roztocze plb060012

ROZTOCZE
PLB060012
Rolniczy krajobraz Roztocza
Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy
Obszar, ciągnący z północnego-zachodu na południowy-wschód
pasem szerokości 5–30 km, od Zamościa do granicy państwowej z Ukrainą,
obejmuje całe Roztocze Środkowe oraz Roztocze Wschodnie. Region
Roztocza tworzy wyraźnie zaznaczony w krajobrazie wał wzniesień
o łagodnych stokach, osiągających od kilkudziesięciu do ponad 100 metrów
wysokości względnej. Najwyższe wzniesienie na terenie obszaru to Wielki
Dział (395 m n.p.m.) na Roztoczu Wschodnim. Zbocza roztoczańskich
wzgórz w wielu miejscach rozcinają systemy rozgałęzionych wąwozów,
a w strefie krawędziowej – przełomowe doliny cieków. W kilku miejscach
na szczytach i zboczach wzgórz odsłaniają się wychodnie ścian wapiennych.
Największa rzeką na terenie obszaru jest Wieprz, który w jego północnej
części tworzy dolinę przełomową. Na Roztoczu znajdują się także źródła
kilku innych rzek: Tanwi, Sopotu, Szumu, Sołokiji i Raty. Na górnym
Wieprzu pod Tarnawatką znajduje się duży kompleks stawów rybnych,
mniejsze obszary stawów znajdują się także w kilku innych miejscach. Lasy
zajmują ok. 60% powierzchni obszaru i są silnie rozczłonkowane. Dwa
największe kompleksy tworzą Lasy Zwierzyniecko-Kosobudzkie
w północnej części obszaru oraz Lasy Roztocza Wschodniego przy granicy
z Ukrainą. Duża część lasów roztoczańskich ma charakter zbliżony do
naturalnego. Stosunkowo dużo jest także drzewostanów starych. Wśród
zbiorowisk leśnych dominują bory sosnowe, ale znaczne powierzchnie
zajmują także cenne zbiorowiska mieszanych borów jodłowych, buczyny
karpackiej i grądów. Dużą część powierzchni obszaru stanowią użytki rolne.
Elementem charakterystycznego krajobrazu Roztocza są poprzedzielane
miedzami wąskie pasma pól uprawnych. W licznych miejscach na zboczach
i wierzchołkach roztoczańskich wzgórz rozwinęły się zbiorowiska
ciepłolubnych zarośli i muraw kserotermicznych.
Obszar obejmuje w całości Roztoczański Park Narodowy (8482,83 ha)
wraz ze znaczną częścią jego otuliny (38 095,90 ha), Krasnobrodzki Park
Krajobrazowy (9390 ha), Południoworoztoczański Park Krajobrazowy
(20 376 ha) oraz znaczną część Roztoczańskiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu. W granicach obszaru znalazło się też 11 rezerwatów przyrody:
„Szum” (18,03 ha), „Debry” (179,31 ha), „Hubale” (35,00 ha), „Jalinka”
(3,80 ha) „Nowiny” (3,83 ha), „Święty Roch” (202,23 ha), „Wieprzec”
(31,92 ha), „Zarośle” (64,02 ha), „Minokąt” (23,47 ha), „Sołokija” (7,43 ha)
i „Źródła Tanwi” (186,54 ha), a także 11 siedliskowych obszarów Natura
2000: Roztocze Środkowe PLH060017 (8472,8), Uroczyska Lasów
Adamowskich PLH060094 (1100,8 ha), Niedzielski Las PLH060092
(267,2 ha), Zarośle PLH060028 (391,8 ha), Kąty PLH060010 (24 ha), Hubale
PLH060008 (34,4 ha), Debry PLH060003 (179,5 ha), Święty Roch
PLH060022 (202,4 ha), Sztolnie w Senderkach PLH060020 (80,6 ha),
Minokąt PLH060089 (177,9 ha) i Uroczyska Roztocza Wschodniego
PLH060093 (5810 ha) oraz część obszaru Horyniec PLH180017.
