Walka o władzę po śmierci Juliusza Cezara

Walka o władzę po śmierci Juliusza Cezara
W roku 44 p.n.e. spisek przeciwko dyktaturze Juliusza Cezara zawiązała grupa około sześćdziesięciu
senatorów, na których czele stał Gajusz Kasjusz Longinus oraz dwaj bracia Brutusowie – Marek i
Decimus. O ile Kasjusz zawsze należał do przeciwników Cezara, to Decimus Junius Brutus był jego
najbliższym współpracownikiem, wyznaczonym przez niego na drugiego – po Gajuszu Oktawiuszu –
spadkobiercę. Z kolei Marek Junius Brutus początkowo był stronnikiem Pompejusza, ale później
przeszedł do obozu Cezara, uzyskując od niego majątki ziemskie i między innymi urząd pretora.
Spiskowcy występując przeciwko Cezarowi reprezentowali interes nobilitas, dążyli do przywrócenia
republikańskiego modelu ustrojowego. W czasie obchodów Idów Marcowych 15 marca 44 roku p.n.e.
Juliusz Cezar został przez spiskowców zasztyletowany.
Drugi triumwirat
Po zabójstwie Juliusza Cezara spiskowcy nie byli w stanie przejąć inicjatywy politycznej, bowiem lud
rzymski opowiedział się przeciwko nim. Przyczyniło się do tego porywające przemówienie Marka
Antoniusza wygłoszone na pogrzebie Cezara. Wywołało ono wielką manifestację plebsu, która
skłoniła uczestników spisku do ucieczki na Wschód.
Marek Antoniusz należał do najbliższych współpracowników Cezara. Uczestniczył w podboju
Galii jako dowódca jazdy, w roku 50 p.n.e. został wybrany trybunem ludowym, w czasie wojny
domowej walczył przeciwko siłom Gnejusza Pompejusza (między innymi pod Farsalos). Po powrocie
do Italii został mianowany przez Cezara jego zastępcą w dowodzeniu armią, a w roku 44 p.n.e. pełnił
urząd konsula. Drugą – obok Marka Antoniusza – postacią, która po śmierci Juliusza Cezara przejęła
inicjatywę w Rzymie, był dziewiętnastoletni wówczas Gajusz Oktawiusz. Był on wnukiem siostry
Cezara. Na mocy testamentu został adoptowanym synem Cezara, odziedziczył także po nim majątek.
Od tego momentu nazywał się Gajusz Juliusz Cezar Oktawian. Trzecim „rozgrywającym” stał się po
śmierci Cezara Marek Emiliusz Lepidus. W roku 46 p.n.e. pełnił on urząd konsula, a w chwili śmierci
Cezara sprawował funkcję magister equitum, czyli rzecznika interesów warstwy średniej – ekwitów.
W roku 43 p.n.e. Marek Antoniusz, Gajusz Oktawian i Marek Emiliusz Lepidus spotkali się w
Bolonii i zawarli formalny układ, dzieląc się między sobą władzą w imperium i przyjmując oficjalny
tytuł triumwirów. Ustalenia te zostały potwierdzone w ustawie przyjętej przez komicja trybusowe,
które mianowały ich triumwirami z władzą konsularną dla zaprowadzenia porządku w republice na
okres pięciu lat. Od tej pory wszyscy wyżsi urzędnicy mieli być mianowani przez triumwirów, którzy
mieli także prawo do swobodnego ustalania podatków w całym imperium i ogłaszania poboru do
wojska. Gajusz Oktawian otrzymał w zarząd zachodnią część imperium, Marek Antoniusz wschodnią,
a Marek Lepidus terytorium rzymskie w Afryce.
Triumwirowie ogłosili listy proskrypcyjne zwolenników republiki, znalazło się na nich około 300
senatorów i 2 tysięcy ekwitów, których wydano na pastwę „łowców głów” – każdy, kto przyniósł
głowę proskrybowanego, otrzymywał nagrodę pieniężną. Jedną z ofiar tego polowania stał się
Cyceron (Marek Tulliusz Cicero) – wybitny mówca i zwolennik republiki, który naraził się Markowi
Antoniuszowi swoimi przemówieniami wygłaszanymi w senacie.
Wojna ze spiskowcami
Do militarnej rozprawy z przywódcami spisku doszło w 42 roku p.n.e. w bitwie pod Filippi w
Macedonii. Triumwirowie pokonali wojska spiskowców, dowodzone przez Marka Brutusa i Kasjusza
Longinusa. Obaj dowódcy pokonanych popełnili samobójstwo.
W roku 36 p.n.e. Oktawian zabrał Afrykę Lepidusowi i stał się jedynowładcą w zachodniej części
imperium rzymskiego.
Wojna Oktawiana z Markiem Antoniuszem
Marek Antoniusz zawarł małżeństwo z królową Egiptu Kleopatrą VII i przesłał list rozwodowy
siostrze Oktawiana, Oktawii. Doprowadziło to do zerwania sojuszu politycznego między Oktawianem
a Antoniuszem.
Wkrótce potem doszło do ujawnienia treści testamentu Marka Antoniusza, w którym wschodnie
prowincje imperium rzymskiego zapisywał swoim dzieciom z małżeństwa z Kleopatrą (miał ich troje)
oraz synowi Kleopatry i Cezara, Cezarionowi. Oktawian oskarżył Marka Antoniusza o dążenie do
rozszerzenia granic Egiptu kosztem Rzymu.
W roku 31 p.n.e. wojska Marka Antoniusza oraz Oktawiana spotkały się w rozstrzygającej bitwie
koło przylądka Akcjum w środkowo-zachodniej części Grecji w Zatoce Ambrakijskiej. Oktawian i
jego wódz Marek Agryppa najpierw zablokowali flotę Marka Antoniusza, a następnie rozbili ją na
morzu. W bitwie wzięło udział około 800 okrętów. Marek Antoniusz i Kleopatra po klęsce uciekli do
Egiptu i popełnili tam samobójstwo. Armia Antoniusza poddała się Oktawianowi bez dalszej walki.
W roku 30 p.n.e. Oktawian ogłosił Egipt swoją domeną, pod zarządem bezpośrednio mu
podległego prefekta. W ten sposób zakończyła się historia ostatniej wielkiej monarchii hellenistycznej.