lista zadań dodatkowych
Transkrypt
lista zadań dodatkowych
Zadania dodatkowe z konwersatorium z podstaw chemii Semestr zimowy, rok akademicki 2013/2014 Mol, masa molowa, liczba Avogradro 1. W Wielkim Zderzaczu Hadronów w czasie 1 sekundy zderza się 600 milionów protonów. Oblicz, po jakim czasie zderzeniom ulegnie 1 mol protonów. (Odp. ok. 32 miliony lat) 2. Wyznacz masę siarki zawierającą tyle atomów, ile znajduje się w: a) 3,60 mg żelaza; b) 3,60 mg diazotu 60 -11 3. Izotop promieniotwórczy Co można wykryć w ilości 1•10 g. Oblicz w przybli11 żeniu, jaka liczba atomów kobaltu jest zawarta w tej masie. (Odp. 10 ). 4. Który ze związków magnezu (wchodzących w skład dostępnych w aptekach preparatów) charakteryzuje się największą zawartością procentową tego pierwiastka? a) dwuwodny mleczan magnezu C6H10MgO6•2H2O , b) dolomit CaCO3•MgCO3, c) czterowodny wodoroasparagninian magnezu C8H12MgN2O8•4H2O, d) tlenek magnezu MgO. 5. Wyprowadź wzór elementarny związków procentowych: a) 58,54% C, 4,09% H, 26,00% O, 11,37% N; b) 24.77% Co, 29.80% Cl, 45.42% H2O; c) 16,92% K2O, 18,32% Al2O3, 64,75% SiO2. o następujących składach 6. Stosunek masowy C:H:N w pewnym związku organicznym jest bliski 13,7:1:2. Podaj wzór elementarny tego związku. 4. W jednej kropli wody morskiej znajduje się około 50 miliardów atomów złota. Przyjmując, że 30 kropli wody waży 1,0 g wyznacz masę złota zawartego w 1 -4 tonie wody morskiej. (Odp. 4,9•10 g). 7. Próbkę pewnego węglowodoru o masie 120,0 g poddano analizie chemicznej. W jej wyniku określono, że próbka zawiera 110,71 g węgla, resztę zaś stanowi wodór. Wyznacz wzór elementarny tego związku. 5. Długość wiązania między atomami węgla w cząsteczkach alkanów wynosi około 0,15 nm. Jaka byłaby długość łańcucha węglowego zawierającego 1 mol atomów węgla? Porównaj wynik z odległościami Wrocław-Warszawa (ok. 7 300 km), Wrocław – Sydney (ok. 20 000 km) oraz Ziemia-Słońce (ok. 1,52•10 9 km). Jaka jest masa takiego łańcucha? (Odp. 90•10 km) 8. Ustal wzór elementarny i rzeczywisty związku o składzie elementarnym: 54,53% C, 9,15% H, zawierającego ponadto 2 atomy tlenu w cząsteczce. 3 6. Oblicz, ile atomów poszczególnych pierwiastków znajduje się w 2,5 dm czystego kwasu propionowego, jeśli wiadomo, że jego gęstość wynosi 0,99 3 25 25 26 g/cm . (Odp. 6,0•10 atomów węgla, 4,0•10 atomów tlenu i 1,2•10 atomów wodoru) Skład procentowy, wzór elementarny i rzeczywisty związku chemicznego 1. Chlorek metalu dwuwartościowego zawiera 62,61% metalu. Podaj symbol tego metalu. 2. Tlenek pewnego pierwiastka o wzorze MO2 zawiera 25,97% tlenu. Określ, jaki metal tworzy ten tlenek. 19 3. Jaka jest masa atomowa pierwiastka X, którego próbka zawierająca 1,58•10 atomów waży 1,05 mg? Jaki to pierwiastek? (Odp.40,02 Da) 9. Cząsteczka chlorofilu a – zielonego barwnika roślin – zawiera w centrum atom magnezu, wiadomo ponadto, że zawartości procentowe pozostałych pierwiastków są następujące: 73,93% C, 8,12% H, 6,27% N i 8,95% O. Jaki jest wzór rzeczywisty tego związku? (Odp. C55H72MgN4O5) 10. Sól (NH4)xFe(SO4)z •n H2O zawiera 7,14% N, 14,23% Fe i 16,36% S. Określ wzór tej soli. (Odp. x = 2, z = 2, n = 6) 11. Analiza elementarna związku złożonego z węgla, wodoru i tlenu wykazała, że zawiera on 68,85% węgla, 4,95% wodoru, resztę stanowi tlen. Wyznaczona za pomocą spektrometrii masowej masa cząsteczkowa jest równa 122,1 Da. Określ wzór rzeczywisty związku. (Odp. C7H6O2) 12. Skład procentowy związku jest następujący: 34,94% Na, 16,13% B i 48,63% O. Jego masa molowa jest równa 197,4 g/mol. Podaj wzór rzeczywisty związku. (Odp. Na3B3O6) 13. Związek składający się wyłącznie z węgla i chloru zawiera 10,15% węgla. Jaki -22 jest wzór rzeczywisty tego związku, jeśli jego cząsteczka waży 3,93•10 g? (Odp. C2Cl6) 1 2 14. W wyniku termicznego rozkładu 2,00 g pewnego związku wydzieliło się 0,90 g tlenu oraz powstał chlorek sodu. Podaj wzór elementarny związku. (Odp. NaClO3) mieszaniny wodorotlenków. Oblicz stężenia procentowe wodorotlenków sodu i potasu w tak sporządzonym roztworze. 