rodzaje ćwiczeń

rci
e
Sp
o
Slajd 1
Slajd 2
uk
ac
ja
w
RODZAJE ĆWICZEŃ
PODZIAŁ ĆWICZEŃ STOSOWANYCH NA
ZAJĘCIACH KOMPENSACYJNO - KOREKCYJNYCH
Podział obejmuje dwie grupy ćwiczeń:
Slajd 3
zko
ła
Ed
• ćwiczenia ogólnokształtujące,
• ćwiczenia specjalne
I. ĆWICZENIA OGÓLNOKSZTAŁTUJĄCE
aS
• Celem tych ćwiczeń, podobnie jak na zajęciach
wychowania fizycznego dzieci zdrowych, jest
wszechstronne oddziaływanie na wszystkie układy
ustroju.
Wy
ższ
• Ze względu na mniejszą sprawność i z reguły słabszy
gorset mięśniowy u dzieci z wadami postawy
podstawowym zadaniem, jakie spełniają te ćwiczenia
jest podnoszenie ogólnej wydolności i sprawności.
rci
e
Slajd 4
ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS
STOSOWANIA ĆW. KSZTAŁTUJĄCYCH U DZIECKA
Z WADĄ POSTAWY
Slajd 5
ĆWICZENIA ODDECHOWE
OGÓLNE:
uk
ac
ja
w
Sp
o
• Ćwiczenia należy wykonywać w warunkach skorygowanej
postawy, co z reguły warunkuje stopień trudności
i intensywności,
• W pierwszym etapie wyrównywania wady stosować
pozycje ułatwiające samorzutną korekcję postawy,
w następnych etapach – wzrastające jej utrudnienie,
• Eliminować pozycje, ćwiczenia i sytuacje stwarzające
warunki do pogłębiania wady,
• Prowadząc ćw. kształtujące stosować kilkusekundowe
wstawki w postaci ćwiczeń autokorekcji postawy
w różnych pozycjach np. „żołnierz na warcie”, „lalki
w pudełku” czy test „ścienny”.
• W ramach tej grupy prowadzi się naukę
prawidłowego oddychania, ponieważ znaczna część
dzieci oddycha nieumiejętnie, nie wykorzystując
oddychania torem dolnożebrowym (przeponowym).
Slajd 6
zko
ła
Ed
• Podczas każdego ćwiczenia należy skoordynować
ruchy poszczególnych segmentów ciała z fazami
oddychania, np. wznos RR – wdech, opust RR –
wydech, wyprost T – wdech, skłon/opad T – wydech
itp.
aS
• Najlepszymi ćw. oddechowymi są takie, które
w naturalny sposób aktywizują funkcje narządów
przez zwiększenie zapotrzebowania tlenowego.
Zalicza się do nich np. bieg, chód, ćw. dynamiczne
o obszernych ruchach, angażujące liczne zespoły
dużych jednostek mięśniowych.
• Nie należy stosować ćw. pogłębionego oddychania
w sztucznym, narzuconym rytmie wspólnym dla
całego zespołu.
Wy
ższ
• Ćw. oddechowe stosuje się również w celu
zmniejszenia intensywności zajęć.
rci
e
Slajd 7
ĆW. ODDECHOWE WŁAŚCIWE/SPECJALNE
Sp
o
• Aktywizują oddychanie w sposób wybiórczy, kierowany na
akcentowanie jednej z faz procesu oddychania lub na określoną
część narządu oddechowego.
Zależnie od rodzaju zniekształcenia, jego lokalizacji
lub stopnia usztywnienia stawów żebrowo – kręgowych,
dobiera się ćwiczenia i pozycje wyjściowe.
Slajd 8
ĆWICZENIA ROZLUŹNIAJĄCE
uk
ac
ja
w
• Wykorzystuje się je także w przypadku zniekształceń w obrębie
klatki piersiowej.
Stosuje się tu zasadę wypychania części wpuklonej żeber
przez powietrze pochodzące z max wdechu z jednoczesnym
unieruchomieniem pozostałych żeber.
Umiejętność rozluźnienia mm warunkuje prawidłowy
przebieg procesów biochemicznych związanych z wysiłkiem
i wypoczynkiem.
Ed
Każdy mięsień posiada określone napięcie
spoczynkowe (tonus), które podczas wypoczynku ulega
zmniejszeniu, zapewniając tym właściwe ukrwienie
i dotlenienie. Dlatego ćw. rozluźniające stosuje się zwłaszcza
po wysiłkach typu statycznego. Jest to warunkiem
wyrównania niekorzystnego wpływu skurczu izometrycznego
polegającego na ucisku naczyń krwionośnych i okresowym
zaburzeniu ukrwienia pracujących mięśni.
Slajd 9
zko
ła
Ćw. rozluźniające dzieli się na ogólne i miejscowe.
