O co chodzi z bankami komórek macierzystych?

Ciąża
O co chodzi z bankami
komórek macierzystych?
Z roku na rok wzrasta liczba rodziców decydujących się na pobranie
krwi pępowinowej nowo narodzonego dziecka i złożenie jej w banku
komórek macierzystych. Jeszcze nie tak dawno w większości
przypadków rutynowo po porodzie utylizowano łożysko, tym
samym niszcząc cenne komórki macierzyste. Młodzi rodzice,
którzy z obawą myślą o przyszłości swoich dzieci oraz w trosce
o ich zdrowie i bezpieczeństwo, postanawiają zaufać
bankom krwi pępowinowej.
K
omórki macierzyste pozyskane z krwi pępowinowej to specyficzne komórki mające olbrzymi potencjał do namnażania się, które są zdolne do m.in. samoodnowy, różnicowania, a także dające
początek wszystkim komórkom organizmu,
np. komórkom tkanki mięśniowej, nerwowej i komórkom krwi dzięki zdolności
do przekształcania się w wyspecjalizowane komórki tworzące tkanki. Komórki macierzyste można pobrać również ze szpiku
kostnego w trakcie całego życia, ale te pobrane
z krwi pępowinowej są
znacznie cenniejsze.
22
w io s n a 2 015
Wysokie standardy procedur dotyczących pobierania, a zarazem przechowywania komórek macierzystych
pozwalają na zachowanie ich właściwości nawet przez
kilkadziesiąt lat.
Komórki na wagę złota
Komórki macierzyste pozyskane
z krwi pępowinowej najczęściej
wykorzystuje się do leczenia chorób nowotworowych, zwłaszcza tych układu krwiotwórczego. Przeszczepienia
komórek macierzystych są pomocne w leczeniu chłoniaków, białaczek, wielu innych chorób układu krwiotwórczego, guzów wieku dziecięcego i innych schorzeń. Łączna
liczba chorób, w których wykorzystuje się komórki macierzyste, wynosi siedemdziesiąt. Medycyna cały czas się
rozwija, nieustannie trwają badania nad możliwością wykorzystania cennych komórek krwi pępowinowej do leczenia innych schorzeń. Postęp w tej dziedzinie będzie
z pewnością stanowić przełom w leczeniu chorób układu krążenia, układu nerwowego itp.
Banki rodzinne vs. publiczne
W celu stworzenia zasobów komórek macierzystych
powstały banki komórek macierzystych, mające za zadanie ich konserwację i przechowywanie.
Wyróżnia się dwa typy banków komórek macierzystych
w Polsce: publiczne (państwowe) i rodzinne (komercyjne). Publiczne banki komórek macierzystych są finansowane ze środków publicznych. Korzystając z ich usług,
pacjent nie ponosi żadnych kosztów związanych z pobraniem i przechowywaniem krwi, właścicielem krwi jest
państwo, a cały proces jest finansowany w ramach programu rozwoju medycyny transplantacyjnej „POLGRAFT”.
Krew pępowinowa deponowana do takiego banku ma
służyć innym osobom, czyli każdy ma dostęp do zmagazynowanych tam komórek macierzystych. W Polsce
funkcjonuje 5 takich publicznych instytucji, ale niestety ze względu na ograniczenia w finansowaniu możliwe
jest zaledwie kilkadziesiąt pobrań rocznie.
W rodzinnych bankach komórek macierzystych, finansowanych przez ich klientów, każdy może przechowywać
własne komórki macierzyste i sam decydować o ich losie. Rodzinne banki krwi pępowinowej, bardzo popularne w Polsce, są popierane przez Parlament Europejski (Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 11 września 2012 r.
w sprawie dobrowolnego honorowego dawstwa tkanek i komórek) oraz pozytywnie opiniowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.
PBKM - 1/2 pion
Jak wybrać bank komórek
macierzystych?
Dokonując wyboru banku komórek macierzystych,
warto kierować się pewnymi zasadami, które pozwalają zweryfikować bank, z którego usług chcieliby skorzystać rodzice:
Wiarygodność banku
W Polsce działa kilka instytucji oferujących
pobieranie krwi pępowinowej. Różnią się przede
wszystkim poziomem doświadczenia, skalą działania, specjalizacją oraz warunkami akredytacji. War-
R EK L A MA
1
23
Ciąża
to dowiedzieć się, czy poszczególny
zakład jest pośrednikiem w sprzedaży usług, czy ma własne laboratorium,
fachowy personel. Dobrze jest też poprosić konsultanta banku, który chcemy wybrać, o przedstawienie dokumentów oraz dowodów działalności.
2
Koszty i terminy
płatności
Warto przeliczyć, ile łącznie będzie
kosztować usługa. W cenę wlicza się
zarówno pobranie, przebadanie krwi
pępowinowej, jak i koszty przechowywania komórek macierzystych. Należy sprawdzić, jakie są warunki dokonywania opłat (przed porodem, po nim,
w ratach lub nie).