3 9. Oblicz masę NaNO3 zawartego w 650 cm roztworu o stężeniu molalnym 0,25 3 mol/kg. Gęstość tego roztworu wynosi d = 1,01 g/cm . (Odp. 13,65 g). 15. Uwodniony octan sodu podgrzano do temperatury 60 °C, w wyniku czego sól rozpuściła się w swojej wodzie krystalizacyjnej i powstał roztwór o stężeniu 60,3%. Określ wzór wyjściowego hydratu. 10. W 250 cm wody rozpuszczono: a) 1,0 mol MgCl2, b) 1,0 mol MgCl2⋅6H2O 3 3 otrzymując roztwory gęstościach odpowiednio 1,231 g/cm i 1,171 g/cm . Oblicz stężenia molowe, stężenia procentowe, ułamki molowe oraz stężenia molalne tak otrzymanych roztworów chlorku magnezowego. (Odp. a) 3,57 M; 27,58%; x(MgCl2) = 0,06716; 4,00 mol/kg, b) 2,584 M; 26,60%; x(MgCl2) = 0,04787; 2,793 mol/kg) 3 Skład mieszanin, stężenia roztworów 1. Oblicz zawartość procentową potasu w mieszaninie składającej się z 10 g KAl(SO4)2 i 80 g K2SO4. 2. Mieszanina śniegu (lodu) z solą znana jest jako tzw. mieszanina oziębiająca. Mieszanina, w której ułamek molowy chlorku sodu wynosi 0,0920 pozwala obniżyć temperaturę do około –20ºC. Jakie masy lodu i chlorku sodu potrzebne są do sporządzenia 1,000 kg takiej mieszaniny? (Odp. 0,752kg; 0,247kg) 3. W 125,0 g roztworu znajduje się 45,0 g saletry potasowej (KNO3). Oblicz zawartość procentową saletry w roztworze. 11. Oblicz, jakich mas tetrahydratu chlorku żelaza(II) oraz wody należy użyć celem sporządzenia 250 g 10,0%-owego roztworu tej soli. (Odp. 39,20 g hydratu) 12. Gęstość roztworu wodnego zawierającego 50% wag. H2SO4 w temperaturze 3 3 0°C oraz 80°C jest równa odpowiednio 1,4110 g/cm i 1,3494 g/cm . Oblicz jego stężenia molowe i molalne w obu temperaturach. Sformułuj wniosek. 3 4. Jaką objętość zajmuje w warunkach normalnych chlorowodór wydzielony z 400 3 3 cm 26,2%-owego roztworu HCl, którego gęstość wynosi 1,13 kg/dm ? (Odp. 3 72,8 dm ). 5. Kapsułka służąca do przygotowania amalgamatu do wypełniania ubytków w zębach zawiera w jednej części 552 mg ciekłej rtęci, a w drugiej – 600 mg stopu składającego się ze srebra (40%), cyny (31,3%) oraz miedzi. Oblicz skład procentowy amalgamatu powstałego po zmieszaniu zawartości dwóch części kapsułki. 3 6. Jaką objętość bezwodnego kwasu mrówkowego o gęstości d = 1,220 g/cm 3 należy odmierzyć w celu sporządzenia 600 cm roztworu o stężeniu C = 0,85 3 3 mol/dm ? (Odp. 19,23 cm ) 7. Oblicz stężenie molowe roztworu otrzymanego przez rozpuszczenie w wodzie 3 100,0 dm gazowego amoniaku (w przeliczeniu na warunki normalne) i 3 3 dopełnienie wodą do objętości 1,000 dm . (Odp. 4,46 mol/dm ) 13. Oblicz, w jakiej objętości roztworu HCl o gęstości d = 1,087 kg/dm , w którym ułamek molowy HCl wynosi 0,0978, znajduje się 100g chlorowodoru. (Odp. 3 511 cm ). 14. Stężenie procentowe roztworu jodu w chloroformie wynosi 15%. Oblicz ułamek molowy I2 oraz stężenie molarne. 15. Ułamek molowy HCOOH w roztworze wodnym wynosi 0,08. Olicz stężenie procentowe i molarne tego roztworu. 16. Mieszanina heksanu C6H14 i benzenu C6H6 zawiera 24% molowych heksanu. Oblicz masę tego składnika w 180 g mieszaniny. (Odp. 46,5 g) 17. Który z wodnych roztworów acetonu jest bardziej rozcieńczony: roztwór (1) o stężeniu molarnym 15 moli/kg czy roztwór (2), w którym ułamek molowy acetonu wynosi 0,25? Mieszanie i rozcieńczanie roztworów, stężenia jonów 8. Stosunek molowy wodorotlenku sodowego do wodorotlenku potasowego w ich 3 mieszaninie wynosi 5 : 1. W 200 cm wody rozpuszczono 51,2 g tej 1. W tyglu stopiono odważki: 50,0 g stopu Cu-Zn zawierającego 45,0% wagowych Zn, 25,0 g czystego cynku oraz 60,0 g czystej miedzi. Oblicz skład tak otrzymanego stopu. (Odp.35,2%wag Zn, 64,8%wag Cu). 