Wykład 5. Inwestycje

Inwestycja
„ Celowo wydatkowane środki firmy skierowane
by Ludwik Wicki
Wykład 5. Inwestycje
na powiększenie jej dochodów w przyszłości.
Inwestycje w wyniku użycia środków
finansowych tworzą lub powiększają majątek
rzeczowy, majątek finansowy i wartości
niematerialne firmy.
godziny: 9-10
EiOGR przyg. L. Wicki
2008
Inwestowanie
Inwestycje
„ Inwestowanie, proces gospodarczy polegający na
odkładaniu (akumulowaniu) przez podmioty
gospodarcze części bieżących dochodów
i przekształceniu ich w inwestycje.
„
by Ludwik Wicki
„ Pojęcie inwestycji
na tworzenie nowych zdolności wytwórczych:
„
EiOGR przyg. L. Wicki
3
Inwestycja
2008
Nabywanie dóbr inwestycyjnych (budowanie
nowych zakładów, zakup maszyn, urządzeń,
powiększanie zapasów), które będą służyć
wytwarzaniu innych dóbr i usług.
EiOGR przyg. L. Wicki
4
Działalność inwestycyjna
„ Pojęcie inwestycja oznacza każdą lokatę kapitału
„
by Ludwik Wicki
mającą na celu powiększenie jego zasobu,
zarówno finansowego, jak i rzeczowego. Wiąże
się ono z przepływem środków z obszaru
bieżących płatności do obszaru inwestycji. Jako,
że inwestycja ma na celu wzrost kapitału, proces
odwrotny, prowadzący do zmniejszenia jego
zasobów, nazywamy dekapitalizacją.
„ Drugie, węższe, rozumienie pojęcia inwestycja to
lokowanie środków finansowych w dobra
trwałego użytkowania.
2008
by Ludwik Wicki
„ Dokonywanie przez przedsiębiorstwa nakładów
lokowanie przez firmy wolnych środków pieniężnych w
sposób zapewniający w przyszłości osiąganie lub
zwiększenie dochodów. (nabywanie przedsiębiorstw lub ich
części – akcji, obligacji, lokowanie pieniędzy na
długoterminowych depozytach bankowych, ponoszenie
nakładów na podnoszenie kwalifikacji. Inwestycje w tym
ujęciu w zasadzie nie wpływają na rozmiary produkcji.
2008
2
EiOGR przyg. L. Wicki
5
„
„
2008
Ogół czynności związanych z przygotowaniem i
realizacją przedsięwzięć rozwojowych firmy, by Ludwik Wicki
polegających głównie na tworzeniu nowych oraz
odtwarzaniu i unowocześnianiu eksploatowanych
środków trwałych firmy, a także operacjach finansowogiełdowych,
Całokształt nakładów finansowych związanych z
tworzeniem nowych, odtwarzaniem i unowocześnianiem
obiektów produkcyjnych i nieprodukcyjnych firmy oraz
powiększaniem prze operacje finansowe kapitału firmy.
Źródło przyrostu kapitału firmy w postaci nowych lub
zmodernizowanych maszyn i urządzeń, środków
transportu, obiektów budowlanych, itp.
EiOGR przyg. L. Wicki
6
1
Rodzaje inwestycji (według kryterium
obiektu)
Inwestycje brutto i netto
Inwestycje
„ Całkowity przyrost majątku w środkach trwałych
by Ludwik Wicki
określamy jako inwestycje brutto, natomiast inwestycje
netto to inwestycje brutto pomniejszone o występujące w
okresie objętym rozważaniami umniejszenie wartości
majątku trwałego (amortyzacja i inne pomniejszenia
środków trwałych).
„ Gdy wartość odpisów amortyzacyjnych i innych
zmniejszeń stanu środków trwałych (np. sprzedaż) jest
większa od inwestycji brutto, wówczas mamy do czynienia
za dekapitalizacją majątku trwałego.
