Teoretyczne uwarunkowania postępu technicznego

Wykład - Postęp i jego
znaczenie
by Ludwik Wicki
Teoretyczne uwarunkowania
postępu technicznego
Postęp
Technika
„ (z gr. technē, sztuka, umiejętność) - w znaczeniu ogólnym
- całokształt środków i czynności wchodzących w by Ludwik Wicki
zakres działalności ludzkiej związanej z wytwarzaniem
dóbr materialnych, a także reguły posługiwania się nimi,
„ Postęp to ciąg procesów, zmian zmierzających ku
stanowi coraz doskonalszemu, lepszemu.
by Ludwik Wicki
(Encyklopedia PWN).
„ technika to usystematyzowane wykorzystywanie reguł
naukowych i wiedzy praktycznej do jednostek i systemów
fizycznych (Lowe P.),
„ technika to wszelka wiedza i umiejętności dotyczące
metod produkcji oraz stan i dostępność maszyn (Begg).
Postęp techniczny
Cele postępu
„ zastosowanie nauki i techniki w nowy sposób, przynoszący
jednocześnie korzyści ekonomiczne [OECD]
by Ludwik Wicki
„ wszelkie usprawnienia umożliwiające wzrost efektów przy
tych samych nakładach [Begg]
Podstawowe cele postępu (innowacji):
„ ekonomiczne:
„
„
by Ludwik Wicki
wzrost produkcji,
obniżka kosztów wytwarzania,
„ środowiskowe
„ efektywne zastosowanie nowej techniki, ale także nowa
organizacja i podział pracy, organizacja produkcji [Galbraith]
„ społeczne
(np. ochrona środowiska),
(np. poprawa warunków pracy).
„ nowe produktywniejsze techniki wytwórcze, nowe produkty
oraz nowe formy organizacji gospodarki. [Schumpeter]
MSB_2010_LW
1
Pojęcie postępu
Znaczenie postępu w gospodarowaniu
„ Postęp to ciąg procesów, zmian zmierzających ku
by Ludwik Wicki
stanowi coraz doskonalszemu, lepszemu.
„ Postęp techniczny to proces doskonalenia techniki
wytwarzania polegający na wprowadzaniu do produkcji
ulepszonych środków i przedmiotów pracy w celu
osiągnięcia zamierzonych celów:
Podstawowe cele stosowania postępu (innowacji) to:
„ Wzrost efektywności ekonomicznej gospodarowania:
„
„
„
„
Wzrost produkcji,
Obniżka kosztów wytwarzania,
Poprawa warunków pracy,
Ochrona środowiska naturalnego.
Postęp techniczny pozwala na uzyskiwanie wyższych
by Ludwik Wicki
wydajności zasobów.
Rola postępu technicznego we wzroście gospodarczym jest
wyższa niż rola nakładów.
Wprowadzanie postępu w może przyczyniać się do
powstawania korzyści i kosztów zewnętrznych,
Korzyści zewnętrzne (trudne do wymiernego ujęcia) mogą
prowadzić do stwierdzenia celowości finansowania
postępu na różnych etapach jego kreowania,
Efektywność korzystania z postępu technicznego zależy od
poziomu kultury technicznej społeczeństwa
SOLOW
Efekty postępu technicznego w
odniesieniu do produkcji
Efekty działania postępu technicznego
„ wzrost wartości produkcji z jednostki nakładu,
by Ludwik Wicki
„ wzrost produkcji przy nie zmienionym poziomie
nakładów,
„ zmiana optymalnego poziomu nakładów,
„ wzrost potencjału produkcyjnego.
by Ludwik Wicki
∆P = ∆y×cy – ∆x×cx
y
P3
P2
P1
f2
y2
A22
A12
f1
∆y
y1
∆P
A11
∆x
x1
Efekty postępu technicznego w
odniesieniu do kosztów
A21
x
x2
Wpływ postępu na dochód
przedsiębiorstwa x
P2
by Ludwik Wicki
n1
F
D
Przychody
B
P1
by Ludwik Wicki
K1
K2
H
koszty
G
E
Utarg
Następuje wzrost
kosztów wytwarzania i
wzrost produkcji
∆K
A11
∆n1
A12
A22
I1
I2
∆n2
MSB_2010_LW
C
A
0
U
V
W
X
Produkcja
n2
2
Przykład korzyści zewnętrznych z
postępu
by Ludwik Wicki
P
Dynamika upowszechniania innowacji
„ Nowe rozwiązania upowszechniają się w
„
Koszt marginalny (prywatny = społeczny)
„
P2
P1
Korzyści
zewnętrzne
by Ludwik Wicki
zastosowaniach praktycznych stopniowo, gdyż
początkowo:
nie ma dostatecznej wiedzy o nowościach,
brak jest wystarczającej dla wszystkich ilości
produktów.
Użyteczność
społeczna
Niedobór podaży Użyteczność
prywatna
Q1
Q2
Q
Typowy przebieg krzywej introdukcji
nowych technik wytwarzania
Bariery wdrażania postępu
„ Ekonomiczne:
by Ludwik Wicki
„
„
„
„
by Ludwik Wicki
brak środków na wprowadzenie innowacji (bariera finansowa),
niskie dochody producentów,
niski popyt i ceny produkcji,
zbyt mała skala produkcji
„ Społeczne
„ indywidualne:
„
„
„
grupowe:
„
„
„
niski poziom oświaty,
nieukierunkowanie badań,
czy brak pracy poza danym działem gospodarki.
Wpływ postępu biologicznego na wzrost
produkcyjności roślin w krajach
wysokorozwiniętych
Postęp biologiczny
„ udoskonalenia organizmów roślinnych i
brak wiedzy,
niskie lub nieukierunkowane wykształcenie,
by Ludwik Wicki
zwierzęcych oraz zwiększanie liczby gatunków
roślin i zwierząt i ich wprowadzanie do produkcji
rolniczej.
60
by Ludwik Wicki
50
40
% 30
20
10
0
MSB_2010_LW
1951-1970
1971-1990
3