3 4 3 2. Oblicz zawartość procentową żelaza w mieszaninie składającej się z jednakowych ilości wagowych hematytu (Fe2O3), magnetytu (Fe3O4) oraz pirytu FeS2. (Odp. 62,95%Fe). 11. Ile wody należy dodać do 300 cm 2,0% roztworu wodorotlenku sodowego o 3 gęstości d = 1,052 g/cm , aby otrzymać ściśle 0,100 M roztwór NaOH? (Odp. 3 ok. 1,28 dm ) 3. Oblicz masę wody, którą należy odparować z 200,0g roztworu zawierającego 8,0%wag substancji nielotnej (np. soli), aby otrzymać roztwór o stężeniu 14.0% wag. (Odp. 85,7g). 12. W jakim stosunku objętościowym należy zmieszać 12,0% roztwór kwasu 3 3 siarkowego o gęstości 1,08 g/cm i 62,0% roztwór o gęstości 1,52 g/cm celem otrzymania 35,0 % roztworu tego kwasu. (Odp. 1,65 : 1) 3 4. Jaką największą masę stopu Pb-Sn, zawierającego 40,0%wag Sn, można sporządzić, mając do dyspozycji po 100,0g ołowiu, cyny i stopu Pb-Sn zawierającego 25,0%wag Pb? (Odp. 208,3g). 3 5. Zmieszano 400 g roztworu kwasu siarkowego(VI) o C = 3,5 mol/dm i d = 1,21 3 3 3 g/cm z 400 cm wody otrzymując roztwór o gęstości d = 1,100 g/cm . Oblicz stężenia molowe, procentowe, molarne oraz ułamek molowy kwasu siarkowego w tak otrzymanym roztworze. (Odp. 1,59 M; 14,2%; 1,69 mol/kg; 0,029) 6. Oblicz ile gramów siarczanu(VI) sodowego należy dodać do 180g 15%-owego roztworu siarczanu(VI) chromu(III), aby po rozcieńczeniu tego roztworu wodą 23 do objętości 0,80 dm otrzymać roztwór, w którym stężenie jonów SO4 3 wynosi 0,40 mol/dm ? (Odp. 16,1g) 7. Dane są dwa roztwory amoniaku, z których pierwszy zawiera 25,3% wag. NH3, a drugi 3.3% NH3. Po ile kilogramów każdego z tych roztworów należy odważyć, aby przygotować 10,0 kg roztworu o stężeniu 11%? (Odp. 6,50 kg; 3,50 kg) 3 8. Zmieszano 100g 1,5%-owego roztworu kwasu siarkowego(VI) z 20 cm 0,24 M roztworu siarczanu(VI) potasowego, a następnie dodano do otrzymanego 3 roztworu wody do objętości 300 cm . Oblicz stężenia molowe jonów siarczanowych(VI) i potasowych w tak otrzymanym roztworze. (Odp. 0,067 23 + 3 mol SO4 /dm ; 0,032 mol K /dm ) 14. Do 100 cm 0,45 M roztworu AgNO3 dodano pewną ilość stałego azotanu(V) 3 srebra, po czym roztwór uzupełniono wodą do objętości 200 cm . Otrzymany 3 roztwór miał stężenie 0,60 mola/dm . Oblicz masę dodanej soli. 15. Do 200 g roztworu KOH o stężeniu 1,5 mola/kg dodano 100 g roztworu KOH, w którym ułamek molowy wodorotlenku potasu był równy 0,15. Oblicz stężenie procentowe otrzymanego roztworu. 16. Do butli, w której znajdowała się pewna ilość wody, dodano 10,5 kg 30,0% roztworu kwasu siarkowego oraz 12,0 kg 96,0% roztworu tego kwasu. Obliczyć masę wody, która znajdowała się w butli, jeżeli po zmieszaniu stężenie kwasu wynosiło 26,0%. (Odp. 33,9 kg) 17. Oblicz, jaki jest ułamek molowy i zawartość procentowa wodorotlenku wapnia w mieszaninie Ca(OH)2 i NaOH, wiedząc że po rozpuszczeniu 0,385 g tej 3 – mieszaniny w 1 dm H2O otrzymamy roztwór, w którym stężenie jonów OH wynosi 0,01 M. Zaniedbaj zmianę objętości podczas rozpuszczania. (Odp. xCa(OH)2 = 0,340, %Ca(OH)2 = 48,8%) Bilansowanie równań reakcji chemicznych 1. Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w podanych równaniach reakcji chemicznych. a) As4O6 + H2O → H3AsO3 H2O → Na3[Al(OH)6] b) Al2O3 + NaOH + 3 9. Oblicz, jaką objętość kwasu solnego o stężeniu 1,00 mol/dm można sporządzić, rozcieńczając 1,00 kg kwasu solnego o stężeniu 6,0% wag. c) PCl5 + H2O → d) B2O3 + P2O5 10. Oblicz, ile gramów wodorotlenku sodowego zawierającego 5% zanieczyszczeń należy rozpuścić w wodzie, aby otrzymać 200 g 10% roztworu? (Odp. 21,1 g) 5 e) BF3 + H2O f) HCl + H3PO4 → BPO4 → HBF4 + H3BO3 Ca(OH)2 + FeCl3 → CaCl2 + ....... 