uzasadnienie_do_ustawy (Rozmiar pliku: 189.13 KB)

UZASADNIENIE
I. W związku z wątpliwościami, czy Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ma
prawo przyznawać świadczenie honorowe osobom, które ukończyły 100 lat życia,
w projekcie proponuje się wprowadzenie przepisu regulującego tę kwestię, sankcjonującego
kilkudziesięcioletnią tradycję przyznawania takich świadczeń (art.1 pkt 1 i 2 projektu).
Świadczenia honorowe z tytułu osiągnięcia 100 lat życia przyznawane są przez
Prezesa ZUS w drodze wyjątku na mocy decyzji podjętej przez Prezesa Rady Ministrów
w 1972 r. Zasadność jej stosowania była potwierdzana przez kolejnych ministrów właściwych
do spraw zabezpieczenia społecznego.
Liczba osób, którym przyznano takie świadczenie wynosiła: w 2001 r. – 402,
w 2002 r. – 498, w 2003 r. – 517, w 2004 r. – 622, w 2005 r. – 579. Wypłaty świadczeń dla
jednej osoby na ogół nie przekraczają okresu jednego roku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
nie wydziela ewidencyjnie wypłat tych świadczeń, ponieważ kwoty wypłat nie są znaczące.
II. Główną przyczyną wprowadzenia ustawą z dnia 16 lipca 2004 r. o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 191, poz. 1954)
zasady, że waloryzacja przeprowadzana jest dopiero wówczas, gdy wskaźnik wzrostu cen
towarów i usług konsumpcyjnych w okresie od roku kalendarzowego, w którym była
przeprowadzona ostatnio waloryzacja wynosi co najmniej 105,0 lub co trzy lata, jeżeli ww.
wskaźnik nie osiągnie 105% przez okres 2 lat kalendarzowych następujących po roku, po
roku w którym przeprowadzono ostatnią waloryzację, a więc odejścia od corocznej
waloryzacji emerytur i rent, była trudna sytuacja finansów publicznych.
Odnotowana w 2005 r. poprawa kondycji naszej gospodarki oraz stanu finansów publicznych,
niższy od zakładanego deficyt budżetu państwa oraz utrzymujący się od kilku lat na niskim
poziomie wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, pozwalają na powrót do formuły
corocznej waloryzacji emerytur i rent.
W projekcie ustawy proponuje się, aby wskaźnik waloryzacji wynosił nie mniej niż
średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku
kalendarzowym zwiększony o część realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia
w poprzednim roku kalendarzowym.
Zgodnie z Komunikatem Prezesa GUS z 16 stycznia br., średnioroczny wzrost cen
towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2005 r. w stosunku do 2004 r. wyniósł 2,1 %,
a dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów - 2,3 %. Natomiast zgodnie z prognozą
Ministra Finansów, inflacja w 2006 r. ma wynieść 1,5% a w 2007 r. 1,9 %.
Utrzymanie się wzrostowej tendencji gospodarki naszego kraju, poprawy stanu
finansów publicznych oraz niskiego wskaźnika inflacji stwarza możliwość zwiększania
wskaźnika waloryzacji o część realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim
roku kalendarzowym.
Uwzględnienie inflacji oraz 20 % realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia byłoby
obligatoryjne. Ewentualne dalsze zwiększenie wskaźnika waloryzacji ponad wskaźnik
inflacji, byłoby przedmiotem negocjacji na forum Trójstronnej Komisji do Spraw SpołecznoGospodarczych. Ustalony w drodze negocjacji wskaźnik waloryzacji, ogłaszałby minister
właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. W przypadku braku konsensusu, wysokość
wskaźnika waloryzacji ogłaszałaby, w drodze rozporządzenia, Rada Ministrów.
