: „Dnia Marchewki”,
„Tygodnia zdrowia”, „Dni Warzyw, Soków i Owoców”, „Dnia Drugiego Śniadania,”
 zajęcia edukacyjne i pogadanki o zdrowym odżywianiu prowadzone przez nauczycieli
dotyczące – zasad racjonalnego odżywiania; przeciwdziałania nadwadze i otyłości;
 zajęcia praktyczne: zajęcia kulinarne - przygotowywanie zdrowych posiłków,
układanie jadłospisów zgodnie z zasadami zbilansowanej diety i obliczanie BMI,
 cykl zajęć praktycznych - „Zmieniamy swoje nawyki i przyzwyczajenia”: Warzywa
też mogą być pyszne! - wspólne gotowanie warzywnego leczo; Chrup dla zdrowia –
robimy pyszną domową granolę alternatywę dla słodkich Corn Flakes; Warsztaty
piekarnicze pt. „Od ziarna garsteczki do świeżej bez konserwantów bułeczki”
1
 zajęcia otwarte: prowadzone metodą Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne oraz
dotyczące zdrowego odżywiania.
b) konkursy klasowe, szkolne i międzyszkolne o tematyce zdrowotnej:
 konkurs „Sklepik wzorowy – smaczny i zdrowy”, zorganizowany przez
Małopolskiego Kuratora Oświaty i Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego
Inspektora Sanitarnego- maj 2015 r., Nowy Targ,
 Konkurs o tytuł szkoły promującej zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem
Kuratorium Oświaty w Krakowie Delegatura w Tarnowie– marzec 2015 r., Tarnów
 konkurs plastyczny: „Piłka w rękach przedszkolaka”,
 Konkurs fotograficzny dla rodziców pt. „ Sport w obiektywie”
 Konkurs promujący zdrowy tryb życia „Życie jest ruchem, ruch jest życiem”,
 konkursy wiedzy o zdrowiu,
 konkursy dotyczące właściwego odżywiania, zgodnie z piramidą zdrowia (plastyczne,
literackie, gazetki w świetlicy szkolnej – np. talerz zdrowia i inne promujące
spożywanie owoców i warzyw),
 konkurs Wiedzy i Umiejętności Gastronomicznych,
 Master Chef – konkurs na przygotowanie zdrowych potraw, degustacja,
 konkurs na kolorową gazetkę klasową pt. „Owoce i warzywa Twoi przyjaciele”,
 konkurs „Recepta na zdrowie” zorganizowany przez SANEPID,
 konkurs plastyczny pod hasłem,, Moja rodzina żyje zdrowo”,
 konkurs plastyczny „Z wodą jest wesoło”,
 konkurs „Sklepik wzorowy – smaczny i zdrowy”- kształtowanie u uczniów nawyków
zdrowego żywienia; poszerzanie wiedzy uczniów w zakresie prawidłowego
odżywiania
c) organizacja wystaw, happeningów, prelekcji dla rodziców dotyczących: szkodliwości
dymu tytoniowego i alkoholu, wzbogacania codziennej diety w warzywa i owoce,
upowszechniania aktywności fizycznej, unikania nadmiernej ekspozycji na promienie
słoneczne i korzystania z solarium np. happeningi dotyczące szkodliwości dymu
tytoniowego i alkoholu, w ramach m.in. "Światowego Dnia bez Tytoniu”, „Światowego
Dnia Rzucenia Palenia, organizacja prelekcji dotyczących Czerniaka – raka skóry
„Znamię, znam je”,
d) spektakle, przedstawienia profilaktyczne na temat: dbania o zdrowie człowieka
poprzez: uprawianie sportu, zdrowe odżywianie, zapobieganie nałogom, odpowiednią
ilość snu itp.,
e) przeprowadzanie ankiet: skierowanych do rodziców - dotyczących nawyków
żywieniowych oraz aktywności fizycznej w rodzinach i do uczniów na temat sposobu
spędzania czasu wolnego,
f) przygotowanie ulotek informacyjnych, gazetek, plakatów tematycznych, prezentacji
multimedialnych na temat: zdrowego i aktywnego trybu życia,
g) organizacja spotkań ze specjalistami (lekarzem kardiologiem, dietetykiem,
pielęgniarką, psychologiem) podczas których wygłaszano prelekcje dotyczące: zdrowego
stylu życia poprzez wprowadzanie w codzienne życie zbilansowanej diety i aktywności
fizycznej; zasad prawidłowego żywienia; przeciwdziałania nadwadze i otyłości; wpływu
odżywiania na wygląd zewnętrzny,
h) organizacja wycieczek: wycieczki plenerowe, rajdy piesze, rowerowe, promujące
aktywny tryb życia i wypoczynek, wycieczki do: szklarni, sklepu warzywnego,
ogródków działkowych, wyjazdy do gospodarstw agroturystycznych,
i) kiermasze zdrowej żywności,
2
przygotowanie i prowadzenie gazetek (szkolnych i klasowych) dotyczących zasad
zdrowego odżywiania i wpływu aktywności fizycznej na zdrowie człowieka,
k) działania medialne prowadzone przez Małopolskiego Kuratora Oświaty:
- włączenie się szkół województwa małopolskiego w obchody Światowego Dnia Bez
Tytoniu - 31 maja 2015r. Organizowano happeningi, konkursy plastyczne, wystawy
prac dzieci, lekcje poświęcone tematyce szkodliwości dymu tytoniowego, prelekcje
dla młodzieży połączone z rozmową z nałogowym palaczem, który ostrzegał młodzież
przed nałogiem;
- organizacja konkursu dla szkół: „Szkoła Promująca Zalecenia Europejskiego
Kodeksu Walki z Rakiem”. Projekt jest realizowany w ramach Małopolskiego
Programu Edukacji Zdrowotnej.
