Ocena leczenia ortodontycznego po 1 roku retencji – badanie

Przeglądy, streszczenia
Reviews and abstracts
Tom 7, nr 4, 2011
Volume 7, no 4, 2011
Ocena leczenia ortodontycznego po 1 roku retencji – badanie
randomizowane
Evaluation of orthodontic treatment after 1 year of retention
– a randomized controlled trial
Edman Tynelius G, Bondemark L, Lilja-Karlander E.
European Journal of Orthodontics 2010; 32: 542-7
Celem leczenia ortodontycznego jest korekta
wady zgryzu oraz osiągnięcie stabilności uzyskanego
efektu. Dotychczas ukazało się niewiele badań
randomizowanych porównujących metody leczenia
retencyjnego w ortodoncji. Na brak danych wskazujących na najwłaściwszy sposób postępowania podczas
leczenia retencyjnego w ortodoncji zwróciła uwagę
międzynarodowa, niezależna, organizacja Cochrane
Collaboration typu non-profit, zajmująca się ułatwianiem
podejmowania świadomych decyzji, dotyczących
postępowania medycznego. Z tego powodu podjęto
randomizowane badania w celu oceny i porównania trzech
różnych metod ortodontycznego leczenia retencyjnego.
Protokół badań został zatwierdzony przez Komisję
Bioetyki w Lund, Uniwersytet w Malmö (Szwecja). Każdy
pacjent oraz jego opiekun musiał wyrazić świadomą,
pisemną zgodę na udział w badaniu. Przyjęto następujące
kryteria doboru pacjentów: brak wcześniejszego
leczenia ortodontycznego, uzębienie stałe, niedostatek
miejsca w obu łukach zębowych, brak przednio-tylnych,
pionowych i poprzecznych zaburzeń szkieletowych
i zębowo-wyrostkowych, I klasa na zębach trzonowych
lub zaburzenie nieprzekraczające 3 mm (w przód lub
w tył). Plan leczenia zawierał ekstrakcję czterech
pierwszych zębów przedtrzonowych oraz leczenie
aparatem stałym w obu łukach (slot zamka 0,022,
preskrypcja MBT).
W ramach pracy oceniano trzy metody ortodontycznego
leczenia retencyjnego:
1. Grupa V-CTC – stosowano zdejmowaną, wykonywaną
próżniowo szynę retencyjną pokrywającą podniebienie i przednie zęby szczęki oraz retainer stały dolny
przyklejony od kła do kła.
2. Grupa V-S – użyto identyczną szynę retencyjną górną,
jak w grupie V-CTC oraz szlifowanie powierzchni
stycznych zębów przednich dolnych.
3. Grupa P - wykorzystano prefabrykowany pozycjoner
obejmujący wszystkie wyrznięte zęby szczęki
i żuchwy.
Randomizacja została przeprowadzona w pięcio-
osobowych grupach, tak, aby być pewnym, że w każdej
z docelowych grup badanych znajdzie się równa ilość
osób. To pacjent, w wyniku losowania, decydował o przynależności do odpowiedniej grupy.
82 pacjentów spełniło kryteria włączenia do badania.
Siedmiu pacjentów nie zgodziło się na uczestnictwo,
dlatego też badaniem objęto 75 osób. Podczas 12
miesięcznego okresu leczenia retencyjnego wykluczono 2
osoby ze względu na brak współpracy.
Badania przeprowadzono na podstawie pomiarów
ortodontycznych modeli gipsowych wykonywanych
przed rozpoczęciem leczenia, po zdjęciu aparatu
ortodontycznego oraz po 12 miesiącach leczenia
retencyjnego. Dokonywano następujących pomiarów:
1. Wskaźnik Little’a w szczęce i żuchwie,
2. Szerokość międzykłową w szczęce i żuchwie mierzono
na szczytach guzków kłów górnych i dolnych,
3. Szerokość międzytrzonowcową w szczęce i żuchwie
oceniano na szczytach guzków mezjalnych policzkowych
pierwszych zębów trzonowych górnych i dolnych,
4. Długość łuku zębowego szczęki i żuchwy,
5. Nagryz poziomy,
6. Nagryz pionowy.
Dla każdego pomiaru, w każdej grupie była liczona
średnia arytmetyczna i odchylenie standardowe (SD).
Różnice dotyczące średnich pomiędzy grupami były
liczone z zastosowaniem jednoczynnikowej analizy
wariancji, przy użyciu programu Statistical Package for
Social Science (wersja 14.0; SPSS Inc., Chicago, Illinois,
USA). Przyjęto poziom istotności na poziomie 0,05.
Błąd pomiarów został sprawdzony przez dokonanie
dwukrotnego pomiaru, w odstępie 4 tygodni na 20 losowo
wybranych modelach. Po zbadaniu wyników na zgodność
z rozkładem normalnym i zastosowaniu testu t-Studenta
nie wykazano istotnych różnic pomiędzy pomiarami.
Porównując trzy badane metody leczenia retencyjnego
nie odnotowano znaczących statystycznie różnic pomiędzy
średnimi wartościami pomiarów w szczęce. Natomiast
w odniesieniu do pomiarów w żuchwie stwierdzono trzy
istotne statystycznie różnice:
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
215
Przeglądy, streszczenia
Tom 7, nr 4, 2011
Reviews and abstracts
Volume 7, no 4, 2011
1. Szerokość międzykłowa w grupie V-CTC nie zmieniła
się, podczas, gdy w grupach P i V-S zmniejszyła się
o odpowiednio 0,7 i 1,0 mm,
2. Długość łuku zębowego nie uległa zmianie w grupie
V-S, natomiast w grupie V-CTC wzrosła o 0,7 mm,
a w grupie P o 0,5 mm,
5. Nagryz pionowy uległ zwiększeniu w grupie V-S
o 0,2 mm, a w grupach P i V-CTC zmniejszeniu
odpowiedni o 0,2 mm i 0,4 mm.
Zajmując się tematem leczenia retencyjnego w ortodoncji należy pamiętać, że większość nawrotów po
leczeniu ortodontycznym zachodzi dość szybko po
zdjęciu aparatu, a 50 procent przypadków uwidacznia
się już w przeciągu kilku dni, jako skutek pociągania
tkanek przyzębia. Włókna znajdujące się w szczelinie
ozębnej potrzebują tygodni do przebudowy, podczas gdy
remodeling włókien nadgrzebieniowych zajmuje miesiące.
Zatem leczenie retencyjne, musi zapewnić odpowiednią
stabilizację wyników leczenia ortodontycznego w czasie
przebudowy tkanek przyzębia.
Autorzy ustalili, że na podstawie krótkoterminowej,
rocznej oceny oraz z klinicznego punktu widzenia, trzy
badane metody leczenia retencyjnego są skuteczne
w utrzymywaniu rezultatów leczenia ortodontycznego
u pacjentów spełniających kryteria włączenia do badania.
Należy również podkreślić, że badanie to, jako jedno
z nielicznych pokazuje, że stripping, bez jakichkolwiek
innych metod zespalających zęby, jest wydajną metodą
utrzymywania efektów leczenia ortodontycznego.
Opracował:
lek. dent. Tomasz Czajkowski
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
216