6 → Mg(H2PO4)2 + g) H3PO4 + Mg(OH)2 ……. g) AuCl4− + AsH3 h) CaSiO3 + HF → CaF2 + SiF4 + H2O Mg3N2 + H2O → Mg(OH)2 i) Hg(CNO)2 → j) Hg + CO + − i) (COO )2 + N2 j) VO 2. Zbilansuj niżej podane reakcje redoks metodą stopni utlenienia. Wskaż utleniacz i reduktor. a) Cu + HNO3 → Cu(NO3)2 + NO2 + H2O (kwas stęż.) b) Cu + HNO3 → Cu(NO3)2 + NO + H2O c) K2CrO4 + HCl d) H2O2 + K2Cr2O7 + H2SO4 → O2 Cr2(SO4)3 + K2SO4 + H2O e) KI + O3 + H2O → I2 + KOH + O2 → g) HNO2 → HNO3 + NO + H2O h) FeS2 + HNO3 + NaNO3 → Fe2(SO4)3 + Na2SO4 + NO + H2O i) KOH + Br2 j) Ca(OH)2 + Cl2 → Ca(ClO)2 + CaCl2 + H2O → KBrO3 + KBr + H2O l) HCHO + I2 + H2O 3. Zbilansuj niżej podane reakcje redoks metodą metodą reakcji połówkowych. Wskaż reakcje utleniania i redukcji. W nawiasach podano środowisko, w jakim biegnie dana reakcja. b) 2− MnO2 + - BrO3 c) Br + d) 3AsO4 e) 2− SO3 f) ClO2 + …. → + …. → → + ….. 2- + S Cl2 + ….. + ..... → + …. → − Fe 3+ Mn 2+ + Cr + …. (śr. kwaśne) 2− + S2O6 Br2 + …. 3AsO3 − + S + … Cl + ClO + …. → ClO + ClO3 - 3+ - + ….. + ….. → − + I + …. → 2− H2Sb2O7 2+ l) [Cu(NH3)4] − → CO2 + Mn VO3− 3+ Sb + …. − + I + … (śr. zasadowe) + I2 + …. + CN → [Cu(CN)4] 3− (śr. kwaśne) (śr. kwaśne) + NH3 + (CN)2 (śr. obojętne) 2. Ile gramów CaCO3 i jaką objętość 5,0%-owego roztworu HCl o gęstości d = 3 3 1,025 kg/dm , należy użyć do sporządzenia 200 cm 0,30 molowego roztworu CaCl2? 3 C6H5CH3 + K2Cr2O7 + H2SO4 → C6H5COOH + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + H2O + Cr2O7 + …. (śr. obojętne) 2+ 3. W ciągu jednego roku opady atmosferyczne wymywają z 1 ha gleby 12,0 kg związanego azotu. Jaką ilością 80,0%-owego azotanu amonu, użytego jako nawóz sztuczny, można wyrównać te straty azotu? (Odp. ok. 42,9 kg) k) 2+ H2SO3 + H2SO4 + …. (śr. kwaśne) 3 As2S3 + KMnO4 + H2SO4 → H3AsO4 + K2SO4 + MnSO4 + H2O a) Fe + IO3− 3− AsO3 1. Oblicz, jaka objętość roztworu HCl gęstości d = 1,09 g/cm , zawierającego 15,0% HCl, przereaguje całkowicie z 32,7 g cynku. Jaką objętość, mierzoną w warunkach normalnych, zajmie wydzielony w tej reakcji wodór? f) HCOONa + NaI + k) 2+ MnO4− + Obliczenia stechiometryczne (kwas rozc.) Cl2 + CrCl3 + KCl + H2O NaOH → → h) H2S2O6 + …. + NH3 Au + Cl− + ….. → (śr. kwaśne) 4. W reakcji sodu z wodą wydzieliło się 300 cm wodoru mierzonego w warunkach normalnych. Oblicz: a) masę użytego w reakcji sodu; b) jaką objętość 0,200 M roztworu H2SO4 należy użyć do zobojętnienia otrzymanego 3 roztworu. (Odp. 0,6161 g Na; 67,0 cm ) 5. Hydrat siarczanu(VI) cynku o wzorze ZnSO4· 7H2O można otrzymać z wydajnością 90,0% w reakcji metalicznego cynku z kwasem siarkowym. Oblicz, jaką masę 30,0%-owego roztworu kwasu siarkowego(VI) należy odważyć celem otrzymania 200,0 g tego hydratu, mając do dyspozycji dowolną ilość cynku. (Odp. 206,6 g roztworu H2SO4) 6. Do 143,0 g kwasu solnego o stężeniu 10,0%. dodano 7,00 g metalicznego magnezu. Oblicz zawartość procentową składników tak otrzymanego roztworu. (śr. kwaśne) (śr. kwaśne) 7. Ile gramów 10,0%-owego roztworu AgNO3 należy zużyć do strącenia jonów 3 chlorkowych z 30,0 cm 0,250 molowego roztworu NaCl, stosując 20,0%-owy nadmiar odczynnika? (Odp. 15,3 g) (śr. zasadowe) (śr. zasadowe) 7 8 8. Oblicz maksymalną objętość gazowego CO2 (war. norm.), który można otrzymać, mając do dyspozycji: a) 1,00 kg kwasu solnego o stężeniu 5,0%; b) 1,00 kg kwasu siarkowego o stężeniu 5,0% oraz 200,0 g kamienia 3 (Odp. a. 15,36 dm ; b. 11,43 wapiennego o zawartości 90,0%wag CaCO3. 