Kurier Operowy 15 marca 2015

Kurier Operowy
15 marca 2015
Za nami pierwszy dzień Międzynarodowej Konferencji Operologicznej, nad którą honorowy patronat
objęła Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Małgorzata Omilanowska. Oficjalne
rozpoczęcie, powitanie gości, pierwsze wykłady i panele spotkały się z serdecznym przyjęciem.
Po krótkim wprowadzeniu dyr. Renaty Borowskiej-Juszczyńskiej wystąpił dr Zenon Butkiewicz –
dyrektor Departamentu Narodowych Instytucji Kultury MKiDN. Jego wykład, wprowadzający w ogólne
zagadnienia szeroko związane z teatrem operowym, zatytułowany Siły i środki naszej sceny – dziś,
wskazywał na trójtorowość realizacji przedstawień, w tym oper współczesnych: baza, jaką są teatry
operowe, wykonawcy oraz środki finansowe, umożliwiające ich produkcję. Podkreślał, że obecnie w
Polsce istnieje dobry czas na wystawianie dzieł skomponowanych od 2 poł. XX wieku aż po dzień dzisiejszy,
wskazywał na ośrodki, starające się – pomimo trudności – realizować najnowsze kompozycje. Gość
zwrócił uwagę, że należy wspierać obecnie powstającą twórczość artystyczną, by przyszłe pokolenia
mogły sięgać po klasykę XXI wieku.
Agata Grenda, dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego powitała gości w imieniu Marszałka Marka Woźniaka i podkreśliła znaczenie organizacji tej konferencji w kontekście autorefleksji samej instytucji kultury.
dr Zenon Butkiewicz
Agata Grenda
Dyr. Renata Borowska-Juszczyńska w swoim wprowadzeniu do właściwych dyskusji zwróciła uwagę
na problem przyciągnięcia nowego, młodego widza do teatru operowego. Zaznaczała, że młodzież ma
kontakt z muzyką klasyczną poprzez nowe media, jak serwisy YouTube czy Spotify, jest więc zainteresowana tego typu twórczością – wyzwaniem dla instytucji jest skierowanie ich potrzeb w stronę
odbioru na żywo, jak w teatrze operowym właśnie. Prof. Marcin Gmys, opiekun merytoryczny całej
Konferencji, prowadzący dzisiejsze dyskusje, wskazał na ponadoperologiczny i ponadlibrettologiczny
charakter Konferencji, co przyczynić się może do przybliżenia tego gatunku szerokiej publiczności,
także tej nowej, przyciągniętej nowymi kompozycjami.
Współczesny teatr operowy Niemiec został omówiony przez dr Achima Heidenreicha z Uniwersytetu
Muzycznego w Karlsruhe. Wskazał on na problem muzyki komponowanej po II wojnie światowej,
przypomniał, że już w latach 50-tych XX wieku mówiono, że wszystko co powstało po Wozzecku
Albana Berga można całkowicie zniszczyć. Zaprezentował także krótkie multimedialne przykłady
współczesnych kompozycji realizowanych na terenie Niemiec, tworząc obraz eksperymentalnych
wręcz rozwiązań inscenizacyjnych. Następujący po jego wystąpieniu panel dyskusyjny, w którym
udział brali dr Georgi Gospodinov, Peter Plamenow, Marek Moś i dr Hieronim Grala skupiał się na zagadnieniach gatunkowych współczesnych oper oraz ich wartości filozoficznej i estetycznej.
dr Achim Heidenreich
dr Georgi Gospodinov
dr Hieronim Grala, Peter Plamenow
prof. Marcin Gmys
Wybitny znawca kultury rosyjskiej – dr Lewon Akopjan – przedstawił w swoim wystąpieniu obraz
nowej opery rosyjskiej w kraju i za granicą. Wskazał, że większość nowopowstających dzieł, komponowanych jest na zamówienia płynące z zachodniej Europy i tam mających swoje pierwsze wykonania. Omówił szerzej i zaprezentował przykłady audio-video współczesnych oper rosyjskich –
Martwe dusze Rodiona Szczedrina, Psie serce Alexandra Raskatova, Dzieci Rosenthala Leonida Desyatnikova, La vita nova Vladymira Martynowa i Misterium Apostoła Pawła Nikołaja Karytnikowa. Po
tym wystąpieniu dyskusja, w której uczestniczyli ponadto Jon Skulberg, Karyl Charna Lynn i
prof. Dobrochna Ratajczakowa, dotyczyła głównie samej kompozycji Aleksandra Nowaka Space
Opera. Dyskutanci zwracali uwagę na klasyczność i tradycyjność tej opery, doszukiwali się kategorii
przyjemności w muzyce.
dr Lewon Akopjan
prof. Dobrochna Ratajczakowa
Jon Skulberg
dyr. Gabriel Chmura, dyr. Renata Borowska-Juszczyńska
Ostatnim z prelegentów był prof. Michał Bristiger. Swój wykład rozpoczął od twierdzenia, że opera
jest najbardziej społeczną formą muzyczną, że ma zobowiązania kulturowe, z których nie może się
wyrwać. W tym kontekście dwa omówione przez niego dzieła operowe całkowicie wypełniają
postawione im zadanie – Pasażerka Mieczysława Wajnberga oraz Wallenberg estońskiego kompozytora Erkki-Svena Tüüra. Obie kompozycje dotyczą problemu człowieczeństwa w kontekście najtrudniejszych z możliwych warunków, jakimi są obóz zagłady czy gułag.
prof. Michał Bristiger
Na zakończenie pierwszego dnia Konferencji wszyscy uczestnicy mogli wziąć udział w drugiej premierze Space Opery Aleksandra Nowaka.
tekst: Michał J. Stankiewicz
fot. Michał Leśkiewicz