EKSTREMIZM POLITYCZNY

EKSTREMIZM POLITYCZNY
Ekstremizm – 1.krańcowe stanowisko w jakiejś sprawie, doktrynie, skrajność, krańcowość.
2.stosowanie ostatecznych środków, np.:terroru, dla osiągnięcia celu
politycznego, ideologicznego.
Ekstremista – zwolennik ekstremizmu, stosowania radykalnych, ostatecznych środków.
Ekstremizm to termin wywodzący się z języka łacińskiego (extremus – krańcowy) i
oznacza propagowanie skrajnych ideologii i poglądów politycznych, ekonomicznych,
społecznych i religijnych oraz stosowanie radykalnych i ostatecznych środków dla osiągnięcia
wyznaczonych celów.
Ekstremizm polityczny natomiast odnosi się zwykle do idei, koncepcji, poglądów,
postulatów oraz związanych z nimi działań i zachowań, które cechują się skrajnością i
radykalizmem w stosunku do istniejącego układu sił politycznych. Ekstremizm polityczny jest
wyrazem
negatywnego
stosunku
i
dezaprobaty
wobec
funkcjonującego
porządku
społecznego, politycznego, ekonomicznego czy dominującego systemu wartości. Ideologie i
doktryny ekstremizmu zmierzają do realizacji, często utopijnych celów. Sprawia to, Ŝe są one
bardzo zróŜnicowane i trudne do klasyfikacji. Ideologie ekstremizmu politycznego odwołują
się do tradycji, religii, kultury oraz systemu wartości. Wyrasta z poczucia zagroŜenia i
niepewności jednostki, grupy społecznej, narodu. MoŜe być teŜ przejawem frustracji.
Ekstremizm cechuje terror indywidualny i zbiorowy - zabójstwa, podkładanie bomb,
podpalenia, przemoc, zamachy wojskowe, mające na celu zastraszenie, sparaliŜowanie bądź
wyeliminowanie przeciwników politycznych. Ugrupowania ekstremistyczne zazwyczaj
stanowią margines sceny politycznej danego kraju czy organizacji. Ekstremiści mogą
zarówno reprezentować poglądy lewicowe - ekstremizm lewicowy, np. anarchizm, trockizm,
maoizm. Mogą takŜe reprezentować poglądy prawicowe - nacjonalizm, faszyzm, neonazizm.
1
Ekstremizm polityczny jest zjawiskiem względnym. Ekstremizmem moŜemy nazwać
zjawiska, działania mocno odchylone od norm przyjętych w społeczeństwie.Wszystko zaleŜy
od punktu odniesienia. Ruch Solidarności w latach 80 był nazywany przez władze
ekstremistycznym, ale teraz dla społeczeństwa hasła wolnościowe są zachowaniem
porządanym. Wołania młodych hippisów o zaprzestanie wojny w Wietnamie było traktowane
jako przejaw skrajnie lewicowych poglądów. W ustabilizowanych demokracjach zachodnioeuropejskich partie komunizujące jak i faszyzujące są traktowane jako przejaw ekstremizmu,
chociaŜ 70 lat temu były one akceptowanymi elementami systemu politycznego wielu państw
europejskich. Patrząc przez pryzmat podziału systemy partyjnego na układzie prawica-lewica,
partie ekstremistyczne występują po lewej jak i po prawej stronie sceny politycznej.