ĆW. ROZLUŹNIAJĄCE
OGÓLNE
Wy
ższ
aS
• Polegają na świadomym rozluźnieniu wszystkich
mm ustroju. Jeżeli jest to połączone z dążeniem
do pełnego odprężenia psychicznego, nosi nazwę ćwiczeń
relaksacyjnych.
MIEJSCOWE
• Polegają na ułożeniu segmentów ciała w pozycji
umożliwiającej rozluźnienie przy wykorzystaniu
działania siły ciężkości, np. pozycja leżenie tyłem,
kkd ugięte w stawach biodrowych i kolanowych –
rozluźnienie mm brzucha i kkd.
rci
e
Slajd 10
II. ĆWICZENIA SPECJALNE
ĆWICZENIA ELONGACYJNE
Slajd 11
ĆWICZENIA ANTYGRAWITACYJNE
(OBCIĄŻAJĄCE OSIOWO)
Ich istotą jest obciążenie osiowe stymulujące
mm antygrawitacyjne w warunkach pionizacji.
Polegają na utrzymywaniu skorygowanego
kręgosłupa i głowy w warunkach bezpośredniego
uk
ac
ja
w
Sp
o
• Elongacja (wydłużenie) w gimnastyce korekcyjnej dotyczy
kręgosłupa.
• Zasadą w ich stosowaniu jest doprowadzenie do
prawidłowej wielkości krzywizn fizjologicznych kręgosłupa.
• Wyróżnia się elongację bierną, czynną, w odciążeniu
i z obciążeniem ciężarem ciała.
Przykładem elongacji biernej w odciążeniu jest zwis
na podudziach, jeśli dołączy się do tego czynne wyciąganie,
to uzyska się elongację czynną w odciążeniu.
Elongację czynną w obciążeniu ciężarem ciała uzyskuje
się w pozycjach siadów i stojącej.
lub pośredniego dodatkowego obciążenia osiowego.
Zasady stosowania ćw. antygrawitacyjnych:
Ed
• Można je stosować, gdy dziecko swobodnie utrzymuje
postawę skorygowaną przez dłuższą chwilę.
Slajd 12
zko
ła
• Muszą być poprzedzone ćw. elongacyjnymi.
ĆW. ANTYGRAWITACYJNE c.d.
Wy
ższ
aS
• Kryterium dawkowania (wielkość obciążenia i długość wytrzymania)
jest wartość elongująca, która doprowadza krzywizny kręgosłupa
do wielkości prawidłowej.
• Wielkość obciążenia stosowanego w korekcji = połowie max
obciążenia, przy którym dziecko jest w stanie utrzymać skorygowaną
postawę.
W miarę upływu czasu pracy z dzieckiem długość wytrzymania
należy stopniowo zwiększać.
Jeżeli obserwuje się osiadanie kręgosłupa (zmniejszanie elongacji)
lub pogłębienie skrzywień należy natychmiast przerwać ćwiczenie
i skrócić czas wytrzymania. Stosowanie nadmiernych obciążeń jest
przeciwwskazane ze względu na możliwość uszkodzenia chrząstek
wzrostowych.
Woreczki o ciężarze 15 – 20 dkg stanowią za mały bodziec i nie
wywołują odruchu wyprostnego.
rci
e
Slajd 13
PODZIAŁ ĆWICZEŃ SPECJALNYCH
Sp
o
Przyczyną większości wad postawy jest dystonia
mięśniowo - więzadłowa (zaburzenia napięcia
mięśniowo - więzadłowego).
W związku z tym ćw. specjalne korygujące
obejmują dwie grupy:
• Ćw. zwiększające ruchomość odcinkową i rozciągające
mm nadmiernie napięte i/lub przykurczone:
- w obrębie kręgosłupa,
- w stawach ramiennym i biodrowym (zależnie od
wady),
Slajd 14
uk
ac
ja
w
• Ćw. wzmacniające wybiórczo zespoły mm osłabionych.
ĆW. ZWIĘKSZAJĄCE RUCHOMOŚĆ ODCINKOWĄ
KRĘGOSŁUPA
• Mają zastosowanie jedynie w przypadku odcinkowego
zesztywnienia kręgosłupa. Najczęściej dotyczy to odcinka
Th kręgosłupa (budowa). Podczas wykonywania tego
typu ćw. należy zwrócić uwagę na równomierne
rozłożenie działania zwiększającego ruchomość (poza
miejscem największego usztywnienia, na które kierowany
jest główny nacisk).
Ed
• Ćw. te przygotowują do prowadzenia reedukacji
posturalnej i wzmacniania mm w skorygowanym
układzie.
Slajd 15
zko
ła
• W przypadku prawidłowej ruchomości nie stosuje się
tych ćwiczeń.