4
Niejasności
Nie należy korzystać z usług, jeśli
ich finansowanie jest dla klienta niejasne.
Czego dotyczy umowa?
Umowa jest zawierana przed pobraniem
krwi pępowinowej, pomiędzy rodzicami
a bankiem komórek krwi pępowinowej.
Kwestionariusz umowy zawiera szeroki zakres terminów, które zawierają: dane matki
i ojca, termin i miejsce porodu, dane lekarza prowadzącego ciążę, informacje o wyborze konkretnej oferty, warunki płatności
i wiele innych ważnych kryteriów.
Ile to kosztuje?
Bankowanie krwi pępowinowej wiąże się
z opłatami. Większość instytucji dysponuje
konkretnymi ofertami i cennikiem, a także
wariantami realizacji usług, z którymi warto się zapoznać. Standardowo opłaty dzielą się na:
q opłatę za zestaw, pobranie – zazwyczaj
płatne w ciąży (ok. 600 zł);
24
pobierania, a zarazem przechowywania komórek
macierzystych pozwalają na zachowanie ich
właściwości nawet przez kilkadziesiąt lat.
Umowa
Umowa powinna być jawna,
dostępna np. na stronie internetowej banku. Warto sprawdzić bank od
strony formalnej (jego nazwę, kapitał, osoby uprawnione do podpisania umowy).
3
Wysokie standardy procedur dotyczących
w io s n a 2 015
q opłatę za transport, preparatykę, badania, zamrożenie – płatne jednorazowo po porodzie (w granicach 1000–
1800 zł);
q opłatę za przechowywanie – płatną raz
za rok z góry (ok. 400–500 zł); istnieją
również opcję opłaty za kilka/kilkanaście lat z góry.
Kto może korzystać
z krwi w banku?
W przypadku bankowania rodzinnego,
z krwi pozostającej w banku mogą skorzystać członkowie rodziny, gdyż rodzice dziecka są wyłącznym dysponentem
komórek macierzystych. Można je wykorzystać zarówno do leczenia dziecka, od
którego zostały pobrane, jak i dla chorego
rodzeństwa, a nawet rodziców. Za zgodą
rodziców krew można wykorzystać także
dla innego, zgodnego biorcy. Standardowa porcja krwi pępowinowej wystarcza
dla biorcy o masie ciała około 50–60 kg.
Rozwiązaniem dla osób o większej masie ciała jest łączenie krwi pępowinowej
ze szpikiem, krwią obwodową lub jednoczesne podanie komórek sznura pępowiny.
Decyzja – i co dalej?
Jeżeli przyszli rodzice zdecydują się oddać krew pępowinową do banku komórek macierzystych, muszą podpisać odpowiednią umowę z bankiem komórek.
Po zawarciu umowy rodzice otrzymują tzw. zestaw pobraniowy, oznakowany
i przygotowany specjalnie dla dziecka,
w którym znajdują się sterylne elementy,
mające służyć do pobrania krwi, wszystkie materiały pomocnicze oraz dokumenty. Taki zestaw rodzice muszą zabrać
ze sobą w dniu porodu do szpitala i prze-
kazać go położnej. Szpital, w którym urodzi się dziecko, otrzyma informację od
banku o planowanym pobraniu krwi pępowinowej dziecka. Zaraz po porodzie,
po pobraniu krwi pępowinowej, personel medyczny powiadamia bank komórek macierzystych o dokonaniu pobrania.
Co dzieje się
z krwią po pobraniu?
Krew transportowana jest do banku
w ciągu kilkunastu godzin od porodu.
Maksymalnie 72 godziny po pobraniu
krew powinna znaleźć się w banku krwi
pępowinowej. W bankowym laboratorium krew pępowinowa zostaje poddana preparatyce, podczas której otrzymuje się cenne komórki macierzyste. Trafiają
one do specjalnej kasety, która umieszczona zostaje w zbiornikach w odpowiednich warunkach – w parze ciekłego azotu
o temperaturze -196°C. Tak zabezpieczone komórki można przechowywać nawet
przez ponad 50 lat lub do momentu konieczności ich użycia. W ciągu kilkunastu
dni od porodu bank powiadamia rodziców o wynikach badań przeprowadzonych w laboratorium, a ostateczne wyniki
dostarczane są rodzicom w postaci certyfikatu o zdeponowaniu krwi w banku krwi
pępowinowej.
Zaletą przedsięwzięcia jest fakt, iż zabieg ten jest prosty, łatwy, a przede
wszystkim bezpieczny. Krew pępowinowa jest nieocenionym skarbem, który
w przyszłości może uratować komuś życie. Można by rzec, że jest „biologiczną”
polisą na życie.
Magdalena Słomczyńska
mgr położnictwa