- publikowanie na stronie kuratorium przykładów Dobrych Praktyk jako pozytywnych
wzorców dla szkół realizujących Europejski Kodeks Walki z Rakiem,
- przygotowanie relacji z regionalnych działań szkół w zakresie upowszechniania
programu: Europejski Kodeks Walki z Rakiem na stronę internetową
http: //www.kodekswalkizrakiem.pl
- aktualizacja na stronie materiałów dotyczących programu „Szkoła Promująca
Zdrowie” (10.03.2014 r.);
- aktualizacja przykładów Dobrych praktyk Szkół Promujących Zdrowie na stronie
Kuratorium Oświaty w Krakowie.
j)
2. Programy edukacji zdrowotnej – realizacja w szkołach programów ogólnopolskich
oraz wdrażanie przez szkoły własnych projektów upowszechniających zdrowy tryb
życia:
 projekty promujące ruch jako element zdrowego stylu życia: „Ćwiczyć każdy może”;
„Trzymaj formę”; „Szkoła w ruchu”;,, WF z klasą”; „Już pływam”- edukacja
w zakresie trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży
szkolnej poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety,
 realizacja projektu: „Bezpieczna i aktywna przerwa” - pakiet działań prowadzonych
w szkołach mający na celu: poprawę bezpieczeństwa podczas przerw, aktywny sposób
na spędzenie wolnego czasu, wykorzystanie inwencji uczniów, uatrakcyjnienie przerw
 promocja aktywności fizycznej wśród rodziców – projekt „Mamo, tato pobaw się ze
mną”. Celem projektu jest zachęcenie rodziców do aktywnego spędzania wolnego
czasu z dziećmi, bez konieczności ponoszenia nakładów finansowych, wykorzystując
surowce wtórne, dary natury, naturalne ukształtowanie terenu, sprzęty domowe,
 programy edukacji antynikotynowej: „Nie pal przy mnie proszę”; „Znajdź
właściwe rozwiązanie”; „Czyste powietrze wokół nas” - kształtowanie wśród dzieci
postaw odpowiedzialności za własne zdrowie, uświadomienie dzieciom, że palenie
tytoniu jest szkodliwe dla zdrowia, uwrażliwienie dzieci na szkodliwe oddziaływanie
dymu papierosowego związane z biernym paleniem, wykształcenie u dzieci
umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, gdy inni ludzie przy nich palą; zapobieganie
palenia tytoniu wśród uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjum,
 „Wybierz Życie- Pierwszy krok” - edukacja młodzieży, rodziców i nauczycieli w
celu zwiększenia poziomu wiedzy na temat profilaktyki raka szyjki macicy oraz
czynników zwiększających ryzyko zachorowania,
 projekt „Szkoła Promująca Zdrowie” -propaguje zdrowy styl życia wśród uczniów,
wyposaża ich w wiedzę i umiejętności niezbędne do podejmowania wyborów dla
poprawy własnego zdrowia, kształtuje w nich poczucie odpowiedzialności za zdrowie
własne i innych, prowadzi wszechstronną edukację propagującą zdrowie, włącza do
działań prozdrowotnych zarówno uczniów szkoły jak i rodziców,
3
 projekt edukacyjny: „Czy wiesz, co jesz?”,
 działania edukacyjne pod hasłem „Racjonalne odżywianie” - długoterminowa
zmiana nawyków żywieniowych dzieci przez zwiększenie udziału owoców i warzyw
w ich codziennej diecie,
 „Kubusiowi Przyjaciele Natury” -zajęcia edukacyjne, których celem jest
propagowanie prawidłowego odżywiania się,
 program „Przedszkole przyjazne żywieniu i aktywności fizycznej - zakłada poddanie
przedszkoli i szkół procesowi certyfikacji, który jest odzwierciedleniem ich
działalności na rzecz przeciwdziałania nadwadze i otyłości,
 „Zdrowy Przedszkolak”- kampania na rzecz naturalnej diety w przedszkolu,
 projekt międzyprzedmiotowy „My dobrze wiemy co jeść chcemy”- opracowywanie
jadłospisów opartych na piramidzie żywienia,
 projekty „Zdrowo jem więcej wiem”, "Zdrowym być to zdrowo żyć", "Dbam o
własne zdrowie", " Kosz pełen zdrowia i witamin" - propagujące zasady zdrowego
stylu życia,
 „Owoce w szkole”, „5 porcji warzyw, owoców lub soku” - upowszechnianie wiedzy
o warzywach i owocach − antyoksydantach, jako czynniku ochronnym przez rakiem,
 program „Żyj smacznie i zdrowo”,
 szkolny program edukacji prozdrowotnej „W przyjaźni ze zdrowiem”,
 program edukacyjny „Pierwotna Profilaktyka Wad Cewy Nerwowej” w ramach
programu „Już teraz mogę zadbać o zdrowie swego przyszłego dziecka”: wykłady
w czasie lekcji oraz rozdawanie materiałów edukacyjnych dla uczniów i rodziców
w czasie zebrań,
 program edukacyjny „Różowa wstążeczka”: wykłady i pokazy w czasie lekcji;
kolportaż materiałów profilaktycznych dla uczniów,
 program „Mam haka na raka” dot. profilaktyki jelita grubego;
 projekty dotyczące wpływu zdrowego odżywiania na prawidłowy rozwój dzieci
i młodzieży: „Śniadanie daje moc”; „Mamo, tato wolę wodę”; „Akademia
zdrowego przedszkolaka”; „Śniadaniowa klasa”,
 „Przez mały sport do wielkiej świadomości” - realizacja zajęć ruchowych w ramach
szkolnego programu z różnych dyscyplin sportowych.