Ekstremizm prawicowy cechuje ultranacjonalizm, etnocentryzm, antyparlamentaryzm,
antypluralizm, antyegalitaryzm. Do nich moŜemy zaliczyć ruchy wyrosłe z tradycji
międzywojennego faszyzmu, walczące z ideologią komunistyczną i ruchy przeciwstawiające
się ludziom obcym etnicznie. Lewicowe odpowiedniki charakteryzuje silny egalitaryzm, chęć
zmiany struktury społecznej, rozbudowany program socjalizm i interwencjonizm państwowy
w sferze ekonomiczej.Do ruchów ekstremistycznej lewicy zalicza się partie ekologiczne,
feministyczne, pacyfistyczne, anarchistyczne i komunistyczne. Trzeba zaznaczyć, Ŝe cześć
partii ekologiczych przeszła transformację pozwalającą działać im w ramach systemu
demokratycznego (Zieloni w Niemczech). Większość ruchów ekstremistycznych cechują
następujące cechy wspólne: wojowniczość i destrukcja ukierunkowana na zniszczenie
instytucji demokratycznych w państwie, fundamentalizm przekonań wyraŜający się w
podziale świata na “dobry' i “zły”, zgodnie z którym własna ideologia jest traktowana jako
jedyna słuszna i mieszcząca się w obszarze ”dobrego” świata oraz proste recepty na uporanie
się ze złoŜonymi problemami.
Charakterystykami osobowościowymi ekstremistów zajmowali się przede wszystkim
E.Fromm i T.W. Adorno. Według Fromm'a analiza osobowości ekstremistów politycznych
opiera sie na dwóch załoŜeniach: mechanizmy regulujące wszelkie zachowania człowieka
mają
charakter
nieświadowy
oraz
znaczenie
wczesnodziecięcych
doświadczeń
w
kształtowaniu określonej struktury popędowej, pragnień lub potrzeb, które determinują
wybory i zachowania człowieka w róŜnych sferach Ŝycia. Skłonności do zachowań
ekstremalnych mają osoby o charakterze autorytarnym. Fromm uwaŜa, Ŝe charakter
autorytarny jest oparty na dwóch przeciwstawnych dąŜeniach pozostających w symbiozie.
Masochizm obniŜa poczucie własnej wartości i stwarza potrzebę więzi z autorytetem, który
2
jest idealizowany. Przez to człowiek podnosi poczucie własnej wartości. Drugim dąŜeniem
jest sadyzm, który objawia się jako chęć władzy absolutnej i czerpania z tego satysfakcji.
Adorno uwaŜa, Ŝe cechy osobowości autorytarnej moŜna pogrupować w trzech
wymiarach. Pierwszy odnosi się do ujmowania hierarchii społecznej jako ustalonego
porządku, w którym istnieją osoby wyŜej i niŜej zhierarchizowane. Drugi odnosi się do
bezkrytycznego i arefleksyjnego podporządkowania się autorytetom. Trzeci dotyczy
skłonności do irracjonalnego myślenia, które wyraŜa się posługiwaniem się stereotypami w
myśleniu o rzeczywistości oraz wiara w przesądy. Typowy charakter autorytarny wytwarza
się w rodzinie o silnie zhierarchizowanej strukturze. Na podstawie badań klinicznych Adorno
wykazał większy poziom cech autorytarnych u ekstremistów prawicowych.
Psychologowie zajęli się teŜ przebadaniem właściwości intelektualnych ekstremistów
politycznych. Przebadano członków partii faszystowskich i komunistycznych. Stwierdzono
przy pomocy testów na inteligencję, Ŝe członkowie partii faszystowskich charakteryzują się
niŜszym poziomem inteligencji niŜ komuniści. ZauwaŜono duŜe rozbieŜności pomiędzy
przywódcami a członkami tychŜe partii. Ciekawe wydaje się badanie amerykańskiego
psychologa Presley'a, który badał cechy rozwoju moralnego u ekstremistów lewicowych jak i
prawicowych, i zwolenników partii centrowych. Wyniki wykazały, Ŝe ekstremiści cechują się
wyŜszym poziomem rozwoju moralnego, z czego wynika, iŜ potrafią łatwiej przeciwstawić
się przyjętym społecznie i prawnie regułom Ŝycia społecznego. Ekstremiści lewicowi cechują
się wyŜszym rozwojem poziomu moralnego, czyli zdecydowanie częściej kierują się w Ŝyciu
samodzielnymi
przemyśleniami,
niŜ
ekstremiści
prawicowi,
którzy
korzystają
z
konwencjonalnych praktyk religijnych lub obyczajów hierarchicznego społeczeństwa.