EiOGR przyg. L. Wicki
2008
7
Rodzaje inwestycji według ich celów
„ Z uwagi na cele i główne motywy decyzji
by Ludwik Wicki
„
„
Inwestycje restytucyjne (odtworzeniowe).
Inwestycje rozwojowe.
„ Inwestycje racjonalizatorskie.
„ Inwestycje reorganizacyjne.
„
„
„
9
Metody rachunku
„
„
Porównanie kosztów,
Porównanie zysków,
Okres zwrotu
Rachunek rentowności
„
„
„
2008
Akcje
Badania i rozwój
Modernizacja
Obligacje
Szkolenia kadr
Odtworzenie
Nieruchomości
Zaplecze socjalne
EiOGR przyg. L. Wicki
8
Według celu:
rozwojowe, modernizacyjne, zabezpieczające
by Ludwik Wicki
Według celu marketingowych:
„
dywersyfikujące produkt firmy, adaptacyjne (polegające na
dopasowaniu \asortymentu produkcji do aktualnych potrzeb),
racjonalizacyjne (zmierzające do obniżki zużycia energii,
nakładów pracy, materiałów, polepszenia jakości)
Według źródła finansowania:
„
własne, kredytowane, mieszane
Według charakteru:
„
zakupowe, budowlane
Według optymalnego czasu inwestycji:
„
krótkoterminowe, średnioterminowe, długoterminowe.
EiOGR przyg. L. Wicki
2008
10
Metody rachunku
„ Statyczne
„
Rozwój
„
by Ludwik Wicki
„
„
Niematerialne
2008
„
EiOGR przyg. L. Wicki
Finansowe
Rodzaje inwestycji
inwestycyjnych, rozróżniamy cztery następujące
formy inwestycji:
2008
Rzeczowe
by Ludwik Wicki
„ Dynamiczne:
„
„
„
Nadwyżka zdyskontowana (NPV),
Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR),
Annuitet.
by Ludwik Wicki
Prosta stopa zwrotu,
Księgowa stopa zwrotu
Stopa zwrotu z kapitału własnego
EiOGR przyg. L. Wicki
11
2008
EiOGR przyg. L. Wicki
12
2
Metody oceny efektywności inwestycji
Kryteria decydowania
„ W ocenie ekonomicznej efektywności inwestycji
posługujemy się różnymi metodami:
„
„
„
„
„
„
„
„
„
„
„
by Ludwik Wicki
„ Inwestycje w sferze gospodarczej są
EiOGR przyg. L. Wicki
2008
13
by Ludwik Wicki
podejmowane przede wszystkim po to, by
poprawić wynik ekonomiczny. Dlatego
efektywność inwestycji lub opłacalność użycia
kapitału stanowią zasadniczy punkt ich oceny.
Jako warunki uboczne ważną rolę w ocenie
odgrywają również: oddziaływanie na
wypłacalność, elastyczność i opodatkowanie oraz,
nieodzownie połączone z każdą inwestycją,
ryzyko.
metody proste,
prosta stopa zwrotu całości kapitału,
prosta stopa zwrotu kapitału własnego,
księgowa stopa zwrotu,
przeciętna prosta stopa zwrotu,
okres zwrotu inwestycji,
metody finansowo-matematyczne,
wartość aktualna netto inwestycji,
przeciętna renta roczna,
wewnętrzna stopa zwrotu,
metody planowania jednoczesnego – symulacyjne.
2008
EiOGR przyg. L. Wicki
14
Kryteria oceny wykluczających się
inwestycji:
„ Efektywność
by Ludwik Wicki
„ Wypłacalność:
„ udział i warunki kredytu,
„ przebieg sekwencji płatności,
„ rodzaj kredytu,
„ czas, na jaki udziela się kredytu i okres eksploatacji
inwestycji,
„ niepewność przyjętych założeń;
„ Ryzyko;
„ Czas trwania amortyzacji;
„ Elastyczność;
„ Optymalny okres eksploatacji i czas odtworzenia środków
Ocena opłacalności projektu
trwałych.