Na szczególną uwagę zasługuje opracowanie i realizacja programu upowszechniania zaleceń
Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem poprzez: popularyzowanie prozdrowotnego stylu
życia, zgodnie z zaleceniami Europejskiego kodeksu walki z rakiem, jako sposobu na
zapobieganie chorobom nowotworowym; kształtowanie postawy zdrowego stylu życia dzieci
i młodzieży; popularyzację wczesnej diagnostyki przesiewowej. Projekt realizowany jest od
października 2010 roku przez Kuratorium Oświaty w Krakowie, Delegatura w Tarnowie przy
ścisłej współpracy z Tarnowskim Ośrodkiem Onkologicznym Wojewódzkiego Szpitala im.
Św. Łukasza w Tarnowie. Realizację projektu wspierają: Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
organy jednostek samorządu terytorialnego, Samorządowe Centrum Edukacji w Tarnowie,
instytucje upowszechniania sportu, szkoły województwa małopolskiego i podkarpackiego.
W ramach realizacji projektu Małopolski Kurator Oświaty prowadzi działania informacyjne
polegające na upowszechnianiu wiedzy oraz materiałów np. „Europejskiego kodeksu walki
z rakiem” oraz wydanych w formie komiksów publikacji promujących Zalecenia
Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Powołano 320 liderów upowszechniania zaleceń
Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem w szkołach województwa małopolskiego. Ponadto
zorganizowano kilka konferencji dla dyrektorów szkół, na temat „Zaleceń europejskiego
kodeksu walki z rakiem”, prowadzono audycje radiowe i telewizyjne a także sesje naukowe
4
dla nauczycieli i dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych na temat zdrowego trybu życia,
mającego wpływ na zachorowalność na choroby nowotworowe. Od 25 do 31 maja
obchodzony jest Europejski Tydzień Walki z Rakiem – jest to inicjatywa Stowarzyszenia
Europejskich Organizacji do Walki z Rakiem (Association of European Cancer Leagues) oraz
Europejskiego Partnerstwa do Walki z Rakiem (European Partnership for Action Against
Cancer).
W ramach projektu prowadzono liczne akcje upowszechniające poszczególne zalecenia
Europejskiego kodeksu walki z rakiem:








Nie pal; jeśli palisz, przestań. Jeśli nie potrafisz przestać, nie pal przy niepalących.
Wystrzegaj się otyłości.
Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne.
Spożywaj więcej warzyw i owoców: jedz co najmniej 5 porcji dziennie. Ogranicz
spożycie produktów zawierających tłuszcze zwierzęce.
Jeśli pijesz alkohol - piwo, wino lub napoje wysokoprocentowe - ogranicz jego
spożycie.
Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słonecznych. Szczególnie chroń dzieci
i młodzież. Osoby mające skłonność do oparzeń słonecznych powinny przez całe
życie stosować środki chroniące przed słońcem.
Przestrzegaj ściśle przepisów mających na celu ochronę przed narażeniem na znane
substancje rakotwórcze. Stosuj się zawsze do instrukcji postępowania z substancjami
rakotwórczymi. Przestrzegaj zaleceń krajowych ośrodków ochrony radiologicznej.
Bierz udział w programach szczepień ochronnych przeciwko wirusowemu zapaleniu
wątroby typu B.
Ponadto przekazano szkołom materiały edukacyjne otrzymane z Ministerstwa Zdrowia:
Europejski Kodeks Walki z Rakiem pod redakcją prof. dr hab. n. med. Witolda Zatońskiego –
2 720 szt. Kodeks Zdrowego Życia scenariusz i rysunki Szarlota Paweł, - 27 000 szt.
 Kodeks Zdrowego Życia scenariusz Michał Lebioda, - 25 100 szt.
 „Europejski kodeks walki z rakiem” – wersja skrócona – 12 000 szt.
 Płytka CD „Europejski kodeks walki z rakiem” – 10 000 szt.