3 dm ) 3 3 3 9. 15 cm 3M roztworu H2SO4 zmieszano z 20 cm 2M roztworu HCl i 25 cm 2M roztworu Ba(OH)2. Wydzielony osad BaSO4 odsączono, a przesącz 3 rozcieńczono do objętości 200 cm . Oblicz stężenia jonów obecnych w otrzymanym roztworze. 10. W rurze kwarcowej umieszczono 10,0 g mieszaniny Cu2O i Fe3O4, dla której stosunek mas jej składników wynosi 3:1. Przez rurę tą ogrzaną do wysokiej temperatury przepuszczano strumień wodoru, aż do pełnej redukcji mieszaniny tlenków do czystych metali. Ile gramów wody powstało w wyniku przeprowadzonej reakcji? (Odp. 1,721 g) 11. Oblicz objętość w przeliczeniu na warunki normalne: a) tlenu oraz b) powietrza 3 niezbędnego do spalenia 1 m mieszaniny gazów o składzie 10,0%obj. CO, 40,0%obj. CH4, 5,0%obj.H2 oraz N2. Przyjmij, że powietrze zawiera 21%obj. 3 3 tlenu. (Odp. a. 0,875 dm ; b. 4,167 dm ) 12. Próbkę hydratu siarczanu(VI) żelaza(II) o masie 0,7532 g rozpuszczono w 3+ wodzie, jony żelaza utleniono do Fe i strącono ilościowo jako Fe(OH)3, który po wyprażeniu przeszedł w Fe2O3 o masie 0,2163g. Wyznacz wzór rzeczywisty hydratu. 13. Dwutlenek węgla w skali laboratoryjnej można otrzymać, działąjąc rozcieńczonym kwasem solnym na kamień wapienny. Wiedząc, że zawiera on 90,0% CaCO3, oblicz objętość 2,5 M roztworu HCl niezbędnego do 3 wytworzenia CO2 z 1 kg kamienia wapiennego. (Odp. 7,19 dm ) 14. Próbkę 10,24 g stopu, zawierającego 82,0 %wag. Ag, rozpuszczono w stężonym kwasie azotowym. Po krystalizacji otrzymano 11,42 g AgNO3. Oblicz wydajność procesu. (Odp. 86,4%) 3 3 16. Do 150 cm 10,0%-owego roztworu H2SO4 o gęstości d = 1,07 kg/dm dodano 16,0 g stałego NaOH. Który ze związków pozostanie w nadmiarze? Jakie będzie jego stężenie molowe, jeżeli gęstość otrzymanego roztworu wynosiła d = 3 1,08 kg/dm ? (Odp. NaOH, C = 0,44 M) 17. W reklamie samochodu podano, że średnio emituje on 308 g dwutlenku węgla w czasie, kiedy pokonuje odległość 1 kilometra. Oblicz, ile litrów paliwa na 100 km spala ten pojazd. Dla uproszczenia przyjmij, że głównymi składnikami benzyny są izomery oktanu o wzorze sumarycznym C8H18, a jej gęstość wynosi 3 0,76 g/cm . (Odp. 13,1 l/100 km) Gazy. Jednostki ciśnienia. Podstawowe prawa gazowe 1. Jakie ciśnienie będzie panowało w oponie napompowanej w temp. 0 °C do 0,200 MPa, jeżeli wskutek szybkiej jazdy rozgrzeje się ona do 50 °C? (Odp. 0,237 MPa) 3 2. W butli stalowej o objętości 30,0 dm znajduje się wodór pod ciśnieniem 2,00 MPa w temperaturze 23,0°C. Oblicz masę gazu znajdującą się w tej butli. Jakie ciśnienie będzie panowało w butli po pobraniu z niej 12 moli wodoru? (Odp. 48,8 g; 1,016 MPa) 3. Analiza próbki gazu łupkowego wykazała, że zawiera on 70,0% objętościowych metanu, 10,0% etanu, 9,4% dwutlenku węgla, 6,8% propanu oraz mniejsze ilosci innych węglowodorów. Oblicz ciśnienia cząstkowe oraz masy podanych 3 składników w butli zawierającej 20 dm tego gazu pod ciśnieniem 4,0 MPa i w temperaturze 300 K. 4. Oblicz gęstość pary wodnej w normalnej temperaturze wrzenia wody. (Odp. 3 0,588 kg/m ) 5. Balony na ogrzane powietrze wykorzystują różnicę gęstości powietrza wewnątrz powłoki oraz otaczającego balon. Oblicz gęstość powietrza pod ciśnieniem 1 atm w temperaturze 20 °C oraz 120 °C. Porównaj otrzymane wyniki. Przyjmij średnią masę molową powietrza równą 29 g/mol. (Odp. 1,2 3 3 kg/m ; 0,90 kg/m ) 15. Fosfor otrzymuje się w wyniku reakcji węgla, używanego w postaci koksu o zawartości 95% C, z ortofosforanem(V) wapnia: Ca3(PO4)2 + 5C → 3 CaO + 5 CO + 2P a) Jaka jest minimalna masa koksu potrzebna do pełnego przereagowania z 20 tonami Ca3(PO4)2?; b) Otrzymano 11,13 ton P w reakcji 67,45 ton Ca3(PO4)2 z nadmiarem koksu. Jaka jest wydajność tej reakcji? 