2008
EiOGR przyg. L. Wicki
15
Analiza opłacalności
„ Celem analizy efektywności projektów
Analiza opłacalności
„ Celem analizy opłacalności jest dokonanie przeglądu alternatywnych
by Ludwik Wicki
inwestycyjnych jest:
„ ocena skutków pieniężnych podjętych decyzji w
momencie tworzenia konkretnego planu
inwestycyjnego.
inwestycji, prowadzących do redukcji kosztów i udowodnienia,byże
Ludwik Wicki
wybrana opcja jest najbardziej odpowiednia pod względem
ekonomicznym, biorąc pod uwagę cele, jakie mają być osiągnięte.
„ Przy badaniu opłacalności projektów inwestycyjnych wykorzystuje się
metody oceny finansowej, które dzielimy na:
„ 1.Metody statyczne, zwane metodami prostymi.
„ 2.Metody dynamiczne, zwane metodami dyskontowymi.
„ Różnica między nimi sprowadza się do nieuwzględniania (w metodach
statycznych) bądź uwzględniania (w metodach dynamicznych)
wpływu czynnika czasu na wartości pieniężne uwzględniane w
rachunku.
3
Metody szacowania opłacalności
Prosty okres zwrotu
„ Metody proste mają charakter uproszczony i służą przede wszystkim
wstępnej selekcji projektów inwestycyjnych.
by Ludwik Wicki
„ Stosowane są na etapie początkowym, przedrealizacyjnym.
„ Nie uwzględniają zmian wartości pieniądza w czasie oraz, opierając
się na średniorocznych wielkościach, nie uwzględniają pełnego okresu
funkcjonowania przedsięwzięć.
„ Metody proste dzielą się na:
„
„
„
okres zwrotu nakładów,
prostą stopę zwrotu,
analizę progu rentowności.
Prosty okres zwrotu
początkowych nakładów na realizację inwestycji z by Ludwik Wicki
osiąganych nadwyżek finansowych.
„ Jako prosty okres zwrotu z inwestycji (Static Payback
Period) określać będziemy czas niezbędny do odzyskania
nakładów, które zostały poniesione na realizację
inwestycji.
„ Metoda ta określana jest mianem statycznej, ponieważ nie
uwzględniamy tu zmiany wartości pieniądza w czasie.
„ Obliczenia prostego okresu zwrotu dokonujemy dzieląc
wartość inwestycji przez roczny dochód jednostki.
Przykład
by Ludwik Wicki
Okres zwrotu =
„ Okres zwrotu – jest to czas niezbędny do odzyskania
Inwestycja
Dochód roczny
„ Inwestycja polega na zakupie maszyny do obróbki
by Ludwik Wicki
płyt wiórowych. Dzięki niej zostaną osiągnięte
oszczędności w wysokości 30 tys. złotych rocznie
(mniejsze zatrudnienie). Koszt zakupu maszyny
wynosi 70 tys. zł.
„ Określ okres zwrotu.
Prosta stopa zwrotu
Prosta stopa zwrotu
„ Prosta stopa zwrotu określa stosunek średniorocznego zysku,
osiąganego w trakcie funkcjonowania przedsięwzięcia do wartości
by Ludwik Wicki
poniesionych nakładów inwestycyjnych.
„ Jednostką okresu zwrotu są lata. Przeciętną prostą stopę zwrotu
obliczmy według następującego równania:
by Ludwik Wicki
Prosta stopa zwrotu =
Zysk netto (średni)
Inwestycja
„ PBSr = zysk netto (średni roczny) / nakłady inwestycyjne
„ Średnioroczny zysk netto oblicza się, sumując zysk netto w całym
okresie funkcjonowania i dzieli się przez liczbę lat funkcjonowania.