III. Kolejnym elementem proponowanych zmian jest skrócenie, określonych ustawą
z dnia 16 lipca 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. Nr 191, poz. 1954), terminów likwidacji tzw. starego portfela emerytur i
rent, tj. ponownego przeliczenia emerytur i rent, które zostały obliczone od kwoty bazowej
stanowiącej mniej niż 100% przeciętnego wynagrodzenia, czyli przyznane przed 1 stycznia
1999 r.
Proponuje się, aby zamiast zapisanego w ustawie podniesienia kwoty bazowej: w roku
2007 – do 94,5% przeciętnego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia wysokości świadczenia
w dniu jego przyznania., w roku 2008 – do 96%, w roku 2009 – do 98% i w roku 2010 –
do 100% takiego wynagrodzenia, została ona podniesiona w ciągu dwóch lat, tj.: w 2007 r. –
do 98,0% przeciętnego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia wysokości świadczenia w
dniu jego przyznania i w 2008 r. – do 100% takiego wynagrodzenia.
IV. Proponuje się uchylenie art. 194b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.),
na mocy którego osobom pobierającym świadczenia ustalone w kwocie nie wyższej niż kwota
najniższej emerytury lub renty przysługiwała jednorazowa wypłata w wysokości:
1) 100 zł – dla osób pobierających emeryturę, rentę z tytułu całkowitej niezdolności
do pracy lub rentę rodzinną;
2) 50 zł – dla osób pobierających rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami realizacja jednorazowej wypłaty, o
której mowa w art. 194b następuje w marcu 2005 r. i w marcu 2006 r. (art. 194b ust. 2), przy
czym jednorazowa wypłata nie przysługuje w roku kalendarzowym, w którym
przeprowadzono waloryzację emerytur i rent (art. 194b ust. 3). Wobec powyższego w
przyszłości nie będą już dokonywane jednorazowe wypłaty na mocy art. 194b.
Z tych samych powodów proponuje się uchylenie art. 104a w ustawie z dnia 20 grudnia
1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25, z późn. zm.).
Ponadto proponuje się uchylenie ustawy z dnia 20 maja 2005 r. o dodatku pieniężnym
dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne
i zasiłek przedemerytalny (Dz. U. Nr 102, poz. 852). Na mocy tej ustawy, osobom
pobierającym emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne oraz
świadczenia przedemerytalne i zasiłki przedemerytalne, przysługiwał dodatek w wysokości
10% różnicy pomiędzy kwotą 9600 zł a wskaźnikiem dochodowym osoby uprawnionej lub
uprawnionych członków rodziny. Dodatek ten przysługiwał, jeżeli wskaźnik dochodowy
osoby uprawnionej obliczony na podstawie dochodu z roku kalendarzowego poprzedzającego
rok, w którym nabywała prawo do dodatku, nie przekraczał 9600 zł. Prawo do tego dodatku
przysługiwało w latach, w których nie przeprowadzono waloryzacji emerytur i rent.
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w
procesie stanowienia prawa, projekt ustawy zostanie udostępniony w Biuletynie Informacji
Publicznej.
Ocena skutków regulacji (OSR)
1. Podmioty, na które będzie oddziaływać projektowana regulacja
Proponowane rozwiązania obejmą osoby, które pobierają świadczenia emerytalne i
rentowe.
2. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Wejście w życie ustawy spowoduje dodatkowe koszty dla budżetu państwa. Wynika
to z faktu, że wydatki z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są wyższe niż wpływy
ze składek i w związku z tym co roku niezbędna jest dotacja uzupełniająca z budżetu
państwa. Wprowadzenie corocznej waloryzacji emerytur i rent oraz przyspieszenie o dwa
lata likwidacji starego portfela emerytur i rent spowoduje konieczność zwiększenia dotacji
uzupełniającej w ciągu najbliższych 5 lat o kwoty wymienione w poniższym zestawieniu.