Dużą pomocą w realizacji projektu są materiały merytoryczne wypracowane na okoliczność
konferencji i sesji. Uczestnicy tych sesji i konferencji otrzymują bezpłatnie materiały, do
których należą:
 Płytka CD „Uzasadnienie zaleceń „Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem” prof.
Leszek Kołodziejski,
 Płytka CD „Profilaktyka wybranych nowotworów złośliwych.” Dr n. med. Beata
 Piórecka; „Dieta a profilaktyka nowotworowa”. mgr Agnieszka Kozioł –
Kozakowska,
 Płytka CD „Czerniaki i znamiona 2012. Wojna biologiczna?” prof. Leszek
Kołodziejski,
 Płytka CD „Zwiększenie aktywności fizycznej dzieci i młodzieży” Monika Łabuzek
 Płyta CD „ Żywienie a ryzyko chorób nowotworowych
 Ulotki informacyjne – 10.500 szt.
 Broszura Pt. „Walka z rakiem” – wskazówki praktyczne
5
3. Szkoły województwa małopolskiego zwiększają pulę zajęć sportowych poprzez:
 zajęcia pozalekcyjne, które prowadzone są przez Szkolne i Uczniowskie Kluby
Sportowe: zajęcia z piłki nożnej, koszykówki, piłki ręcznej, siatkówki, tenisa
stołowego, zajęcia taneczne, Aikido, Kung –fu, judo, strzelectwo, nauka pływania
i doskonalenia techniki pływania,
 zajęcia ogólnorozwojowe dla przedszkolaków i uczniów z kl. I-II, które mają na celu
wcześniejsze zaadaptowanie dzieci przedszkolnych do funkcjonowania w środowisku
szkolnym, rozwijanie sprawności fizycznej oraz zdolności motorycznych,
 w ramach projektów unijnych zwiększono liczbę godzin wychowania fizycznego oraz
zorganizowano wyjazdy na basen, halę sportową,
 zajęcia sportowe w ramach 2 dodatkowych godzin wynikających z KN.
4. Działalność edukacyjno-informacyjna mająca na celu wykreowanie mody na sport
i aktywny tryb życia w placówkach oświatowych:
 sportowe turnieje miast i gmin, sztafety, biegi przełajowe, turnieje piłkarskie,
 testy sprawności fizycznej dla uczniów,
 akcje promujące biegi i marszobiegi, jako sposobu na zapewnienie dobrej kondycji
i sprawności fizycznej np.: Bieg masowy ku czci św. Jana Pawła II, Dębiński Bieg
po Flagę, nording walking - szkolny marszobieg terenowy,
 szkolne i międzyszkolne zawody sportowe organizowane z różnych dziedzin sportu:
„Dni Sportu”, „Tydzień Sportu”, Olimpiada Malucha, Olimpiada Ucznia; Olimpiada
Gimnazjalisty, „Spartakiada sportowa Przedszkolaka”, „Z podwórka na stadion –
turniej o puchar Tymbarku”,
 przygotowywanie do szkolnych i pozaszkolnych zawodów sportowych: Jesienne Biegi
Przełajowe – Mistrzostwa Krakowa, Turniej Orlika Dziewcząt i Chłopców, Otwarte
Mistrzostwa Nowej Huty Grup Tanecznych Cheerliderek, Mistrzostwa Krakowa
w Piłce Nożnej Dziewcząt i Chłopców, Mistrzostwa Krakowa w Koszykówce
Dziewcząt, Międzynarodowy Turniej Smoka Krakowskiego w gimnastyce
artystycznej,
 organizacja wyjazdów na „Zielone Szkoły”,
 wyjazdy na basen - nauka pływania w ramach programu” Umiem pływać”,
 festyny/pikniki: organizacja rodzinnych pikników – propagowanie aktywności
fizycznej wśród dzieci i rodziców, wspólne zabawy ruchowe,
 „Sportowy Dzień Dziecka” - piknik rodzinny połączony z zawodami sportowymi dla
uczniów i ich rodziców,
 aerobik dla uczniów i ich rodziców,
 promowanie jazdy na rowerze jako formy spędzania wolnego czasu: „Rowerem do
szkoły”, I Tarnowski Happening Rowerowy,
 happeningi szkolne promujące aktywność fizyczną,
 badanie przesiewowe wad postawy – zorganizowane przez Instytut Ochrony Zdrowia
Zakład Wychowania fizycznego ze specjalnością – gimnastyka korekcyjna przy
PWSZ w Tarnowie i Firmę Atut w Tarnowie
 wprowadzenie programu monitorującego dobową/ miesięczną aktywność fizyczną
wśród uczniów,
 pedagogizacja rodziców - zamieszczanie w kąciku dla Rodziców materiałów
dydaktycznych na temat: ,,Rola ruchu w procesie uczenia się dzieci w wieku
przedszkolnym”,
 prowadzenie bloga na temat ciekawych zajęć z wychowania fizycznego,
6
 udostępnienie na stronie internetowej prezentacji pt.” Przeciwdziałanie wadom
postawy”,
 promowanie aktywności fizycznej - „Roztańczone przerwy”,
5. Działalność edukacyjno-informacyjna w przedszkolach i szkołach dotycząca