„ Prosta stopa pozwala (w sposób uproszczony) ocenić opłacalność
pojedynczych projektów i wybrać najbardziej opłacalny (o największej
stopie zwrotu).
Prosta stopa zwrotu =
Zysk netto (średni) + odsetki
Inwestycja
4
Przykład
Przykład
„ Przedsiębiorstwo chce zrealizować inwestycję. Jej koszt wyniesie 7
500 zł. Wymagany przez inwestora okres funkcjonowania inwestycji
by Ludwik Wicki
wynosi 5 lat. W czasie 5 lat, dzięki zrealizowanej inwestycji, zysk
netto przedsiębiorstwa wyniesie:
„
„
„
„
„
by Ludwik
„ Niezbędne dane do obliczenia prostej stopy zwrotu znajdują
sięWicki
w
tabeli.
„ Okres funkcjonowania przedsięwzięcia to 5 lat, a nakład finansowy
wynosi 32 500 zł.
Rok 1 – 4 000 zł,
rok 2 – 4 500 zł,
rok 3 – 5 000 zł,
rok 4 – 5 150 zł,
rok 5– 5 500 zł.
ROK
Wyszczególnienie
1
„ Ile wynosi przeciętna prosta stopa zwrotu z inwestycji?
2
4
5
Przychody ze sprzedaży
90000
93000
3
96500
100000
103500
Koszty całkowite
65000
72890
74200
78150
80110
- amortyzacja
3900
3900
3900
3900
3900
- odsetki
2500
2000
1500
1000
500
25000
20110
22300
21850
23390
Zysk brutto
Podatek
Zysk netto
4750,0
3820,9
4237,0
4151,5
4444,1
20250,0
16289,1
18063,0
17698,5
18945,9
Analiza progu rentowności
Próg rentowności
„ Przez próg rentowności rozumie się taką wielkość
„ Analiza progu rentowności wykorzystywana jest przede wszystkim do
by Ludwik Wicki
produkcji, a zarazem przychodów ze sprzedaży, która
pokrywa koszty (to znaczy nie ma ani zysku, ani strat).
„ W takiej sytuacji zwiększenie rozmiarów produkcji, przy
zachowaniu niezmienionych pozostałych czynników,
powinno zaowocować zyskownością projektu
inwestycyjnego.
„ Natomiast zmniejszenie rozmiarów produkcji, przy
niezmienionych pozostałych czynnikach produkcji,
spowoduje stratę na przedsięwzięciu inwestycyjnym.
określenia stopnia ryzyka i weryfikacji przyjętych założeń,
by Ludwik Wicki
dotyczących wielkości nakładów inwestycyjnych oraz planowanego
poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych.
„ Analiza progu rentowności obejmuje badanie tzw. punktu
wyrównania BEP (Break Even Point).
„ Próg rentowności to taki wolumen produkcji (sprzedaży), przy którym
uzyskane przychody są równe poniesionym kosztom.
„ Szacując koszty i przychody w celu wyliczenia progu rentowności
prognozowanej działalności, należy opierać się na danych
planowanych dla roku typowego dla funkcjonowania przedsięwzięcia,
tj. po okresie dochodzenia do pełnych zdolności produkcyjnych.
Próg rentowności
Graficzne przedstawienie progu rentowności
„ Próg rentowności ilościowy możemy obliczyć na
podstawie poniższego równania:
by Ludwik Wicki
by Ludwik Wicki
„ Próg rentowności ilościowy
„ BEP = Ks / (c – jkz)
„ gdzie:
„ Ks – koszty stałe produkcji
„ P – ilość sprzedanych wyrobów
„ jkz – jednostkowe koszty zmienne
„ c – jednostkowa cena sprzedaży
„ Tak wyrażony próg mówi, ile minimalnie należy
wyprodukować, aby przy założonej cenie i kosztach
jednostkowych uzyskane przychody pokryły koszty.