W osobowościach ekstremistycznych próbowano odkryć jakiś rodzaj zaburzeń
predysponujących do zachowań ekstremistycznych. Rokeach badał poziom dogmatyczności.
Z jego badań wynika, Ŝe wysoki poziom dogmatyzacji współistnieje z lękiem, niską
samooceną i skłonnościami paranoicznymi. Wiele osób z silną dogmatywnością w
dzieciństwie ssały kciuk, obgryzały paznokcie, miały zaburzenia snu i
niepohamowane
wybuchy złości. Osobowości ekstremistyczne charakteryzują się niskim poczuciem własnej
wartości, podejrzliwością, agresja, nietolerancją, złe przyjmowanie krytyki.
Czynniki społeczne wpływające na zachowania ekstremistyczne moŜna podzielić na
trzy grupy: makrospołeczne, mikrospołeczne i demograficzne. Otoczenie makrospołeczne
wpływa na kształtowanie się postaw ekstremistycznych wśród członków społeczeństwa. W
społeczeństwach o wysokim stopniu zhierarchizowania i przymusie zewnętrznym, a takŜe
systemach, które ograniczają moŜliwość realizacji podstawowych potrzeb człowieka. Polityka
3
zewnętrzna determinuje styl Ŝycia i zachowania społeczne, a z drugiej strony zachowania te
kształtują ową politykę i w taki sposób powstaje błędne koło. Otoczenie mikrospołeczne grup
ekstremistycznych jest “lepem” na osoby podatne poniewaŜ charakteryzuje się m.in.:
całkowitym
podporządkowaniem
przywódcy,
przemoc
jako
element
walki
jest
akceptowana,są to grupy zamknięte(hermetyczne), występuje duŜa solidarność pomiędzy
członkami organizacji. Oraganizacje te są atrakcyjne dla osób niezadowolonych z siebie, nie
akceptowanych we własnych kręgach społecznych, nie spełniających nadziei swoich bliskich.
PrzynaleŜność do organizacji daje im siłę ,poczucie przynaleŜności i silna więź emocjonalną z
członkami grupy. TakŜe czynniki demograficzne mają duŜy wpływ na kształtowanie się
osobowości ekstremistycznych. Im wyzszy poziom wykształcenia i poziom społeczny tym
mniejsze nasilenie cech autorytarnych. Studenci kierunków technicznych wykazują wyŜszy
poziom ksenofobii, etnocentryzmu i rasizmu niŜ ich koledzy z kierunków humanistycznych.
Ekstremizm lewicowy.
Anarchizm
Jest to pierwsza z odmian ekstremizmu lewicowego. Jego nazwa pochodzi z greckiego słowa
anarchis, czyli „bezrząd”, „brak rządu”. Jest to doktryna i ruch społeczno-polityczny
powstały w XIX w. jako opozycja kapitalizmu i ideologii marksistowsko-leninowskiej.
Twórcami anarchizmu byli: J. Proudhon, M. Bakunin i P. Kropotkin.
Anarchiści za najwyŜszą wartość uznawali wolność kaŜdej jednostki, i tą wolność wysuwali
zawsze na pierwszy plan przy podejmowaniu jakichkolwiek działań. Społeczeństwo
anarchistyczne opiera się na swobodnej współpracy wolnych jednostek oraz pomocy
wzajemnej. Głównymi zagroŜeniami tego modelu są wszelkiego rodzaju autorytaryzm oraz
hierarchia społeczna.
Przyjęto załoŜenie, Ŝe głównym źródłem ucisku i nierówności społecznych jest istnienie
państwa, które stanowi narzędzie w rękach ludzi o władczych aspiracjach. SłuŜy umacnianiu i
utrwalaniu ich panowania. Właściwą drogą do zniesienia państwa i innych przejawów
władzy, jest Ŝywiołowa rewolucja, posługująca się, jeśli to konieczne, przemocą i terrorem.