stosowania zasad zdrowego żywienia:
 organizacja wspólnych śniadań z uczniami w ramach Ogólnopolskiej Akcji „Śniadanie
daje moc”,
 dostarczanie uczniom mleka w ramach Programu „Szklanka mleka” i „Mleko z klasą”
(umowa podpisana z wybraną firmą mleczarską),
 dostarczanie uczniom owoców i warzyw przez cały rok w ramach programu „Owoce
w szkole” (umowa podpisana z Agencją Rynku Rolnego za pośrednictwem wybranej
firmy),
 udział w Ogólnopolskiej Kampanii „5 porcji warzyw, owoców lub soku”, której
głównym celem jest propagowanie właściwego stylu życia, na który składa się przede
wszystkim prawidłowa, zbilansowana dieta, bogata w odpowiednie porcje owoców,
warzyw lub soku
 zaopatrzenie sklepików szkolnych w zdrową żywność (woda niegazowana, owoce,
zdrowe przekąski- batony i ciasteczka zbożowe),
 „Dzień bez słodyczy”, „Piątek dniem bez chipsów”, „Jabłko zamiast batona” – akcja
mająca na celu ograniczenie spożywania przez uczniów słodyczy i niezdrowych
przekąsek,
 zmiana szkolnych jadłospisów pod kątem zdrowego odżywiania
 zakładanie „Mini ogródków” w kącikach przyrody,
 przeprowadzenie akcji pod nazwą „Piramida Żywieniowa Przedszkolaka” prowadzenie zajęć z dziećmi nt. zasad racjonalnego żywienia, właściwego
komponowania posiłków oraz odpowiednich dla nich porcji produktów
żywnościowych,
 pomiary antropometryczne uczniów,
 „Wzmacniaj kości”- wspólnie z uczniami zebranie i opracowanie informacji na temat
znaczenia ruchu i spożywania produktów mlecznych oraz znaczenia witaminy D 3 dla
prawidłowego wzrostu i wzmacniania kości,
 rozpowszechnianie picia wody wśród uczniów i ich rodziców - umieszczenie
informacji o znaczeniu wody dla prawidłowego funkcjonowania organizmu,
 realizacja zajęć projektu „Odżywiam się zdrowo”
 organizacja działań propagujących zdrowe odżywianie: „Szkolny Dzień promocji
Zdrowia”, „Owocowy dzień w szkole”, „Warzywa i owoce w natarciu”,
 happeningi szkolne nt. zdrowego odżywiania połączone z degustacją zdrowych
potraw,
 modyfikacja jadłospisu szkolnego - wprowadzenie zdrowych olejów, ziaren, większej
ilości owoców i warzyw świeżych i surowych.
 założenie grządki warzywnej i uprawa jej przez dzieci w ogrodzie,
 ustawienie dystrybutorów z wodą źródlaną w szkołach i przedszkolach,
 kiermasze/wystawy promujące zdrową żywność: stoiska ze zdrową żywnością- „Targ
warzyw i owoców”,
 „Dni kolorowe” – promowanie jedzenia warzyw i owoców,
 ekspozycja „piramidy zdrowia”,
7
 wystawka „E-produktów”, wystawka „Domowa spiżarnia”, jesienna wystawa owoców
i warzyw,
 prezentacje nt. zdrowego odżywiania prezentowane uczniom,
 przygotowany przez nauczycieli projekt multimedialny - „Co dobre, a co złe dla
naszego zdrowia”; uczniowie zostali zapoznani z zasadami zdrowego odżywiania;
wspólnie z rodzicami oglądali multimedialną prezentację dotycząca zdrowia,
 prelekcje dla uczniów połączona z prezentacją na temat związku otyłości
z zapadalnością na niektóre choroby nowotworowe. Interpretacja wskaźnika BMI
w oparciu o siatki centylowe dla dzieci i dorosłych,
 warsztaty dla uczniów klas III-VI: „Umiem wyznaczyć własne BMI; wiem, jak je
zinterpretować”. W czasie warsztatów zadaniem uczniów było wyznaczenie
wskaźnika BMI dla swojego wieku, płci, wagi i wzrostu, umieszczenie wskaźnika w
odpowiednim kanale centylowym oraz interpretacja wyniku (moja waga jest
prawidłowa, mam niedowagę lub nadwagę),
 warsztaty dla uczniów klas III-VI: „Jadłospis dzienny z uwzględnieniem pięciu
posiłków”. W czasie warsztatów pracujący w grupach uczniowie mieli za zadanie
wykreślić z listy różnych produktów żywnościowych te artykuły, których spożycie
powinno się maksymalnie ograniczać.
 promowanie aktywności fizycznej i zdrowego odżywiania podczas rodzinnych
pikników i festynów poprzez: organizacje licznych konkurencji sportowych,
przygotowanie stoisk ze zdrową żywnością, pokaz filmów o tematyce prozdrowotnej,
sprzedaż ziół wyhodowanych w klasopracowni przyrodniczej
 przedstawienia teatralne dotyczące zdrowego odżywiania.
