WAWRZYNOWATE (Lauraceae) WERBENOWATE (Verbenaceae)
Transkrypt
WAWRZYNOWATE (Lauraceae) WERBENOWATE (Verbenaceae)
WAWRZYNOWATE (Lauraceae) WYSTĘPOWANIE: lasy krain tropikalnych, szczególnie Ameryki i Azji (Malezja). Jedynie nieliczni przedstawiciele rosną poza tym obszarem. Rodzinę reprezentuje około 3000 gatunków. MORFOLOGIA: drzewa i krzewy. Liście ułożone przeważnie skrętolegle, pojedyncze, skórzaste. Zawierają w miękiszu liczne gruczołki z olejkami eterycznymi. KWIATY: drobne, zebrane w gęste kwiatostany. Promieniste, 3-krotne (2- do 5-krotne), o okwiecie zwykle niezróżnicowanym na kielich i koronę, zielonożółte. Często funkcjonalnie rozdzielnopłciowe (występują w nich pręciki i słupki, ale tylko jedne z tych organów są normalnie wykształcone). Pręcików przeważnie 9, otwierających się klapkami. Słupek 1, umieszczony luźno w kubeczkowato rozszerzonym dnie kwiatowym, górny. Zalążnia 1. OWOCE: różne, gł. mięsiste jagody lub pestkowce. UŻYTKOWANIE: spożywcze: awokado (Persea americana) – owoce zawierają 10-30% tłuszczu; cynamonowiec cejloński (Cinnamomum zeylandicum) – przyprawa kuchenna (kora); c. kamforowy (C. camphora) – olejek kamforowy wykorzystywany jest w przemyśle chemicznym, a cenne drewno m.in. w stolarstwie; wawrzyn szlachetny (Laurus nobilis) – liście „bobkowe” są znaną przyprawą; sasafras lekarski (Sassafras albidum) – z kory i korzeni otrzymuje się olejek sasafrasowy stosowany w produktach perfumeryjnych, z drewna (jego zapachu nie znoszą mole) wyrabia się meble. JK WERBENOWATE (Verbenaceae) WYSTĘPOWANIE: gł. obszary tropikalne i subtropikalne, jedynie nieliczne gatunki występują w krainach o klimacie umiarkowanym. Rodzina obejmuje około 100 rodzajów i 3000 gatunków. We florze polskiej występuje 1 gatunek – werbena pospolita (Verbena officinalis), rosnąca w miejscach suchych w całym kraju. MORFOLOGIA: drzewa, krzewy i rośliny zielne. Liście zwykle naprzeciwlegle ułożone, nie podzielone lub dłoniasto- albo pierzastozłożone (Vitex). Łodyga często czterokątna. KWIATY: obupłciowe, grzbieciste (bywają promieniste), zebrane w 2-promienistych wierzchotkach. Korona 5- i zrosłopłatkowa, zwykle z długą rurką, do której wnętrza przyrośnięte są nitki 5, 4, 2 pręcików. Słupek górny o zalążni podzielonej na komory, czasami z wrastającymi fałszywymi przegrodami. OWOCE: pestkowiec, rzadziej rozłupnia rozpadająca się na 2 lub 4 części, orzeszek. UŻYTKOWANIE: drewno tekowego drzewa (Tectona grandis) jest b. cenne, trwałe (ponad 200 lat), używane gł. do budowy statków; miłowonka trójlistkowa (Lippia citriodora) dostarcza „olejku werbenowego”; niepokalanek (Vitex agnus-castus) dostarcza namiastki pieprzu („pieprz mnisi”) i uważany jest za antyafrodyzjak. Ozdobne: szczęślin (Clerodendron) sadzony na żywopłoty. Biologicznie interesujące są gatunki z rodzaju awicenia (Avicennia) – krzewy namorzynowe (posiadają korzenie oddechowe). JK – 68 –