Nowe, bezpaństwowe i wolne od przymusu społeczeństwo miało być formą kooperacji
dobrowolnych zrzeszeń producentów i konsumentów, opartą na zasadach moralnych,
rozumie, wolnych stosunkach międzyludzkich pozbawionych wyzysku i komercji. System
4
prawa i odgórnej kontroli, miał być zastąpiony samokontrolą jednostki, przy załoŜeniu, Ŝe
będą to jednostki o głębokich walorach moralnych. Ustanowienie społeczeństwa
anarchistycznego miało być teŜ gwarancją pełnej wolności jednostki, tzn. wyzwolenia jej z
poza przymusu fizycznego i innych ograniczeń. Idea wolności totalnej i absolutnej jest ideą
przewodnią anarchizmu, której podporządkowane są wszelkie działania.
Anarchizm posiadał cztery nurty:
Anarchizm indywidualistyczny – negował wszelką władzę państwową, funkcjonowanie
instytucji społecznych i prawa, miał na celu stworzenie sprawiedliwego ustroju, opartego na
drobnej własności prywatnej i bezpienięŜnym zakupie towarów, np. poprzez bony czy towary
Anarchizm kolektywistyczny – odrzucał państwo jako aparat zbrodniczy, postulował masową,
terrorystyczną rewolucję anarchistyczną skierowaną przeciwko władzy państwowej oraz
ludziom sprawującym waŜne funkcje w państwie. Zwycięstwo miało doprowadzić do
całkowitego zniesienia własności prywatnej
Anarchizm komunistyczny (anarchokomunizm) – postulował, Ŝe rewolucja to spontaniczny,
bezkrwawy i długi proces przekonywania ludzi do idei anarchistycznej. W efekcie miała
stworzyć społeczeństwo oparte na absolutnej wolności jednostek, połączonych zasadą
komunizmu ekonomicznego, tj. związku wolnych stowarzyszeń, w których wspólną
własnością byłyby środki produkcji i konsumpcji
Anarchizm syndykalistyczny (anarchosyndykalizm lub syndykalizm) - instytucje państwowe
miały zostać zastąpione przez związki zawodowe, a na ich bazie powstałoby społeczeństwo
bezklasowe
Anarchizm najbardziej rozwinął się w II połowie XIX wieku, uzyskując największe wpływy
we Francji, Włoszech, Hiszpanii i Rosji.
Trockizm
Był to ultralewicowy kierunek w ruchu komunistycznym, oparty na ideologicznych i
społeczno-politycznych poglądach L. Trockiego, kontynuowany przez jego zwolenników
skupionych w załoŜonej w 1938 IV Międzynarodówce. Trockizm powstał na przełomie lat
5
20. i 30. XX w. w rosyjskiej partii komunistycznej i międzynarodowym ruchu
komunistycznym, jako kierunek opozycyjny do stalinizmu. WaŜnym elementem trockizmu
była globalna krytyka wynaturzenia rewolucji w Rosji - działalności radzieckich komunistów
i jej wodza J. Stalina.
Jednym z podstawowych elementów trockizmu jest teoria permanentnej rewolucji, swego
czasu przeciwstawiana stalinowskiej koncepcji "budowy socjalizmu w jednym kraju". Teoria
rewolucji permanentnej mówi, Ŝe warunkiem skuteczności rewolucji nie jest ustanowienie
komunistycznego porządku tylko w jednym kraju, lecz przeniesienie jej na wszystkie państwa
kapitalistyczne. Z doktryny tej wynika koncepcja tzw. eksportu rewolucji, polegająca na
międzynarodowej aktywności działaczy rewolucyjnych. W jej ujęciu partia jest świadomą
elitą, która przewodzi masom w walce rewolucyjnej. Trockizm sprzeciwiał się, więc
stalinowskiej idei urzeczywistniania rewolucji w jednym kraju.
Ideą trockizmu był równieŜ rozbudowany tzw. centralizm demokratyczny, który zakładał, Ŝe
w ramach partii rewolucyjnej, jej członkowie mogą prowadzić swobodny ideologiczny
dyskurs. Wymieniać poglądy i koncepcje. Pozostawał, więc w opozycji do stalinizmu, który
uwaŜał, Ŝe i w społeczeństwie i w partii komunistycznej musi istnieć jedna, spójna ideologia.