6. Szkoły i placówki województwa małopolskiego organizują lokalne programy
likwidacji niedożywienia wśród dzieci i młodzieży poprzez:
 dofinansowanie obiadów – w ramach współpracy z Gminnymi Ośrodkami Pomocy
Społecznej i Caritas,
 objęcie żywieniem w stołówce szkolnej uczniów pochodzących z rodzin, w których
występują problemy finansowe oraz dzieci wychowywane przez samotne matki
w ramach programu „Pomoc państwa w dożywianiu dzieci”,
 zorganizowanie zbiórki żywności „Podziel się Posiłkiem” Danone,
 współpracę z fundacją „BYĆ BARDZIEJ” - finansującą dożywianie dla uczniów,
 współpracę z Polską Fundacją Pomocy Dzieciom „Maciuś.”
7. W celu popularyzacji działań na rzecz promocji zdrowia Małopolski Kurator Oświaty
organizuje konferencje, seminaria, sesje naukowe i szkolenia dla dyrektorów szkół
i nauczycieli oraz sesje edukacyjne dla młodzieży uczniów, przy udziale specjalistów, których
przedmiotem jest szeroko rozumiana edukacja prozdrowotna. Podczas tych konferencji
poruszane są tematy zdrowego żywienia w szkołach; wpływu aktywności fizycznej na
zdrowie; szkodliwości dymu tytoniowego i nadużywania alkoholu; kształtowania właściwych
postaw społecznych w zakresie transplantologii; popularyzacja badań przesiewowych
i szczepień ochronnych, jako sposobów na wczesne wykrycie i zapobieganie niektórym
chorobom nowotworowym; bezpieczeństwa; zdrowia psychicznego; narkomani;
cyberprzemocy:
 konferencja „Bezpieczeństwo dziecka na drodze, w szkole i w środowisku
lokalnym” - 14 stycznia 2014 r. –Tarnów; - 220 osób
8
 konferencja „Jak rozpoznawać depresję wśród dzieci i młodzieży i jak jej
zapobiegać?” – 28 stycznia 2014 r. – Tarnów; - 297 osób - pedagodzy
 konferencja „Gruźlica powraca – prawda czy mit” (Kuratorium Oświaty
w Krakowie we współpracy z Wojewódzkim Szpitalem Chorób Płuc i Rehabilitacji
w Jaroszowcu oraz Krakowskim Szpitalem Specjalistycznym im. Jana Pawła II
w Krakowie) - 26 lutego 2014 r.- 520 osób;
 konferencja „Razem Przeciw Narkotykom”(Kuratorium Oświaty w Krakowie
wspólnie z Departamentem Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego
oraz Komendą Wojewódzką Policji w Krakowie) – 20 marca 2014 r. – Tarnów – 156
osób;
 konferencja „Razem Przeciw Narkotykom” - 3 kwietnia 2014 -Sucha Beskidzka;
 konferencja „Upowszechnianie Zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem –
prezentacja dobrych praktyk” (Kuratorium Oświaty w Krakowie, Delegaturę
w Tarnowie we współpracy z Wojewódzkim Szpitalem im. Św. Łukasza w Tarnowie
i Tarnowskim Ośrodkiem Onkologicznym) – 27 marca 2014 r. – Tarnów – 326 osób;
 szkolenie „Zagrożenia w Sieci - profilaktyka, reagowanie" -28 marca 2014 r. – 198
osób.
 konferencja dotycząca zdrowego odżywiania dzieci i młodzieży- W trakcie
konferencji nastąpiło podsumowanie konkursu „Sklepik wzorowy – smaczny
i zdrowy”, zorganizowanego przez Małopolskiego Kuratora Oświaty i Małopolskiego
Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego- 23 maja 2014 Nowy Targ –
143 osoby;
 spotkanie- „Przechytrzyć raka”, dotyczące wczesnych objawów nowotworów
złośliwych połączone z nauką samobadania piersi (Szpital Wojewódzki im. Św.
Łukasza w Tarnowie we współpracy z Kuratorium Oświaty w Krakowie, Delegatura
w Wadowicach w ramach Programu „Prozdrowotne oddziaływania na rzecz
zmniejszenia umieralności na nowotwory w Małopolsce", finansowanego przez Urząd
Marszałkowski Województwa Małopolskiego) - 26 maja 2014 Sucha Beskidzka – 150
osób;
 I Konferencja Krakowskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie - 29 maja 2014 r. –
Kraków – 78 osób,
 szkolenie dotyczące Programu rozwoju Szkoły Promującej Zdrowie –
zorganizowane przez Kuratorium Oświaty w Krakowie, Delegatura w Tarnowie
wspólnie z Wojewódzkim Szpitalem im. Św. Łukasza w Tarnowie i Tarnowskim
Ośrodkiem Onkologicznym w ramach Programu „Prozdrowotne oddziaływania na
rzecz zmniejszenia umieralności na nowotwory w Małopolsce" - 17 października
2014 r., Tarnów,
 szkolenie z zakresu prawidłowego żywienia - szkolenie zorganizowane przez
Wojewódzką Stację Sanitarno – Epidemiologiczną w Krakowie we współpracy
z Kuratorium Oświaty w Krakowie, Delegatura w Tarnowie - 21 października 2014 r.