5
Przykład
„ Zakład o maksymalnych zdolnościach
Margines bezpieczeństwa
by Ludwik Wicki
produkcyjnych 1500 sztuk wyrobu ponosi koszty
stałe w wysokości 1300 złotych.
„ Cena wytwarzanych wyrobów wynosi 7 złotych, a
jednostkowy koszt zmienny wytworzenia 5 zł/szt.
„ Oblicz próg rentowności
Margines bezpieczeństwa
rentowności ustalamy następująco:
by Ludwik Wicki
„ ze względu na cenę, ustalając cenę minimalną
Objaśnienia
„ Margines bezpieczeństwa obliczonych wielkości progu
rentowności ustalamy następująco:
„ Margines bezpieczeństwa obliczonych wielkości progu
by Ludwik Wicki
„ ze względu na poziom kosztów jednostkowych
zmiennych,
„ Pmax – maksymalna wielkość produkcji lub popytu,
„ c – cena jednostkowa sprzedaży,
by Ludwik Wicki
„ Ks – stałe koszty produkcji,
„ Jkz – jednostkowe koszty zmienne,
„ cmin – graniczna cena jednostkowa,
„ Jkz max – graniczne jednostkowe koszty zmienne,
„ Mc – margines bezpieczeństwa ze względu na cenę,
„ Mk – margines bezpieczeństwa ze względu na poziom
kosztów jednostkowych.
Obliczenie wartościowego progu rentowności
„
Jeżeli mamy do czynienia z produkcją wieloasortymentową, a nie mamy informacji
koszcie jednostkowym i marży dla każdego wyrobu, możemy posłużyć się następującą
by Ludwik Wicki
formułą.
„ Obliczony w ten sposób próg rentowności oznacza, jaka powinna być
wielkość przychodów, aby przedsiębiorstwo zaczęło generować zyski.
„
„
„
„
Przykład
„ Oblicz próg rentowności wiedząc, ze koszty stałe
by Ludwik Wicki
wynoszą 1300 złotych, Wielkość sprzedaży
wynosi 3500 złotych, a koszty zmienne wynoszą
2500 złotych.
gdzie:
Ks – wielkość kosztów stałych,
Kz – wielkość kosztów zmiennych,
S – wielkość sprzedaży (przychodów).
6
Wartość pieniądza w czasie
Przykład
„ wpłacamy 10 000 zł na rachunek przynoszący 5% odsetek
„ Kapitalizacja prosta
by Ludwik Wicki
rocznie. Wartość naszego kapitału na koniec pierwszego
roku będzie wynosiła:
by Ludwik Wicki
„
„
„
„
„
„
„
„
„
„
„
„
gdzie:
Wt – wartość przyszła w okresie t,
W0 – wartość obecna,
r –stopa procentowa w okresie kapitalizacji odsetek,
t – liczba okresów kapitalizacji.
Wartość pieniądza w czasie
Przykład
„ Dyskonto
by Ludwik Wicki
„
„
„
„
„
W1 = 10 000 zł × (1+0,05) = 10 500 zł
na koniec drugiego roku:
W2 = 10 500 zł × (1+0,05) = 11 025 zł
lub
W2 = 10 000 zł × (1+0,05)2 = 11 025 zł
natomiast po pięciu latach:
W5 = 10 000 zł × (1+0,05)5 = 12 762,82 zł.
gdzie:
Wt – wartość przyszła w okresie t,
W0 – wartość obecna,
r –stopa procentowa w okresie kapitalizacji odsetek,
t – liczba okresów kapitalizacji.