Trockizm był takŜe przeciwny sojuszowi robotniczo-chłopskiemu jako rozwiązaniu
wyjątkowo szkodliwemu dla idei rewolucji. Trockizm proponował swoistą koncepcję
gospodarowania. Społeczność miałaby zostać całkowicie pozbawiona własności tak
indywidualnej, jak i zespołowej. Wszystkimi dobrami w państwie zarządzać miała
państwowo-partyjna elita. Mechanizmem zabezpieczającym przed wynaturzeniem i
zbiurokratyzowaniem tego aparatu powinna być stała rotacja funkcji.
Maoizm.
Maoizm jest chińską wersją doktryny marksistowsko-leninowskiej, stworzoną i rozwijaną
przez Mao tse-tunga w latach 1940 – 1976. Od 1960 roku maoizm uwaŜany był za oficjalną
państwową doktrynę Chińskiej Republiki Ludowej. Po śmierci Mao tse-tunga zaczęto powoli
odchodzić od jego idei, zarówno w polityce wewnętrznej jak i międzynarodowej, ale nigdy
oficjalnie jej nie odwołano.
6
Doktryna ta czerpała inspiracje z wielu źródeł: tradycyjnej ideologii chińskiej –
konfucjanizmu, z marksizmu, anarchizmu, nacjonalizmu chińskiego, doświadczeń z chińskiej
wojny domowej i wyzwoleńczej, sytuacji ekonomicznej kraju i pozycji chłopstwa.
Zasadnicze tezy maoizmu: absolutyzacja przemocy jako metody działania, prymat działania
nad myśleniem, nadrzędność polityki nad innymi sferami Ŝycia społeczeństwa i jednostki,
utrzymywanie
wysokiego
poziomu
rewolucyjnego
napięcia.
Związane to
było
z
przekonaniem, Ŝe społeczeństwo rozwija się poprzez fazy spokoju i ruchu – teoria
sprzeczności. Maoizm uznawał chłopstwo, a nie warstwę robotniczą, za główną siłę
rewolucyjną.
Teoretyczne załoŜenia doktryny maoizmu znalazły wyraz w realizowanych w Chinach,
programach Wielkiego Skoku oraz Rewolucji Kulturalnej.
Polityka Wielkiego Skoku zakładała szybką, forsowną industrializację Chin, która miała
doprowadzić do osiągnięcia w ciągu 20-30 lat poziomu rozwoju gospodarczego,
przewyŜszającego światowe potęgi gospodarcze, takie jak USA i Wielka Brytania. Na terenie
całego kraju utworzono komuny ludowe, które zajmowały się produkcją rolniczą,
przemysłową, handlem i administracją. Btak środków technicznych i finansowych miał być
zastąpiony entuzjazmem mas. Drastycznie zredukowano wydatki na słuŜbę zdrowia, edukację
i konsumpcję. Mino nadzwyczajnych kampanii i akcji propagandowych Wielki Skok
zakończył się zupełnym fiaskiem.
Głównym celem Rewolucji Kulturalnej było wzmocnienie pozycji politycznej po
niepowodzeniach Wielkiego Skoku. Rewolucja miała stworzyć społeczeństwo egalitarne,
zuniformizowane, w którym zanikać będą róŜnice indywidualne, gdzie wszyscy będą
jednakowo wyglądać, jednakowo się zachowywać i myśleć, będą lojalni i posłuszni władzy.
Narzędziem Rewolucji Kulturalnej była skrajnie lewicowa organizacja młodzieŜy – Czerwona
Gwardia, która podjęła walkę z przejawami rewizjonizmu w kulturze, paląc ksiąŜki, niszcząc
zabytki, zamykając do obozów, skazując na śmierć. Wszystkie autorytety zastępowane były
kultem Mao. W 1986 roku zdecydował on o zakończeniu Rewolucji i zaczął stopniowe
likwidowanie Gwardii Czerwonej. Rozszerzył on znacznie zakres swojej władzy cel, więc
został osiągnięty.