 konferencja „Badam się więc jestem - profilaktyka nowotworów raka szyjki
macicy i raka piersi” - konferencja organizowana przez Wojewódzką Stację
Sanitarno-Epidemiologiczną w Krakowie we współpracy z Wojewódzkim Ośrodkiem
Koordynującym Populacyjne Programy Wczesnego Wykrywania Raka Piersi oraz
Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy oraz Kuratorium Oświaty
w Krakowie Delegatura w Tarnowie - 27 października 2014 r. Kraków,
 spotkanie edukacyjne poświęcone chorobom płuc, chorobom zakaźnym
i padaczce -zorganizowane przez Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła
9
II i skierowane do kadry nauczycielskiej szkół podstawowych i gimnazjalnych - 28
października 2014 r.,
 XVII Ogólnopolska Konferencja Naukowa im. Profesora Franciszka Venuleta:
„Tytoń albo Zdrowie”, zorganizowana przez Kuratorium Oświaty w Krakowie
Delegatura w Tarnowie we współpracy z Centrum Onkologii-Instytut im. Marii
Skłodowskiej-Curie w Warszawie i Wojewódzki Szpital im. Św. Łukasza w Tarnowie
oraz z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Tarnowie- 17-18 listopada 2014 r.
Tarnów,
 szkolenie w ramach projektu pn. „Opieka nad dzieckiem z cukrzycą – szkolenie
dla pracowników przedszkoli”- projekt realizowany przez Ministra Zdrowia we
współpracy z Wojewodami, Kuratorami Oświaty i Sekcją Pediatryczną Polskiego
Towarzystwa Diabetologicznego. Koordynatorem szkolenia jest Departament Matki
i Dziecka Ministerstwa Zdrowia - 25 listopada 2014 r.,
 warsztaty z zakresu zakażeń HIV – zorganizowane przez Wojewódzką Stację
Sanitarno-Epidemiologiczną w Krakowie – 25 listopada 2014 r., Kraków
Wdrażając prozdrowotną politykę Małopolskiego Kuratora Oświaty szkoły i placówki
oświatowe organizują regionalne konferencje na rzecz promocji zdrowia:
 konferencja „Z jak zdrowie-czyli kształtowanie postaw prozdrowotnych
w przedszkolu”,
 konferencja dla nauczycieli i rodziców na temat „ Edukacja zdrowotna
w przedszkolu”,
 seminaria: „Nowotwory, a odżywianie się”,
 konferencja: „Zabawy rozwijające ekspresje ruchową i aktorską dzieci w wieku
przedszkolnym i wczesnoszkolnym”,
 sesja naukowa pt. „Rak to nie wyrok. Psychologiczne aspekty, profilaktyka i terapia
chorób nowotworowych”,
 pedagogizacja rodziców nt. zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem –
pogadanka i prezentacje: Wojna biologiczna, Czerniak, Zwiększenie aktywności
fizycznej dzieci i młodzieży; przekazanie ulotek z zaleceniami EKWzR i ich
rozwinięciem, oraz ulotek o szkodliwości nikotyny,
 szkolenie: „Zabawy rozwijające ekspresje ruchową i aktorską dzieci w wieku
przedszkolnym i wczesnoszkolnym”,
 warsztaty dla rodziców „Zdrowe dziecko”- uświadamianie rodzicom znaczenia pobytu
na świeżym powietrzu, hartowania dzieci,
 warsztaty: „Rozwijanie muzycznej i taneczno- ruchowej ekspresji uczniów”,
 Rada Szkoleniowa ,,Ruch podstawą wszechstronnego rozwoju dziecka”,
 debaty dotyczące sposobów spędzania czasu wolnego,
 spotkania edukacyjne z rehabilitantem dotyczące tematyki aktywności fizycznej „Ruch to zdrowie”,
 szkolenie Rady Pedagogicznej na temat „Dziecko z chorobą przewlekłą w szkole otyłość”,
 warsztaty dla uczniów - „Szkolne Smaki” ( tworzenie jadłospisów, przygotowywanie
posiłków),
 szkolenie w ramach WDN: „Jak żywienie wpływa na zachowanie dziecka”,
 szkolenie – projekcja filmu z kampanii „Żyj smacznie i zdrowo" ukazującego 10
najważniejszych zasad zdrowego odżywiania się,
10
 szkolenie nt. profilaktyki raka szyjki macicy,
 debata przy udziale specjalistów takich jak: psycholog, pedagog, lekarz, ksiądz,
policjant, pełnomocnik ds. rozwiązywania problemów alkoholowych, dotycząca
różnego rodzaju uzależnień,
 warsztaty dla uczniów –Tworzenie własnych planów –„Model zdrowego stylu
życia”,,, Jestem tym, co jem”,
 warsztaty kulinarne dla personelu dotyczące prozdrowotnego przygotowania posiłków
dla uczniów
 sesja naukowa z udziałem przedstawicieli środowisk medycznych dla nauczycieli
i młodzieży szkolnej na temat szkodliwości dymu tytoniowego i nadużywania
alkoholu.
Około 48% szkół województwa małopolskiego podejmuje działania upowszechniające
wiedzę o zdrowiu organizując sesje, konferencje, warsztaty edukacyjne, zajęcia edukacyjne
dla młodzieży. Przedstawione powyżej działania stanowią wybór, najczęściej powtarzanych
przedsięwzięć.
