Rozwiązywanie konfliktów

Fundacja Centrum Edukacji Liderskiej
fundacja.cel.free.ngo.pl
Bezsensowne spory, czyli kilka słów o konfliktach
Katarzyna Leśniewska
(1) – BEZSENSOWNE SPORY O UPODOBANIA I WARTOŚCI
Gdy nad czymś pracujemy albo, gdy spędzamy razem wolny czas łatwo się pokłócić
o to, co kto preferuje. Kłótnie takie dotyczyć mogą:
 upodobań
Te zdjęcia powinny być czarno-białe… W życiu, jak tak to sam sobie rób!
Nie ma to jak kebab… To niezdrowe! Ja preferuję tradycyjną kuchnię polską.
 przyzwyczajeń
Gdy pracuję potrzebuję częstych przerw… No coś ty, lepiej zróbmy robotę do
końca, a potem odpoczywajmy.
Ja lubię wstawać w dni wolne o dziesiątej… To marnowanie dnia! Wstawaj,
jak ja, o siódmej, bo inaczej nici z wspólnego wypoczynku!
 gustów
To co zaprojektowałeś, jest według mnie niezbyt piękne… Potrafisz lepiej?!
To jest bardzo ładne!
Dobre są horrory, a komedie romantyczne beznadziejne… Nie bądź
śmieszny!
Jest dokładnie na odwrót!
 cenionych wartości
W pracy ważna jest dyscyplina… Nie dogadamy się, bo ja uważam,
że podporządkowanie blokuje twórczą inwencję…
Dla mnie ważna jest wierność… A dla mnie wolność…
W sporach takich bardzo często okopujemy się na swoich pozycjach i walczymy
zaciekle. Tymczasem – jak głosi znane powiedzenie – „o gustach się nie dyskutuje”.
Każdy ma prawo do swojego smaku i upodobań. Trudno zmieniać też czyjeś
przyzwyczajenia, bo niby dlaczego nasze mają być lepsze dla drugiej osoby. Nie ma
co dyskutować również o wartościach, z zamiarem przekonania kogoś, że to co
cenimy jest ważniejsze, niż to, co jest ważne dla niego? W ten sposób czas i energia
marnowane są na kłótnię, zamiast na wspólną pracę lub miłe spędzanie czasu
razem.
Projekt dofinansowany ze środków otrzymanych od Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Fundacja Centrum Edukacji Liderskiej
fundacja.cel.free.ngo.pl
Aby unikać takich niepotrzebnych sporów, warto zadać sobie pytania:
 Jakie są moje własne upodobania, przyzwyczajenia, gusta, wartości czy
preferencje, związane z daną sprawą?;
 Jakie są upodobania, przyzwyczajenia, gusta, wartości czy preferencje osoby,
z którą zaczynam się spierać?
 Czy swoim postępowaniem albo wypowiedziami nie naruszam jej
przyzwyczajeń, albo nie obrażam jej gustów, wartości czy preferencji?
 Jakie mamy wspólne przyzwyczajenia, gusta, wartości czy preferencje, które
pozwolą nam współpracować lub miło spędzać czas?
 Czy – jeśli więcej nas dzieli niż łączy – jestem gotów/gotowa zadeklarować
głośno o wyraźnie zaprzestanie kłótni i zajęcie się tym co mamy do zrobienia?
Czyli czy jestem gotów/gotowa działać zamiast wykłócać się kto ma fajniejsze
przyzwyczajenia, lepszy gust, ważniejsze wartości czy właściwsze
preferencje?
(2) – BEZSENSOWNE SPORY O TO KTO MA RACJĘ
Zdarza się, że kłócimy się bez sensu, przekonani o swojej racji, na którą – jak nam
się zdaje – mamy dowody. Łatwo się przekonać o tym na przykładzie doniesień
prasowych, gdy jedno zdarzenie w dwóch gazetach przedstawiane jest inaczej. I nie
chodzi tu o opinie, ale o interpretacje podawane jako fakty. Jedna gazeta podaje, że
osoba X sprowokowała kryzys, druga gazeta argumentuje, że to osoba Y odpowiada
za kryzys. Łatwo może dojść do sporu, jeśli korzystamy z różnych źródeł informacji,
nie wiedząc o tym. Dlatego warto zawsze podawać źródła, z których czerpiemy
wiedzę/dane/informacje. Wtedy możemy wyrażać naszą odmienną opinię, ale nie o
spierać się o rzeczywiste fakty. Jeśli nadal mamy chęć przekonać drugą stronę, że
nasze źródło jest wiarygodniejsze – nie dojdziemy do porozumienia. Wtedy być może
warto odwołać się do jakiegoś trzeciego źródła, które uznamy wszyscy za godne
zaufania.
Zwróć uwagę, że podobne konflikty mogą dotyczyć też wiedzy naukowej. Nie
zapominaj, że czym innym są dane, a czym innym ich interpretacja. O interpretacjach
możesz dyskutować, uznając prawo innych do własnego zdania. Warto ćwiczyć
umysł i rozważać sposób w jaki rozumują coś inni. Natomiast dane można
sprawdzać, przez wskazanie godnego zaufania źródła ich pochodzenia. Ale źródło
takie obie strony muszą uznawać za wiarygodne i rzetelne. To ważne w pracy
zespołowej, wspólnej nauce czy nawet w rozmowach towarzyskich. Inaczej dochodzi
do załamania współpracy lub „popsucia” relacji międzyludzkich.
Projekt dofinansowany ze środków otrzymanych od Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Fundacja Centrum Edukacji Liderskiej
fundacja.cel.free.ngo.pl
Aby unikać tego rodzaju niepotrzebnych sporów, warto zadać sobie następujące
pytania:
 Czy ja i druga strona wiemy do jakich źródeł wiedzy/danych/informacji się
odwołujemy? Czy nie są to po prostu różne źródła?
