MP. Czy e-learning zepchnie szkoły w niebyt

Marcin Polak*
Czy e-learning zepchnie szkoły w niebyt?
Internet obudził w nas potrzebę wolności w edukacji, dzięki któremu moŜemy sięgać
dalej, głębiej, nieustannie poznawać to, co nas interesuje, inspiruje, motywuje do działania.
Oczywiście, istotne są równieŜ zmiany dokonujące się wokół nas w obszarze technologii i
techniki, które otworzyły nam nowe kanały komunikowania się i świat eksploracji
praktycznie wszystkich obszarów wiedzy.
Sądzę, Ŝe w przyszłości zarówno system edukacji, jak i tworzące go szkoły, ulegną
znaczącej przebudowie i system szkolny będzie inny niŜ obecnie. Ze względu na sytuację
finansów publicznych trudno zakładać, Ŝe utrzyma się dominujący model finansowania
szkolnictwa ze środków publicznych. Raczej będzie to model publiczno-prywatny. Skoro
zwiększy się udział środków prywatnych w finansowaniu kształcenia, prawdopodobnie
zmieni się równieŜ zakres oferty programowej. Nastąpi odejście od kształcenia wiedzy
ogólnej na rzecz kształcenia wiedzy bardziej praktycznej, pod kątem uwarunkowań rynku
pracy. Realne będą rozwiązania hybrydowe, o których wspomina się w scenariuszu ekspertów
Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową pt. „Mozaika moŜliwości“.
MoŜna przewidywać w najbliŜszych dwóch dekadach zmianę modelu szkolnego w
Polsce, ale warto zwrócić uwagę, Ŝe wcześniej nastąpi zmiana modelu nauczania. A to za
sprawą rosnących zasobów edukacyjnych w Internecie i ich wykorzystania do nauki - elearningu.
Naukowcy Uniwersytetu Harvarda prognozują, Ŝe za 10 lat połowa zajęć w szkołach
średnich moŜe odbywać się w sieci. JeŜeli szkoły chcą dalej pełnić swoją funkcję edukacyjną,
powinny juŜ inwestować w programy edukacji na odległość. Rosnące zasoby edukacyjne w
Internecie są jak biała kula bilardowa, którą rozpoczynamy grę. Zmieniają konfigurację na
edukacyjnym stole. Prawdopodobnie w najbliŜszej dekadzie przyczynią się do zmiany
modelu nauczania, w którym obok tradycyjnych lekcji spędzanych w szkole, uczniowie będą
równieŜ mieć zajęcia online, których zadaniem będzie rozszerzać wiedzę z zakresu
podstawowego lub oferować wiedzę ponadpodstawową, nie związaną z minimum
programowym (przedmioty fakultatywne). Utrzymanie obecnego modelu z podziałem na
przedmioty i taką samą wiedzą dostarczaną do wszystkich w klasie jest mało realne w
dłuŜszej perspektywie, a na pewno bardzo kosztowne dla finansujących szkolnictwo.
E-learning jest narzędziem, które w załoŜeniach ma sprzyjać samokształceniu oraz
samodzielnemu pogłębianiu wiedzy w preferowanych obszarach. Powinno pozwalać
uczniowi na dostosowanie tempa i narzędzi pracy do osobistego stylu uczenia się. Jest więc
sposobem indywidualizacji i personalizacji nauczania. Wymaga jednak duŜo samodyscypliny,
Projekt „Pomorze 2030 – scenariusze rozwoju i kluczowe technologie” realizowany przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową jest
współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna
Gospodarka 2007-2013.
Patronat nad projektem objął Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.
którą nie zawsze posiadają uczniowie i studenci. Stąd, w nauczaniu formalnym, e-learning
moŜe być wykorzystywany dwojako: przede wszystkim jako forma prowadzenia zajęć w sieci
pod kierunkiem opiekuna kursu, ale jednocześnie przewodnika i doradcy.
Drugim sposobem wykorzystania e-learningu byłoby traktowanie go jako formy
uzupełniającej – do indywidualnego i samodzielnego studiowania (np. w ramach pracy
domowej) – tu nie byłby potrzebny opiekun dostępny w kaŜdej chwili. UŜycie e-learningu w
tej formie powinno być ograniczone do małych porcji materiału połączonego
z rozwiązywaniem zadań.
Prawdopodobnie większość krajów, w tym Polska, nie jest dziś przygotowana do
takiej zmiany w nauczaniu. To bardzo powaŜna przebudowa systemu oświaty wymagająca
wielu dostosowań w zasadzie wszystkiego. Nauczyciel i uczeń muszą być dobrze
przygotowani do uŜywania nowoczesnych narzędzi, ale równieŜ świadomi swoich ról i
oczekiwań, jakie stawia druga strona. W najbliŜszej dekadzie taka zmiana jest jednak jak
najbardziej moŜliwa i moŜna dostrzec wiele korzyści z takiego rozwiązania, np. po stronie
kosztów, lepszej komunikacji w szkole, większego zaangaŜowania uczniów, większej
współpracy w klasie i szkole.
Potrzeba (i konieczność) uczenia się jest naszą cechą wrodzoną. U duŜej części
społeczeństwa dość wytłumioną, ale jednak jest ona częścią naszej natury i nie da się jej
całkowicie usunąć. Musimy się uczyć, aby móc Ŝyć. U młodego człowieka ta potrzeba jest o
wiele silniejsza niŜ u dorosłego, pomimo Ŝe szkoła współczesna robi wszystko, aby go do tej
edukacji zniechęcić.
Co do zasady, w przyszłości raczej nie zabraknie instytucji szkoły. Coraz bardziej
skomplikowana rzeczywistość nas otaczająca będzie zmuszać i do uczenia się młodych i do
ciągłego dokształcania dorosłych. Gdzieś będziemy musieli zdobywać wiedzę i umiejętności
potrzebne w Ŝyciu. Będziemy to musieli robić szybciej i częściej. Czyli będziemy
potrzebować dostępu do źródeł, z których będziemy mogli czerpać tę wiedzę i do działań,
które pomogą nam rozwijać umiejętności w praktyce. Być moŜe będziemy potrzebować
„pakietów“ wiedzy instant, aby szybko uzupełniać swoje edukacyjne braki.
Albert Camus powiedział kiedyś, Ŝe „szkoła przygotowuje dzieci do Ŝycia w świecie,
który nie istnieje“. Nadszedł juŜ czas, aby przygotowywała do realiów, z którymi młody
człowiek będzie się bardzo szybko (coraz szybciej) zderzał po zakończeniu edukacji szkolnej.
* Autor jest twórcą i redaktorem naczelnym Edunews.pl, zajmuje się edukacją i komunikacją
społeczną, realizując projekty społeczne i komercyjne o zasięgu ogólnopolskim i
międzynarodowym)
Projekt „Pomorze 2030 – scenariusze rozwoju i kluczowe technologie” realizowany przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową jest
współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna
Gospodarka 2007-2013.
Patronat nad projektem objął Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.