KRWAWNICOWATE (Lythraceae) KRZYŻOWNICOWATE

KRWAWNICOWATE (Lythraceae)
kw. krótkoszyjkowy
WYSTĘPOWANIE: gł. w obszarach tropikalnych
i subtropikalnych, b. niewielka część w strefie klimatu umiarkowanego. Do rodziny należy ponad 20
rodzajów i ok. 500 gatunków. W Polsce rosną 3 gat.
krwawnicy (Lythrum) i bebłek błotny (Peplis portula).
MORFOLOGIA: drzewa, krzewy albo rośliny
zielne (czasem kolczaste: Lawsonia). Liście pojedyncze, przeważnie całkowite, ustawione naprzeciwlegle lub okółkowo.
KWIATY: często duże i efektowne. Obupłciowe,
promieniste, wyjątkowo grzbieciste – lepnota (Cuphea). Dno kwiatowe kubkowate lub rurkowate –
hypantium. Kielich zrosłodziałkowy, korona wolna
złożona z 4-16 płatków. Pręcików zwykle 2 razy tyle
co płatków, w 2 okółkach. Słupek 1, górny (dno
kwiatowe otacza zalążnię, ale nie zrasta się z nią).
U niektórych przedstawicieli, np. krwawnicy pospolitej (L. salicaria) występują kwiaty trójpostaciowe,
o różnym stosunku długości pręcików i szyjki słupka,
co decyduje o interesującej biologii zapylania.
kw. średnioszyjkowy
kw. długoszyjkowy
OWOCE: torebka.
UŻYTKOWANIE: ozdobne: gatunki lepnoty,
piękne drzewo Lagerstroemia indica, lawsonia
bezbronna (Lawsonia inermis) – dostarcza też henny
(barwnika używanego do włosów i brwi), z cienkich
pędów wyrabia się kosze, z nasion uzyskuje się olej
kosmetyczny. Lecznicze, np. krwawnica pospolita.
JK
KRZYŻOWNICOWATE (Polygalaceae)
WYSTĘPOWANIE: obszary o klimacie tropikalnym, subtropikalnym, a także umiarkowanym na
całej kuli ziemskiej (z wyjątkiem Nowej Zelandii).
Rodzina obejmuje około 900 gat. W Polsce rosną
dziko 4 gatunki z największego rodzaju krzyżownica
(Polygala).
MORFOLOGIA: drzewa (niewielkich rozmiarów), krzewy, pnącza o zdrewniałych łodygach,
rośliny zielne, a nawet kilka bezzieleniowych
pasożytów i roztocza. Liście o blaszkach nie podzielonych, różnie ułożone, z gruczołami
KWIATY: obupłciowe,, grzbieciste, zebrane
w groniaste kwiatostany; opatrzone 1 przysadką
i 2 podkwiatkami. Kielich złożony z 5 działek, 2 z nich
są często znacznie większe od pozostałych i barwne
(skrzydełka). Korona 5-płatkowa lub 2 płatkowa (redukcja następuje w celu przystosowania do owadopylności). Z trzech pozostałych jeden przekształca
się w czółenko (z postrzępionym przyrostkiem na
HETEROSTYLIA
d) jego przyrostek
e) boczne
płatki
korony
a) drobne działki kielicha
b) działki ("skrzydełka")
kielicha podobne do
płatków korony
c) dolny płatek korony
("czółenko")
szczycie), obejmujące pręciki i słupek. Pręcików
10-8 i mniej, które zrastają się nitkami w rurkę otaczającą słupek i zrośniętą przynajmniej częściowo
z czółenkiem. Słupek górny, zalążnia 2-komorowa.
Owadopylne, czasami autogamiczne.
OWOCE: torebka lub rzadziej orzeszek.
UŻYTKOWANIE: lecznicze: krzyżownica wirginijska (Polygala senega), k. gorzkawa (P. amarella).
JK
– 33 –