6. Ile dm wodoru pozostającego pod ciśnieniem 100,8 kPa i w temperaturze 20 °C należy użyć do całkowitej redukcji 2,00g równomolowej mieszaniny magnetytu Fe3O4 i hematytu Fe2O3 do metalicznego żelaza? 3 (Odp.0,8648 dm ) 9 10 3 7. Gas blender (specjalista od mieszania gazów) napełnił pod ciśnieniem 230,0 barów i w temperaturze 20 °C butlę o pojemności 25 litrów mieszaniną trimix 4/80, przeznaczoną do głębokiego nurkowania (trimix stanowi mieszaninę tlenu, helu – podaje się kolejno ich zawartości w procentach objętościowych – oraz azotu). Oblicz masę gazu zawartego w butli oraz ciśnienia cząstkowe składników. (Odp.: m = 2,11 kg, p(O2) = 9,2 bar, p(He) = 184,0 bar, p(N2) = 36,8 bar) 8. Dwa węglowodory mają taki sam skład elementarny: 85,6%C oraz 14,4%H. Ustal wzory rzeczywiste tych węglowodorów, jeżeli wiadomo, że ich gęstości względem azotu są odpowiednio równe: 1,000 oraz 1,500. (Odp. C2H4; C3H6) 9. Mieszanina azotu i wodoru w stosunku molowym 1 : 3 znajduje się w bu-tli pod ciśnieniem 800,0 kPa w temp. 400,0 K. Oblicz ciśnienia cząstkowe składników i ich stężenia molowe. 3 (Odp. pN2 = 200,0 kPa, [N2] = 0,06014 mol/dm ) 10. Ciekły roztwór zawierający 10,0 g etanolu i 5,00 g wody ogrzano pod ciśnieniem 98,68 kPa do temperatury 200,0 °C, w której składniki mieszaniny przeszły w stan gazowy. Oblicz: a) skład mieszaniny gazowej w %obj. b) ciśnienia cząstkowe składników c) gęstość otrzymanych par. 3 (Odp. 43,9%obj. etanolu; petanol = 43,3 kPa; 0,760 kg/m ) 11. Mieszanina gazów składa się z azotu, wodoru i amoniaku. Ciśnienia parcjalne tych gazów wynoszą odpowiednio: 300 kPa, 350 kPa i 700 kPa. Oblicz skład tej mieszaniny w procentach wagowych i objętościowych. (Odp. N2: 23,08%obj., 40,19%wag.; H2: 23,08%obj., 2,87%wag.) 12. W temperaturze 100°C pod ciśnieniem normalnym gazowy czterotlenek diazotu (N2O4) ulega w 90,0% dysocjacji na dwutlenek azotu (NO2). Oblicz ciśnienia cząstkowe składników i gęstość mieszaniny w tych warunkach temperatury i ciśnienia. 3 (Odp. p(NO2) = 95,99 kPa, d = 1,582 g/dm ) 13. W temperaturze 3000 K pod ciśnieniem 101 kPa 9,03% cząsteczek gazowego wodoru jest zdysocjowanych na atomy. Jaka jest gęstość wodoru w tych warunkach? Jaką gęstość miałby wodór w tych warunkach, gdyby jego 3 3 cząsteczki nie ulegały dysocjacji? (Odp.: 7,43 g/m , 8,10 g/m ). 11 Równowaga chemiczna. Równowagi w fazie gazowej 1. Zmieszano 1,0 mol tlenku węgla(II) z czterokrotnym nadmiarem pary wodnej. Po ogrzaniu do 600˚C i osiągnięciu stanu równowagi reakcji: CO(g) + H2O(g) CO2(g + H2(g) układ zawierał 0,34 mol wodoru. Oblicz: a) skład mieszaniny równowagowej w procentach masowych b) ułamek molowy tlenku węgla(II) w mieszaninie równowagowej c) stałą równowagi Kc tej reakcji. (Odp. a. %CO = 18,48%; % H2O = 65,88; %H2 = 0,68%; -2 b. xCO = 0,132; xH2O = 0,732; xCO2 = 0,068; c. Kc = 4,76·10 .) 2. Monochlorek jodu powstaje w reakcji: I2(g) + Cl2(g) 2ICl(g) , dla której stała równowagi w temperaturze 464 °C wynosi 640. Oblicz stopień 3 przereagowania jodu, jeżeli na początku reakcji w reaktorze o pojemności 1 dm znajdowało się 0,1 mola I2 i 0,3 mola Cl2. (Odp. α = 0,997) 3. W temperaturze 700K wodór reaguje z bromem tworząc bromowodór. Stała 8 równowagi Kc tej reakcji jest równa 5·10 . Do reaktora wprowadzono 0,6 mola H2 i 0,2 mola Br2 i ogrzano do 700 K. Oblicz skład mieszaniny reakcyjnej w stanie równowagi. (Odp. 0,4 mol H2; 0,4 mol HBr) 4. W reakcji dwóch substratów A i B tworzą się produkty C i D. W reaktorze znajdującym się w temperaturze T stężenie początkowe substratu A było dwukrotnie większe od początkowego stężenia substratu B. Po ustaleniu stanu równowagi reakcji A+B C+D