7
Doktryna maoizmu zyskała duŜą popularność w krajach Europy Zachodniej i w Stanach
Zjednoczonych w okresie radykalizacji nastrojów społecznych i kontestacji końca lat 60. Pod
wpływem Mao pozostawały takie partie jak: Albańska Partia Pracy, Partia Pracy Korei,
Komunistyczna Partia Nowej Zelandii. W skrajnej wersji został wykorzystany takŜe reŜim
Pol Pota w KambodŜy.
Ekstremizm prawicowy.
Nacjonalizm.
Nacjonalizm jest to postawa społeczno-polityczna uznająca naród za najwyŜsze dobro.
Nacjonalizm uwaŜa interes własnego narodu za nadrzędny wobec interesu jednostki, grup
społecznych, czy społeczności regionalnych. Przyjmuje on, Ŝe najwyŜszym suwerenem
państwa jest naród. Nacjonalizm przedkłada interesy własnego narodu nad interesami innych
narodów, zarówno wewnątrz kraju jak i na zewnątrz.
Jako ideologia polityczna nacjonalizm ukształtował się w XIX w. Pojęcie nowoczesnego
narodu zdefiniowane zostało po raz pierwszy w czasie rewolucji francuskiej przez M. Barrèsa
w 1892. Naród rozumiany jest jako wspólnota duchowa i moralna, a w mniejszym stopniu
jako wytwór historii. Zgodnie z ideologią nacjonalizmu przynaleŜność jednostki do danego
narodu jest nieodzownym warunkiem jej rozwoju. Interesy narodów, jako sprzeczne, są nie do
pogodzenia ze sobą. W tym kontekście interes narodowy jest celem wszelkich działań
politycznych, a metodą realizacji tego interesu - egoizm narodowy. W kategoriach
politycznych oznacza to konieczność budowy przez kaŜdy naród własnego państwa.
Postawa nacjonalistyczna nie jest autonomiczną i kompletną ideologią, lecz zbiorem kilku
zasad, które mogą być wyznawane przez róŜne odmiany prawicy lub lewicy. W historii
występowały róŜne typy nacjonalizmów: narodowy konserwatyzm, narodowy liberalizm,
narodowy socjalizm itd.
Skrajną postacią nacjonalizmu jest szowinizm.
Szowinizm jest to wyolbrzymione, bezkrytyczne uczucie przywiązania do własnego narodu,
grupy etnicznej lub społecznej albo przywódcy oraz wyolbrzymianie ich zalet, a
pomniejszanie lub negowanie ich wad. Idzie to zazwyczaj w parze z równie przesadnym i
nieuzasadnionym deprecjonowaniem innych narodów, narodowości i osób oraz uznawaniem
8
prawa do ich ujarzmiania. W szerszym kontekście pojęcie to bywa uŜywane jako synonim
dyskryminacji danych grup w danych dziedzinach.
Faszyzm.
Nazwa faszyzm pochodzi z włoskiego facio, czyli wiązka, związek. Jest to doktryna
polityczna powstała w okresie międzywojennym we Włoszech. W 1919 roku Benito
Mussolini utworzył Związki Włoskich Kombatantów, które później przekształciły się w
Narodową Partię Faszystowską.
Faszyzm głosił hasła skrajnie nacjonalistyczne, antydemokratyczne i antyliberalne,
zmierzające do stworzenia państwa totalitarnego i monopartyjnego. NajwaŜniejszym dobrem
w państwie faszystowskim jest wspólnota, czyli naród, rozumiany jako ogół obywateli
państwa lub grupa etniczna rozumiana jako toŜsama z narodem. Prawa jednostki są
podporządkowane prawom narodu, który zyskuje tym samym realną osobowość, nie tylko
jako pojęcie abstrakcyjne. KaŜde działanie dla jej dobra i na jej korzyść jest działaniem
moralnie usprawiedliwionym. WaŜna zasada wodzostwa. Charyzmatyczny wódz zawsze ma
rację, jest to osoba, wobec której lud jest posłuszny.
