Edudu.pl - Czytanie ze zrozumieniem na maturze

Ściąga eksperta
Czytanie ze zrozumieniem na maturze - ćwiczenia
1. Może się to wydawać nieprawdopodobne, ale pojęcie humanizmu w odniesieniu do osiągnięć kultury renesansowej pojawiło się dopiero na
początku XIX wieku – użył go w swojej książce niemiecki uczony F. I. Niethammer. Samo pojęcie było odnoszone do różnych epok – mówiło
się o humanizmie oświeceniowym, czy nawet średniowiecznym, ale przypisywano tym terminom różne znaczenia. Nas interesuje tutaj
humanizm XV-XVI wieku, czyli humanizm renesansowy. [...]
2. Można by powiedzieć, że głównym hasłem humanistów włoskich i północnoeuropejskich było "ad fontes" - do źródeł. Humaniści starali się
bowiem o poznanie właściwych znaczeń dawnych tekstów literackich poprzez dotarcie do rękopisów nie zepsutych średniowiecznymi
komentarzami i zniekształceniami. Czytano i zaczytywano się tekstami reprezentującymi różne kierunki filozoficzne - na nowo odczytany
Arystoteles był autorytetem obok Platona. W przeszłości niejednokrotnie twierdzono, że humaniści renesansowi w przeciwieństwie do
scholastycznych filozofów średniowiecznych stracili zainteresowanie Arystotelesem i zwrócili się ku Platonowi, rozwijając cały bogaty nurt
neoplatonizmu. Podobnie uważano, że nie byli religijni, głosili świeckie, laickie ideały światopoglądowe (takie podejście do humanizmu
dominowało w podręcznikach z lat 50-tych). To wszystko uproszczenia - rzeczywiście platonizm był popularny, ale studiowano również
Arystotelesa (silny był nurt arystotelesowski na uniwersytecie padewskim) Istotnie, niektórzy humaniści głosili poglądy pogańskie - choćby
znany nam Filip Kallimach, który musiał uchodzić z Rzymu. Było też jednak wielu humanistów chrześcijańskich, którzy często wnosili
interesujący wkład do teologii (jak Erazm z Rotterdamu) czy nawet tworzyli oryginalne systemy łączące filozofię pogańską z chrześcijaństwem
(Theologia Platonica Marsilia Ficina). To prawda, że humaniści odwracali się od tradycyjnych uniwersytetów, zakładając Akademie (jak
Accademia Romana kierowana przez Pomponiusza Letusa, do której należał Kallimach czy florencka Akademia Platońska, w której ważną
rolę odgrywał Marsilio Ficino). Uniwersytety ówczesne - jak Sorbona czy nasza Akademia Krakowska - odwracały się od nowych prądów.
Udowodniono jednocześnie, że silne były związki humanizmu z uniwersytetami północnych Włoch.
3. Wielość poglądów, jakie głosili czołowi przedstawiciele humanizmu, powodował, że trudno było przez długi czas o spójną charakterystykę
całego prądu. Ciekawą koncepcję zaproponował w swoich pracach wybitny znawca epoki, Paul Oskar Kristeller. Zwrócił on uwagę na to, że
istota humanizmu renesansowego polega na tym, w jaki sposób przejmuje się i wyraża idee i poglądy, a nie na tym, jaka jest zawartość, istota
tych poglądów. Humanista może być więc arystotelikiem i platończykiem, chrześcijaninem czy poganinem, ważne jest to, w jaki sposób
odnajduje swe idee (sięgając do źródeł starożytnych, "ad fontes") i jak wyraża te idee (zgodnie z zasadami retoryki, wzorując się na
starożytnych). Retoryka (elokwencja) pełniła wówczas funkcję kluczową, a najlepszym przykładem humanistycznych kontrowersji dotyczących
sposobu wyrażania idei był spór cyceronianistów - pragnących niewolniczo naśladować Cycerona - z antycyceronianistami, którzy zachowując
szacunek do starożytnego mistrza, wzywali do umiarkowania w naśladownictwie i uwzględnienia wzorców chrześcijańskich w teorii i praktyce
pisarskiej.
4. Realizacja ideałów humanistycznej erudycji i sięgania do źródeł trzech równie szanowanych tradycji - greckiej, rzymskiej i biblijnej - nie
byłaby możliwa bez dążenia do znajomości trzech języków klasycznych - greckiego, łacińskiego i hebrajskiego. Ideałem był więc wówczas
homo trilinguis - człowiek znający biegle te trzy języki. Humaniści nie byli więc filozofami, czy teologami, ale przede wszystkim filologami, a
dopiero ustalenia filologiczne prowadziły do nowej interpretacji tekstów filozoficznych czy biblijnych. Filologiczne ustalenia humanistów
odegrały ważną rolę u początków nowego prądu religijnego, reformacji, która oparła swe idee na nowej interpretacji nowo odczytanego źródła
- Biblii. Rola humanistów, zwłaszcza Lorenzo Valli i Erazma z Rotterdamu - była tu ogromna.
5. Mówi się często o wielu humanizmach – średniowiecznym, barokowym czy oświeceniowym. Jednak istota humanistycznego działania,
odkrywanie starożytnych źródeł i twórcze włączanie ich w krwiobieg kultury należy do humanistów renesansowych. Jak trafnie zauważył
Andrzej Borowski, "humanizm renesansowy jest najdojrzalszą i najbardziej europejską, w sensie powszechności, formacją w dziejach całego
prądu humanistycznego. Jeśli tak jest, to zasługę w tym należy przypisać zarówno godnej podziwu konsekwencji i woli, jak też dojrzałości
intelektualnej jego twórców. Musieli oni bowiem dokonać swoistego przewrotu umysłowego, który można słusznie określać mianem rewolucji
humanistycznej. [...]”
Na podstawie: Piotr Wilczek, Humanizm renesansowy.
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 1/1