„ mamy otrzymać 10 000 zł po upływie jednego roku,
Ludwik Wicki
możemy pożyczyć te pieniądze przy oprocentowaniuby10%
rocznie. Wartość obecna naszej kwoty będzie wynosiła:
„ W0 =10000/(1+0,1)1 = 9 900,99 zł
„ natomiast gdyby płatność miała nastąpić po pięciu latach
wartość obecna wynosiłaby:
Wartość aktualna netto
Wartość aktualna netto
„ Metody te pokazują jak będą kształtowały się wydatki związane z realizowaną
„ Metoda wartości zaktualizowanej netto pozwala określić obecną
„
„ NPV można określić jako sumę zdyskontowanych oddzielnie dla
„
„
„
inwestycją oraz jakie i kiedy dzięki tej inwestycji firma osiągnie korzyści.
by Ludwik Wicki
Uwzględniają rozłożenie w czasie przewidywanych wpływów i wydatków.
Celowi temu służy dyskontowanie, pozwalające na sprowadzenie do
porównywalności nakładów i efektów realizowanych w różnych okresach
czasu.
Metody dyskontowe obejmują swoją oceną cały okres funkcjonowania
przedsięwzięcia, tj. zarówno okres jego realizacji, jak i okres, w którym
spodziewane jest osiągnięcie efektów zrealizowanego projektu.
Efekty te to zarówno zwrot kapitału (nakładów), jak i zwrot z kapitału
(zysk).
Do najczęściej stosowanych metod dyskontowych zaliczamy:
„
„
metodę zaktualizowanej wartości netto – NPV (ang. Net Present Value),
metodę wewnętrznej stopy zwrotu – IRR (ang. Internal Rate of Return)
wartość wpływów i wydatków pieniężnych związanych z
realizowaną inwestycją.
by Ludwik Wicki
każdego roku przepływów pieniężnych netto, zrealizowanych w całym
okresie objętym analizą (obejmującym cały okres życia inwestycji),
przy stałym poziomie stopy procentowej (dyskontowej)
pomniejszonym o początkowe nakłady inwestycyjne.
„ Zdyskontowane przepływy pieniężne to inaczej przepływy pieniężne
wyrażone w aktualnej wartości pieniądza.
„ Dyskontowanie polega na przemnożeniu przyszłych przepływów
pieniężnych odpowiednich dla danego roku i założonej stopy
procentowej przez współczynnik dyskontowy.
7
Formuła obliczania wartości aktualnej netto –
NPV
Ocena NPV
„ Informacje jakie daje NPV:
by Ludwik Wicki
„ NPV < 0 – Inwestycja nieopłacalna
by Ludwik Wicki
„ NPV = 0 – Inwestycja znajduje się na granicy
opłacalności
„ NPV > 0 – Inwestycja jest opłacalna tym bardziej,
im większa
„ wartość współczynnika
„ t – liczba okresów
„ r – stosowana stopa dyskontowa
„ CF – strumienie pieniężne dla roku n
Rozwiąż przykład
„ Firma planuje zainwestować w przedsięwzięcie 6 000 zł.
Okres życia projektu ocenia się na 4 lata. Założono, byżeLudwik Wicki
firma może inwestować przy stopie procentowej 10%.
Oczekuje się, że inwestycja przyniesie w kolejnych latach
następujące wpływy:
Inwestycja (min. 5 pozycji)
Pozycja
Kwota
Cena
zakupu
Kurs
waluty wg
NBP
Ilość
zakupiona
Cena
sprzedaży
Kurs
Wartość ze
waluty wg sprzedaży
by Ludwik Wicki
NBP
I rok - 900 zł,
II rok - 1 800 zł
„ III rok – 2 000 zł
„ IV rok – 2 000 zł
„
„
Wyliczenia rentowności inwestycji
„ Tabelę z danymi o dokonanych zakupach inwestycyjnych
by Ludwik Wicki
składamy u prowadzącego. Bez złożenia tej informacji
nie
można brać udziału w konkursie. Dostępna kwota do
zainwestowania – 100 000 zł (całość trzeba zainwestować)
Przykładowe rozliczenie
by Ludwik Wicki
8