Samo pojęcie faszyzmu, łączy idee zarówno lewicowe (socjalizm, syndykalizm) jak i
prawicowe (konserwatyzm, nacjonalizm). Jest to połączenie wyrwanych z całości części
róŜnych doktryn. Faszyzm stał się nową ideologią niedającą pomieścić się w tradycyjnych
podziałach na prawicę i lewicę.
Skupiał w swoich szeregach nie tylko tzw. warstwy średnie, ale takŜe najbardziej zacofane
grupy klasy robotniczej.
Faszyzm włoski był inspiracją powstawania ruchów politycznych w innych krajach, jak na
przykład w Niemczech (Narodowo-Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza – NSDAP),
Hiszpanii, Rumunii. Ruchy faszystowskie, dostosowane do specyfiki krajów, w których
działały, były zróŜnicowane choćby w zakresie celów, które sobie stawiały, ale podstawowe
załoŜenia były takie same: zasada wodzostwa, monopol partyjny, czyli jedna, masowa,
scentralizowana, hierarchiczna partia oraz solidaryzm klasowy.
9
Neonazizm.
Jest to doktryna mająca na celu przywrócenie lub ustanowienie ustroju narodowosocjalistycznego - nazistowskiego. Jest to współczesna forma nazizmu. Jego zwolennicy
strojem, symboliką, kultywowaniem tradycji, obchodzeniem rocznic starają się podkreślać
swój związek z III Rzeszą. Jednak wiele grup neonazistowskich, choć uznaje Hitlera za
twórcę ideologii narodowego socjalizmu, odcina się od niektórych jego poglądów, postaw czy
działań. Do lat 80 - tych XX wieku neonazizm nazywany był nazizmem. Uległo to zmianie
wskutek protestów środowisk pokrzywdzonych w czasie II wojny światowej.
Najbardziej znaną polską grupą neonazistowską jest Blood&Honour Polska.
Ekstremizm moŜe przybierać róŜne formy. Istnieją równieŜ pewne czynniki wywierające
wpływ na zachowania ekstremistyczne. Czynniki te moŜna podzielić na trzy grupy:
makrospołeczne, mikrospołeczne i demograficzne.
Otoczenie makrospołeczne wpływa na kształtowanie się postaw ekstremistycznych wśród
członków społeczeństwa o wysokim stopniu zhierarchizowania i przymusie zewnętrznym, a
takŜe systemach, które ograniczają moŜliwość realizacji podstawowych potrzeb człowieka.
Polityka zewnętrzna determinuje styl Ŝycia i zachowania społeczne, a z drugiej strony
zachowania te kształtują ową politykę.
Otoczenie mikrospołeczne charakteryzuje się m.in. całkowitym podporządkowaniem
przywódcy, przemoc jako element walki, występowanie solidarność pomiędzy członkami
organizacji.
Czynniki demograficzne mają takŜe duŜy wpływ na kształtowanie się osobowości
ekstremistycznych. Im wyŜszy poziom wykształcenia i poziom społeczny tym mniejsze
nasilenie cech autorytarnych.
10
Bibliografia:
„Leksykon politologii”, red. A. Antoszwski, R.Herbut, Wrocław 1997
„Encyklopedia politologii. Tom IV.”, red. M. Marciszwska-Rytko, E. Olszewski, Zakamycze
2000
Bibligrafia: art. Ekstremizm polityczny – Urszula Jakubowska, z ksiązki Psychologia
społeczna pod. Krystyny SkarŜyńskiej.
„Słownik myśli społeczno-politycznej”, red. M. Siwiec, Bielsko-Biała 2004
„Współczesne doktryny polityczne”, wydanie XI, R. Tokarczyk, Zakamycze 2002
„Encyklopedia politologii”, tom I, W. Sokół, M. śmigrodzki, Zakamycze 1999
11