ZASADY WYKONYWANIA ĆW. ZWIĘKSZAJĄCYCH
RUCHOMOŚĆ ODC. KRĘGOSŁUPA:
aS
• przed przystąpieniem do uruchamiania należy
unieruchomić sąsiednie odcinki,
• uruchamianie określonego odcinka osiąga się
wychodząc z jednej z dwóch stref sąsiednich,
druga pozostaje ustabilizowana,
Wy
ższ
• uruchomienia dokonuje się biernie i czynnie,
korekcja bierna jest często konieczna, ale nie
zawsze wystarczająca.
rci
e
Slajd 16
ĆW. ZWIĘKSZAJĄCE RUCHOMOŚĆ W STAWACH
RAMIENNYM I BIODROWYM
Sp
o
Oprócz kręgosłupa najczęściej dochodzi do ograniczenia
ruchomości w stawach ramiennym i biodrowym ze względu
na ścisły związek ukształtowania kręgosłupa w odcinkach
powiązanych z kończynami (przez obręcze).
• Hiperkifoza piersiowa (plecy okrągłe) najczęściej wiąże się
z przykurczem mm piersiowych,
Slajd 17
uk
ac
ja
w
• Hiperlordoza lędźwiowa (plecy wklęsłe) – z przykurczem
mm biodrowo – lędźwiowych.
ZASADY ROZCIĄGANIA MM W KOREKTYWIE
Mięśnie rozciąga się:
• wzdłuż włókien mięśniowych,
• przy stabilizacji odcinkowej kręgosłupa,
Ed
• przy stabilizacji jednego z przyczepów,
Slajd 18
zko
ła
• stosując ćw. rozciągające biernie i czynnie.
ĆW. WZMACNIAJĄCE WYBIÓRCZO ZESPOŁY
MM OSŁABIONYCH
aS
Ćw. reedukacji posturalnej, zwiększania ruchomości i wzmacnianie
w korektywie odbywają się równolegle, w proporcjach uzależnionych od
rodzaju wady i właściwości układu ruchowego dziecka.
Celem tej grupy ćw. jest rozwinięcie siły mięśniowej w powiązaniu
z wytrzymałością. Polega to na zwiększeniu napięcia mm posturalnych
(wcześniejszym zniesieniu ich dystonii) w takim stopniu, żeby wystarczało
ono na długotrwałe, automatyczne utrzymywanie prawidłowej postawy
w różnych warunkach życia.
Wy
ższ
Siłę określa się jako zdolność do przeciwstawiania się lub
pokonywania dużego oporu podczas ruchu, określoną za pomocą napięcia
mięśniowego. W takim przypadku zabezpiecza to postawę ciała przed
działaniem grawitacji.
rci
e
Slajd 19
ĆW. WZMACNIAJĄCE c.d.
Sp
o
Im opór jest większy, tym większą siłę musi rozwinąć
mięsień. Zasada ta jest wykorzystywana w ćw. mających na
celu wyrabianie siły mięśniowej pod postacią odpowiednio
dozowanego oporowania, zarówno w ćw. dynamicznych
(skurcze izotoniczne) jak i statycznych (skurcze izometryczne)
oraz mieszanych (skurcze auksotoniczne).
Slajd 20
ĆW. WZMACNIAJĄCE c.d.
uk
ac
ja
w
Dla stworzenia właściwego zabezpieczenia mięśniowego
skorygowanej postawy większe znaczenie ma wytrzymałość.
Określa się ją zwykle jako max czas trwania skurczu
izometrycznego mięśnia na poziomie jego 1/2 do 1/3
maksymalnej siły.
W korektywie jedną z zalet ćw. statycznych jest łatwiejsza
kontrola nad utrzymywaniem skorygowanej pozycji .
W praktyce, po każdych ćw. z dominantą skurczu
izometrycznego (statycznych) obowiązuje stosowanie ćw.
rozluźniających stwarzających warunki do wyrównania
ukrwienia mięśnia i długu tlenowego. Stosuje się je także
naprzemiennie z ćwiczeniami dynamicznymi (skurcze
izotoniczne).
Slajd 21
zko
ła
Ed
W ruchu korekcyjnym wielkość oporu (obciążenia)
i czasu jego trwania jest uwarunkowana zdolnością
utrzymania uzyskanego wcześniej skorygowanego położenia
ciała.
ZASADY WZMACNIANIA MM W KOREKTYWIE
Wy
ższ
aS
• wzmacnianie odbywa się zawsze w pozycjach
skorygowanych przy zbliżonych przyczepach,
• przy wzmacnianiu mm obowiązuje stabilizacja
odcinkowa,
• obciążenie i czas trwania są uzależnione od możliwości
utrzymania przez dziecko pozycji skorygowanej w czasie
ćwiczenia,
• ćwiczenia wzmacniające dzieli się na:
- statyczne – bez zmiany ustawienia przyczepów mięśni,
- dynamiczne – zmiana ustawienia przyczepów mięśni
w czasie ćwiczenia.