Rejestr działań w zakresie certyfikatu -

Rejestr działań w zakresie certyfikatu nadzór jednostki certyfikującej personel
Marek Dobrowolski
Urząd Dozoru Technicznego. Warszawa
WSTĘP
Odpowiednia praktyka w badaniach nieniszczących sprzyja nabyciu i utrzymaniu wymaganego
doświadczenia i wprawy w badaniach. Z tego też względu jest jednym z wymagań procesu
certyfikacji. Zbyt długa przerwa w badaniach nieniszczących, może spowodować utratę wprawy
operatorów oraz utratę fachowości personelu kierującego badaniami (3-go stopnia).
W PN-EN 473, za „istotną przerwę w badaniach”, która może spowodować powyższe,
negatywne skutki, uznano okres 1 roku. Od okresu tego odlicza się ustawowe urlopy, czas
szkolenia i choroby, jeśli trwają one, każde z osobna, mniej niż 30 dni. Za istotną przerwę uznaje
się również dwie lub więcej przerw w działalności badań nieniszczących, przekraczające w
sumie dwie piąte okresu ważności certyfikatu, czyli dłuższe w sumie od 2 lat.
Zgodnie z wymaganiami sytemu certyfikacji UDT-CERT i kodeksem etycznym, o fakcie
zaistnienia „istotnej przerwy” w działaniach badań nieniszczących, osoba certyfikowana
powinna powiadomić jednostkę certyfikującą, która zawiesza ważność certyfikatu. Po powrocie
do pracy w zawodzie, zainteresowana osoba powinna złożyć wniosek o reaktywację certyfikatu.
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE.
Oprócz ogólnych wymagań „ciągłości pracy”, w normie 473 jak i w programach jednostek
certyfikujących zawarte są szczegółowe wymagania dotyczące charakteru niedopuszczalnych
( z punktu widzenia utrzymania certyfikatu) przerw w działaniach badań nieniszczących.
W normie mówi się o „przerwie, która uniemożliwia osobie certyfikowanej pełnienie
obowiązków odpowiadających
- stopniowi kwalifikacji
- w metodzie
- i sektorze,
w których uzyskała certyfikat”.
Tak więc utrata ważności lub ograniczenie zakresu certyfikatu może nastąpić na przykład:
- w wyniku przerwy w działaniach w zakresie określonej metody (nie wpływając, na
przykład, na ważność certyfikatów w innych metodach),
1
- na skutek wykonywania jedynie prostych czynności badania (typowych dla 1. stopnia) i
przerwie w działaniach charakterystycznych dla posiadanego, np. 2-giego stopnia kwalifikacji
(np. istotna przerwa w ocenie wyników badania),
- w wyniku wykonywania badań tylko w wybranym sektorze, w sytuacji posiadania
certyfikatu w kilku sektorach.
NADZÓR NAD CERTYFIKATEM
Z powodów przytoczonych powyżej, nadzór nad wydanymi certyfikatami wpisany jest w
zakres obowiązków jednostki certyfikującej personel badań nieniszczących, zarówno w starej
normie PN-EN 45013 określającej wymagania dla tych jednostek, jak i w obowiązującej obecnie
PN-EN 17024.
Jedną z form sprawowania tego nadzoru, jest sprawdzanie przez jednostkę certyfikującą
rejestru działań osoby certyfikowanej (po angielsku„log book”), zwłaszcza w zakresie
określonym w certyfikacie.
REJESTRY DZIAŁAŃ W ZAKRESIE CERTYFIKATU
Obowiązek prowadzenia rejestru prac objętych certyfikatem kompetencji jest sprawą znaną już
od dawna. W Kraju, już przeszło 20 lat temu, w systemie kwalifikowania operatorów badań
nieniszczących rozwijanym w Instytucie Metalurgii Żelaza w Gliwicach, istniał obowiązek
posiadania „książeczki badacza nieniszczącego”, trochę na wzór stosowanej od lat książeczki
spawacza.