8. Liczba Szkół Promujących Zdrowie:
W województwie małopolskim 324 szkół/przedszkoli/placówek należy do sieci i realizuje
program – „Szkoły Promujące Zdrowie”. W liczbie tej jest 121 szkół podstawowych, 38
gimnazjów, 40 przedszkoli, 115 zespołów szkół, 6 Specjalnych Ośrodków SzkolnoWychowawczych, 3 Licea Ogólnokształcące,1 Bursa Szkolnictwa Ponadgimnazjalnego.
W gronie szkół należących do Sieci Szkół Promujących Zdrowie 114 szkół i placówek
posiada Wojewódzki Certyfikat Szkół Promujących Zdrowie, a 10 Krajowy Certyfikat Szkół
Promujących Zdrowie.
W roku 2014 r. Wojewódzki Certyfikat Szkoły Promującej Zdrowie nadano 25 szkołom,
a Krajowy Certyfikat Szkoły Promującej Zdrowie otrzymały dwie szkoły tj. Szkoła
Podstawowa im. Władysława Łokietka w Skale i Szkoła Podstawowa im Św. Jadwigi
Królowej w Dulowej.
Małopolski Program Edukacji Zdrowotnej na rok szkolny 2015/2016
Celem Programu jest udzielanie dzieciom i młodzieży pomocy w rozwijaniu poczucia
odpowiedzialności za zdrowie własne i innych ludzi oraz przygotowaniu się do uczestnictwa
w działaniach na rzecz zdrowia i tworzenia zdrowego środowiska.
W bieżącym roku szkolnym Małopolski Program Edukacji Zdrowotnej zakłada realizację
następujących bloków tematycznych:
I.
II.
III.
IV.
V.
Realizacja treści podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia
ogólnego w szkole podstawowej, gimnazjum i w szkole ponadgimnazjalnej w zakresie
edukacji zdrowotnej;
Realizacja programu upowszechniania zaleceń europejskiego kodeksu walki z rakiem;
Koordynowanie działań SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE;
Profilaktyka chorób płuc;
Kształtowanie właściwych postaw społecznych w zakresie transplantologii;
11
VI.
VII.
VIII.
Ochrona zdrowia i zdrowotne wspieranie rozwoju dzieci i młodzieży oraz
przed narażeniem na dym tytoniowy i inne szkodliwe używki
upowszechnienie programów edukacyjnych zapobiegających paleniu
stosowaniu używek przez dzieci i młodzież , kampania społeczna
dopalaczom”;
Diagnostyka słuchu młodszych dzieci szkół podstawowych;
Diagnostyka zachowań prozdrowotnych dzieci i młodzieży.
ochrona
poprzez
tytoniu,
„Dopal
W ramach realizacji Programu na szczególną uwagę zasługuje powołanie przez
Małopolskiego Kuratora Oświaty koordynatorów, którzy będą odpowiedzialni za realizację
działań w zakresie edukacji zdrowotnej na terenie szkoły oraz kontakt z Kuratorium Oświaty
w celu przekazywania materiałów i wymiany informacji. Koordynatorzy będą zapraszani do
udziału w organizowanych przez Kuratorium szkoleniach, sesjach edukacyjnych
i konferencjach.
Istotnym elementem Małopolskiego Programu Edukacji Zdrowotnej jest również realizacja
długofalowych działań na rzecz upowszechniania ZALECEŃ EUROPEJSKIEGO
KODEKSU WALKI Z RAKIEM. W ramach tego programu opracowano Plan realizacji
zaleceń Europejskiego kodeksu walki z rakiem w związku z przygotowaniem do Światowych
Dni Młodzieży obejmujący okres od marca 2015 do czerwca 2016. Zalecenia te cyklicznie
realizowane są w szkołach w każdym miesiącu, a raporty z działań przesyłane do Kuratorium.
Kolejnym działaniem systematycznie realizowanym przez Małopolskiego Kuratora Oświaty
w ramach Małopolskiego Programu Edukacji Zdrowotnej jest koordynowanie działań
„SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE”. Obecnie do sieci „Szkół Promujących Zdrowie”
i realizujących jej program należą 362 szkoły. W liczbie tej są 134 szkoły podstawowe,
44 gimnazja, 43 przedszkola, 127 zespołów szkół, 7 Specjalnych Ośrodków SzkolnoWychowawczych, 4 Szkoły Ponadgimnazjalne, 1 Bursa Szkolnictwa Ponadgimnazjalnego
i 2 placówki oświatowe.
W roku 2015 r. Wojewódzki Certyfikat Szkoły Promującej Zdrowie otrzymają 23 szkoły.
O Krajowy Certyfikat Szkoły Promującej Zdrowie ubiegają się 2 szkoły tj. XI Liceum
Ogólnokształcącego im. Marii Dąbrowskiej w Krakowie w Zespole Szkół
Ogólnokształcących Nr 2 oraz Zespół Szkół Ogólnokształcących Integracyjnych Nr 4
im. Polskich Noblistów w Krakowie.
12