I. Propozycja zmiany mechanizmu waloryzacji świadczeń:
1. Skutki finansowe proponowanej w ustawie zmiany mechanizmu waloryzacji emerytur
i rent oszacował Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy następujących założeniach
makroekonomicznych (założenia na lata 2006 – 2011 przyjęto w oparciu o prognozę
Ministerstwa Finansów)
Rok
2006
Wskaźnik cen towarów i
101,5
usług konsumpcyjnych
ogółem w %
Wskaźnik cen towarów i
usług konsumpcyjnych dla
gospodarstw domowych
emerytów i rencistów*) w % 101,6
Wskaźnik realnego wzrostu
przeciętnego wynagrodzenia 102,0
w%
2007
2008
2009
2010
2011
101,9
102,5
102,0
102,0
102,0
X
101,7
X
102,1
X
102,0
X
102,0
X
102,0
*) od 2007 r. w szacunkach przyjęto na poziomie wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych
ogółem
2. W warunkach obecnych przepisów przyjęto, że wskaźnik waloryzacji świadczeń nie będzie
zwiększany ponad skumulowany wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych.
3. W warunkach proponowanych zmian przyjęto wskaźniki waloryzacji na najniższym
poziomie, tzn. na poziomie wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych
powiększonych o 20 % realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia.
Przy powyższych założeniach oszacowano, że wprowadzenie zmiany zasad waloryzacji
emerytur i rent od 2007 r. spowodowałoby w porównaniu do obecnych przepisów
zwiększenie wydatków na świadczenia wypłacane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
odpowiednio:
- w 2007 r. - 1,8 mld zł,
- w 2008 r. – 4,3 mld zł,
- w 2009 r. – 1,8 mld zł,
- w 2010 r. – 3,6 mld zł,
- w 2011 r. – 6,4 mld zł.
Przyjmując założenie, że wydatki na emerytury i renty tzw. służb mundurowych
i rolników indywidualnych w latach następnych stanowić będą 23 % wydatków na
emerytury i renty z FUS, szacuje się, że zwiększenie wydatków na wszystkie świadczenia
podlegające waloryzacji (łącznie z zasiłkami i świadczeniami przedemerytalnymi oraz
rentami socjalnymi) w porównaniu do obecnych przepisów wyniesie odpowiednio:
- w 2007 r. – 2,3 mld zł,
- w 2008 r. – 5,5 mld zł,
- w 2009 r. – 2,2 mld zł,
- w 2010 r. – 4,5 mld zł,
- w 2011 r. – 8,2 mld zł.
II. Przyspieszenie realizacji wyrównywania „starego portfela” emerytur i rent
Jeżeli chodzi o skrócenie terminów realizacji likwidacji tzw. starego portfela
emerytur i rent o dwa lata, to zwiększenie wydatków z tego tytułu w porównaniu do obecnych
przepisów wyniosłoby odpowiednio:
w 2007 r. - 1,3 mld zł,
w 2008 r. - 1,8 mld zł,
- w 2009 r. - 1,1 mld zł,
- w 2010 r. - 0,2 mld zł.
Proponowane rozwiązania nie będą miały wpływu na budżety samorządów.
3. Wpływ regulacji na rynek pracy
Proponowane rozwiązania nie będą miały żadnego wpływu na rynek pracy.
4. Wpływ regulacji na konkurencyjność i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie
przedsiębiorstw
Proponowane rozwiązania nie będą miały wpływu na konkurencyjność wewnętrzną
i zewnętrzną gospodarki.
5. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny
Proponowane rozwiązania nie będą miały żadnego wpływu na sytuację i rozwój
regionalny.
6. Konsultacje społeczne
Proponuje się konsultacje projektu ustawy z
związkowymi:
1)
Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”;
następującymi
2)
Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych;
3)
Forum Związków Zawodowych w Bydgoszczy;
4)
Krajowa Partia Emerytów i Rencistów;
5)
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów
oraz następującymi organizacjami pracodawców:
1) Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych „LEWIATAN”;
2) Konfederacja Pracodawców Polskich;
3) Związek Rzemiosła Polskiego;
4) BCC – Organizacja Pracodawców.
organizacjami