Zachowaniu i utrzymaniu siedlisk cennych gatunków ptaków na
Roztoczu sprzyja zróżnicowanie występujących tu zespołów roślinności
leśnej i ich zgodność z siedliskami przyrodniczymi, obecność znacznych
partii starych drzewostanów z dziuplastymi drzewami, a także znaczne
powierzchnie terenów otwartych i prowadzona na nich tradycyjna
ekstensywna gospodarka rolnicza oraz ekstensywna gospodarka rybacka
na stawach. Do najważniejszych zagrożeń awifauny i jej siedlisk na
omawianym obszarze należą: stosowanie zrębów zupełnych, kolidowanie
terminów niektórych prac leśnych z sezonem rozrodczym ptaków,
intensyfikacja gospodarki rolnej i rybackiej na stawach, zamiana użytków
zielonych w pola orne oraz zalesianie nieużytków porolnych.
Rybitwa rzeczna
Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy
Roztocze jest ostoją ptaków leśnych, a także związanych
z zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi. Jest to najważniejsza
w kraju ostoja lęgowa trzmielojada Pernis apivorus (220 par lęgowych,
blisko 11% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i jedna z kilku głównych
ostoi lęgowych dzięcioła białogrzbietego Dendrocopos leucotos (40–75
par lęgowych, ponad 10% ogólnokrajowej populacji lęgowej), dzięcioła
czarnego Dryocopus martius (250–350 par lęgowych, ponad 0,5%
ogólnokrajowej populacji lęgowej), muchołówki małej Ficedula parva
(150-200 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej)
i muchołówki białoszyjej Ficedula albicollis (520–600 par lęgowych,
ponad 15% ogólnokrajowej populacji lęgowej).
Na uwagę zasługuje także stosunkowo znaczna liczebność tutejszych
populacji lęgowych bączka Ixobrychus minutus (co najmniej 9 par
lęgowych, ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), bociana
czarnego Ciconia nigra (13–16 par lęgowych, ponad 1% ogólnokrajowej
populacji lęgowej), podgorzałki Aythya nyroca (1-2 pary lęgowe, ok. 1%
ogólnokrajowej populacji lęgowej), kani czarnej Milvus migrans (3–4 par
lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), orlika krzykliwego
Aquila pomarina (22–33 pary lęgowe, ponad 1% ogólnokrajowej populacji
lęgowej), zielonki Porzana parva (17–20 odzywających się samców, ponad
1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), derkacza Crex crex (co najmniej
240 odzywających się samców), rybitwy rzecznej Sterna hirundo (12–80
par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), rybitwy
białowąsej Chlidonias hybrida (2–36 par lęgowych, ponad 1%
ogólnokrajowej populacji lęgowej), puchacza Bubo bubo (1–3 par
lęgowych, blisko 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej), puszczyka
uralskiego Strix uralensis (15-26 par lęgowych, blisko 2% ogólnokrajowej
populacji lęgowej) i dzięcioła zielonosiwego Picus canus (30-54 par
lęgowych, ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej).
Powierzchnia: 103 503,30 ha
Rok zatwierdzenia: 2007
Regiony geograficzne: Roztocze, Wyżyna Lubelska
Mezoregiony: Roztocze Zachodnie, Roztocze Środkowe, Roztocze
Wschodnie, Padół Zamojski
Położenie administracyjne: województwo lubelskie, powiaty biłgorajski,
zamojski i tomaszowski
Sprawujący nadzór nad obszarem:
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
w Lublinie
ul. Bazylianówka 46
20-144 Lublin
tel: 81 710 65 00, fax: 81 710 65 01
e-mail: [email protected]
www.lublin.rdos.gov.pl
Roztoczański Park Narodowy
ul. Plażowa 2
22-470 Zwierzyniec
tel: 84 687 20 66, fax: 84 687 22 86
e-mail: [email protected]
www.roztoczanskipn.pl
Dane Bazy Danych Ogólnogeograficznych, będące treścią niniejszego opracowania, są materiałem
państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzonego przez Głównego Geodetę
Kraju na podstawie przepisów ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Osoby korzystające z
tych materiałów nie mają prawa do ich zwielokrotniania, sprzedawania, udostępniania lub w inny
sposób wprowadzania do obrotu lub rozpowszechniania ich treści w całości bądź we fragmentach,
w szczególności do ich przesyłania lub udostępniania w systemach i sieciach komputerowych lub
jakichkolwiek innych systemach teleinformatycznych.