stężenie produktu C było trzykrotnie większe od stężenie równowagowego substratu B. Oblicz stałą równowagi Kc tej reakcji. (Odp. Kc = 1,8) 2 NO2(g) wartość stałej równowagi 5. W temperaturze 407 K dla reakcji N2O4(g) Kc wynosi 2,00, natomiast w temperaturze 273 K wartość Kc = 0,00077. Do 3 naczynia o pojemności 1 dm wprowadzono 2 mole N2O4 i ogrzano go do temperatury 407 K. W drugim zbiorniku o takiej samej pojemności również umieszczono 2 mole N2O4, ale ochłodzono go do temperatury 273 K. Oblicz 12 stopień dysocjacji N2O4 w obu przypadkach. Sformułuj wniosek dotyczący wpływu temperatury na stan równowagi tej reakcji. (Odp. α(407 K) = 39%, α(273 K) = 1,0%) 6. Do reaktora wprowadzono 6,00 mol Ar i 2,00 mol trójtlenku siarki, ogrzano do pewnej temperatury i pozostawiono do osiągnięcia stanu równowagi reakcji: 2SO3(g Dysocjacja elektrolityczna. Iloczyn jonowy wody, pH, pOH, pX. Elektrolity mocne 1. W nasyconym roztworze BaSO4 stężenie jonów siarczanowych(VI) jest równe -5 3 1,05•10 mol/dm . Oblicz pBa tego roztworu. 2. Zmieszano równe objętości dwóch rozcieńczonych roztworów mocnych kwasów o pH równym odpowiednio 3,00 oraz 5,00. Oblicz pH otrzymanego roztworu. (Odp. 3,30) 2SO2(g) + O2(g) Po ustaleniu się stanu równowagi ułamek molowy tlenu był równy 0,025. Oblicz stopień dysocjacji termicznej trójtlenku siarki oraz stałą Kx. (Odp. α = 20,0%) 3 3 3. Zmieszano dwa roztwory mocnej zasady: a) 150 cm o pH = 8,3; b) 350 cm o pH = 10,2. Oblicz stężenie jonów OH w otrzymanym roztworze wyrażone w 3 3 mg/dm . (Odp. 1,89 mg/dm ) 7. Dla reakcji: I2(g) 2I(g) stopień dysocjacji I2 pod ciśnieniem 100,0 kPa w temperaturach 1000K i 2000K wynosi odpowiednio 2,84% i 95,18%. Oblicz wartości stałej równowagi Kp tej reakcji w podanych temperaturach. -3 (Odp. 1000K: 3,18⋅10 ; 2000K: 38,02) 3 8. W zbiorniku o objętości 1 dm znajduje się w stanie równowagi mieszanina gazowa, zawierająca 2 mole butanu i 5 moli izobutanu. Oblicz stałą równowagi izobutan(g). Jaki będzie skład mieszaniny, jeśli do zbiornika reakcji butan(g) wprowadzone zostaną dodatkowo 2 mole butanu i układ ponownie osiągnie stan równowagi? (Odp. Kc = Kx = Kp = 2,5; 2,57 mol butanu i 6,43 mol izobutanu) 9. Sporządzono mieszaninę 2,0 moli wody z dwukrotnym nadmiarem tlenku węgla(II) oraz 1,0 mol wodoru i pozostawiono w temperaturze 600 °C do osiągnięcia stanu równowagi reakcji: CO(g) + H2O(g) CO2(g + H2(g) -2 Stała równowagi tej reakcji Kc = 4,76•10 . Oblicz skład mieszaniny równowagowej wyrażony liczbą moli jej składników oraz stopień przereagowania CO. (Odp. n(CO) = 3,75 mol; n(H2O) = 1,75 mol; n(CO2) = 0,25 mol; n(H2) = 1,250 mol; stopień przereagowania CO = 6,25%) 4. Zmieszano jedną objętość roztworu NaOH o pH = 13,85 i dwie objętości roztworu HCl o pH = 0,42. Oblicz wartość pH tak otrzymanego roztworu. (Odp. pH = 1,76) 3 5. Jaką objętość wody należy dodać do 25 cm roztworu zawierającego 2,4 mg 23 jonów SO4 , aby uzyskać roztwór o pSO4 = 3,75? (Odp. 115 cm ) 3 3 6. Ile cm wody należy dodać do 100 cm roztworu NaOH o pH = 13,5 aby pH 3 zmalało do 13,0? (Odp. 216 cm ) 3 3 3 7. Zmieszano 175 cm roztworu HClO4 o stężeniu 0,05 mol/dm i 325 cm 0,01 M roztworu HCl. Do otrzymanego roztworu dodano 0,560 g stałego KOH. Jakie było pH tak otrzymanego roztworu? Oblicz masę powstałego, nierozpuszczalnego osadu chloranu(VII) potasu. (Odp. pH = 2,40; mKClO4 = 1,212 g) 8. Oblicz, jaką objętość kwasu solnego o pH = 1,75 należy użyć celem zobojętnienia 100,0 mg równomolowej mieszaniny wodorotlenków sodu i wapnia. 9. 5,685 g mieszaniny zawierającej 24,68% wag. KOH i 75,32% wag. Ba(OH)2 3 rozpuszczono w wodzie, otrzymując roztwór(I) o objętości 500 cm . Oblicz pH tego roztworu (załóż całkowitą dysocjację Ba(OH)2) Jaką objętość 25% roztworu 3 3 H2SO4 (d = 1,18 g/cm ) należy zużyć na zobojętnienie 20 cm roztworu(I)? 