Artykuły - mandat członka zarządu

Sprawdź, czy nadal jesteś członkiem zarządu!
Czy to możliwe, by spółka nie miała zarządu od kilku lat? Okazuje się, że w praktyce zdarza się to
bardzo często. Funkcjonującemu w spółce zarządowi wydaje się tylko, że jest zarządem, tymczasem
sprawuje tą funkcję bezprawnie. Nawet wówczas, gdy jest wpisany do rejestru przedsiębiorców.
Jak to możliwe? Wyjaśnia to uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2010 r., zgodnie z którą, jeżeli
umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z chwilą zatwierdzenia
sprawozdania finansowego za pierwszy pełny rok obrotowy także wtedy, gdy według uchwały
wspólników powołanie nastąpiło na czas nieokreślony (sygn. akt III CZP 23/10).
Kwestia czasu trwania mandatu członka zarządu powołanego na czas nieokreślony budziła takie
kontrowersje, że ostatecznie wypowiedział się w tej materii Sąd Najwyższy. Problem braku mandatu
dotyczy nie tylko członków zarządu powołanych na czas nieokreślony, ale również członków zarządu
powołanych na czas określony, których mandat wygasł zgodnie z przepisami Kodeksu spółek
handlowych (dalej: k.s.h.). Warto zatem przyjrzeć się, jak ta kwestia jest uregulowana w umowie
spółki.
W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkach akcyjnych zbliża się okres zwyczajnych
zgromadzeń wspólników i zatwierdzania sprawozdań finansowych za poprzedni rok obrotowy. Jest to
standardowa procedura i nie budzi większych emocji, za wyjątkiem uchwał o udzieleniu członkom
organów absolutorium. Tymczasem w praktyce ważniejsza jest uchwała o zatwierdzeniu
sprawozdania finansowego, ponieważ przy braku odpowiednich zapisów w umowie spółki, z dniem
podjęcia tej uchwały wygasają mandaty członków zarządu.
Wynika to z przepisów art. 202 § 1 i 2 k.s.h., w myśl których, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej,
mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego
sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu (art. 202
§ 1 k.s.h.). W przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok, mandat członka
zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie
finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu (art. 202 § 2 k.s.h.).
Przepisy te stosuje się tylko wówczas, gdy w umowie spółki nie postanowiono inaczej, czyli
w praktyce w większości wypadków. Mandat członka zarządu wygasa również wskutek śmierci,
rezygnacji i odwołania z zarządu, lecz są to dosyć oczywiste przyczyny i mają miejsce z mocy prawa
(art. 202 § 3 k.s.h.).
Wyżej opisane przepisy tworzą zasadę kadencyjności zarządu. Jeżeli w umowie spółki nie
zastrzeżono, że członek zarządu może być powołany na czas nieokreślony albo kadencja zarządu trwa
dłużej niż rok, wówczas zgodnie z regułą wyrażoną w art. 202 § 1 k.s.h., mandat członka zarządu
wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za
pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Oznacza to w takiej sytuacji, że
kadencja członka zarządu wynosi jeden rok.
Robert Solga i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych Spółka komandytowa
40-186 Katowice, ul. Karoliny 4
tel.: +48 32 253 09 99, fax: +48 32 253 09 98, e-mail: [email protected], www.solga.pl
NIP: 9542702714, KRS: 0000359199, REGON: 241631946
Zasada ta odnosi się również do tych sytuacji, w których uchwała wspólników powołuje członka
zarządu na czas nieokreślony, a umowa spółki nie przewiduje takiej możliwości. Jest to bardzo
niebezpieczna sytuacja, gdyż może spowodować, że spółka nie będzie miała zarządu po odbyciu
zwyczajnego zgromadzenia wspólników.
Zdaniem Sądu Najwyższego nie stanowi przekonującego argumentu na rzecz odmiennej wykładni
przepisu art. 202 § 1 k.s.h. okoliczność, że powszechnym zjawiskiem w praktyce obrotu
gospodarczego jest powoływanie członków zarządu na czas nieokreślony, odczytywany przez
wspólników jako czas "aż do odwołania", a aprobata takiej praktyki pozwoliłaby uniknąć komplikacji
związanych z kwestionowaniem ważności czynności prawnych podejmowanych w przeszłości przez
osoby działające po wygaśnięciu mandatu. Zasada kadencyjności zarządu służy zdaniem Sądu
Najwyższego ochronie interesów wspólników, gdyż jest równoznaczna z obowiązkiem poddania się
przez członków zarządu okresowej ocenie dokonywanej przez wspólników. Wspólnicy muszą ich
ponownie powołać, aby utrzymali dotychczasowe stanowiska. Jeżeli zaś w ocenie wspólników
wartością większą od kadencyjności jest zapewnienie zarządowi stabilizacji i ciągłości pełnienia
funkcji, to powinni tą ocenę wyrazić w umowie spółki.
Wobec powyższego wspólnicy mający zamiar powołać zarząd na czas „do odwołania” powinni
w umowie spółki zawrzeć zapis, że powołanie członków zarządu następuje "na czas nieokreślony".
Zamieszczenie w umowie spółki postanowienia o powołaniu "na czas nieokreślony" będzie
równoznaczne z wyłączeniem stosowania przewidzianej w art. 202 § 1 k.s.h. reguły wygaśnięcia
mandatu z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za
pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji. W takim wypadku mandat członka zarządu wygaśnie
jedynie w razie odwołania z zarządu, rezygnacji lub śmierci (art. 202 § 4 k.s.h.).
Podsumowanie
Podsumowując, należy pamiętać, że tylko w umowie spółki wspólnicy mogą wyłączyć stosowanie
rocznej kadencji w odniesieniu do członków zarządu powoływanych na czas nieokreślony. Sama
uchwała o powołaniu na czas nieokreślony jest tu niewystarczająca.
Jeżeli umowa spółki nie ma odpowiedniego zapisu, wówczas członka zarządu powołanego na czas
nieokreślony należy traktować jako powołanego na okres rocznej kadencji, a jego mandat wygasa
z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy
pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu (art. 202 § 1 k.s.h.)
Z prawnego punktu widzenia tacy członkowie zarządu, jeżeli nie zostaną ponownie powołani do
zarządu, tracą prawo do reprezentowania spółki i pełnienia funkcji.
Pamiętać przy tym trzeba, że okoliczność, iż dana osoba jest wpisana do rejestru przedsiębiorców
jako członek zarządu, jest bez znaczenia, gdyż członkiem zarządu zgodnie z prawem nie jest.
Przygotowując się zatem do zwyczajnego zgromadzenia wspólników warto sprawdzić, czy po dniu
zatwierdzenia sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy spółka będzie miała jeszcze
zarząd i osoby uprawnione do jej reprezentacji.
Robert Solga i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych Spółka komandytowa
40-186 Katowice, ul. Karoliny 4
tel.: +48 32 253 09 99, fax: +48 32 253 09 98, e-mail: [email protected], www.solga.pl
NIP: 9542702714, KRS: 0000359199, REGON: 241631946