Istniał również od dawna, zwłaszcza po ukazaniu się w 1993r. pierwszego wydania EN 473,
obowiązek dokumentowania przez pracodawcę czasu praktyki, warunkującej wydanie
certyfikatu. Udokumentowana praktyka przed-certyfikacyjna wymagana była zawsze (i jest
obecnie) przez normy EN-473, ISO 9712, jak i przez systemy Amerykańskiego Stowarzyszenia
Badań Nieniszczących ASNT.
Również dla pracowników nie certyfikowanych, rejestr ich działań w zakresie posiadanych
kwalifikacji może być bardzo pomocny, zwłaszcza w aspekcie upoważniania ich przez
pracodawcę do wykonywania określonych badań, jak również dla dokumentowania ich
2
doświadczenia i szkoleń, na przykład w procesie uprawniania personelu do badań połączeń
nierozłącznych urządzeń ciśnieniowych, podlegających dyrektywie europejskiej 97/23/WE.
WZORY REJESTRÓW
Jednostki certyfikujące personel stosują lub wprowadzają różne formy rejestrów działań w
zakresie wydanych przez siebie certyfikatów. W niniejszym referacie podano projekt rejestru
działań wprowadzany przez krajową jednostkę certyfikującą UDT-CERT. W ramach prezentacji
przedstawiono również, dla porównania , wzory rejestrów brytyjskiej jednostki certyfikującej
personel badań nieniszczący – „PCN” oraz francuskiej „COFREND”.
Sprawa ta jest omawiana w komisji normalizacyjnej CEN i prawdopodobne jest
znormalizowanie, w przyszłości, omawianych rejestrów.
WYPEŁNIANIE – PROWADZENIE REJESTRÓW
Częstotliwość wpisów
Racjonalna częstotliwość wpisów do rejestru zależy od rodzaju laboratorium. W stacjonarnych
laboratoriach przy zakładowych o stosunkowo stałym profilu badań, wystarczający wydaje się
comiesięczny wpis rodzaju wykonywanych działań / badań do indywidualnego rejestru każdego
z nadzorowanych pracowników, z rozbiciem na poszczególne metody, stopnie kompetencji i
sektory, jeśli ma to miejsce.
W jednostkach usługowych zdarza się, że operator wykonuje badania dla różnych
klientów nawet w ciągu tego samego dnia.
Tak więc racjonalna częstotliwość wpisów do rejestru wynika z rytmu pracy operatorów.
Uwierzytelnianie wpisów
Wystarczy w zasadzie potwierdzenie wpisu przez pracodawcę osoby prowadzącej rejestr.
Jednak w przypadku większych lub specyficznych prac, zalecane jest potwierdzenie
wykonanych prac przez klienta zlecającego, odbierającego wyniki badań. Podpis jego
przedstawiciela powinien być złożony w rubryce „pracodawca” lub w „uwagach”.
Technika wypełniania rejestru
Najprostsze wydają się wpisy odręczne, ale bardziej przejrzyste są wydruki komputerowe,
podpisywane przez pracodawcę lub/i klienta – odbiorcę wyników badań.
3
Celem skrócenia wpisów i uproszczenia ich analizy, zalecane jest stosowanie skrótówoznaczeń metod, stopni i sektorów, przyjętych przez jednostkę, która wydała certyfikat. Inne
skróty stosowane do oznaczenia poszczególnych rodzajów działań zapisywanych w rejestrze
zaleca się podawać w formie legendy skrótów i oznaczeń, umieszczanej na początku rejestru.
W nagłówku każdej strony rejestru należy umieścić imię, nazwisko i wykształcenie osoby
certyfikowanej (lub tej, której rejestr dotyczy), metodę(y)-stopień(ie)-sektor(y) posiadanego(ych)
certyfikatu(ów) oraz termin(y) jego(ich) wygaśnięcia.
Przykład wypełniania rejestru UDT-CERT wraz z legendą skrótów podano w załączeniu.
Przechowywanie zapisów
Najwygodniejsze jest prowadzenie rejestrów indywidualnie, w komputerach zainteresowanych
osób lub ich kierownika.
Oryginalne, podpisane strony rejestru powinny być przechowywane przez 11 lat po
wygaśnięciu certyfikatu(ów) pracownika. Miejsce i sposób przechowywania rejestrów powinny
być określone w dokumentacji zarządzania jakością pracodawcy, w części dotyczącej zapisów.
4