10. Pewien popularny napój gazowany ma pH = 2,30, natomiast w wersji dietetycznej pH = 2,70. Oblicz, w jakiej objętości drugiego z napojów znajduje się tyle samo jonów wodorowych, co w 330-mililitrowej puszce pierwszego. (Odp. 0,83 l) 13 14 11. Gruczoły trawienne żołądka człowieka wydzielają w ciągu doby ok. 1,5 litra soku żołądkowego, zawierającego enzymy oraz kwas solny. Przyjmując średnią wartość pH soku żołądkowego równą 1,5, oblicz objętość, mierzoną w warunkach normalnych, jaką zająłby gazowy HCl wytworzony w ciągu 24 godzin 3 w ludzkim przewodzie pokarmowym. (Odp. 1,1 dm ) Kwasy i zasady Brönsteda. Równowagi w roztworach słabych elektrolitów 1. Oblicz wartość stałej dysocjacji kwasu chlorowego(I), jeżeli stopień dysocjacji -4 -8 0,2000-molowego roztworu wynosi 4,3•10 . (Odp. 3,6·10 ). 10. Oblicz, jaką objętość gazowego amoniaku (w przeliczeniu na warunki 3 normalne) należy rozpuścić w 1.00 dm roztworu amoniaku o stężeniu 0,010 3 3 mol/dm , aby 10-krotnie zmienić jego stopień dysocjacji. (Odp. 22,4 dm ) 11. Wartości pH dwóch roztworów: roztworu HCl i roztworu HCN są jednakowe i wynoszą 4,26. Oblicz wartości pH tych roztworów po ich 50-krotnym rozcieńczeniu. (Odp. 5,96; 5,11) + 12. Oblicz, jaki procent jonów NH4 ulega reakcji protolizy w 0,05 M roztworu azotanu (V) amonu. (Odp. 0,0106%) 3 2. Gęstość 15,0%-owego wodnego roztworu HCN wynosi 1,15 kg/dm . Oblicz wartość pH tego roztworu oraz stopień dysocjacji kwasu cyjanowodorowego. -6 pKa(HCN) = 9,40 (Odp. pH = 4,30; α = 8•10 ) 3. Oblicz stopień dysocjacji kwasu dichlorooctowego o stężeniu 0,050 M. Przyjmij pKa = 1,48. (Odp. α = 0,7) 4. Oblicz stężenie procentowe wagowe roztworu kwasu mrówkowego, którego 3 gęstość d = 1,22 g/cm , a pH tego roztworu jest równe 1,82. Przyjmij pKa (HCOOH) = 3,75. (Odp. 4,86%) 3 5. Oblicz do jakiej objętości należy rozcieńczyć wodą 25,0 cm roztworu kwasu octowego o pH = 3,00, aby wartość pH roztworu po rozcieńczeniu wzrosła o jednostkę. pKa(CH3COOH = 4,75) 3 6. 50,0 cm 1,00 M roztworu kwasu azotowego(III) rozcieńczono do objętości 1,0 3 dm . Oblicz stężenia równowagowe jonów i cząsteczek w roztworze wyjściowym i w roztworze uzyskanym po jego rozcieńczeniu, oraz wartości pH tych roztworów. pKa(HNO2) = 3,35. (Odp. pHwyjśc = 1,7; pHkońc = 2,37) 13. Ile razy zmniejszy się stężenie jonów hydroniowych, jeżeli do 500 cm 3 roztworu kwasu mrówkowego o stężeniu 0,2 mol/dm doda się 0,050 mol mrówczanu sodu? Pomiń zmianę objętości roztworu. (Odp. ok. 17 razy) 3 3 14. Przygotowano bufor amonowy, rozpuszczając 6,72 dm gazowego NH3 3 (objętość mierzona w warunkach normalnych) w 200 cm 0,3 M roztworu H2SO4. Oblicz pH otrzymanego roztworu. 3 3 15. Do 50 cm roztworu z zadania 4 dodano a) 1 cm 0,02 M roztworu HCl, b) (do 3 innej porcji) 1 cm 0,02 M roztworu NaOH. Oblicz pH otrzymanych roztworów. 3 16. Zmieszano 50,0 cm 0,20 M roztworu kwasu mrówkowego z pewną objętością 0,20 M roztworu HCOONa otrzymując roztwór o pH = 4,55. Oblicz objętość 3 dodanego roztworu mrówczanu sodowego. (Odp. 0,316 dm ). 7. Oblicz o ile zmieni się wartość pH 0,20 M roztworu chloranu(I) sodowego w wyniku jego 100-krotnego rozcieńczenia. pKa(HOCl) = 7,50 8. Oblicz wartość pH oraz stężenie HCN w roztworze KCN o stężeniu 0,1 3 -3 mol/dm . pKa(HCN) = 9,40. (Odp. pH = 11,2; 1,58•10 M) + - 9. Wartość pH 0,100 M roztworu chlorowodorku pirydyny C5H5NH Cl wynosi + 3,08. Oblicz wartość stałej Kb pirydyny (jon pirydyniowy C5H5NH jest proto-9 nowaną formą słabej zasady, jaką jest pirydyna C5H5N). (Odp. Kb = 1,4•10 ) 15 16