TAMARYSZKOWATE (Tamaricaceae) TOINOWATE (Apocynaceae)
Transkrypt
TAMARYSZKOWATE (Tamaricaceae) TOINOWATE (Apocynaceae)
TAMARYSZKOWATE (Tamaricaceae) WYSTĘPOWANIE: gł. subtropiki, a w mniejszym stopniu także umiarkowane obszary Starego Świata. Rodzina obejmuje ok. 90 gat. We Polsce występuje tylko września pobrzeżna (Myricaria germanica), rośnie na żwirowiskach potoków na Podkarpaciu. MORFOLOGIQA: drzewa i krzewy, rzadziej byliny; pokrojem przypominają wrzos. Liście drobne, igiełkowate lub łuskowate (wówczas funkcje asymilacyjne obejmują zielone, najmłodsze pędy). W mezofilu liści występują cewki magazynujące wodę. KWIATY: promieniste, białawe lub czerwonawofioletowawe, obupłciowe, zebrane zwykle w gęste, kłosokształtne kwiatostany. Okwiat zróżnicowany na kielich i koronę, złożony najczęściej z 4-5 wolnych działek i płatków. Pręcikowie składa się zwykle z 2 lub 1 okółka pręcików, rzadziej jest ich wiele. Słupek górny, o zalążni 1-komorowej. Owadopylne. OWOCE: torebki (czasem z fałszywymi przegrodami całkowitymi albo niekompletnymi). Nasiona często pokryte są jednokomórkowymi włoskami. UŻYTKOWANIE: liczne gatunki z rodzaju tamaryszek (Tamarix), występujące na pustyniach i miejscach zasolonych, uprawia się jako rośliny ozdobne. U nas: t. drobnokwiatowy (T. parviflora), t. francuski (T. gallica), t. odeski (T. odessana), t. pięciopręcikowy (T. pentandra). Kora i galasówki dostarczają garbników; z gałęzi wyrabia się cybuchy do fajek. Pędy T. mannifera (Synaj) wydzielają na wiosnę, po nakłuciu przez czerwce, słodkawą wydzielinę, która tężeje w białawe, słodkie grudki (biblijna manna). JK TOINOWATE (Apocynaceae) WYSTĘPOWANIE: obszary tropikalne i subtropikalne z paroma przedstawicielami w zasięgu klimatu umiarkowanego. W rodzinie 300 rodzajów i 1500 gat. W Polsce: barwinek pospolity (Vinca minor). MORFOLOGIA: drzewa i krzewy, pnącza o zdrewniałych łodygach, rzadziej rośliny zielne. Liście pojedyncze, całobrzegie, najczęściej bez przylistków, ustawione zwykle naprzeciwlegle. W tkankach występują często przewody z sokiem mlecznym. KWIATY: obupłciowe, promieniste i 5-dzielne, zwykle pojedyncze. Kielich składa się z 5 zrośniętych działek, korona z 5 również zrośniętych, ale przeważnie śrubowato skręconych w pączku płatków. Słupek 1 opatrzony 1 wspólną szyjką, która pod znamieniem ma charakterystyczne zgrubienie, do którego przylepione są pylniki pręcików (5) – zjawisko herkogamii czyli przestrzenne rozdzielenie znamion od pylników, ma to na celu obronę przed samozapyleniem, wobec równoczesnego dojrzewania ziaren pyłku i zalążków. Pyłek ziarnisty. OWOCE: jagody, pestkowce, torebki, mieszki. UŻYTKOWANIE: okrywowe – barwinek posp. Liczne gat. lecznicze i trujące: strofant (Strophanthus) dostarcza glikozydu nasercowego strofantyny, oleander (Oleander) – też ozdobny, zgrzyn (Rauwolfia serpentina) dostarcza rezerpiny leczącej nadciśnienie. Kauczuk dają np. afrykańskie rodzaje Funtumia i Landolphia, brazylijskie Hancornia, malajska liana Willoughbya; jeszcze inne włókna i barwniki. CHRONIONE W POLSCE: barwinek pospolity (V.minor). JK – 65 –