 Czy wiarygodność tych źródeł wiedzy/danych/informacji jest uznawana przez
obie strony?
 Czy przedstawione dane/informacje można zrozumieć na jeszcze inne
sposoby?
 Do czego się odwołujemy, gdy przedstawiamy jakąś interpretację
danych/informacji, jako lepszą od innej?
 Czy posiadane informacje/dane nie wymagają potwierdzenia, a wiedza –
ustalenia jej prawdziwości?
 Czy nie jest konieczne, by odwołać się do informacji z niezależnego i
niezaangażowanego źródła?
 Kogo przez obie strony mogą uznać za eksperta – uznać go za źródło
rzetelnej wiedzy i przyjąć jego opinię czy interpretację danych /informacji?
(3) – BEZSENSOWNE SPORY GDY ULEGAM WYOBRAŻENIOM
Nic tak źle nie wpływa na współpracę z innymi, jak uleganie negatywnemu wrażeniu
o osobach, z którymi masz pracować. Jeśli uznasz kogoś za osobę nadętą,
zarozumiałą i przemądrzałą, z pewnością nie zachęci Cię to do wspólnego działania
z nią. Podobnie jeśli ktoś wyda Ci się nieudacznikiem, ofermą czy leniem, który
czeka, aż ty zrobisz wszystko za niego. Takie wstępne nastawienia mogą mieć kilka
przyczyn. Po pierwsze, zwykłe skojarzenie. Jeśli ktoś przypomina Ci w czymś osobę,
z którą miałeś/-łaś przykre doświadczenia, możesz bez refleksji swoje złe
nastawienie do niej „przenieść” na nową osobę.
Po drugie, osoby, z którymi masz współpracować lub spędzać czas mogą należeć do
grup, o których masz fałszywe czy stereotypowe wyobrażenia. Najczęściej te grupy
czy kategorie społeczne, to:
 mniejszości narodowe (w Polsce często stereotypami objęci są Żydzi,
Rosjanie, Niemcy, Ukraińcy, Cyganie, Rumuni, itp.)
 inne rasy (np. krzywdzące stereotypy „czarnucha”, „żółtka”, itp.).
 mniejszości religijne (w Polsce, np. wyznawcy islamu, judaizmu, ruch HareKriszna, świadkowie Jehowy, itp.).
 mniejszości seksualne (osoby o homoseksualnej czy biseksualnej orientacji
seksualnej, transwestyci, transseksualiści)
 „nie swoje” grupy subkulturowe (np. skate’ci, dresiarze, itp.)
 grupy „regionalne” (np. Poznaniacy, Ślązacy, Krakusy, mieszkańcy dzielnic –
w Warszawie: Pragi i Woli, itp.).
Projekt dofinansowany ze środków otrzymanych od Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Fundacja Centrum Edukacji Liderskiej
fundacja.cel.free.ngo.pl
 osoby z niepełnosprawnością (upośledzone umysłowo, inwalidzi ruchu, osoby
znacznie niższego wzrostu, itp.).
 chorzy (alkoholicy, narkomani, chorzy psychicznie, osoby z zaburzeniami
seksualnymi, nosiciele wirusa HIV, itp.).
 osoby o światopoglądzie odmiennym niż własny (np. „liberałowie”,
„lewicowcy”, „anarchiści” „ciemnogrodzianie”, itp.).
 „typy ludzkie” (np. „rudzi”, „grubasy”, „blondynki”, „wieśniaki”, „mieszczuchy”,
itp.).
 płeć (tzw. „typowy mężczyzna” czy „typowa kobieta”)
 zawody (np. urzędnik, hydraulik, lekarz psychiatra, psycholog, polityk, lekarz,
ksiądz, nauczyciel, artysta, prostytutka, przestępca, itp.)
Po trzecie, możesz mieć bardzo wygórowane oczekiwania, co do współpracowników.
Jeśli taka osoba na wstępie nie sięgnie tak wysoko postawionej poprzeczki, łatwo
zniechęcić się do niej.
Po czwarte wreszcie, urazy i „kwasy” z innych, przeszłych sytuacji z osobą, z którą
masz pracować w grupie, mogą zniechęcać do współpracy. A to wszystko budzi
nieprzyjemne emocje.
Aby unikać takich niepotrzebnych i szkodliwych dla współpracy konfliktów zadawaj
sobie zawsze następujące pytania:
 Czy nie ulegam pierwszemu, negatywnemu wrażeniu, jakie zrobiła na mnie
druga osoba?
 Czy nie ulegam fałszywemu wyobrażeniu (stereotypowi) na jej temat?
 Czy nie oczekuję od tej osoby zbyt wiele – czy nie stawiam jej zbyt wysoko
poprzeczki?
 Czy nie ma między nami zaszłości, do których trzeba się wyraźnie i głośno
zdystansować?
 Czy dobrze radzę sobie z silnymi przykrymi emocjami, które wzbudza we mnie
to, że mam z tą osobą współpracować/kontaktować się? Jak mogę poradzić
sobie z tymi emocjami, by ich wyrażanie nie zakłócały naszej pracy/relacji?
Pamiętaj, że o trudnych uczuciach zawsze możesz powiedzieć. Gdy nazwiesz swoje
emocje (zamiast kogoś oskarżać, mieć pretensje, robić aluzje, obrażać), masz
szanse na złapanie dystansu do nich i zajęcie się celami twojego spotkania i/lub
współpracy z drugą osobą czy grupą.
Projekt dofinansowany ze środków otrzymanych od Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich