bezpieczenstwo-na-lekcjach-w

Regulacje prawne warunkujące bezpieczeństwo na lekcjach wychowania fizycznego
Bezpieczeństwo uczniów jest jednym z głównych zadań każdej placówki oświatowej,
o czym świadczą liczne przepisy prawne, które powinien znać nauczyciel wychowania
fizycznego. Należą do nich między innymi: Ustawa o systemie oświaty, Karta nauczyciela,
rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w
publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego
2012r. w sprawie ramowych planów nauczania oraz Podstawa programowa wychowania
fizycznego i edukacji dla bezpieczeństwa.
Ramy
prawne
wspierające
bezpieczną
edukację
uczniów
stanowią
zapisy
znowelizowanej Ustawy o systemie oświaty z 27 września 2013r. Zgodnie z art.1 tej ustawy
system oświaty (przedszkola, szkoły i placówki oświatowe) zapewnia utrzymywanie
bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach i
placówkach. Natomiast w art. 39 odnaleźć można szczegółowe zadania dyrektora każdej
placówki oświatowej, w tym „zadnia związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i
nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę lub placówkę”.
Ponadto jednym z głównych obowiązków każdego nauczyciela jest „rzetelnie
realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi
funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z
zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę”1.
Ważne informacje dla nauczyciela wychowania fizycznego zawiera rozporządzenie
MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i
niepublicznych szkołach i placówkach. Rozdział 1. stanowi przepisy ogólne określające:
1. Szkoły i placówki nabywają wyposażenie posiadające odpowiednie atesty lub certyfikaty.
2. Jeżeli pomieszczenie lub inne miejsce, w którym mają być prowadzone zajęcia lub stan
znajdującego
się
w
nim
wyposażenia
stwarza
zagrożenia
dla
bezpieczeństwa,
niedopuszczalne jest rozpoczęcie zajęć.
Natomiast w rozdziale: Wychowanie fizyczne, sport i turystyka odnajdujemy
szczegółowe zagadnienia wynikające ze specyfiki prowadzenia zajęć wychowania
fizycznego. Są to między innymi:
1
Znowelizowana Karta nauczyciela po zmianach z 28 maja 2013r. ,Poznań, Wydawnictwo eMPi2, 2013, s.7.
1. Stopień trudności i intensywności ćwiczeń dostosowuje się do aktualnej sprawności
fizycznej i wydolności ćwiczących.
2. Uczestnika zajęć uskarżającego się na dolegliwości zdrowotne zwalnia się w danym dniu z
wykonywania planowanych ćwiczeń, informując o tym jego rodziców (opiekunów).
3. Ćwiczenia są prowadzone z zastosowaniem metod i urządzeń zapewniających pełne
bezpieczeństwo ćwiczących.
4. Bramki i kosze do gry oraz inne urządzenia, których przemieszczenie się może stanowić
zagrożenie dla zdrowia ćwiczących, są mocowane na stałe.
5. Stan techniczny urządzeń i sprzętu sportowego jest sprawdzany przed każdymi zajęciami.
6. W salach i na boiskach oraz w miejscach wyznaczonych do uprawiania ćwiczeń
fizycznych, gier i zabaw umieszcza się tablice informacyjne określające zasady bezpiecznego
użytkowania urządzeń i sprzętu sportowego.
7. Prowadzący zajęcia zapoznaje osoby biorące w nich udział z zasadami bezpiecznego
wykonywania ćwiczeń oraz uczestniczenia w grach i zabawach.
Kolejne regulacje prawne dotyczące organizacji zajęć wychowania fizycznego zawarte są
w rozporządzeniu MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie ramowych planów nauczania, które
określa szczegółowo liczebność grupy ćwiczącej pod opieką jednego nauczyciela. Zgodnie z
tym rozporządzeniem „na obowiązkowych zajęciach wychowania fizycznego zajęcia mogą
być prowadzone w grupie oddziałowej, międzyoddziałowej lub międzyklasowej, a w
przypadku zespołu szkół - także w grupie międzyszkolnej, liczącej nie więcej niż 26
uczniów”.
Podstawa programowa wychowania fizycznego nakierowana na zdrowie i bezpieczną
aktywność fizyczną podkreśla, że „podczas realizacji zajęć wychowania fizycznego –
niezależnie od ich formy - należy przestrzegać zasady pełnej odpowiedzialności szkoły za
zgodny z obowiązującymi przepisami przebieg zajęć oraz bezpieczeństwo uczniów”
Najważniejsze i wiodące dla nauczyciela wychowania fizycznego wyznaczniki realizacji
lekcji wychowania fizycznego wpisane zostały w wymagania ogólne oraz szczegółowe
podstawy programowej na poszczególnych etapach edukacyjnych.
I tak na pierwszym etapie edukacji treści nauczania wskazują na kształtowanie sprawności
fizycznej dzieci i i edukację zdrowotną, a jeden z bloków tematycznych poświecony jest
szczegółowo bezpieczeństwu i edukacji zdrowotnej. Na drugim etapie edukacji wymagania
ogólne wskazują na bezpieczne uczestnictwo w aktywności fizycznej o charakterze
rekreacyjnym i sportowym ze zrozumieniem jej znaczenia dla zdrowia. Blok tematyczny
bezpieczna aktywność fizyczna wymienia szczegółowe wymagania między innymi: sposoby
postępowania w sytuacji zagrożenia lub życia, bezpieczne korzystanie ze sprzętu i urządzeń
sportowych, stosowanie zasad samoasekuracji. Na trzecim etapie edukacji wymagania ogólne
dotyczą dbałości o sprawność fizyczna, prawidłowego rozwoju, zdrowia fizycznego,
psychicznego i społecznego oraz zrozumienia związku aktywności fizycznej ze zdrowiem. W
bloku tematycznym bezpieczna aktywność fizyczna i higiena osobista zawarte są wymagania
szczegółowe z zakresu najczęstszych przyczyn oraz okoliczności wypadków i urazów w
czasie zajęć oraz sposoby zapobiegania im. Czwarty etap edukacji to przygotowanie do
aktywności fizycznej przez całe życie oraz ochrona i doskonalenie zdrowia własnego oraz
innych. Bezpieczna aktywność fizyczna i aktywność fizyczna wskazuje na przeciwdziałanie
negatywnym dla zdrowia skutkom pracy, w tym pracy w pozycji siedzącej i przy komputerze.
oraz na umiejętność oceny stopnia ryzyka związanego z niektórymi sportami i wysiłkami
fizycznymi 2.
Zasady bezpieczeństwa wyznaczają również przepisy gier zespołowych i poszczególnych
dyscyplin sportowych (lekka atletyka, gimnastyka, itp.) oraz regulaminy korzystania z sali
gimnastycznej
i kompleksów sportowych.
W takim ujęciu wymagana jest aktualizacja
kompetencji metodycznych przez nauczycieli, instruktorów i trenerów o nowe przepisy
organizacyjne i techniczne.
Źródło: Ostrowska M, Skaly A, Bezpieczeństwo na lekcjach wychowania fizycznego w teorii
i praktyce (w:) Bezpieczna i przyjazna szkoła, red. P. Ziółkowski, Bydgoszcz 2016, s. 519.
2
Podstawa programowa z komentarzami. Wychowanie fizyczne i edukacja dla bezpieczeństwa w szkole
podstawowej, gimnazjum i liceum, MEN, Warszawa 2009, s. 26-34.